22.09.2013 Views

nieuwsbrief juni 2009 - De Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea ...

nieuwsbrief juni 2009 - De Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea ...

nieuwsbrief juni 2009 - De Vereniging Nederlands Nieuw-Guinea ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Voorwoord<br />

<strong>De</strong> reünie zit er weer op en we kunnen terugzien op een zeer geslaagde<br />

contactdag. Zowel mevr. Huitsing van VWS, als de IGK van Maanen heeft<br />

een op maat gesneden toespraak gehouden en vonden het geweldig om ook<br />

eens bij onze reünie aanwezig te zijn.<br />

Hulde aan de reünie commissie die er weer in geslaagd is om de deel-<br />

nemers fijne en gezellige dagen te bezorgen. Ook de artiesten hebben hun<br />

best gedaan ook al is de keuze natuurlijk niet voor iedereen gegarandeerd<br />

de beste.<br />

Het muzikale duo van Carbon heeft gedurende 2 dagen voor gezellig<br />

entertainment gezorgd.<br />

Wij gaan ons weer opmaken voor de Nationale Veteranendag op 27 <strong>juni</strong> <strong>2009</strong><br />

in ’s-Gravenhage. Iedereen die hieraan wil deelnemen heeft zich kunnen<br />

opgeven voor het defilé, de Ridderzaal, medaille-uitreiking, het erecouloir etc.<br />

<strong>De</strong> Algemene Ledenvergadering is goed verlopen en wij konden ons<br />

verheugen op ongeveer 50 leden. Eigenlijk toch te weinig gezien het aantal<br />

leden. Van de andere kant moeten wij ook realistisch zijn. <strong>De</strong> agenda leidt<br />

er meestal niet toe dat er gecompliceerde/spectaculaire besluitvorming moet<br />

plaatsvinden. Wij gaan er van uit dat degenen die niet aanwezig zijn hiervoor<br />

gegronde redenen hebben.<br />

Vanaf deze plaats wens ik al onze leden en partners een zonnige vakantie toe<br />

en tot ziens op de Nationale Veteranendag in <strong>De</strong>n Haag.<br />

Uw voorzitter,<br />

Judo Peperkamp


Inhoudsopgave<br />

<strong>De</strong> reis die voor mij (nog niet) doorging pag. 03<br />

Vliegen met MAF (Mission Aviation Fellowship) pag. 04 t/m 05<br />

Voor u gelezen pag. 06 t/m 15<br />

Heden en verleden (deel14) pag. 15 t/m 16<br />

Oefening Nijptang pag. 17 t/m 18<br />

Herinneringen aan vroeger? pag. 18 t/m 20<br />

Ma, Satoe Ketjil pag. 20 t/m 22<br />

Reünie herdenkingsbijeenkomst <strong>2009</strong> pag. 22 t/m 31<br />

Berichten van het Bestuur en van de redactie <strong>Nieuw</strong>sbrief pag. 33 t/m 37<br />

Berichten van leden en organisaties pag. 37 t/m 39


<strong>De</strong> reis die voor mij (nog niet) doorging<br />

Rene van Witteveen die dit stukje heeft geschreven heeft van <strong>juni</strong> 1960 tot<br />

juli 1961 op Biak (7e afd. Lt Lua) op Biak gezeten en alleen maar Biak en<br />

Yapen gezien<br />

Sinds eind 1989 loop ik met het plan rond, zoals zovelen denk ik, om nog<br />

eens terug te gaan naar <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>. Maar omdat het geen reisje is naar<br />

het drielanden punt of de Ardennen en het tot kort voor mij niet mogelijk was<br />

om langer dan drie weken weg te blijven is het er nooit van gekomen. Totdat<br />

ik twee jaar geleden ophield met werken zodat dit nieuwe perspectieven bood.<br />

Maar idioot genoeg ontbrak het mij nog steeds aan tijd. Totdat ik hoorde<br />

van een unieke reis die Kees Bunschoten organiseerde en mede reisgenoten<br />

vroeg. In het kort verteld zou de reis als volgt verlopen. Eerst naar Singapore<br />

naar Jacarta en vervolgens via Jayapura en de Baliemvallei naar Sorong en<br />

dan met een Peini boot naar Timinabouan en verder met een Buganese schoener<br />

via Fak Fak, Fafanlap, Waigama, gag, Sorong, Manokwari verder langs<br />

de kust via Yapen naar Biak*.<br />

Dit klonk te mooi voor woorden en ik hoefde er niet lang over na te denken.<br />

Want nu kon ik echt <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> gaan zien. Kees had geregeld dat we gratis<br />

vijftien kilo extra bagage mee konden nemen voor cadeautjes voor de Papoea<br />

bevolking. Zo had ik van de vereniging <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> militairen<br />

caps en een groot aantal pennen meegekregen en bij de Johannes Post kazerne<br />

in Havelte een aantal pakketten met T-shirts, die als promotie materiaal<br />

tijdens de Landmachtdagen en andere evenementen worden weggegeven.<br />

Op 21 oktober 2008 zouden we vertrekken. Helaas, tien dagen voor het<br />

vertrek sloeg het noodlot voor mij toe. Ik kreeg een hartstilstand. Gelukkig is<br />

het allemaal weer piekfijn in orde gekomen en denk ik eind van de zomer toch<br />

alsnog af te reizen naar <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>. In oktober liggende in het ziekenhuis<br />

dacht ik aanvankelijk nog wel te kunnen vertrekken op de 21ste immers ik<br />

had nog tien dagen Na heel lang zeuren bij de behandelende cardioloog sprak<br />

hij het verlossende woord: Hij vond het niet verstandig maar had er geen<br />

bezwaar tegen dat ik zou vertrekken. Wel stelde hij als voorwaarde dat er<br />

voldoende ziekenhuizen met specialisatie in de buurt zouden zijn. Aanvankelijk<br />

was ik erg blij maar wel van korte duur. <strong>De</strong> cardioloog had zich kennelijk niet<br />

gerealiseerd waar West-Papua ligt. Ziekenhuizen in de buurt met voldoende<br />

specialisatie bleken te zijn in Jacarta en in Australië.<br />

Wat is nu de clou van dit verhaal. Wel, wanneer jullie er nog over dubben om<br />

naar <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> te gaan moet je niet te lang wachten. Voordat je het weet<br />

loop je al dan niet kwijlend met een pillendoos in je hand achter een rollator<br />

wartaal uit te slaan. Dus wanneer het even kan, de gezondheid en de financiën<br />

het toelaten ga dan.<br />

* In CheckPoint van maart/april staat nog een oproep voor een dergelijke reis<br />

(Rene beloofde de redactie een verslag met foto’s van zijn reis die hij alsnog<br />

spoedig hoopt te maken. We zien er naar uit. Red.)<br />

3


Vliegen met MAF (Mission Aviation Fellowship)<br />

geschreven door Pieter van Dijk, MAF piloot (4 mei <strong>2009</strong>)<br />

Pieter van Dijk vliegt voor MAF in Nabire. Samen met zijn gezin genieten ze<br />

van het dienen van MAF in Papoea. Naast het vliegen, maakt Van Dijk ook de<br />

vluchtplanning voor alle vliegtuigen. Onderstaand een impressie van hem over<br />

de verkiezingen en het maken van een vluchtplanning<br />

<strong>De</strong> verkiezingen zijn<br />

geweest. Er zijn dan altijd<br />

veel spanningen tussen<br />

Indonesiërs en Papoea’s.<br />

Sinds 1969 heeft de<br />

Indonesische regering<br />

Papoea ‘ingenomen’. Daarom<br />

zijn er zoveel spanningen.<br />

<strong>De</strong> Papoea Onafhanke-<br />

lijkheids beweging wil alle<br />

Indonesiërs weg hebben.<br />

En temidden daarvan zijn<br />

er dan verkiezingen voor de<br />

Indonesische regering. Bij<br />

eerdere verkiezingen<br />

gebeurde het dat Papoea’s<br />

zich verzamelen op een plein<br />

om een betoging te houden. Prikkeldraad eromheen, geen Indonesiër mag<br />

daar komen. Sinds 1969 zijn er veel Indonesiërs op Papoea geboren en die<br />

voelen zich helemaal thuis hier. Het is ten slotte toch 40 jaar geleden! Toch<br />

kwam het vorige week tot een schietpartij op de markt. Elf, waarvan vier<br />

zwaar gewond, gewonden. Het stond zelfs in het <strong>Nederlands</strong>e <strong>Nieuw</strong>s,<br />

genoemd onder de naam Nabire! <strong>De</strong> MAF staf bleef op de basis. Hoewel er<br />

geen gevaar is voor MAF,<br />

zoek je het gevaar niet op als<br />

westerling. Er hoeft maar een<br />

heel klein ding te gebeuren<br />

en de woede richt zich op ‘die<br />

blanke buitenlanders’ die daar<br />

net lopen.<br />

Ook was er een heleboel<br />

tumult in Timika. “ Ik ben er<br />

geweest om passagiers en<br />

lading te halen en te brengen,<br />

maar heb niets gemerkt van de<br />

onrust”, aldus Van Dijk. “ Nu<br />

ik dit zo aan het schrijven ben,<br />

moet ik ook denken aan Apeldoorn<br />

en het hele gebeuren<br />

4<br />

Gezin van Dijk<br />

Geslaagde solovlucht<br />

rondom de Naald. Vreselijk.<br />

Wat hebben we het toch ge-


woon altijd nodig om beschermd te worden”.<br />

Dat dit een uitdagende klus is, blijkt uit zijn verhaal. “ Sinds een aantal weken<br />

maak ik het vluchtrooster van MAF in Nabire. Ik doe het erg graag, en het is<br />

elke keer weer anders. Soms een enorme puzzel, soms een makkie. Omdat<br />

het weer en andere factoren ook invloed hebben, konden we slechts een keer<br />

het weekrooster vliegen zoals gepland. Vandaag was het helemaal ‘feest’<br />

omdat de radio van de Caravan het begaf. <strong>De</strong>ze moest naar Sentani gevlogen<br />

worden voor de reparatie. Dus ben ik net klaar met het maken van het<br />

volledig nieuwe rooster voor deze week. In Nabire hebben we twee Cessna<br />

206-en (voor 6 personen) en een Cessna Caravan (voor 10 personen) ter<br />

beschikking. <strong>De</strong>ze Caravan delen we met de Timika-basis. Dus ongeveer een<br />

week hier, een week daar, zullen we maar zeggen.”<br />

5


Voor u gelezen<br />

ingezonden door Wim Elgers. Red.<br />

Maritiem 1962.<br />

Een heftig jaar waarin de vliegongevallen langzaam wat minder werden.<br />

<strong>De</strong> NNG zaak werd heviger, grimmiger en ging naar zijn einde. Opmerkelijk<br />

was het arriveren van nieuwe heli’s en vliegtuigen welke voor NNG waren<br />

aangekocht. Achteraf gezien is het een interessant jaar geweest in vele<br />

opzichten, oorzaak en gevolg nu overziende en de recentelijk beschikbaar<br />

komende informatie (na 45 jaar) Maar ook een zeer roerig jaar. Zo was die<br />

tijd en de zee waaruit we moesten vissen!<br />

1962 7 januari<br />

Het Zweedse ms. ‘Ulla’ loopt ten noorden van de al geveegde ET-scheepvaartroute<br />

op een mijn en wordt daarbij zwaar beschadigd. Het is het laatste<br />

geregistreerde mijnongeval dat plaatsvond.<br />

Bron: C. Mark: ‘Ontstaan en ontwikkeling van de mijnendienst’ in: ‘Vast<br />

Werken’ (2003)<br />

1962 7 januari<br />

Het Duitse vrachtschip ss. ‘Werrastein’ (1953) van de Nord <strong>De</strong>utsche Lloyd uit<br />

Bremen, op weg naar Antwerpen, komt tijdens dichte mist op de <strong>Nieuw</strong>e Maas<br />

in aanvaring met het binnenvaartschip ‘Richard III’, op weg van de Waalhaven<br />

naar Duitsland, tengevolge waarvan het binnenvaartschip zinkt. <strong>De</strong> bemanning<br />

kan door een in de buurt varende sleepboot worden gered.<br />

Bron: ‘<strong>De</strong> Zee’ (1963)<br />

1962 12 januari<br />

<strong>De</strong> fregatten Hr. Ms. ‘Evertsen’ en ‘Kortenaer’ raken in gevecht met drie MTB’s<br />

van de Indonesische marine, varende in de territoriale wateren van <strong>Nederlands</strong><br />

<strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>. <strong>De</strong> ‘Eversten’ weet daarbij de Indonesische MTB ‘Matjan<br />

Tutul’ tot zinken te brengen.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 15 januari<br />

Drie Indonesische motortorpedoboten, varende vanaf de Aroe-eilanden<br />

(Molukken) richting <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>, om daar infiltranten aan wal<br />

te zetten, worden gesignaleerd door een Lockheed Neptune van de Marine<br />

Luchtvaartdienst. Direct daarna kunnen twee <strong>Nederlands</strong>e fregatten worden<br />

gewaarschuwd. <strong>De</strong> torpedoboot, ‘Matjan Tutul’, wordt door het fregat Hr. Ms.<br />

‘Evertsen’ nabij de Vlakke Hoek tot zinken gebracht. Drie opvarenden, ook<br />

de plv. chef-staf van de Indonesische marine, komen hierbij om het leven.<br />

<strong>De</strong> overige 52 opvarenden worden krijgsgevangen gemaakt. Dit incident zal<br />

echter leiden tot nog actievere diplomatieke bemoeienissen van de zijde van<br />

de Verenigde Staten.<br />

Bron: F. Glissenaar: ‘Indië verloren, rampspoed geboren’ (2003)<br />

1962 15 januari<br />

Vertrek vanuit <strong>De</strong>n Helder van Smaldeel V, w.o. het vliegkampschip Hr. Ms.<br />

‘Karel Doorman’, voor een reis naar Suriname en de <strong>Nederlands</strong>e Antillen.<br />

Later zullen de schepen via het Panama kanaal naar <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong><br />

worden gedirigeerd vanwege het daar gerezen conflict tussen Nederland en<br />

Indonesië. Het smaldeel zal op 18 april 1962 terugkeren in <strong>De</strong>n Helder.<br />

6


Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 16 januari<br />

<strong>De</strong> coaster ms. ‘June’ (1954) van J.B. Bosscher uit Groningen, op weg van<br />

Sligo naar Galway in ballast varende, strandt nabij Galway. Op 3 februari kan<br />

het schip worden vlot gebracht, maar blijkt zodanig zwaar beschadigd te zijn,<br />

dat het moet worden verkocht.<br />

Bron: scheepsrampen koopvaardij 1855 - 1991<br />

1962 26 januari<br />

Opening van het nieuwe kantoorgebouw van het ministerie van <strong>De</strong>fensie,<br />

waarin de afdeling Marine is ondergebracht aan de Koningin Marialaan in <strong>De</strong>n<br />

Haag.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 1 februari<br />

Opening door HM koningin Juliana en ZKH prins Bernhard van het nieuwe<br />

hoofdkantoor van de Reederij v/h Gebroeders Goedkoop aan de Westerdoksdijk<br />

40 te Amsterdam.<br />

Bron: fotoalbum Reederij v/h Gebroeders Goedkoop<br />

1962 6 februari<br />

Aan boord van het vracht/passagiersschip ss. ‘Tjiwangi’ (1949) van de Koninklijke<br />

Java China Pakketvaart Lijn (KJCPL) breekt in de passagiers accommodatie<br />

brand uit tijdens verbouwingswerkzaamheden in het droogdok van<br />

de Taikoo Dockyard in Hongkong. Doordat het droogliggende schip niet is<br />

aangesloten op de aanvoer van water voor het sprinklersysteem brandt de<br />

gehele accommodatie uit.<br />

Bron: ‘Schip & Werf’ (1962)<br />

1962 8 maart<br />

<strong>De</strong> coaster ms. ‘Frida Blokzijl’ (1931) van NV MS ‘Frida Blokzijl’ uit Vlaardingen<br />

loopt bij Strangford Lough (Schotland) aan de grond. Op 7 april zal het<br />

schip kunnen worden vlot gebracht, maar is echter zodanig zwaar beschadigd,<br />

dat het zal moeten worden verkocht.<br />

Bron: scheepsrampen koopvaardij 1855 - 1991<br />

1962 9 maart<br />

<strong>De</strong> Seahawk ‘F 65’ van squadron 860 (VSQ 860) van de Marine Luchtvaartdienst<br />

(MLD), afkomstig van het Marinevliegkamp Valkenburg (MVKV), stort<br />

door onbekende oorzaak in de Noordzee. <strong>De</strong> vlieger komt hierbij om het<br />

leven.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 16 maart<br />

Aankomst in Rotterdam van het Amerikaanse vliegdekschip USS ‘Wasp’ (CV<br />

18) van de ‘Essex’-klasse. Het schip zal een week in de haven blijven als<br />

onderdeel van een ‘European cruise’, waarna het verschillende Noordeuropese<br />

havensteden zal bezoeken, waaronder op 5 mei te Kiel. In mei 1969 zal de<br />

carrier opnieuw Rotterdam bezoeken als vlaggenschip van ‘Taskforce 87’.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 17 maart<br />

Het vrachtschip ms. ‘Kinderdijk’ (1956) van de Holland-Amerika Lijn, op weg<br />

van Hamburg naar Bremen, komt op de Weser in aanvaring met het Duitse<br />

ms. ‘Carrera’. Als gevolg van deze aanvaring zinkt het binnenvaartschip. Twee<br />

opvarenden komen hierbij om het leven.<br />

7


Bron: ‘<strong>De</strong> Zee’ (1963)<br />

1962 24 maart<br />

Een Lockheed-Neptune P 2V-7 van Squadron 321 van de Marine Luchtvaartdienst<br />

ontdekt een Indonesische schoener, die bij Fak Fak de kust van <strong>Nederlands</strong><br />

<strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> tracht te bereiken. Omdat deze schoener, ondanks herhaalde<br />

waarschuwingen, toch naar de kust blijft koersen wordt het schip door<br />

het vliegtuig met behulp van enkele raketten in brand geschoten. Drie dagen<br />

later, bij Aidoena aan de Jera-rivier, zullen ongeveer 30 Indonesische infiltranten<br />

aan land gaan. Acties van mariniers en politie leiden ertoe, dat deze<br />

infiltranten uiteindelijk op 20 april geheel onschadelijk zullen worden gemaakt.<br />

Bron: ‘Het <strong>Nederlands</strong>-Indisch conflict 1950 - 1962’<br />

in: ‘Van Boord’ jrg. 5 nr. 18 (2002)<br />

1962 25 maart<br />

Een landingsvaartuig van het Korps Mariniers ‘L 9534’ met een zeskoppige<br />

bemanning en 12 mariniers wordt in een baai aan de oostkust van het eiland<br />

Gag (<strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>) door een Indonesische B-25 bommenwerper<br />

aangevallen en beschadigd. Tijdens deze onverhoedse aanval raken drie man<br />

lichtgewond en wordt het landingsvaartuig door mitrailleurvuur beschadigd.<br />

Twee afgeworpen bommen missen hun doel.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 27 maart<br />

Aanvang van de Operatie ‘Eclecticus’ naar aanleiding van het oplopende<br />

conflict tussen Nederland en Indonesië betreffende <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>.<br />

Binnen 15 dagen worden met twee gecharterde DC-8 vliegtuigen van de<br />

KLM met 9 vluchten circa 800 militairen vanuit Nederland en een compagnie<br />

mariniers vanuit de <strong>Nederlands</strong>e Antillen naar Biak overgevlogen. Met deze<br />

operatie bereikt het Korps Mariniers met 1.400 man zijn maximale sterkte in<br />

<strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 29 maart<br />

Vertrek vanuit de Braam van Houckgeestkazerne te Doorn van de 21st Infanterie-Compagnie<br />

als QPO- (Qua Patet Orbis) eenheid van het Korps Mariniers,<br />

onder commando van de majoor der Mariniers J. Romijn, naar <strong>Nederlands</strong><br />

<strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>. <strong>De</strong> reis verloopt via de <strong>Nederlands</strong>e Antillen, waar vandaan de<br />

22-ste Infanterie-Compagnie van het korps Mariniers al naar <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong><br />

vertrokken was. <strong>De</strong> <strong>Nederlands</strong>e regering werd gedwongen hiertoe te besluiten<br />

als gevolg van de diverse infiltraties van Indonesische militairen met<br />

behulp van prauwen en andere kustvaartuigen.<br />

Bron: ‘Het <strong>Nederlands</strong>-Indisch conflict 1950 - 1962’<br />

in: ‘Van Boord’, jrg. 5 nr. 18 (2002)<br />

1962 6 april<br />

Naar aanleiding van de eerste landingen van Indonesische para’s op <strong>Nederlands</strong><br />

<strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> wordt door de <strong>Nederlands</strong>e regering (het kabinet J. de<br />

Quai) besloten, ondanks internationale druk, tot het alsnog zenden van twee<br />

infanteriebataljons (het 17e en 41st Infanteriebataljon) en twee afdelingen<br />

lichte luchtafweer naar <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>.<br />

Bron: J. Hoffenaar & B. Schoenmaker: ‘Met de blik naar het Oosten’ (1990)<br />

1962 19 april<br />

Vertrek van het tot troepentransportschip verbouwde ss. ‘Zuiderkruis’ vanuit<br />

8


Nederland, met aan boord 851 militairen (voornamelijk dienstplichtige militairen)<br />

met bestemming Sorong in <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>, ter versterking<br />

van de daar gestationeerde <strong>Nederlands</strong>e troepen, in verband met het <strong>Nieuw</strong>-<br />

<strong>Guinea</strong>-conflict tussen Nederland en Indonesië. <strong>De</strong> reis wordt gemaakt via<br />

Willemstad, het Panamakanaal en de Stille Oceaan.<br />

Bron: A.P. Euser: ‘Het conflict om <strong>Nieuw</strong> <strong>Guinea</strong>’<br />

in: ‘DBW’ jrg. 54 nr. 12 (1999)<br />

1962 26 april<br />

Eind april 1962 worden circa 1.100 Indonesische elitetroepen (parachutisten)<br />

boven <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> neergelaten. Op 26 april, 15 mei en 19 mei<br />

landen circa 180 para’s in de omgeving van Fak Fak en in het gebied ten<br />

noorden daarvan. Op 2 mei landen in de omgeving van Kaimana nog eens 130<br />

Indonesische parachutisten.<br />

Bron: ‘Het <strong>Nederlands</strong>-Indisch conflict 1950 - 1962’<br />

in: ‘Van Boord’, jrg. 5 nr. 18 (2002)<br />

1962 30 april<br />

Feestelijke tocht van HM koningin Juliana en ZKH prins Bernhard per koningssloep<br />

naar het Amstelhotel in Amsterdam, ter gelegenheid van de viering<br />

van hun zilveren huwelijksfeest.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 2 mei<br />

Koninklijke vaartocht met het passagiersschip ms. ‘Oranje’ van de Stoomvaart<br />

Maatschappij ‘Nederland’ ter gelegenheid van het zilveren huwelijksfeest van<br />

koningin Juliana en prins Bernard. <strong>De</strong> ‘Oranje’ wordt door de Stoomvaart<br />

Maatschappij ‘Nederland’ van 2 t/m 3 mei geheel ter beschikking gesteld van<br />

het koninklijk paar en hun gasten.<br />

Bron: W. Grund: ‘Oranje. Een Koninklijk Schip’ (2001)<br />

1962 17 mei<br />

<strong>De</strong> Lockheed Neptune ‘B 207’ van Squadron 321 (VSQ 321) van de Marine<br />

Luchtvaartdienst schiet, in samenwerking met de onderzeebootjager Hr. Ms.<br />

‘Groningen’, een Indonesische DC-3 Dakota neer nabij de Rijklof van Goensbaai<br />

in <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 8 <strong>juni</strong><br />

<strong>De</strong> eerste van in totaal negen Agusta Bell UH-1 helikopters arriveert op het<br />

Marinevliegkamp Valkenburg. <strong>De</strong> Augusta Bell is de eerste straalturbinehelikopter<br />

van de Marine Luchtvaartdienst. <strong>De</strong> heli’s werden oorspronkelijk<br />

aangeschaft voor operationeel gebruik op <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>. Op 17<br />

maart 1978 zal de Augusta Bell ‘222’ als laatste uit dienst worden gesteld bij<br />

Squadron 7 (VSQ 7) op het Marinevliegkamp <strong>De</strong> Kooy.<br />

Bron: Jaarboek van de Marine (1962)<br />

1962 15 <strong>juni</strong><br />

Vertrek van de onderzeebootjager Hr. Ms. ‘Overijssel’ naar Hollandia (<strong>Nederlands</strong><br />

<strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>) via het Panamakanaal. <strong>De</strong> ‘Overijssel’ zal eind 1962, als<br />

laatste oorlogsschip, uit <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> terugkeren, de periode van<br />

<strong>Nederlands</strong>e aanwezigheid in het Verre Oosten daarmee afsluitend.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 27 <strong>juni</strong><br />

Door de Vlagofficier Materieel, viceadmiraal H.J. van der Schatte Olivier, wordt<br />

9


de eerste paal geslagen voor de nieuwbouw op de Marinekazerne te Amsterdam.<br />

Het daarin gelegen bassin was al voor 2/3 gedeelte gedempt in verband<br />

met de aanleg van de IJ tunnel door het Oosterdok en waarvoor een deel van<br />

het vm. Marine Etablissement (waaronder het 19e Zeeuwse Paleis) moest<br />

worden opgeofferd. In de daarop volgende jaren zal de Marinekazerne een<br />

volledige transformatie ondergaan, waarbij de ‘19e-eeuwse jas’ zal worden<br />

uitgetrokken en vervangen worden door moderne functionele architectuur van<br />

de jaren zestig.<br />

Bron: A. Lemmers: ‘Van werf tot facilitair complex’ (2005)<br />

1962 11 juli<br />

<strong>De</strong> Marine Inlichtingendienst (MARID) beschikt over informatie dat<br />

‘Indonesië praktisch gereed is met de voorbereidingen om een aanval op<br />

<strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> in te zetten’. <strong>De</strong> Commandant Zeemacht <strong>Nederlands</strong><br />

<strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> waarschuwt hierop de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten in <strong>De</strong>n<br />

Haag dat een Indonesische aanval op handen is, indien de onderhandelingen<br />

tussen Nederland en Indonesië mochten vastlopen.<br />

Bron: Hester Jansen: ‘Hoog spel om troostprijs <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>’<br />

in: ‘Nationaal Archief’ nr. 1 (2003)<br />

1962 10 augustus<br />

Het hydrografisch opnemingsvaartuig Hr. Ms. ‘Luymes’, extra uitgerust voor<br />

patrouille- en transporttaken, opent met zijn boordgeschut het vuur op circa<br />

100 Indonesische infiltranten. <strong>De</strong>ze waren geland op het eiland Misool (zuidkust<br />

van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>) en hadden zich daar weten te verschansen<br />

in een kampong. Een Lockheed Neptune P2V7 patrouillevliegtuig had al<br />

voor deze beschieting een luchtverkenning uitgevoerd en de ‘Luymes’ via de<br />

boordradio gewaarschuwd.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 11 augustus<br />

<strong>De</strong> onderzeebootjager Hr. Ms. ‘Friesland’, varende met hoge snelheid langs<br />

de zuidkust van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>, nabij het eiland Misool, opent het<br />

vuur op een Indonesische aanvalsvloot. <strong>De</strong>ze kleine Indonesische vloot, die<br />

de bedoeling heeft om Indonesische infiltranten op de kust af te zetten, blaast<br />

direct hierop de aftocht. Een Lockheed Neptune patrouillevliegtuig van de<br />

Marine Luchtvaartdienst voert hierna nog in samenwerking met de ‘Friesland’<br />

een raketaanval uit op de vluchtende Indonesische schepen. Hierna wordt<br />

door de ‘Friesland’ nog tot driemaal toe enkele doelen waargenomen en met<br />

vuur bestookt.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 14 augustus<br />

Een verkenningspatrouille van het Korps Mariniers raakt bij de kampong Weij<br />

op Zuid-Misool (<strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>) in een hevig vuurgevecht met<br />

Indonesische infiltranten. Tijdens dit gevecht kruipt de marinier der eerste<br />

klasse W. Elgers het voorterrein in om een zwaar gewonde collega in veiligheid<br />

te brengen, die alsnog ter plaatse komt te overlijden. Voor zijn moedig gedrag<br />

zal Elgers op 19 april 1963 door de Bevelhebber der Zeestrijdkrachten worden<br />

onderscheiden met het Bronzen Kruis.<br />

Bron: ‘Erkenning / waardering voor veteranen’<br />

in: ‘Van Boord’ jrg. 8 nr. 28 (2005)<br />

10


1962 15 augustus<br />

Zes Sovjetonderzeeboten uit Wladivostok krijgen in het diepste geheim<br />

opdracht om aan de zijde van het Indonesische leger deel te nemen aan de<br />

invasie van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>- <strong>Guinea</strong>. Twaalf onderzeeërs t.w. zes met een<br />

Sovjet- en zes met een Indonesische bemanning kiezen positie rond de<br />

wateren van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>, terwijl in <strong>De</strong>n Haag de regering<br />

treuzelt met de goedkeuring van het inmiddels in New York bereikte Akkoord<br />

met Indonesië. Ook Russische Toepolev-bommenwerpers staan gevechtsklaar<br />

op Sulawesi. Op tien mijl afstand van het doel, vlak voor het uur ‘U’, ontvangt<br />

de Russische onderzeeboot ‘S 235’ een radiobericht: ‘aanval afbreken, boven<br />

water terugkeren naar thuisbasis’. Uiteindelijk zal Nederland op het laatste<br />

moment akkoord gaan met de overdracht van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> op<br />

1 oktober 1962 aan de Verenigde Naties<br />

Bron: ‘<strong>De</strong> Volkskrant’ 10-02-1999<br />

1962 15 augustus<br />

Het Akkoord van New York (het z.g. ‘Plan Bunker’): Nederland en Indonesië<br />

bereiken, met interventie van de president van de Verenigde Staten, John F.<br />

Kennedy, in New York een akkoord in het <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> conflict. Dit akkoord<br />

komt onder zware politieke druk van de Verenigde Staten tot stand. <strong>De</strong><br />

Amerikaanse regering wilde beslist voorkomen, dat tussen beide landen een<br />

gewapend conflict zou uitbreken waarbij ook de Sovjet-Unie betrokken zou<br />

kunnen raken. Volgens het Akkoord van New York dienen de vijandelijkheden<br />

per 18 augustus 1962 te worden gestaakt. Per 1 oktober 1962 dient Nederland<br />

het bestuur over <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> over te dragen aan de United<br />

Nations Tempory Executive Authority (UNTEA). Vervolgens zal <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong><br />

op 1 mei 1963 door de VN aan Indonesië moeten worden overgedragen.<br />

Bron: F. Glissenaar: ‘Indië verloren, rampspoed geboren’ (2003)<br />

1962 18 augustus<br />

Afkondiging van een ‘staakt-het-vuren’ in <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>, als<br />

gevolg van de in New York afgesloten overeenkomst van 15 augustus 1962<br />

( het ‘Plan Bunker’ ). Hiermee kan een dreigende oorlog tussen Indonesië en<br />

Nederland worden beëindigd en zal door Nederland worden afgezien van het<br />

behoud van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> door overdracht aan de Verenigde<br />

Naties op 1 oktober 1962.<br />

Bron: ‘Van Boord’ (sept 2002)<br />

1962 9 september<br />

<strong>De</strong> luitenant-ter-zee der tweede klasse R.A. Wolf, behorende tot squadron 860<br />

- VSQ 860 van de Marine Luchtvaartdienst, behoedt <strong>De</strong>n Haag voor een ramp<br />

door niet uit zijn Sea Hawk straaljager te springen als op circa 15.000 ft de<br />

straalmotor boven de stad uitvalt. Na een lange glijvlucht ziet hij kans om een<br />

noodlanding op het Marinevliegkamp Valkenburg (MVKV) bij Katwijk te maken.<br />

Hij zal hiervoor later een tevredenheid betuiging ontvangen van de Commandant<br />

der Zeemacht Nederland.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 20 september<br />

Overlijden van de luitenant-admiraal C.E.L. Helfrich te <strong>De</strong>n Haag (geboren te<br />

Semarang op 10 november 1886). Het grootste deel van zijn marineloopbaan<br />

bracht Helfrich door in <strong>Nederlands</strong>-Indië, waar hij in 1939 werd bevorderd<br />

tot schout-bij-nacht. Direct voorafgaande aan de Japanse bezetting werd hij<br />

11


enoemd tot Commandant der Zeemacht in <strong>Nederlands</strong>- In die. In augustus<br />

1945 volgde zijn bevordering tot luitenant-admiraal en benoeming tot<br />

Bevelhebber der Zeestrijdkrachten. In 1949 verliet hij de Koninklijke Marine.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 1 oktober<br />

Soevereiniteitsoverdracht van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> aan de Verenigde<br />

Naties. Als gevolg van het Akkoord van New York van 15 augustus 1962 en<br />

de afgesloten wapenstilstand van 18 augustus wordt het bestuur van <strong>Nederlands</strong><br />

<strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> overgedragen aan de United Nations Tempory Executive<br />

Authority (UNTEA). Volgens dit Akkoord zal de UNTAE het gebied van <strong>Nieuw</strong>-<br />

<strong>Guinea</strong> vervolgens per 1 mei 1963, onder de naam Irian Jaya, aan Indonesië<br />

moeten overdragen. Eind 1962 zullen alle uitgezonden militaire eenheden<br />

weer in Nederland terugkeren. Hiermee eindigt een periode van ruim 350 jaar<br />

<strong>Nederlands</strong>e aanwezigheid in het Verre Oosten.<br />

Bron: A.P. Euser: ‘Het conflict om <strong>Nieuw</strong><br />

1962 9 oktober<br />

Vertrek vanuit Biak van het landingsvaartuig ‘L 9609’ (ex- ‘Kais’), onder<br />

commando van de luitenant-ter-zee der eerste klasse M.W.J. Muller, naar<br />

Panama, enkele dagen na de overdracht van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> aan<br />

de Verenigde Naties op 1 oktober 1962. Op 20 december 1962 zal Panama<br />

worden bereikt. <strong>De</strong> tocht over de oceaan met dit kleine scheepje, kleiner dan<br />

een coaster, kan worden gekwalificeerd als een bijzonder staaltje van zeemanschap.<br />

Hierna zal deze z.g. ‘klep’ nog tot 15 september 1969 dienst doen in<br />

de Antilliaanse wateren.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 12 oktober<br />

Doop en tewaterlating van de sleepboot ‘Zwarte Zee’ (IV) van L. Smit & Co’s<br />

Internationale Sleepdienst door HKH prinses Beatrix. Vergeleken met de<br />

beroemde voorganger ‘Zwarte Zee III’ wordt, met bijna een verdubbeling,<br />

een sprong gemaakt van 4.200 naar 9.000 ipk. Doordat er nogal verwarring<br />

ontstond over de naam ‘Zwarte Zee’, wordt de ‘Zwarte Zee III’ omgedoopt in<br />

‘Ierse Zee’.<br />

Bron: http://members.rott.chello.nl<br />

1962 15 oktober<br />

Heroprichting van squadron 7 van de Marine Luchtvaartdienst op het marinevliegkamp<br />

Valkenburg (MVKV), nadat nog in datzelfde jaar op 15 januari het<br />

squadron op het MVK Biak (Nederland <strong>Nieuw</strong> <strong>Guinea</strong>) uit dienst was gesteld.<br />

Het squadron wordt het tweede helikoptersquadron van de Marine Luchtvaartdienst,<br />

uitgerust met acht UH-1 Augusta Bell helikopters.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1955)<br />

1962 15 oktober<br />

Uit dienststelling van het Marinevliegkamp Biak (MVKB) op <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<br />

<strong>Guinea</strong>, waarmee direct na de soevereiniteitsoverdracht aan de Verenigde<br />

Naties op 1 oktober 1962 de activiteiten van de Marine Luchtvaartdienst in het<br />

Verre Oosten definitief worden beëindigd.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 22 oktober<br />

<strong>De</strong> president van de Verenigde Staten, John F. Kennedy, kondigt een blokkade<br />

van Cuba af. Reden hiervoor zijn de voortdurende Sovjet wapenleveranties<br />

12


aan Cuba. Door de ontstane crisis wordt door de <strong>Nederlands</strong>e regering in<br />

december 1962 besloten om een tweede onderzeebootjager naar Curaçao te<br />

zenden als extra stationsschip. <strong>De</strong> politieke spanningen lopen sterk op, maar<br />

als de president van de Sovjet Unie, Chroestsjov, zich bereidt verklaart om de<br />

al op Cuba aangelegde raketbasis onder toezicht van de VN te laten ontmantelen,<br />

belooft Kennedy geen invasie op Cuba te zullen uitvoeren.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 1 november<br />

Het 40-jarig jubileum van het <strong>Nederlands</strong> Historisch Scheepvaart Museum<br />

wordt herdacht met een bijeenkomst in het Concertgebouw, waarbij door de<br />

minister van Onderwijs Kunst en Wetenschappen, Mr. Y. Scholten, een toespraak<br />

wordt gehouden. Hiernaast spreekt de vm. burgemeester van<br />

Amsterdam, mr. G. van Hall, de wens uit dat binnen afzienbare tijd een<br />

ruimere en statiger behuizing ten behoeve van de veelomvattende collectie<br />

gerealiseerd zou moeten worden.<br />

Bron: brochure ‘Schatkamer der Scheepvaart’ (1966)<br />

1962 2 november<br />

<strong>De</strong> coaster ms. ‘Musketier’ (1938) van J. de Looff uit Rotterdam, op weg van<br />

Duinkerken naar Dundee, strandt op de rotsen van Balcomie Briggs (Fifeshire,<br />

VK). <strong>De</strong> bemanning wordt gered. Twee dagen later breekt het schip door-<br />

midden en zinkt vervolgens.<br />

Bron: scheepsrampen koopvaardij 1855 - 1991<br />

1962 3 november<br />

<strong>De</strong> coaster ms. ‘Rana’ (1957) van NV ms ‘Irene’ uit <strong>De</strong>lfzijl, op weg van<br />

Boston Linc. naar Oslo met een lading graan, raakt op 25 mijl ten westen van<br />

Hanstholm (<strong>De</strong>ense kust) lek en zinkt vervolgens. <strong>De</strong> bemanning wordt gered.<br />

Bron: scheepsrampen koopvaardij 1855 - 1991<br />

1962 15 november<br />

Vertrek van de onderzeebootjager Hr. Ms. ‘Overijssel’ uit Biak, direct na de<br />

soevereiniteitsoverdracht van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> aan de Verenigde<br />

Naties, als laatste <strong>Nederlands</strong>e oorlogsschip naar Nederland, samen met het<br />

koel/vriesschip ‘Rochab’ van Van Nievelt Goudriaan en Co. <strong>De</strong> ‘Rochab’, door<br />

de Koninklijke Marine gecharterd in verband met de bevoorrading van de<br />

<strong>Nederlands</strong>e troepen in <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>, was al op 31 juli 1962<br />

vanuit Amsterdam vertrokken voor een bijna zeven weken durende reis naar<br />

dit gebiedsdeel via het Panamakanaal.<br />

Bron: A.R. Kelder: ‘<strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> of het doen van loze beloften’ in: ‘DBW’ jrg.<br />

60 nr. 11 (2005)<br />

1962 17 november<br />

Majoor der Mariniers F.A.J. Keijzer keert vanuit <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> in<br />

Nederland terug. Eerder had hij het commando overgenomen van de kolonel<br />

der Mariniers G.K.R. de Roos. Drie dagen eerder was het laatste detachement<br />

van het Korps Mariniers al uit <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> naar Nederland vertrokken,<br />

waarmee er na de officiële soevereiniteitsoverdracht van 1 oktober 1962 een<br />

definitief einde is gekomen aan de aanwezigheid van <strong>Nederlands</strong>e mariniers in<br />

het Verre Oosten.<br />

Bron: ‘Van Boord’ (2002)<br />

1962 19 november<br />

HKH prinses Beatrix brengt een bezoek aan het vrachtschip ms. ‘Houtman’<br />

13


van de Koninklijke Java-China-Japan Lijn (KJCPL) in de haven van Bangkok.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

1962 20 november<br />

‘Cuba-crisis’: Door de president van de Verenigde Staten, John F. Kennedy,<br />

kan de Amerikaanse blokkade van Cuba uiteindelijk worden opgeheven, welke<br />

op 22 oktober van dat jaar werd ingesteld naar aanleiding van de voortdurende<br />

Sovjet wapenleveranties aan Cuba.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 22 november<br />

Na de bestuursoverdracht van <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> aan de Verenigde<br />

Naties op 1 oktober 1962 wordt de marinekazerne Biak, als laatste marine-<br />

instelling in dit voormalige <strong>Nederlands</strong>e gebied, uit dienst gesteld. Met het<br />

neerhalen van de <strong>Nederlands</strong>e vlag op de Marinekazerne Biak komt dan ook<br />

een definitief einde aan de <strong>Nederlands</strong>e militaire aanwezigheid in <strong>Nieuw</strong>-<br />

<strong>Guinea</strong>. Een dag later vertrekken de laatste militairen per vliegtuig naar<br />

Nederland.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 28 november<br />

Overlijden van HKH prinses Wilhelmina (geboren op 31 augustus 1880) op<br />

paleis het Loo te Apeldoorn; koningin der Nederlanden gedurende een periode<br />

van vijftig jaar (1898 - 1948). <strong>De</strong> begrafenis en bijzetting zullen plaatsvinden<br />

in de <strong>Nieuw</strong>e Kerk te <strong>De</strong>lft op 8 december.<br />

Bron: diverse bronnen<br />

1962 8 december<br />

Bijzetting van HKH prinses Wilhelmina der Nederlanden (1880) in de Konink-<br />

lijke grafkelder, direct na de begrafenisplechtigheid in de <strong>Nieuw</strong>e Kerk te <strong>De</strong>lft.<br />

Bron: diverse bronnen<br />

1962 11 december<br />

Uit dienststelling van de onderzeeboot Hr. Ms. ‘Zwaardvisch’ (‘O 22’), in Engeland<br />

gebouwd en daar op 4 december 1943 in dienst gesteld. <strong>De</strong> ‘Zwaardvisch’<br />

opereerde tijdens de Tweede Wereldoorlog onder commando van de<br />

luitenant-ter-zee der eerste klasse H.A.W. Goossens in de Britse wateren en<br />

voerde vanaf 1944 vanuit de thuisbasis Fremantle (Australië) zeer succesvolle<br />

operaties uit, waarbij in de wateren van het Verre Oosten ten minste zes<br />

vijandelijke schepen tot zinken werden gebracht. Vanaf 1946 deed de ‘O 22’<br />

nog dienst als opleidingsschip bij de Onderzeedienst.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 15 december<br />

Het radio zendschip ‘Uilenspiegel’ raakt voor de kust van Zeeuws Vlaanderen<br />

tijdens stormachtig weer in nood en strandt. <strong>De</strong> reddingboot ‘President J.V.<br />

Wierdsma’ van de KZHRMS (station Breskens) weet, na enkele bijzonder<br />

moeilijke pogingen, de schipbreukelingen van het bij Cadzand gestrande schip<br />

van boord te halen. <strong>De</strong> reddingbootbemanning wordt voor deze moeilijke en<br />

gevaarlijke redding gedecoreerd. <strong>De</strong> ‘Uilenspiegel’ is een betonnen schip,<br />

tijdens de oorlog gebouwd als opslagplaats. Vanaf 13 oktober 1962 zond<br />

Radio ‘Uilenspiegel’ uit op ongeveer 6 mijl vanaf de Belgische kust.<br />

Bron: www.knrm.nl<br />

1962 19 december<br />

Aankomst te Curaçao van de onderzeebootjager Hr. Ms. ‘Rotterdam’, als extra<br />

14


stationsschip op de <strong>Nederlands</strong>e Antillen, in verband met de al ontstane Cuba<br />

crisis en daarmee gepaard gaande oplopende internationale spanningen<br />

tussen de Verenigde Staten en de Sovjet Unie.<br />

Bron: M.A. van Alphen: ‘Kroniek der Zeemacht’ (2003)<br />

1962 28 december<br />

Het 321-squadron van de Marine Luchtvaartdienst (MLD) in <strong>Nederlands</strong><br />

<strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> wordt uit dienst gesteld. <strong>De</strong> nieuwe vliegtuigen van het type<br />

Lockheed Neptune P2V7 worden in Nederland door het 320 squadron overgenomen<br />

en gestationeerd op het Marinevliegkamp Valkenburg (MVKV) bij<br />

Katwijk.<br />

Bron: ‘Jaarboek van de Marine’ (1962)<br />

Heden en verleden (deel 14)<br />

Geschreven door Arie Sluijs.<br />

Na veertig jaar was het weer zover dat de sobats van de<br />

ECHO-Compagnie-6 I.B NNG bij elkaar kwamen in het<br />

KTOMM Bronbeek voor oud militairen te Arnhem.<br />

In 1969 kenden we elkaar nog goed dus voorstellen was toen<br />

niet nodig. <strong>De</strong> meeste jongens waren net getrouwd en net<br />

vader. Zelf was ik toen vader van twee kinderen en er zou er<br />

nog een bij komen. <strong>De</strong> kinderen zijn zelf ook alweer ouders,<br />

en mijn vrouw en ik de trotse grootouders van vier kleinkinderen.<br />

Twee jaar geleden op de reünie van de vereniging<br />

<strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> Militairen had ik al kennis<br />

gemaakt met heel wat sobats, het was mijn eerste<br />

reünie van de vereniging die ik meemaakte en vorig<br />

jaar moest ik verstek laten gaan door mijn hart-<br />

problemen. Maar ik miste twee jaar geleden toch een<br />

paar jongens, die ik heel graag nog weer eens wilde<br />

ontmoeten. Tot mijn grote verrassing waren die nu<br />

wel aanwezig bij de reünie van Echo 6 IB.<br />

Bij binnenkomst werden we verwelkomd door Johan<br />

Beumer en Theo Kersten en bij het melden bij de<br />

dames kreeg ik mijn muntjes voor de consumpties<br />

en een verassing. Dat bleek een pracht van een<br />

handdoekje te zijn, met een mooie paradijs vogel<br />

erop. Leuk bedacht, het heeft een mooi plekje in de<br />

keuken gekregen. Je kunt het wel in de kast liggen,<br />

maar dat is niet de bedoeling.<br />

Ik zag weer veel bekende gezichten van twee jaar geleden, en zo terloops<br />

vroeg ik aan Theo of hij wat namen kon opnoemen van de sobats die er<br />

waren, en hij noemde ook de namen van twee sobats, t.w. van Piet de Rijk en<br />

Daan Rouw dat waren nu precies de twee die ik nog graag eens wou spreken<br />

Piet was onze luitenant en Daan was sergeant beide beroeps, het waren voor<br />

ons een paar pracht kerels waar we geen problemen mee hadden, vooral als<br />

we op patrouille waren.<br />

Dan waren het kerels waar je wat aan had, want ook zij moesten aan alles<br />

wennen in de tropen, dat was even wat anders dan in een schuttersputje op<br />

15


de Veluwe, en dan het levensverhaal van Daan Rouw dat is net een jongens<br />

boek en het eindigt dat hij directeur werd bij Albert Hein.<br />

Dat is nu het mooie van een reünie al die prachtige verhalen. <strong>De</strong> dag is te kort<br />

om met iedereen een praatje te maken. Maar ik fotografeer graag, een hobby<br />

van mij en ook kan ik niet goed stilzitten. Daarom loop ik graag met een<br />

glaasje wijn door de zaal om toch zoveel mogelijk met de sobats een praatje<br />

te maken. Daardoor kwam ik verschillende namen van ons voetbalelftal aan<br />

de weet. <strong>De</strong> foto van het elftal (die ook in onze <strong>nieuwsbrief</strong> heeft gestaan)<br />

hielp daarbij.<br />

Ook werd er een minuut stilte gehouden voor de sobats die ons ontvallen zijn<br />

en dan denk ik in het bijzonder aan Piet van Vlaanderen. Aan hem daar heb ik<br />

bijzondere herinneringen, hij was een vader figuur voor ons allemaal, je kon<br />

lezen en schrijven met die man, ik paste daar s, avonds nog wel eens op, hij<br />

woonde met zijn gezin even buiten het kamp. Ik wens de familie veel sterkte<br />

toe met het verlies van Piet.<br />

Een fijn gesprek heb ik ook gehad met Piet de Raad en echtgenote over zijn<br />

reis naar voormalig <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>, Piet had twee albums vol met<br />

foto, s meegenomen van de reis, in <strong>Nieuw</strong>sbrief nummer 25 schrijft Piet daar<br />

al een mooi stuk over en er komt nog een vervolg.<br />

Ik zag nog meer sobats met hun foto album bij zich en die werden ook veel<br />

bekeken en dan komen de verhalen vanzelf los. <strong>De</strong> rijstmaaltijd smaakte ook<br />

voortreffelijk, van al dat praten krijg je toch honger.<br />

Al met al een zeer geslaagde dag, en een groot compliment aan de mensen<br />

die dit mogelijk hebben gemaakt, alleen moet het nu geen veertig jaar meer<br />

duren voor de Echo Compagnie weer bij elkaar komt want dan is er niemand<br />

meer, misschien op een enkele honderd jarige na.<br />

Als het goed is zien we elkaar alweer snel, op veertien of op vijftien mei dan is<br />

de grote reünie in ‘t Harde, altijd weer een dag om naar uit te kijken, tot dan.<br />

Wordt vervolgd<br />

16<br />

oude foto,s bekijken aan de lunch<br />

ontvangstcomité onderonsje


Oefening NIJPTANG<br />

Door Gerrit van Faassen<br />

(Eerdere artikelen van Gerrit van Faassen verschenen in de <strong>Nieuw</strong>sbrieven<br />

21,22,23,2 4en 25)<br />

Van 18 t/m. 22 november werd er een oefening gehouden op het marine<br />

Vliegkamp Borekoe, op het eiland Biak. Laat in de middag van zondag 18<br />

november werd “alle hens” van het basiskamp met vrachtauto’s verhuisd naar<br />

de nieuwe kazerne op Sorrido. Alleen<br />

de mariniers mochten (moesten) lopen.<br />

<strong>De</strong> volgende morgen om zes uur opstaan.<br />

Er werd bekendgemaakt dat het<br />

vliegkamp was gebombardeerd door<br />

een vijandelijke Catalina vliegboot. <strong>De</strong><br />

tegenpartij, de vijand, was gevormd uit<br />

matrozen en mariniers uit Manokwari<br />

en Sorong. Ze hadden twee amfibie<br />

Bemanning Oerlikon<br />

<strong>De</strong> kajoe in het vizier van de<br />

Oerlikon.<br />

Firefly boven BIAK<br />

vliegtuigen, twee fire fly’s, een aantal<br />

landingsvaartuigen en de Hr.Ms.<br />

Kortenaer.<br />

Om zeven uur vertrokken we naar de<br />

Boroekoe. <strong>De</strong> mariniers waren druk aan<br />

het sjouwen met mitrailleurs en ander<br />

schietspul. We zagen dat daar een<br />

hangar was gebombardeerd met zakjes<br />

meel. <strong>De</strong> kreet “jongens het heeft hier<br />

gesneeuwd”was dus snel geboren.<br />

Onze dagelijkse werkzaam-heden<br />

begonnen. Om acht uur alarm. <strong>De</strong><br />

Oerlikon bemanningen waarbij ik was<br />

ingedeeld, moesten naar hun posten.<br />

<strong>De</strong> overige M.L.D.ers zochten dekking.<br />

<strong>De</strong> Oerlikons mochten alleen vijandelijke<br />

vliegtuigen beschieten, met de<br />

vuurmond de vliegtuigen volgen en bij<br />

nacht met een staaflantaarn langs de<br />

vuurmond schijnen. Het alarm werd die<br />

dag nog een aantal keren gegeven. Net<br />

zoals de nacht daarop. Het landingsdetachement<br />

en de Oerlikon schutters<br />

bleven die nacht op de Boroekoe. <strong>De</strong><br />

volgende dagen bleef oefening Nijptang<br />

voortduren. Op donderdag 22 november werd het echt oorlog en landde de<br />

vijand op Biak. Bij de Boroekoe stuitten ze op hevig vuur van “onze”mariniers<br />

en de Marine Luchtvaartdienst. Maar binnen het uur waren wij verslagen en<br />

werd de vrede getekend. Het was maar een spel en een welkome afwisseling<br />

in het eentonige leven op het hete Biak. <strong>De</strong> rest van de dag was het zondagsdienst,<br />

zoals dat bij de Marine heet. Maar we hadden wel weer voldoende<br />

nieuws om naar huis te schrijven.<br />

17


Naschrift.<br />

Zes jaar later was de situatie op<br />

<strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> heel anders<br />

en alles behalve een spel. Toen werd<br />

het echt oorlog die duurde tot zestien<br />

augustus 1962. Op zestien augustus<br />

werd het vuren gestaakt om een minuut<br />

na middernacht om daarmee Soekarno<br />

de gelegenheid te geven om op zeven- Martin Mariner boven BIAK<br />

tien augustus, de Indonesische Onafhankelijkheidsdag,<br />

zijn triomfrede uit<br />

te spreken. In de buurt van Halmahera<br />

lag toen een overmachtige Indonesische<br />

vloot klaar om Biak te veroveren. Door<br />

tussenkomst van de Verenigde Naties<br />

is een aanval voorkomen. Het koste<br />

Nederland zijn laatste kolonie in Oost<br />

Azië. Veel erger is echter het feit dat de<br />

Papoea’s in de steek werden gelaten<br />

en ingelijfd werden als provincie bij<br />

Oefenen richten Oerlikon<br />

Indonesië. Mijn vraag is nog steeds<br />

“hadden we het niet kunnen overdragen<br />

aan Australië”, die toen de andere helft<br />

van het gigantische eiland in bezit had. Dan was het hele eiland in 1975 onafhankelijk<br />

geworden en waren onze militairen daar niet voor niets gesneuveld.<br />

Heel erg tragisch is het sneuvelen van de dienstplichtig marinier Mannie, bij<br />

de kampong Weij op het eiland Misool, een dag vóór de wapenstilstand. Met<br />

weemoed denk ik nog steeds terug aan de goede tijd die ik heb gehad en de<br />

vriendelijke bevolking daar.<br />

<strong>De</strong> groeten van de kajoe<br />

<strong>De</strong> volgende keer schrijf ik over het nasi eten in de verboden kampong, bij<br />

Librek Marndorf (zie <strong>nieuwsbrief</strong> 23)<br />

Herinneringen aan vroeger?<br />

(door Louis van Diessen)<br />

(Er is in het Maleis het begrip tempo doeloe, de tijd van vroeger in <strong>Nederlands</strong><br />

Indië. Maar is dat ook voor <strong>Nieuw</strong> <strong>Guinea</strong> het geval? Misschien ligt het aan mij<br />

maar mijn herinneringen zijn heel anders)<br />

Mijn vrouw zag een advertentie staan met de aanduiding Pasar Malam in<br />

Noord Brabant. Ze zei: is dat niet iets voor jou, jij bent toch in de tropen<br />

geweest in je jonge jaren?<br />

Ja, dat leek me wel iets, ik had al eens een pasar malam bezocht in Zwolle<br />

maar dat was hoofdzakelijk een ontmoetingsplaats van oude makkers die<br />

weer eens bij elkaar kwamen. Zo hadden we het afgesproken bovendien<br />

kon je op vertoon van de veteranenpas met je partner gratis naar binnen en<br />

18


tegen gereduceerd tarief een smakelijke Indische hap kopen. Dat was wel<br />

aantrekkelijk, je betaalde wel € 8.- om de auto te parkeren maar ja na een rit<br />

van Tilburg naar Zwolle konden die € 8.- er nog wel bij. Er was een expositie<br />

van foto’s en tekeningen waarbij ik nog een gesprek had met een oud militair<br />

over mijn legerplaats Sorong. Ik moet zeggen dat ik van de kraampjes<br />

met handel op de pasar malam in Zwolle maar weinig gezien heb omdat dit<br />

me niet aantrok. We gingen vlug naar de hoek waar de optredens waren en<br />

zetten ons aan een tafel met een drankje om te kijken naar het optreden van<br />

de Indische danseressen en zangers. Ook waren nu verschillende oude maten<br />

aangekomen en hebben we een paar gezellige uurtjes gehad. Van de markt<br />

heb ik verder niks meer gezien, alleen hebben we nog wel een stuk spekkoek<br />

gekocht omdat mijn schoondochter dat lekker vind.<br />

Maar nu terug naar Brabant, ik had ruim van te voren op onze weblog vermeld<br />

dat er een oosterse markt was in Brabant in de hoop dat er wat zuiderlingen<br />

zouden komen maar ik kreeg daar maar één reactie op. Maar, dacht ik,<br />

misschien zouden er toch wel wat bekenden zijn. Ik vroeg me wel af waarom<br />

deze markt pasar malam genoemd werd want het was gewoon overdag. Toen<br />

we aankwamen bij de sporthal waar de pasar malam gehouden werd stonden<br />

er bij de ingang verschillende rokers zodat we door een walm van rook naar<br />

de kassa moesten. Korting op de veteranenpas was niet mogelijk maar het<br />

parkeren was hier gratis dus dat viel weer mee. <strong>De</strong> markt op zich was niet zo<br />

groot, de meeste plaats werd ingenomen door eettentjes en het podium. Ik<br />

moet eerlijk zeggen dat ik totaal geen herinneringen kreeg bij de goederen die<br />

op de kraampjes lagen. In Sorong, waar ik gelegerd was, heb ik nooit geroken<br />

wat ik hier rook en ook nooit gezien wat hier verkocht werd. Ook had ik totaal<br />

geen tempo doeloe gevoel bij de wierook, sarongs, houtsnijwerken, sieraden,<br />

kleding, shawltjes, beelden, gereedschap, goedkope horloges enzovoorts.<br />

Dat had je in Sorong niet, wel een paar Chinezen zoals in de Toko Tio waar je<br />

etenswaren drank en huishoudelijke artikelen kon kopen, maar ook foto-<br />

albums met paradijsvogels erop en gelakte sieradenkistjes met een danseresje<br />

er op, wat gekocht werd voor het thuisfront. Ook insecten in blik had de<br />

man in zijn assortiment, ik heb ze nooit gegeten dat niet. Hij had wel bier in<br />

een literfles wat goed van pas kwam in dat klimaat, daar was ik toen wel liefhebber<br />

van. Je kon er foto’s laten maken wat de meesten ook gedaan hebben.<br />

Er was ook een Chinees die autorijles gaf in een oude volkswagen. Je had in<br />

Sorong maar weinig wegen en aan de auto mankeerde nog al wat, dus het<br />

examen was niet zo moeilijk. Ik heb nooit de moeite gedaan om in Sorong<br />

mijn rijbewijs te halen maar anderen deden dat wel. Later had ik er wel spijt<br />

van dat ik dit toen niet gedaan heb. Maar een pasar heb ik nooit gezien in<br />

Sorong en omgeving laat staan een pasar malam. Het enige waarbij ik nog<br />

enige weemoed had was een pajong omdat we die in Sorong bijna dagelijks<br />

nodig hadden. <strong>De</strong> regen daar ging dikwijls gepaard met veel wind waardoor<br />

er nog al eens een pajong sneuvelde, omdat het maar papier was.<br />

Nou we waren al vlug uitgekeken bij de kooplui in Tilburg, al beweerde er nog<br />

wel één dat hij me voor € 15.- van mijn rugpijn af kon helpen, daar ben ik<br />

maar niet op in gegaan. We hadden ondertussen wel trek gekregen en gingen<br />

19


een eettentje binnen en bestelden ieder een maaltijd. Drank verkocht de<br />

brave man niet, daarvoor moesten we naar de centrale bar. <strong>De</strong> Indische<br />

maaltijd smaakte niet zo lekker als de nasi en bami die mijn vrouw thuis<br />

klaarmaakt. Ook de Chinees bij ons op de hoek heeft veel lekkerder spul<br />

als wat we hier voorgeschoteld kregen. Nee, dat viel erg tegen, waar ik wel<br />

herinneringen aan heb is de hap rijst in een bananenblad met een stukje<br />

ikan (vis) erbij die je kon kopen in de kampongs in de Vogelkop waar we wel<br />

eens kwamen. Je kon de geur nog ruiken van het houtvuurtje waarop de rijst<br />

bereid was. Maar daarvan is op deze pasar malam geen sprake, de maaltijd<br />

is veel te sterk gekruid waardoor de smaak van de rijst, vlees en groenten<br />

verloren gaat. Ondertussen stond op het podium een zanger liedjes van Jack<br />

Jersy te zingen o.a. Lana en dergelijke, wat ook al niet bijdroeg aan de tijd<br />

van vroeger sfeer. Al moet ik wel zeggen dat ik in Sorong nooit danseressen of<br />

zangers op heb zien treden met Indische songs of dansen, geen krontjong of<br />

gamelan, ik zag wel ooit een oude Papoea op zijn trommeltje tokkelen maar<br />

verder niks. Die trommelaar was mijn waskoelie en die ging zich eens behoorlijk<br />

uitsloven als ik op bezoek kwam in zijn woning. Ik was bijzonder tevreden<br />

met mijn waskoelie en eens toen we van een patrouille terug kwamen en ik<br />

veel vuile kleding had heb ik hem dubbel betaald maar daar heb ik later spijt<br />

van gehad. <strong>De</strong> man kwam een maand niet opdagen omdat hij nu geld had<br />

voor 2 maanden. Noodgedwongen moest ik dus zelf mijn kleding wassen.<br />

Maar we waren op de pasar malam, ik had al eens rond gespeurd maar er<br />

kwam geen enkele bekende opdagen. <strong>De</strong> zanger was gestopt toen de<br />

mededeling kwam dat er een half uur pauze was en er na de pauze een<br />

bijzonder optreden zou volgen. Dat hebben we maar niet meer afgewacht<br />

en mijn vrouw wilde nog een stuk spekkoek kopen voor mijn schoondochter.<br />

Nou dat was niet te koop op deze pasar malam, wat toch wel vreemd is want<br />

spekkoek is toch een onderdeel van de Indische cultuur. Ik vroeg aan een van<br />

de organisatoren waarom er geen spekkoek verkocht werd en het enige wat<br />

hij zei dat niet aan alles gedacht kon worden. Voor mij geen pasar malam<br />

meer voor de herinnering, want die krijg ik niet op deze oosterse markt. Als<br />

ontmoetingsplaats voor sobats is het prima maar dan alleen als een mogelijkheid<br />

om weer eens samen te kletsen over nu en vroeger. Vooral als er sobats<br />

tijdens de jaarlijkse reünie met vakantie of op een andere wijze verhinderd<br />

zijn is de pasar malam een uitstekend alternatief om elkaar weer eens te<br />

ontmoeten.<br />

Maar zeg me niks over tempo doeloe want die is daar niet, althans niet voor<br />

mij. Of ligt het misschien toch aan mij?<br />

Louis van Diessen<br />

Ma, Satoe Ketjil<br />

(door Ed van Tuil)<br />

Op voorhand mijn excuses aan alle koks van Merauke. Excuses voor de<br />

onthulling dat ik in Merauke alles gedaan heb behalve lekker gegeten. Dat lag<br />

niet aan de mensen van de keuken. Dat zal ongetwijfeld met de beschikbare<br />

20


asismaterialen te maken hebben gehad.<br />

Hoe het ook zij, me echt verheugen op wat de pot nu weer zou schaffen, was<br />

er al snel niet meer bij. En ik was toch geen piespook op dat gebied. Opgegroeid<br />

in een modaal gezin waar je in het begin van de maand, als pa salaris<br />

had ontvangen, nog vlees op je bord kreeg. Maar na de 20ste zeker niet meer.<br />

Kwam er wél een stuk vlees op tafel dan was er gegarandeerd een noodslacht<br />

op het dorp geweest. Kortom, éten en verder niet zeuren. Dat was het devies.<br />

Dus ik zeurde niet. Zelfs niet in Merauke.<br />

En ach, misschien zit ik wel te overdrijven. Is het na al die jaren erger dan het<br />

lijkt. Tenslotte was de dagelijkse schep rijst met zo’n goulashachtige saus d’r<br />

over nog wel te pruimen. Het zal veel meer de entourage geweest zijn. Zo’n<br />

open eetzaal met van die houten tafels had natuurlijk alles behalve de<br />

uitstraling van een 3 sterren restaurant. <strong>De</strong> Hollandse maaltijd met aardappels<br />

uit blik moest voor de nodige afwisseling zorgen. Ik heb later als fanatiek<br />

privé tuinder heel wat aardappelen verbouwd. Maar de smaak van die ingeblikte<br />

piepers ben ik gelukkig nooit meer tegengekomen. Dan had je verder<br />

nog de multifunctionele kaas. In de eerste fase was het gewone kaas. Daarna<br />

werd het een pittige Franse schimmelkaas en in derde instantie maakten onze<br />

culinaire vrienden er een geraspte strooikaas van.<br />

Op verschillende punten kon je de dagelijkse dorst lessen. “Vooral veel drinken”,<br />

werd er altijd gezegd. Maar de water en thee reservoirs waren van die<br />

ondefinieerbare soort zakken die weliswaar waterdicht waren maar ook een<br />

muffe smaak aan thee dan wel citroenwater meegaven. Met andere woorden,<br />

niet te zuipen.<br />

Het enige feestje dat ik me kan herinneren was de verjaardag van de prins.<br />

Toen kregen we een halve kip. Verder wisselden wij telegrafisten, ’s morgens<br />

om 5 uur als de kok van dienst begon, nieuwtjes met ‘m uit. In ruil voor een<br />

gebakken eitje. Menig kok zal een bepaald bericht eerder geweten hebben dan<br />

Die Ouwe. Maar op dat gebakken ei na bleef het behelpen.<br />

Dus zocht ik naar alternatieven. Het betaalde voedsel. Maar ja, dat was<br />

natuurlijk wel een financiële rib uit m’n lijf. Want niet alleen de betaalde liefde<br />

is duur. Het betaalde voedsel tikt ook aardig aan.<br />

Bovenaan de lijst van ultiem eetgenot, stonden de bakjes saté van hertenvlees<br />

die de een of andere, altijd vriendelijk lachende sergeant-majoor, door<br />

zijn vrouw liet bereiden om ze vervolgens in een grote pan in de kantine aan<br />

de man te brengen. Ze waren duur. Maar heerlijk! Het was vaak opletten dat<br />

je niet meteen je vingers mee opat. Toch was dat een luxe die ik maar zelden<br />

kon veroorloven.<br />

Iets frequenter was de aankoop van een zak pisang goreng. Die haalden we<br />

ergens bij een vrouwtje aan de haven. Tien stuks in een zak. In gedachten<br />

proef ik ze nog steeds. Net als de smaak van de aardappelen, maar dan in<br />

positieve zin, ben ik die smaak in mijn latere leven ook nooit meer tegengekomen.<br />

Waar ik me min of meer aan te buiten ging, was de ketjil. Het werd dagelijks<br />

verkocht door een oud Javaans vrouwtje in een golfplaten stalletje tegenover<br />

de kazerne. Ter hoogte van ons gebouw. Dus we hoefden er de kazerne<br />

niet voor uit. Vanachter het hek riep je keihard:”Ma, satoe ketjil.” Ik zal het<br />

ongetwijfeld niet goed uitspreken, laat staan schrijven. Maar via dit fonetisch<br />

21


Maleis wist ze in ieder geval wat ik moest hebben. Het werd door haar eigen<br />

bezorgdienst aangereikt. Een manneke van een jaar of tien, die goed door had<br />

dat we om de een of andere onzinnige reden, dergelijke hekaankopen niet<br />

mochten doen. Zag hij een ster of een streep dan stelde hij de levering even<br />

uit. Was het kader uit het zicht verdwenen dan rende hij snel de straat over,<br />

pakte het geld aan en frommelde de lekkernij door een gat in de grond dat hij<br />

in een eerder stadium al had gegraven. Net of een aantal konijnen zich<br />

dagelijks onder het hek doorgroeven.<br />

<strong>De</strong> lekkernij bestond uit een paar blokken natte rijst overgoten met een<br />

satésaus en wat boontjes. Dat alles verpakt in bananenbladeren. Het had één<br />

belangrijk kenmerk. Het was verschrikkelijk heet. <strong>De</strong> vlammen sloegen uit je<br />

mond. Als baroe kon je er beter niet aan beginnen tenzij je een mok blus-<br />

water binnen bereik hield. Hoe langer je diende hoe beter je het kon<br />

verorberen. Sterker nog, het was min of meer één van de kenmerken van een<br />

ouwe stomp.<br />

Net als het roken van zware shag, en het dragen van een verbleekt<br />

dungerypak. Wit geworden door het vele wassen, dus een bewijs van een<br />

lange aanwezigheid in de tropen. Die pakken waren zeer gewild. Menig keer<br />

bleek jou verbleekte outfit ordinair van de waslijn gejat. Maar traditiegetrouw<br />

pikte jij dan op jouw beurt ook weer zo’n wit uitgeslagen kostuum terug.<br />

Kortom, de status van ouwe stomp was duidelijk herkenbaar. Ook aan de<br />

manier waarop je zonder blikken of blozen en zonder bluswater de ketjil met<br />

je vingers zo naar binnen werkte.<br />

Zou dat spul tegenwoordig nog te koop zijn?<br />

Reünie herdenkingsbijeenkomst <strong>2009</strong><br />

14 en 15 mei in de Lt. Generaal Tonnet kazerne in ’t Harde<br />

Het was weer druk op de beide dagen van onze reünie. Ruim achthonderd<br />

bezoekers kwamen weer naar ’t Harde. Hernieuwde kennismaking, eerste<br />

ontmoetingen na de militaire tijd in voormalig <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> (nog<br />

steeds), herinneringen ophalen, sterke verhalen vertellen en genieten van de<br />

rijstmaaltijd en het drankje. Natuurlijk was er ook weer de gezellige muziek<br />

met zang van onze langzamerhand welbekende huisband CARBON.<br />

<strong>De</strong> opening van beide dagen werd gedaan door onze vicevoorzitter Bram<br />

Meurs omdat onze voorzitter Judo Peperkamp verstek moest laten gaan wegens<br />

een operatie. <strong>De</strong> organisatie stond weer onder leiding van Cor van Vliet.<br />

Ook dit jaar weer zonder wanklanken. Bedankt Cor.<br />

Op 14 mei benadrukte, mevrouw Drs. P.A. Huitsing, directeur Eenheid<br />

Oorlogsgetroffenen en Herinnering WO ll van het Ministerie van Volksgezondheid<br />

en Sport, in haar toespraak, dat het huidige <strong>De</strong>n Haag weldegelijk aandacht<br />

heeft voor VETERANEN.<br />

Op 15 mei was het woord aan Vice- Admiraal Ir M. van Maanen die in een<br />

duidelijke toespraak het belang van belangenbehartiging naar voren bracht.<br />

<strong>De</strong> foto reportage spreekt voor zich en roept op om volgend jaar ook eens<br />

onze reünie te bezoeken zeker als u nog nooit bent geweest. <strong>De</strong> data zijn al<br />

bekend t.w. 22 en 23 april 2010, weer in ’t Harde.<br />

22


Berichten van Bestuur van de <strong>Vereniging</strong> en redactie <strong>Nieuw</strong>sbrief<br />

In Memoriam<br />

Met eerbied en in gepaste stilte brengen we een laatste eresaluut<br />

Mevr. C. van Hees-Veldkamp<br />

D. Spit Blijham<br />

A.F. van Dorst Harderwijk<br />

H. Veltman Hilversum<br />

H. de Jong Maurik<br />

W.M. de Bruin Roosendaal<br />

U. Eisma Wommels<br />

J. Welzen Geleen<br />

Cornelia van Hees - Veldkamp, † Amsterdam, 1 april <strong>2009</strong><br />

Milva officier geneeskundige dienst.<br />

Draagster van het herinneringskruis <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong><br />

Weduwe van H.F.P. van Hees †1975 Majoor b.d.<br />

In 1954 kwam Cornelia van Hees-Veldkamp als Milva Geneeskundige Dienst<br />

in <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> aan. Haar driejarig contract werd echter na ruim<br />

een jaar alweer verbroken toen de op het eiland gelegerde soldaten werden<br />

vervangen door het Korps Mariniers. Zij was in Kijkduin opgeleid tot militair<br />

verpleegster met de vergelijkbare rang van onderofficier. Een paar maande<br />

later werden er op korte termijn vrijwilligers gevraagd voor het Militair<br />

Hospitaal in <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>. En daar wilde zij dolgraag heen.<br />

Ingeënt voor allerlei infecties en voorzien van een tropenuniform ging zij in<br />

de rang van Hoofd Milva Geneeskundige Dienst der 3e klasse samen met een<br />

vriendin van de opleiding naar <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>. Als verpleegster werd zij na<br />

haar opleiding in de officiële status van Milva officier.<br />

In maart 1955 keerden alle militairen van de Koninklijke Landmacht met het<br />

motorschip Sibajak terug naar Nederland. In mei 1955 is mevrouw Veldkamp<br />

getrouwd met kapitein van Hees en moest zij als gehuwde vrouw het leger<br />

verlaten. Haar huwelijk heeft slechts twintig jaar geduurd. Haar man kapitein<br />

van Hees is jong overleden. Het echtpaar kreeg een zoon en een dochter.<br />

(Informatie over de groep van twaalf Milva’s die destijds naar <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong><br />

werden uitgezonden is te vinden in het boek “Hare Rok”. Vrouwelijke<br />

veteranen, vroeger en nu van Margit Willems. Red.)<br />

Welkom aan onze nieuwe leden<br />

M.M. van Zwam Kievit 14-16 5111 HD Baarle-Nassau<br />

A. Vos Klipper 47 2991 KK Barendrecht<br />

G.L.M. Onderwater Koningin Emmalaan 13 5684 BA Best<br />

J.A.van ‘t Slot V.N.laan 39 7742 CC Coevorden<br />

H.J.M. Maarse Elskamp 8 7721 WV Dalfsen<br />

R.J.van Riet Margarethaland 130 2591 TR <strong>De</strong>n Haag<br />

W. Vos St.Bossestraat 43 1781 SW <strong>De</strong>n Helder<br />

R.A.C. Houkes Kastanjestraat 14 5104 CL Dongen<br />

B. de Roo Tak van Poortvlietstraat 283b 3317 JV Dordrecht<br />

33


A.van Daal Plutostraat 17 5632 CG Eindhoven<br />

K. Perdon Lentebries 28 6661 PK Elst (gld)<br />

J.F.L. Jansen <strong>De</strong> Santbrincke 44 7931 TV Fluitenberg<br />

P.J.P. Peters Einottenhof 10 5421 AM Gemert<br />

J.F. Hensen Meerweg 89 9752 JD Haren(gr)<br />

H.M. Vliegen Nederhuizinge 18 5731 ML Mierlo<br />

C. Maes Grachtstraat 50 6438 HN Oirsbeek<br />

A.H. Schrauwen St.Antoniushof 25 4902 RZ Oosterhout(nbr)<br />

J. Josemans J.van Osstraat 2 5346 RL Oss<br />

E. Feenstra Trekweg 66 8763 MG Parrega<br />

J.H.van Doesburg Veluwemeer 31 3068 KM Rotterdam<br />

F. Doorschodt Halleyweg 239 3318 CH Utrecht<br />

J.T. Huskes Oude Turfstraat 58 5916 NW Venlo<br />

B.Th. Liefrink Doornenburg 39 4385 EK Vlissingen<br />

J.B.te Wiele Goudenregenstraat 46 7101 KT Winterswijk<br />

G.P. <strong>De</strong>rix Everardusplein 2 6602 EP Wijchen<br />

E.G. Kiewiet Groenestein 10 3334 CG Zwijndrecht<br />

L.J. Evenboer H.F.Ruysstraat 10-2 1063 KD Amsterdam<br />

A.C. Prudon <strong>De</strong> Brem 19 6581 VS Malden<br />

J.H. Schenkelaars Chamonixstraat 170 5627 KC Eindhoven<br />

F.G.van Gemmert Kanaalweg Oost 39a 7691 CC Bergentheim<br />

Algemene Ledenvergadering <strong>Vereniging</strong> <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong> Militairen<br />

1945-1962<br />

Gehouden op woensdag 8 april <strong>2009</strong> te Soesterberg, Kampweg 1, 3769DE<br />

Soesterberg.<br />

Aanwezig bij deze vergadering waren drieënveertig leden. Een toch wel zeer<br />

lage opkomst. <strong>De</strong> inspecteur Generaal der Krijgsmacht en der Veteranen is<br />

vertegenwoordigd door Lt. Kolonel Petter en de VOMI door de heer K.van<br />

Orsel. <strong>De</strong> door de vereniging gehouden actie ten gunste van de Papoea’s<br />

op initiatief van wijlen Ab Koens heeft duidelijk de aandacht van de landelijke<br />

pers getrokken. Helaas werd bij de overheid zeer formeel gereageerd,<br />

Teleurstellend. <strong>De</strong> penningmeester krijgt een attentie aangeboden voor de<br />

perfecte ledenadministratie, het beheer van de middelen en het werk dat hij<br />

verzet voor de <strong>Nieuw</strong>sbrief, waarvan onlangs het vijfentwintigste nummer is<br />

verschenen. Het financieel verslag en ook het jaarverslag van de vereniging<br />

wordt door de vergadering akkoord bevonden ook nadat de kascommissie<br />

verslag heeft uitgebracht en de vergadering heeft voorgesteld om het bestuur<br />

decharge te verlenen. <strong>De</strong> heer J.H.van Hensbergen wordt herkozen voor een<br />

nieuwe termijn als bestuurslid. <strong>De</strong> voorzitter van de sociale commissie dankt<br />

de leden van deze commissie voor hun inzet in het afgelopen jaar.<br />

Het bestuur<br />

Onderscheiden<br />

Al in 2007 op 27 april ontving ons lid de heer N.J.Sagel een<br />

Koninklijke onderscheiding. Dit was de redactie helaas niet<br />

bekend en daarom is hier nooit aandacht aan gegeven.<br />

Nu we het wel weten wil het bestuur de heer Sagel van harte<br />

feliciteren met de indertijd ontvangen onderscheiding.<br />

34


0proep van het bestuur<br />

Het bestuur wil graag op de hoogte worden gehouden van het verkrijgen van<br />

Koninklijke en Militaire Onderscheidingen door leden van onze <strong>Vereniging</strong>. <strong>De</strong><br />

redactie wil het verkrijgen van een onderscheiding graag in de <strong>Nieuw</strong>sbrief<br />

vermelden. Daarom vragen we onze leden om ons op de hoogte te houden.<br />

Een verkrijger van een onderscheiding kan het zelf aan de redactie melden<br />

maar ook anderen kunnen ons hierop attenderen. We plaatsen het bericht het<br />

liefst met een foto van de uitreiking van de onderscheiding aan betrokkene.<br />

Een melding kunt u doen rechtstreeks naar de redactie (zie colofon)<br />

Afscheid van Guido Sylvester, Kapitein der Infanterie van Het Regiment Oranje<br />

Gelderland<br />

Op woensdag 25 maart ging <strong>De</strong> kapitein der Infanterie Guido Sylvester met<br />

functioneel leeftijdsontslag. Guido Sylvester was sinds de heroprichting van<br />

het Regiment Oranje Gelderland de o.m. contactofficier met de <strong>Vereniging</strong><br />

<strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong> <strong>Guinea</strong> Militairen.<br />

Na de ontvangst werd uiteraard buiten, onder leiding van de Commandant,<br />

het laatste bataljons appèl voor Guido Sylvester gehouden. <strong>De</strong> Commandant<br />

de Luitenant Kolonel F.Overdiek gaf in het kort de vierendertig jaar van de<br />

loopbaan van de Kapitein Sylvester weer. Daarna werd hem de sabel overhandigd.<br />

Onder luid applaus reden toen de heer en mevrouw Sylvester in een<br />

gevechtsvoertuig een ereronde. Daarna was er een gezellig samenzijn in het<br />

restaurant. <strong>De</strong> familie Sylvester is voorgoed vertrokken naar Suriname. Het<br />

afscheid werd namens onze vereniging bijgewoond door Cor van Vliet.<br />

Veteranendag voortaan op de zaterdag in <strong>juni</strong><br />

<strong>De</strong> <strong>Nederlands</strong>e veteranendag wordt voortaan vast georganiseerd op de laatste<br />

zaterdag van de maand <strong>juni</strong>, de zaterdag die het dichtst ligt bij 29 <strong>juni</strong>, de<br />

geboortedatum van Prins Bernhard. Dat heeft het Comité <strong>Nederlands</strong>e<br />

Veteranendag bekend gemaakt. Vooral de ervaringen van dit jaar, toen<br />

Veteranendag op zaterdag werd gehouden, zijn aanleiding geweest voor deze<br />

beslissing. Afgelopen Veteranendag bleek het grootste aantal bezoekers<br />

ooit op te leveren (55.000), maar ook de diversiteit onder de bezoekers was<br />

beter. Verder biedt de zaterdag betere mogelijkheden voor jonge, werkende,<br />

veteranen om deel te nemen aan het evenement. Recentelijk heeft ook de<br />

vaste Kamercommissie <strong>De</strong>fensie zich ook uitgesproken voor de zaterdag als<br />

vaste <strong>Nederlands</strong>e Veteranendag. <strong>De</strong> volgende Veteranendag valt dus op<br />

zaterdag 27 <strong>juni</strong> <strong>2009</strong>. Het is de vijfde Veteranendag en dus een lustrum.<br />

Daarom worden er voor <strong>2009</strong> verschillende lustrumactiviteiten gepland. Zoals<br />

een reeks van veteranenconcerten die het land ingaan, speciaal drukwerk en<br />

speciale programma accenten tijdens de veteranendag zelf.<br />

Informatie http://www.veteranendag.nl<br />

35


Richtlijn Draaginsignes en Herinneringsspelden<br />

Veteranen die deelnemen aan een ceremonieel eerbetoon mogen op hun<br />

verenigingstenue of net burgertenue het volgende dragen:<br />

Links op de borst: groot model onderscheidingen (bij voorkeur opgemaakt) en<br />

bij voorkeur ten behoeve van enige uniformiteit:<br />

Rechts op de revers: Draaginsigne Veteranen, de “zilveren anjer” van ZKH<br />

Prins Bernhard en de overige herinneringsspelden.<br />

Hierbij wordt aangetekend dat het tenue te allen tijde een nette en verzorgde<br />

uitstraling dient te hebben.<br />

Sociale commissie<br />

Als u contact wilt met een lid van de sociale commissie kunt u het voor u<br />

dichtst bij wonend lid vinden in de lijst aan de binnenkant van de omslag van<br />

deze <strong>Nieuw</strong>sbrief.<br />

Voor uw agenda.<br />

Onze reünie/herdenkingsbijeenkomst zal ook in 2010 weer in de Tonnet<br />

kazerne in ’t Harde worden georganiseerd en wel op de donderdag 22 april<br />

en de vrijdag 23 april. Dus vroeger in het jaar omdat gebleken is dat in de<br />

maand mei toch veel sobats al op vakantie zijn. Noteer daarom deze data nu<br />

al vast. Voor de reünie ontvangen de leden medio maart een uitnodiging.<br />

<strong>De</strong> <strong>Nieuw</strong>jaarsreceptie in Roosendaal is op 10 januari. In de volgende<br />

nummers van de <strong>Nieuw</strong>sbrief volgt meer informatie. Voor de Algemene<br />

Ledenvergadering in 2010 is nog geen datum en locatie bepaald.<br />

Mededeling van de redactie van de NIEUWSBRIEF.<br />

Verandering van volgorde van rubrieken in de <strong>nieuwsbrief</strong>.<br />

Om de rubrieken BERICHTEN VAN BESTUUR VAN DE VERENIGING EN redactie<br />

<strong>Nieuw</strong>sbrief en BERICHTEN VAN LEDEN en ORGANISATIES, zo actueel<br />

mogelijk te laten zijn heeft de redactie deze rubrieken verhuisd naar de<br />

laatste pagina’s van de <strong>nieuwsbrief</strong>.<br />

Van de redactie<br />

<strong>De</strong> redactie vraagt om adverteerders in onze <strong>Nieuw</strong>sbrief. Als u een gegadigde<br />

weet laat hem of haar dan contact opnemen met de redactie. (adres zie colofon)<br />

<strong>De</strong> redactie wil graag in het bezit komen van foto’s van gebruikt<br />

materieel (voertuigen, wapens, uniformen e.d.) op <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong><br />

in de periode 1945-1962. Ook is er belangstelling voor foto’s van de kazernepoorten<br />

in de verschillende plaatsen op <strong>Nederlands</strong> <strong>Nieuw</strong>-<strong>Guinea</strong>. Hebt u een<br />

dergelijke foto neem dan even contact op met de redactie.<br />

Verschijningsdata <strong>Nieuw</strong>sbrieven<br />

Het ligt in de bedoeling om <strong>Nieuw</strong>sbrief 27 medio september te laten<br />

verschijnen en <strong>Nieuw</strong>sbrief 28 medio december. <strong>De</strong> sluitingsdata voor het<br />

inzenden van kopij zijn daarom: <strong>Nieuw</strong>sbrief 27 op 15 augustus en<br />

<strong>Nieuw</strong>sbrief 28 op 1 november.<br />

Web site informatie<br />

Onder dit kopje wil de redactie interessante websites gaan vermelden.<br />

36


Als u een voorstel heeft attendeer de redactie dan daarop.<br />

Lees: http://geschiedenis.vpro.nl/artikelen/41355168<br />

Berichten van leden en organisaties<br />

<strong>Nieuw</strong>e directeur Veteraneninstituut<br />

In de vergadering van 25 februari jl. heeft de Raad<br />

van Bestuur van de Stichting het Veteraneninstituut<br />

ingestemd met de benoeming van Kapitein ter Zee<br />

van Administratie F.J.Marcus tot nieuwe directeur<br />

van de Stichting. <strong>De</strong> benoeming gaat in op 1 juli<br />

<strong>2009</strong>. Frank Marcus volgt op deze datum Kolonel<br />

Loek Habraken op die het directeurschap van de<br />

Stichting vervulde sinds september 2002.<br />

Op zoek naar 1<br />

Lo Spiering, Strengse Veld 64, 6996DK Drempt<br />

Is op zoek naar oude maten die hij graag bij de reünie had willen ontmoeten<br />

maar die helaas niet aanwezig waren.<br />

Hij heeft nog de volgende gegevens:<br />

• Evert van den Dikkenberg, woonde in 1961 in Ede en was bekend als<br />

sportman (waterpolo)<br />

• Bosman, woonde in 1961 in Lemmer waar zijn ouders een schoenenzaak<br />

hadden. Na terugkeer uit Ned.Nw.<strong>Guinea</strong> is hij bij Douwe Egberts gaan<br />

werken.<br />

• Ben van Kesteren, woonde in 1961 in Leeuwarden.<br />

• Kroes, woonde in 1961 in Dalfsen.<br />

• Fijneman, ging in 1961 terug naar zijn woonplaats Oosterhout (NBr.)<br />

Op zoek naar 2<br />

P. van der Looij,<br />

Offenbachlaan 93,<br />

5654RB Eindhoven<br />

Is op zoek naar<br />

oude maten.<br />

Daarom drie foto’s.<br />

Herkent u iemand?<br />

Weet u een naam<br />

geeft die dan door<br />

aan P. van der Looij<br />

of aan de redactie.<br />

Kapitein ter Zee van<br />

Administratie F.J.Marcus<br />

37


Poster 5 jaar <strong>Nederlands</strong>e Veteranendag<br />

<strong>De</strong> poster voor de 5de <strong>Nederlands</strong>e veteranendag is naar<br />

we nemen we aan bekend. Minder bekend is dat de Limburger Mart Barten<br />

(met een lieftallige dame) erop is afgebeeld. Mart Barten is lid van onze<br />

vereniging. Mart Barten maakte destijds deel uit van het Eerste peloton van<br />

de Alfa Compagnie van het 6e bataljon Infanterie. Leden van dit peloton van<br />

de Alfa Compagnie zijn bijzonder trots dat één van hen op deze poster werd<br />

gezet. Maar ze vonden het ook aanleiding voor een geintje. Kijk maar naar de<br />

foto’s<br />

echtgenote Finy op de poster Mart Barten met de poster<br />

Persbericht<br />

Bureau Stichting Herdenking 15 augustus<br />

Zaterdag 15 augustus <strong>2009</strong> vindt weer de jaarlijkse herdenking plaats van de<br />

capitulatie van Japan op 15 augustus 1945. <strong>De</strong> herdenking begint in de<br />

ochtend met een bijeenkomst in het World Forum. <strong>De</strong> herdenking wordt daarna<br />

voortgezet met een ceremoniële plechtigheid bij het Indisch Monument.<br />

38


Na afloop hiervan wordt wederom in het World Forum het alle generaties<br />

programma aangeboden, waaronder een koempoelan. Er bestaat de mogelijkheid<br />

om tegen betaling een Indische maaltijd te gebruiken.<br />

Opgave voor deelname kan per briefkaart worden gedaan.<br />

Briefkaart sturen naar:<br />

St. Herdenking 15 augustus, Postbus 85747, 2508CK <strong>De</strong>n Haag<br />

Maar ook per e-mail info@indieherdenking.nl<br />

U dient uw naam, adres, postcode en woonplaats en uw telefoonnummer te<br />

vermelden bij de opgave. Eind mei ontvangt u dan de gedetailleerde gegevens.<br />

Persbericht<br />

Bureau Stichting herdenking 15 Augustus<br />

Het boekje “Het Indisch Monument”is in te zien en te downloaden op de<br />

website www.indieherdenking.nl. <strong>De</strong> tekst is op een aantal punten, t.o.v. de<br />

gedrukte uitgave, gewijzigd.<br />

Bedankt<br />

(Van de Gereformeerde kerk van Aarlanderveen ontving de vereniging via<br />

ons bestuurslid Ad Bouterse een forse gift die werd bestemd voor de Stichting<br />

V.I.S. (Verenigd Internationaal Samenwerken). Van deze Stichting ontvingen<br />

we een bedankbrief met de onderstaande tekst. Redactie)<br />

In de maand april ontvingen we een enorme donatie. Hiervoor willen wij u<br />

hartelijk danken. <strong>De</strong> donatie willen we helemaal gebruiken voor de aanschaf<br />

van nieuwe schoolboeken. U weet natuurlijk dat het droevig gesteld is met het<br />

onderwijs in Papua vooral op het eiland Biak.<br />

In de maand december 2008 hebben leden van V.I.S. een school bezocht<br />

in Siabes op het eiland Biak. Het was treurig om te zien dat alleen de leerkrachten<br />

in het bezit waren van boeken. <strong>De</strong> hoofdonderwijzer vertelde dat hij<br />

problemen raakte door het gebrek aan boeken omdat de leerlingen van de<br />

hoogste groep in de maand <strong>juni</strong> examen moesten doen voor het middelbaar<br />

onderwijs<br />

Na dit bezoek aan de school zijn we regelrecht naar de groothandel in de stad<br />

gegaan en hebben voor alle kinderen een pakket boeken gekocht. <strong>De</strong> pakketten<br />

brachten we de volgende dag naar de school waar ze er heel erg blij mee<br />

waren. Net als in ons land hebben de scholieren ook op Biak ieder jaar nieuwe<br />

boeken nodig. Daarom hebben wij besloten om de donatie van u te gebruiken<br />

om voor het volgende schooljaar weer boeken te kopen voor de school in<br />

Siabes op het eiland Biak.<br />

Het bedrag van de donatie maken we over naar onze contactpersoon op Biak<br />

die de nieuwe schoolboeken zal kopen. Wij hopen op deze manier, mede<br />

dankzij uw donatie, de Papua kinderen een betere toekomst te geven.<br />

Namens de Papua kinderen heel veel dank. Ninja Mac Mootry, Stichting V.I.S.<br />

39

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!