Nieuwsbrief Mensenrechten & Gezondheidszorg van juni 2012

Van de redactie
Onlangs vierde de Johannes Wier Stichting haar 25-jarig bestaan. Mensenrechten & Gezondheidszorg verschijnt
daarom deze keer in de vorm van een speciaal jubileumnummer. Een verjaardag is een mooie reden om terug te
blikken, stil te staan bij het heden, maar ook om vooruit te kijken. Met nieuwe mensen in het bestuur levert dat een
nieuw perspectief. De nieuwe voorzitter Loes van Willigen stelt zich in dit nummer aan u voor en vertelt over de
veranderingen die zij samen met het bestuur in gang heeft gezet.
Wat kunt u verder lezen in Mensenrechten & Gezondheidszorg? Onze eigen redacteur Lotte Schoenmakers is naar
Calais geweest en heeft daar gesproken met artsen en verpleegkundigen die zich ontfermen over de illegalen.
Hoe houden medici zich staande tussen politie en migranten?
Dit relaas wordt gevolgd door een weergave van de lezing van Vera Hoorens over Johannes Wier op de Toogdag.
Deze dag vond plaats in het fort Vechten bij Utrecht. Een mooie dag en een bijzonder verhaal.
Dit wordt gevolgd door een gesprek met Marianne Begemann over Mensenrechteneducatie. Zij is voormalig voorzitter
van de werkgroep mensenrechteneducatie (MRE). Inke Schaap interviewde haar en is ook haar opvolgster.
Jos Schoenmakers en Joep van Buuren buigen zich daarna over de rol van artsen en de directie van penitentiaire
inrichtingen wanneer zij te maken krijgen met eet- en drinkstakingen. Waar lopen zij elkaar in de weg, waar kunnen
zij wederzijds begrip én begrip voor de gedetineerde opdoen?
We hebben tot slot een zevental oud-bestuursleden de prangende vragen gesteld: Wat zijn de hoogtepunten van
de JWS in de afgelopen jaren? Waarom is de stichting zo belangrijk? Wat zou beter kunnen? Of is er minder goed
gegaan? En hoe ziet u de toekomst van de stichting? U leest hun reacties verspreid door deze uitgave.
Namens de redactie,
Marieke Schilling
Eindredacteur a.i. Mensenrechten & Gezondheidszorg
Jubileum
editie
25jaar
Maarten Hoejenbos
De hoogtepunten van de JWS betroffen wat mij betreft de discussies in
de werkgroep Medisch-ethische dilemma’s in de jaren negentig. Een
onderdeel van een bredere discussie over de veranderende inzet van de
krijgsmacht in de periode na de koude oorlog.
Het blijft belangrijk om na te denken over ethische dilemma’s, die per
definitie niet makkelijk met een wet, regeling of voorschrift op te lossen zijn.
Dilemma’s zijn onderdeel van het dagelijks werk van artsen en verplegers.
De JWS heeft naast alle voordelen helaas ook alle belemmeringen van
een vrijwilligersorganisatie. Velen onderschrijven het doel, maar goede wil
alleen is onvoldoende en het lukt slechts moeizaam om een formeel onderdeel
te worden van het medische denkpatroon en de medische opleiding.
De toekomst van de JWS blijft onzeker. De drijvende kracht van
enkele energieke pleitbezorgers is
misschien onvoldoende om de doelstelling
te blijven uitdragen en mensen
te motiveren. Dat is is een jammer-
lijke paradox.
Maarten Hoejenbos was marine-arts en
beleidsmedewerker gezondheidszorg
van het Ministerie van Defensie. Vanaf
2006 is hij vrijgevestigd arts en sociaal
geneeskundige.
Dilemma’s zijn onderdeel van
het dagelijks werk van artsen en
verplegers.
Loes van Willigen stelt zich voor
Loes van Willigen is sinds een jaar voorzitter van het bestuur van de Johannes Wier
Stichting. Van origine huisarts is zij vanaf 1982 betrokken geraakt bij de gezondheidszorg
voor vluchtelingen en asielzoekers. Later werd zij directeur van het toenmalige
Centrum Gezondheidszorg Vluchtelingen. Daarna was zij medisch directeur van de
Stichting Pharos, het toenmalige Steunpunt Gezondheidszorg Vluchtelingen. De laatste jaren is
zij actief geweest als consultant gezondheidszorg en mensenrechten. Daarnaast heeft zij diverse
bestuursfuncties vervuld en is zij eigenlijk een oude bekende van de JWS. Loes stelt zich hier voor
en licht een tipje van de sluier op over de plannen van het bestuur.
Een vliegende
start
Toen mij in het
voorjaar van dit jaar
werd gevraagd om
toe te treden tot het
dagelijks bestuur van
de Johannes Wier
Stichting (JWS) en
daarvan voorzitter
Loes van Willegen
te worden ging ik
graag op dat verzoek
in. Niet zozeer omdat
ik nu ik formeel gepensioneerd ben en dus bang mij
te gaan vervelen, maar omdat het terrein van de
JWS ook het terrein is waarop ik in mijn loopbaan op
verschillende wijzen en in diverse (bestuurs)functies
actief ben (geweest). Daarom wil ik ook de komende
jaren in deze nieuwe functie graag blijven bijdragen
aan de bevordering van de mensenrechten in de
gezondheidszorg. Daarnaast was ik in de jaren tachtig
van de vorige eeuw al enige jaren lid van het algemeen
bestuur van de JWS. Eigenlijk voelt terugkeren naar de
JWS dus ook zeer vertrouwd.
Mijn toetreding tot het bestuur werd een vliegende
start. Al snel werd binnen het bestuur duidelijk dat
er behoefte was aan een strategische analyse van de
stichting om op basis daarvan een nieuw meerjarenplan
op te stellen. Een combinatie van factoren gaf daartoe
aanleiding. De Johannes Wier Stichting bestaat alweer
25 jaar; een mooi ‘ijkpunt’ om te bezien of de bakens
verzet moeten worden. Daarnaast bleek de spankracht
van de JWS in de afgelopen jaren afgenomen. Niet
alleen de menskracht wordt minder, ook de financiële
middelen nemen af. Tegelijkertijd neemt het aantal
onderwerpen die de aandacht van de JWS vragen
almaar toe. Bovendien zou het beleidsplan uit 2007 in
2011 aflopen. Daarom heb ik vrij snel na mijn toetreding
het initiatief genomen om samen met Theo Wijngaard,
de nieuwe secretaris, en Lisette Luykx, de vicevoorzitter,
een sterkte-zwakte analyse van de JWS te verrichten.
Hiervoor hebben we verschillende vrijwilligers, oudbestuursleden
en andere betrokkenen geïnterviewd.
Een nuttig neveneffect daarvan was dat ik in korte tijd
opnieuw kennis kon maken met de JWS.
De doelstellingen zijn in de afgelopen 25 jaar niet
gewijzigd, maar de verschillende activiteiten en de
context waarin de JWS opereert vanzelfsprekend wel.
Zo ging destijds bijvoorbeeld de aandacht vooral
uit naar buitenlandse professionals in de zorg die
om sociaal-politieke redenen in hun functioneren
belemmerd en/of bedreigd worden. Inmiddels zijn
er echter verschillende internationale organisaties
gekomen die voor hen opkomen.
De JWS wordt omgevormd tot een netwerkenorganisatie,
waarbij activiteiten projectmatig zullen worden opgezet.
Van strategische analyse tot een visie voor de
komende jaren
De strategische analyse heeft duidelijk gemaakt dat de
JWS voor de uitdaging staat om haar eigen diensten
en producten weer beter op de kaart te zetten, de
structuur van de organisatie bij te stellen, de interne
cohesie te versterken en de financiële positie te
vergroten. Tevens zal de JWS bij het inspelen op de
actuele situatie in Nederland van de mensenrechten
en de gezondheidszorg keuzes moeten maken in
prioriteiten en speerpunten. Dit hebben wij in het
meerjarenplan 2012 – 2015 uitgewerkt. [1]
In het komende jaar zullen de structuur en interne
cohesie extra aandacht van het bestuur gaan vragen.
De JWS wordt van een werkgroepenorganisatie
omgevormd tot een netwerkenorganisatie, waarbij
ter voorkoming van vrijblijvendheid activiteiten
projectmatig zullen worden opgezet. Daarbij willen
wij conform de missie van de JWS zowel vrijwilligers
als externe deskundigen betrekken. De missie van
de JWS luidt immers ‘het stimuleren en mobiliseren
van professionals in de zorg om de eerbiediging van
het recht van een ieder op een zo goed mogelijke
lichamelijke en geestelijke gezondheid te bevorderen’.
2 3