Lesmap - CC Ter Vesten Beveren

GEDICHTENDAG 2011
‘NACHT’
Lesmap
Voor peuters, kleuters en 1 e
-3 e
leerjaar basisonderwijs
Stefanie Audenaert, Sean Denissen en Hilde Reyniers
Cultuurbeleid en CC Ter Vesten

Vandaag ben ik in mijn sas;
nooit eerder droeg ik pantoffels in de klas.
Zonder pyjama is dat wat ongewoon,
maar mét val ik op school toch uit de toon…
1
Hilde Reyniers

VOORWOORD
De laatste donderdag van januari staat traditioneel gelijk met Gedichtendag. Wat is er mooier dan even weg
te dromen bij de betoverende, aangrijpende, gevleugelde, … woorden van een gedicht?
Beveren gaat daarom al enkele jaren mee met deze gewoonte en wijkt daarvoor graag uit naar de
deelgemeenten. In 2009 was Melsele aan de beurt. In 2010 - met als thema ‘over de grens’ - kondigde zich
een bijzondere editie aan in Verrebroek. 300 jaar eerder immers overleed Verrebroeks trots, Philip
Verheyen. Deze eenvoudige jongen schopte het tot gewaardeerde anatoom en rector magnificus aan de
Leuvense universiteit. Cultuurbeleid en Cultuurcentrum Ter Vesten vormden een tandem om de kinderen
van de Vrije Basisschool De Verrekijker in Verrebroek alles te leren over Verheyen. Tijdens workshops
konden de leerlingen zichzelf uitleven met pen, papier en inspiratie. Dit leidde tot een onverhoopt resultaat:
prachtige gedichten ter ere van Philip Verheyen sierden OC De Verre en het daar ondergebrachte filiaal van
de Beverse Bib.
Dit jaar strijkt Gedichtendag neer in Vrasene. In OC ’t Klooster loopt van donderdag 27 januari tot en met
zondag 27 februari 2011 de tentoonstelling Lullabies, een avontuurlijke zoektocht naar slaapliedjes rond de
Middellandse Zee. Deze luister- en kijktentoonstelling behandelt de stilaan verdwijnende traditie van slaapen
wiegeliedjes. Een traditie die perfect past in het thema van Gedichtendag 2011, namelijk ‘Nacht’. De
lokale scholen zijn ook dit jaar nauw betrokken. De Gemeentelijke Basisschool De Oogappel en de Vrije
Basisschool De Zonnepit uit Vrasene laten zich helemaal onderdompelen in de magie van poëzie en de
nacht. De peuters, kleuters, eerste, tweede en derde leerjaar gaan in workshops zelf aan de slag rond
bedrituelen, bang in het donker, dromen en wiegeliedjes. De andere klassen - van het vierde tot het zesde
leerjaar - brengen een begeleid bezoek aan de tentoonstelling Lullabies.
Deze lesmap is de leidraad voor de workshops die erfgoedmedewerker Stefanie Audenaert,
cultuurbeleidscoördinator Hilde Reyniers en stagiair Sean Denissen eigenhandig in elkaar staken. Met veel
enthousiasme nemen zij ook de leiding over de workshops voor hun rekening.
Andere partners voor dit Gedichtendagproject zijn de Plaatselijke Cultuurraad Vrasene, de Cultuurraad en
de Bibliotheek Beveren.
Kortom, Gedichtendag 2011 belooft een memorabele editie te worden om van te dromen, overdag - dus
dagdromen - of bij nacht.
2
Ernest Smet, schepen van Cultuur
Katrien Claus, schepen van Jeugd

LEIDRAAD BIJ DE LESMAP
Kinderen betrekken bij activiteiten zoals Gedichtendag is geen sinecure. Niet iedereen heeft het in zich om
woorden op papier te zetten. Toch is het belangrijk dat kinderen reeds vroeg met poëzie in aanraking
komen. Het kan hen prikkelen, dwingt hen anders te denken en te beleven. Vandaar dat wij het onze plicht
vonden om voor Gedichtendag 2011 ook die klassen aan te spreken die de tentoonstelling Lullabies niet
zouden bezoeken. De aangeschreven basisscholen De Oogappel en De Zonnepit in Vrasene waren
eveneens gewonnen voor het idee om de hele school - en niet alleen het vierde, vijfde en zesde leerjaar die
de tentoonstelling Lullabies bezoeken - te betrekken. Workshops in de klas rond het thema van
Gedichtendag, namelijk ‘Nacht’, kwamen meteen als idee naar voor.
Uit de voorbereidingen van de workshops is deze lesmap gegroeid, een leidraad voor kinderen van 2,5 tot 9
jaar. De lesmap is onderverdeeld per leeftijdscategorie. Elke leeftijdscategorie werkt rond een eigen
(sub)thema:
- Peuters en kleuters: bedrituelen
- Eerste leerjaar: bang in het donker
- Tweede leerjaar: dromen
- Derde leerjaar: wiegeliedjes
Per categorie is het stramien steeds gelijk. Als inspiratie geven we een aantal trefwoorden bij de specifieke
(sub)thema’s die bij ons spontaan naar boven kwamen. De lijst is uiteraard onvolledig en dient enkel als
aanzet om met de kinderen te brainstormen over het (sub)thema.
Vervolgens hebben we per (sub)thema een kleine opdracht bedacht die de kinderen voorafgaand aan de
workshop met behulp van de ouders moeten volbrengen. Het gaat om het meebrengen van een voorwerp
dat met het (sub)thema te maken heeft. Zo worden de ouders meteen betrokken bij de poëzieactiviteit van
hun kind. Bovendien is het meegebrachte voorwerp dé ijsbreker voor de workshop.
Tijdens de opdrachten in de klas steken de kinderen zelf de handen uit de mouwen: van knutselen tot het
schrijven van een klas-, groeps- of individueel gedicht. Hierbij leren ze luisteren naar, nadenken over,
gebruiken van woorden en klanken, … Kortom ze beleven gedichten. Bij alle opdrachten staat netjes
genoteerd wat er allemaal nodig is om ze te kunnen uitvoeren. We proberen alles visueel te illustreren om
kinderen zo goed mogelijk te stimuleren.
Per (sub)thema werd ook een selectie van gedichten gemaakt. Hierbij is zo veel mogelijk rekening gehouden
met de leeftijden van de kinderen.
Wie dat wenst, kan - in onze voetsporen - poëzie eens uitproberen in zijn of haar klas aan de hand van de
gedichten en de opdrachten in de lesmap (of bij uitbreiding via de andere lessuggesties die we achteraan
opsommen). Wij hebben alvast veel plezier beleefd aan het snuisteren tussen de vele gedichtjes en
wiegeliedjes, het uitdenken en uitproberen van de opdrachten, … Nu jullie nog!
3
Hilde, Sean en Stefanie

Leeftijdsgroep
PEUTERS EN KLEUTERS
Thema
BEDRITUELEN
Inspiratie
- Flesje voor het slapengaan
- Kleren klaarleggen
- Boekentas klaarzetten
- Pyjama aandoen
- Tanden poetsen
- Bad nemen
- Plasje doen
- Verhaaltje voor het slapengaan
- Knuffelbeest vastnemen
- Nachtzoentje van mama en/of papa
- …
Opdracht vooraf
De juf of meester vraagt aan de ouders om aan de kinderen iets mee te geven dat deel uitmaakt van de
bedrituelen. Dit kan bijvoorbeeld een knuffel, een dekentje, een tandenborstel zijn. De ouders moeten de
kinderen ook hun pantoffels meegeven.
Opdrachten in klas
1. Mijn bedritueel
-> De kinderen vertellen over het voorwerp dat ze hebben meegebracht en over hun bedrituelen.
-> Voorlezen verhaaltje ‘Daan heeft slaap’ uit Verhaaltjes voor het slapengaan (of een ander
verhaaltje rond bedrituelen bij het slapengaan)
2. Interculturaliteit rond bedverhalen
-> Verschillende bedden: bijvoorbeeld een tipi voor indianen, een iglo voor eskimo’s, een tent voor
nomaden, een halqa (berbertent, ~ Arabisch woord voor cirkel), …
-> Bij ons zijn er ook verschillende soorten bedden: bijvoorbeeld een stapelbed, een hemelbed, een
eenpersoonsbed, een tweepersoonsbed, een twijfelaar, een hangmat, een luchtmatras, …
-> Dieren slapen niet in een bed, maar bijvoorbeeld in een hol onder de grond, in een nest in een
boom, in het riet aan de oever, …
-> Dieren houden trouwens een winterslaap! Zo kunnen ze de winter overleven omdat ze
geen energie moeten verspillen aan het zoeken van eten. De dieren die een winterslaap
houden, hebben een lichaamstemperatuur en ademhaling die constant lager is.
-> Welke geluiden maken dieren (kat, hond, koe, …) als ze wakker zijn? Welke geluiden
maken deze dieren als ze slapen?
-> Voorlezen uit Het grote slaapboek van Guido Van Genechten (of een ander verhaaltje
rond bedrituelen bij het slapengaan)
-> Schaapjes tellen is bij ons de gewoonte om in slaap te kunnen vallen. Is dat in andere landen ook
zo? Wat zoude de kinderen het liefst tellen? Waarom tellen we schaapjes?
-> Mensen tellen schaapjes omdat ze denken dat dit een saaie bezigheid is en dat dit slaapverwekkend
werkt. Dit is nochtans niet zo. Door schaapjes te tellen, zet je de hersenen juist
meer aan het werk en is het moeilijker de slaap te vatten. Het is beter aan een
ontspannende situatie te denken om in slaap te vallen.
-> In Pakistan tellen ze sterren.
-> Benodigdheden
-> Illustraties van soorten bedden van mens en dier, afbeeldingen van schaapjes, …
=> Zie bijlage
3. Knutselmoment
-> Peuters en 1 e kleuter: schapenkostuum
4

-> Schapenrug om aan te trekken en schapenoortjes om op te zetten
-> Benodigdheden
-> Sjablonen schapenkostuum bestaande uit rug (grote wolk) en hoofdtooi (band en
oortjes) => Zie bijlage
-> Watten om schapenkostuum vol te plakken
-> Kledingelastiek om het kostuum te kunnen aantrekken
-> Glitters voor eventuele verdere versiering van het kostuum
-> Nietjesmachine en nietjes om alles vast te maken
-> Lijm
-> 2 e kleuter: deurhanger
-> Benodigdheden
-> Sjabloon deurhanger => Zie bijlage
-> Kleurpotloden om de deurhanger in te kleuren
-> Watjes om op het schaapje op de deurhanger te plakken
-> Scharen
-> 3 e kleuterklas: mobiel
-> De mobiel bestaat uit satéstokjes die kruiselings aan elkaar bevestigd worden. De
uiteinden worden versierd met figuren aan een draadje.
-> Benodigdheden
-> Satéstokjes of metalen staafjes
-> Breiwol
-> Scharen
-> Lijm
-> Vier thema’s met vijf afbeeldingen per blad om uit knippen als figuurtjes voor de
mobiel => Zie bijlage
1. Hemellichamen: maan, zon, sterren
2. Indianen: tipi, veren, indianen
3. Slapende dieren
4. Eskimo: iglo, ijsbeer, …
4. Gedichten voorlezen rond het (sub)thema
Gedichten peuters en 1 e kleuter
Basje
Basje gaat nu slapen,
zijn voetjes zijn heel moe.
Zijn mond moet bijna gapen,
zijn oogjes vallen toe.
Knuffelrijmpje
Eerst de teentjes,
dan de beentjes,
dan je buikje
en je armen,
dan komt het dekentje
om je te verwarmen.
Zoet kindje
Zoet zoet kindje,
slaap maar zacht vannacht.
Morgenvroeg zal mama/papa
je wekken, lekker zacht.
5

Elfje-elfje
Dit is kleine Elfje-elfje
ze gaat met haar versjesboek
bij haar lieve dierenvriendjes
elke avond op bezoek.
Voordat iedereen gaat slapen
leest ze een klein versje voor
daarna zegt ze: snel een kusje
want ik moet er weer vandoor.
Dan gaat kleine Elfje-elfje
vlug weer verder met haar boek
en wie weet komt ze vanavond
ook bij jou op bezoek.
Marianne Busser en Ron Schröder
Twee kikkertjes
Er lagen twee kikkers
op een waterlelieblad
ze hadden hun pyjamaatjes al aan
en van hun lieve mama
net een laatste kus gehad
en moesten slapen gaan.
Maar de kikkers waren stout
ze lagen helemaal niet stil
ze stoeiden en ze spatten elkaar nat
opeens ging alles mis
en met een vreselijke gil
vielen ze ten slotte van het blad.
Toen lagen er twee kikkers
in het water allebei
ze spartelden geschrokken in het rond
hun mama riep toen boos:
nu krijg je straf van mij
jullie slapen voortaan op de grond.
Zachtjes
Marianne Busser en Ron Schröder
Spreek maar zachtjes, wees nu stil.
De kindjes gaan nu slapen,
eenieder die niet slapen wil,
die mag nog één keer gapen.
6

De kippen
Alle kleine kippetjes
slapen op een stok.
Alle kleine hondjes
slapen in hun hok.
Alle kleine poesjes
slapen in hun mand.
Alle kleine kindjes
in hun ledikant.
Een hele klus
De miertjes krijgen elk een potje
om nog snel te plassen
en elk een druppel water
om zich lekker mee te wassen
een heel klein spatje shampoo
voor het wassen van hun haar
nog even tandjes poetsen
en dan zijn de miertjes klaar.
De miertjes gaan naar bed
ze hebben Sesamstraat gekeken
nu pakken ze hun kussen
en hun warme donzen deken
de mierenkoningin
geeft alle miertjes nog een kus
bij meer dan duizend miertjes
is dat echt een hele klus!
Slaapdiertjes
Jaapjes tellen schaapjes
Jantjes olifantjes
Stijntjes konijntjes
Loesjes tellen poesjes
Brechjes spechtjes
Charlotjes motjes
Kies jij ook alvast
het diertje dat bij je past?
Marianne Busser en Ron Schröder
Stefanie Audenaert
7

Gedichten 2 e kleuter
Marjanka
Marjanka, jij moet slapen gaan,
doe je oogjes toe.
Broertje, niet meer trommelen,
Marjanka is heel moe.
Poesje in je mandje,
plaag het kindje niet.
Anders wordt ze wakker,
en dan heeft ze veel verdriet.
Suja kooien
Suja, suja kooien,
de kippetjes in de bonen.
De schaapjes in het groene gras,
ik wou dat ’t kindje groter was.
Schitterende namen
Daar lopen zeven egeltjes
en weet je hoe ze heten?
’t Zijn schitterende namen
die je nooit mag vergeten
de eerste die heet Maandag
en Dinsdag heet de tweede
de derde is met Woensdag
als zijn voornaam zeer tevreden
de vierde die heet Donderdag
en is daarmee heel blij
dan Vrijdag en dan Zaterdag
de Zondag sluit de rij
ze hebben hun pyjama’s aan
hun wekkertjes gezet
nog eventjes papa
en dan ligt de week in bed.
Marianne Busser en Ron Schröder
8

Klein molletje
Klein molletje gaat ’s avonds
voor haar klerenkastje staan
ze heeft wel tien pyjama’s of nog meer
maar welke zal ze kiezen
welke trekt ze strakjes aan
het blijft ontzettend moeilijk, elke keer.
Pakt ze die paarse met de blokjes
of die witte met de hokjes
of slaapt ze deze keer maar liever bloot?
Pakt ze die gele met de franje
of toch liever die oranje
of kiest ze straks voor blauw of groen of rood?
En als ze zoals altijd
voor haar klerenkastje staat
haar schoentjes voor haar bedje zijn gezet
probeert ze iets te kiezen
maar dat lukt niet, dus ze gaat
tenslotte met haar kleren aan in bed.
Marianne Busser en Ron Schröder
Klein slakje
Zeg eens klein slakje
waar ga je toch heen?
slapen, zei het slakje
daar onder die steen
ik ga naar de wormpjes
de schattige miertjes
mijn slakkenfamilie en andere diertjes
want als het tijd is
dan slapen we daar
met honderden vriendjes
fijn bij elkaar.
Marianne Busser en Ron Schröder
Nachtzoentje
Voor het slapen geeft mama een kusje
eerst aan mijn kleine zusje
en dan aan mij.
Alleen de kamer van grote broer
gaat ze stilletjes voorbij.
Die is voor nachtzoenen te stoer.
Stefanie Audenaert
9

Het beertje Pippeloentje
Kijk, het beertje Pippeloentje
heeft geen sok en heeft geen schoentje,
heeft geen dasje en geen boordje
en geen tasje met een koordje
en geen broekje en geen jakje
en geen pakje met een zakje
en geen hemdje en geen wolletje
en geeneens een parasolletje
en geen ponnetje voor in bed,
maar
Pippeloentje heeft een pet!
Kijk, het beertje Pippeloentje
gaat niet wandelen in 't plantsoentje
en niet steppen op een stepje
en niet scheppen met een schepje
en niet knikkeren en niet tollen
en niet hard de straat op hollen
en niet schrijven en niet rekenen
en geen bere-poppetjes tekenen
en niet roetsjen van de trap,
maar
Pippeloentje eet z’n pap!
Geef 't beertje maar een zoentje:
welterusten Pippeloentje!
Slaapliedje
Het schaap heeft slaap,
de koe is moe,
het varken doet
zijn oogjes toe.
Het paard kijkt over
’t prikkeldraad
en denkt: het is
ontzettend laat.
De kip zegt zacht
nog één keer: tok.
En ach, daar slaapt ze
op haar stok.
De boer kruipt ook
het bed maar in,
lekker dicht
bij zijn boerin.
Annie M.G. Schmidt
Willem Wilmink
10

Gedichten 3 e kleuter
Drie kleine hommeltjes
Drie kleine hommeltjes, Zim, Zam en Zoem
die zochten de wei af op zoek naar een bloem
ze zagen een prachtige paardenbloem staan
en haalden er honing en stuifmeel vandaan.
Drie kleine hommeltjes gingen maar door
en bromden tevreden een liedje in koor
ze gingen ten slotte ook samen naar bed
nadat elk z’n brommertje had uitgezet.
Als ze dan morgen weer op zullen staan
dan zetten ze zachtjes hun brommers weer aan
en gaan de drie hommeltjes, Zim, Zam en Zoem
gewoon weer op zoek naar een volgende bloem.
Marianne Busser en Ron Schröder
Zeven muisjes op een rij
Er lagen in een bedje
zeven muisjes op een rij
en mama muis zei opgewekt:
daar kan nog wel wat bij
wat zou het leuk zijn
als ik nog wat kleine muisjes kreeg
want jullie mooie grote bed
is wel een beetje leeg.
Dus vroeg ze aan de ooievaar:
kunt u daar iets aan doen?
die zei: geef papa muis straks maar
een hele dikke zoen
dan leg ik morgenochtend vroeg
wat muisjes bij u neer
wel drie, of vier, of vijf, of zes
of zeven of nog meer.
De ooievaar deed keurig
wat hij mama had gezegd
en heeft de dag erna
nóg zeven muisjes neergelegd
toen was het bed te klein
en moest er weer een bedje bij
ook daarin liggen nu weer
zeven muisjes op een rij.
Marianne Busser en Ron Schröder
11

De dag is weer voorbij
De dag is weer voorbij voor de konijntjes
en mama roept: ’t is over met de pret
dus sluit ze snel de slaapkamergordijntjes
en zegt: vooruit, nu allemaal naar bed.
Maar de eerste wil nog lezen in zijn boekje
en de tweede is opeens zijn knuffel kwijt
en de derde roept: ik wil graag een koekje
maar mama zegt: het is de hoogste tijd.
De dag is weer voorbij voor de konijntjes
het licht gaat uit, ’t is over met de pret
en mama zegt: hou op nu met die geintjes
de hoogste tijd, dus allemaal in bed.
Maar de eerste zegt: ik moet nog even plassen
en de tweede roept: ik heb het veel te koud
en de derde wil zijn neus wassen,
maar mama zegt: zo gaat het fout.
En eindelijk, dan liggen ze te slapen
de drie konijntjes netjes op een rij
en mama zegt als ze begint te gapen:
ik kruip er zo meteen maar lekker bij.
Marianne Busser en Ron Schröder
Stekelvarkentjes wiegelied
Suja suja Prikkeltje, daar buiten schijnt de maan,
je bent een stekelvarkentje, maar trek het je niet aan,
je bent een stekelvarkentje, dat heb je al begrepen,
de leeuwen hebben manen en de tijgers hebben strepen
en onze tante eekhoorn heeft een rooie wollen staart,
maar jij hebt allemaal stekeltjes en dát is zoveel waard.
Slaap, mijn kleine Prikkeltje, dan word je groot en dik,
dan word je net zo'n stekelvarken als je pa en ik.
Het olifantje heeft een slurf, de beren hebben klauwen,
de papegaai heeft veren, van die groene, van die blauwe,
en onze oom giraffe heeft een héle lange nek,
maar jij hebt allemaal stekeltjes en dat is ook niet gek.
Suja suja Prikkeltje, het is al vreselijk laat,
je bent het mooiste stekelvarken, dat er maar bestaat,
de poezen hebben snorren en daar kunnen ze door spinnen,
de koeien hebben horens en de vissen hebben vinnen,
en onze neef, de otter, heeft een bruinfluwelen jas,
maar jij hebt allemaal stekeltjes, die komen nog te pas.
Annie M.G. Schmidt
12

’s Avonds laat
Wanneer het buiten donker wordt,dan komt de witte maan.
Dan worden in de huizen de gordijntjes dicht gedaan.
Dan slaapt de dikke timmerman, dan slaapt mevrouw Van Buren
en al de kleine leeuwerikjes en de tureluren
en al de zoete veulentjes die slapen bij hun moeder
en al de kleine varkentjes en ook de varkenshoeder.
Dan slaapt het witte koetje en dan slaapt het zwarte hondje.
En al de kleine kindjes met hun vinger in hun mondje
en al de kippetjes zijn zo moe, zo moe van ‘t buiten spelen …
Dan komt het gekke mannetje, dat de dromen uit moet delen.
En als het dan tien uren speelt, daar buiten op de toren,
dan droomt de dikke timmerman van beitelen en boren.
Mevrouw Van Buren droomt gewoon van olie en azijn
en al de veulens dromen dat ze grote paarden zijn.
En al de kleine haantjes dromen dat ze kunnen kraaien
en dat ze blauwe staarten hebben, net als papegaaien.
De kleine eendjes dromen van het kroos en van het water
en al de leeuweriken dromen zo maar, over later.
Jazeker, als het klokkenspel tien uren heeft gespeeld,
dan heeft het gekke mannetje al zijn dromen uitgedeeld.
Nog eentje is er over, met veel roze en veel blauw.
Als jij vanavond slapen gaat, dan is die droom van jou.
Annie M.G. Schmidt
Schaapjes tellen
Schaapje toe,
ik ben zó moe.
Ik geeuw en ik gaap,
maar val toch niet in slaap.
Wil je jouw vriendjes bellen?
Zodat ik schaapjes kan tellen
terwijl ze springen over het hek
en ik gauw naar dromenland vertrek.
Stefanie Audenaert
13

Eigen bed
Mijn eigen bed
blijft leeg vannacht,
want ik ga uit logeren.
Wel eng hoor,
maar ik wil het
voor één nachtje
toch proberen.
En als het leuk is,
blijf ik weg
misschien wel heel veel nachten.
Dan moeten al mijn spulletjes,
hier thuis maar op mij wachten.
Dag eigen bed,
dag speelgoedkast,
dag boeken en dag kleren…
Je ziet me wel een keer terug.
Maar eerst ga ik een poosje
uit logeren.
Nannie Kuiper
Tandenfee
Tandjes poetsen, mama, moet dat écht?
Ja, zegt mama, anders worden tandjes slecht.
Wat als ik het vergeet, mama, één keertje maar?
Tja, zegt mama, dan is de tandenfee daar.
Zeg eens, mama, wat doet de tandenfee?
Ah, zegt mama, die neemt vuile tandjes mee.
Oei, mama, komen die tandjes ooit terug?
Nee, zegt mama, dus poets maar vlug!
Stefanie Audenaert
14

Leeftijdsgroep
EERSTE LEERJAAR
Thema
BANG IN HET DONKER
Inspiratie
- Monsters onder het bed, in de kast, …
- Licht/kleuren vs. donker/zwart
- Onder de deken kruipen
- Nachtlampje
- Roepen op mama/papa
- Uitstellen om te gaan slapen
- Schaduwen op de muur
- …
Opdracht vooraf
De juf of meester vraagt aan de ouders om aan de kinderen het voorwerp mee te geven waar ze troost in
vinden als ze bang zijn in hun bed.
Opdrachten in klas
1. Mijn troostje. De kinderen vertellen over het voorwerp dat ze hebben meegebracht. Waarom biedt
het voorwerp hen troost als ze bang zijn in het donker?
2. Griezelhoorspel
De kinderen luisteren aandachtig naar gedichten met geluiden. Daarna worden ze in groepjes
verdeeld. In groep bereiden ze de geluiden voor die in het gedicht voorkomen. Daarna imiteren zij de
geluiden uit het gedicht voor hun klasgenootjes.
-> Benodigdheden
-> CD-speler
-> CD met geluiden (piepende deur, krakende trap, grollen, grommen, …)
-> Gedichten rond geluiden en pantomime. => Zie bijlage
-> Het tegenovergestelde van een hoorspel is pantomime. Hier mogen juist geen geluiden worden
gebruikt. Kinderen kunnen ook een gedicht uitbeelden zonder een klank uit te brengen. Vooral de
gelaatsuitdrukkingen zijn dan van belang.
3. Monstercollage
De kinderen maken een collage om zo een eigen griezelmonster te creëren met ledematen,
gezichten, rare vormen, … die ze uitknippen uit tijdschriften en kranten. Ze plakken dit op karton. Dit
‘eigen griezelmonster’ is prima geschikt om aan bed te hangen en alle andere monsters of
schaduwen ’s nachts uit slaapkamers te verdrijven.
-> Benodigdheden
-> Karton (1 A4 per kind) om een monster op te plakken
-> Tijdschriften om stukjes uit te scheuren
-> Lijm te voorzien door de school
-> Plakband
-> Stukjes structuur zoals aluminiumfolie, plastiek, stof, … om de collage meer textuur te
geven
-> Illustraties van monsters zoals een trol, een draak, een cycloop, … => Zie bijlage
4. Gedichten voorlezen rond het (sub)thema
15

Gedichten
Knuffelbeer
Liefste knuffelbeer, wat ben ik blij
dat je er elke nacht bent voor mij.
Als ik mij onder mijn laken verschuil
en me angstig in slaap huil,
ben jij het die dapper wakker blijft
en de monsters uit mijn kamer verdrijft.
Knuffelbeer, ik heb het je nog nooit verteld,
maar voor mij ben je een echte held.
Stefanie Audenaert
Voor Timmie
Tegen het donker,
tegen de nacht,
tegen het doodgaan,
hou ik de wacht.
Als ik zo lig
kan het ongeluk
niet door mijn rug en
ga jij nooit stuk.
Om de schaduw op het raam,
om het spook in de kast,
om de dief onder het bed
hou ik je vast:
niemand, mijn eigen
kaalgeplukte beest,
weet hoe vaak ik jou,
jij mij bent geweest.
Eva Gerlach
Ningo
Ik weet dat je van stof bent,
met vulling - soms zie ik het
wit uit je nek, of schiet
je neus los - maar
als ik ’s nachts
mijn ogen dicht moet knijpen, omdat
geen enkel donker mij mag zien,
lig je altijd
waar je liggen moet,
te wachten op mijn armen
om je heen.
Niemand
die je dat nadoet.
Jelmer Soes
16

Het was avond laat
Er klonken stappen om het huis,
lange stappen die maar bleven gaan.
Naar waar? Naar zerken met herfstblad?
Of kwamen ze en wachtte er een op dit of dat,
kindervlees voor ’t gekkenhuis,
tenen voor een reuzenmuis?
Stappen om het huis bij volle maan,
want net voordat zij werd gewekt,
de deur op slot, ’t is veilig thuis,
en… o, het keukenraam niet dichtgedaan.
Leendert Witvliet
De droom
In Sassenheim woonde een schaap
dat wel eens blaatte in haar slaap,
zo tegen middernacht of later:
zij was een nachtelijke blater.
Toen ik eens vroeg of er wat was,
zei ze: ik droomde… iets met gras;
erg lekker gras, dat ging ik eten
en de rest ben ik vergeten.
Maar dat schaap uit Sassenheim
hield wat zij had gedroomd geheim;
er stonden tranen in haar ogen,
dat van dat gras dat was gelogen.
Want net voordat zij werd gewekt,
had zij de boze wolf ontdekt,
op een heide zonder herder;
daarover gaat haar droom nu verder.
Rudy Kousbroek
Luister
luister
wie sluipt er
door het duister
twee groene lichtjes
de ogen van een kat
de zwarte kat
die in het donker
alles ziet
alleen zijn eigen ogen niet
Hans en Monique Hagen
17

Hoedje
sst…
ik hoor iets in de gang
de deur gaat open
ik ben een beetje bang
ik durf niet weg te lopen
ik zie
een klein wit voetje
HA POES
ik schrok me een hoedje
Hans en Monique Hagen
Spoken
Soms denk je ’s nachts dat je spoken ziet.
Dat ze bewegen achter een gordijn.
Je voelt ook dat ze in je kamer zijn.
Maar met ze praten - nee, dat durf je niet.
Eerst doe je net of spoken niet bestaan.
Je speelt wat met je poppen en je beer.
Maar even later: bah, daar zijn ze weer.
Je denkt: ik moet hier echt heel gauw vandaan.
Je vader en je moeder weten nergens van.
Ze slapen al. Je zegt dat er weer spoken zijn.
Je mag bij hen in bed, dat vind je fijn.
Dan slaap jij ook, omdat er niks gebeuren kan.
Nannie Kuiper
Het is het allerstilste
zwarte hoekje van de nacht.
Mama ligt allang in bed
en papa heeft me nog, zonet,
mijn laatste kus gebracht.
In mijn stille kamer
lig ik helemaal alleen.
Ik zoek, in mijn herinnering,
de vormen van de dingen in
het duister om mij heen.
De deur staat op een kiertje
naar het donker van de gang.
Het hele grote huis is stil.
Wat gek dat ik niet slapen wil...
Maar ik ben helemaal niet bang.
Want, het is het allerstilste
zwarte hoekje van de nacht,
maar één lampje is nog aan:
het lichtje met de halve maan
houdt over mij de wacht.
Hans Kuyper
18

Janneke Maan
Dag Janneke Maan,
ik zie je aan de hemel staan.
Als ik je bekijk van op de grond
lijk je wel een kaasbol, zo rond.
Maar Janneke Maan,
wie heeft dat gedaan?
Je mist een stukje; dat is niet pluis!
Zit er in het heelal soms een muis?
Oei Janneke Maan,
hoe zal het je vergaan?
Je bent al voor de helft opgegeten.
De muizen hebben aan je kaas gezeten.
Oh nee Janneke Maan,
de muizen zijn voldaan.
Ze hebben je helemaal doen verdwijnen.
Zal je nu ’s nachts nooit meer schijnen?
Stefanie Audenaert
Gedichten voor bij het griezelhoorspel
Bang in het donker
Ik hoor gekraak op de trap
en op de gang bij elke stap.
En als ik heel goed luister,
hoor ik gezucht en gefluister.
Op mijn deur klinkt een zacht getik.
ik kruip onder mijn deken en slik.
Gepiep als de deur open gaat.
Oef, het is papa die daar staat!
Hij zegt met diepe stem: dag, kapoentje;
ik vergat daarnet jouw nachtzoentje.
Stefanie Audenaert
19

Monster
ssshhht, stil!
er zit een monster op de trap,
met poten, klauwen en een bek
en vreselijk goeie oren!
gekraak, een zucht, een bibberstap,
het stiekeme bonzen van mijn hart
alles, alles kan het horen!
ik sluip dus niet, ik ren als gek
het donkere stuk, ik vlieg de trap af
naar beneden, dertien treden ongeluk,
zie je wel, bijna uitgegleden!
o nee, hoor jij dat ook,
dat hijgen, dat getik,
voel je ook die hete adem in je nek?
dat grommen heb ik zeker niet verzonnen,
het monster heeft weer trek!
snel, waar is de deur, waar is het licht?
niet omkijken nu, alles dicht,
pas toch op, vlug die knip erop!
klik
slik
mijn schaduw moet eraan geloven.
ik leef gelukkig nog
ik zit nu lekker op de plee
alleen hoe moet ik straks nou weer naar boven?
Gerda De Preter
In het donker
Soms als ik wakker word ’s nachts zit hij in een hoek
in het donker. Ik weet het, hij zoekt me,
ik lig stijf, als ik adem hoort hij me,
doe ik mijn ogen open en dan ziet hij wit
in het donker. Ik kan niet meer roepen,
zingen of zuchten. Ik wacht totdat ik vanzelf
iemand word die om kwart over zeven
opstaat, zijn haar kamt, zijn moeder zegt ‘brood of
beschuit?
je knopen!’, haar jurk ruikt naar honing;
zo iemand die hij niet zoekt.
Eva Gerlach
20

Droom
In een zwarte deken droom ik mij
een grommend monster in mijn oor
tentakels die mijn huid besluipen
slurpend spuiten, water zuigen
word ik zwaarder dan de muren
waaruit rode ogen gluren
zoek ik snikkend naar mijn stem
weet ik niet meer waar ik ben
In een zwarte deken droom ik mij
zwetend, van top tot teen verlamd
glijdend van droom naar wakkerland
waar ik krimp en word verzwolgen
door kolkende tornado-golven
opgetild naar het heelal
zweef ik tijdloos tot ik val
in de nacht die warm verrast
het monster heeft in bed geplast.
Lidy Peters
21

Leeftijdsgroep
TWEEDE LEERJAAR
Thema
DROMEN
Inspiratie
- Nachtmerries
- Dingen die niet kunnen
- Dagdromen
- Dromen zijn bedrog
- …
Opdracht vooraf
De juf of meester vraagt aan de kinderen om een voorwerp in hun lievelingskleur mee te brengen.
Opdrachten in klas
1. Mijn lievelingskleur. De kinderen vertellen over hun lievelingskleur. Waarom is dat precies hun
lievelingskleur?
2. Dromen in kleur
Er wordt een gekleurd blad aan de kinderen getoond. De kinderen moeten de ogen sluiten en
wegdromen bij de kleur die ze zonet gezien hebben. Wat dromen ze bij die kleur? Het is belangrijk
om de kinderen enkel de basiskleur te zeggen (geel, blauw, groen en rood) en geen verdere
connotatie aan de kleur te verbinden (zonnegeel, zeeblauw, appelgroen en aardbeienrood). Zo
zullen de kinderen zelf linken leggen met de kleuren, anders worden ze automatisch al beïnvloed.
Het is de bedoeling tot leuke combinaties te komen, bijvoorbeeld frietgeel, verkeerslichtgroen,
lieveheersbeestjesrood, Koekiemonsterblauw, …
-> Benodigdheden
-> Kleurbladen in groen, rood, blauw en geel als inspiratie voor de kleurdromen
-> Wit papier om na de brainstorm op te schrijven of te tekenen
-> Schrijfgerief
-> Kleurpotloden
-> Afbeeldingen => Zie bijlage
-> Groen: appel, komkommer, gras, bladeren, krokodil, kikker, Shrek, de
Hulk, Peter Pan, …
-> Rood: hart; bloed, aardbei, brandweerman, Kerstman, Sinterklaas, vuur,
tomaat, hitte, roos, …
-> Blauw: lucht, water, jeans, smurf, Mega Toby, politie, Pino, Koekiemonster, …
-> Geel: zon, frieten, banaan, citroen, goud, honing, Bumba, Tweety, Winnie
the Pooh, …
3. Klasgedicht maken
We maken een klasgedicht rond dromen en kleur. Hiervoor baseren we ons op de resultaten van de
vorige opdracht rond dromen in kleur.
4. Gedichten voorlezen rond het (sub)thema
22

Gedichten
De zon is door de stad gezakt,
de daken gloeien na.
Er brandt iets aan de horizon,
zie ik vanwaar ik sta.
Ik kijk nog even door het raam
en zie het avondrood.
Dan ga ik slapen en ik droom
een lichtblauw kleurpotlood.
En in de morgen is het donker
stilletjes weggegaan.
De lucht is licht en heel misschien
heb ik dat wel gedaan.
Ted van Lieshout
Alleen in bed. En om mij heen
de stille, zwarte nacht.
Ik zie niks en ik hoor alleen
een radio heel zacht.
Met open ogen zie ik niks,
niet eens de dichte deur.
Maar doe ik nu mijn ogen dicht,
dan zie ik vlekken in kleur:
vlekken rood en groen en geel
en kakel-klater-bont.
Het zijn er wel weet ik hoeveel.
Ze draaien in het rond.
Is dit nog echt of droom ik al?
Of zijn dan toch misschien
mijn ogen open en niet dicht…
Dat kan ik zelf niet zien!
Hans Kuyper
Droom toch eens in kleur, nacht!
Luister, lieve nacht,
iedere keer doe je het opnieuw
in mijn dromen.
Altijd maar in zwart-wit spreken.
Waarom niet eens een keertje in aardbeirood?
Of appelgroen? Of chocoladebruin?
Ik eet vanavond een doosje kleurkrijt
en drink een potje rode verf.
In alle kleuren van de regenboog
droom ik dan lachend de nacht door.
Daniël Billiet
23

In je hoofd
In je hoofd
kun je alles.
Fietsen naar de maan,
op de wolken staan.
Strelen met je handen los,
lopen door een donker bos.
Vechten als een tijger,
dansen met een elf.
Afscheid nemen zonder tranen,
alles gaat vanzelf.
Theo Olthuis
Droom
In een zwarte deken droom ik mij
een grommend monster in mijn oor
tentakels die mijn huid besluipen
slurpend spuiten, water zuigen
word ik zwaarder dan de muren
waaruit rode ogen gluren
zoek ik snikkend naar mijn stem
weet ik niet meer waar ik ben
In een zwarte deken droom ik mij
zwetend, van top tot teen verlamd
glijdend van droom naar wakkerland
waar ik krimp en word verzwolgen
door kolkende tornado-golven
opgetild naar het heelal
zweef ik tijdloos tot ik val
in de nacht die warm verrast
het monster heeft in bed geplast.
Lidy Peters
Bedman
Mijn bed is als een schip, echt waar,
waarmee ik dapper alle zeeën bevaar.
Mijn bed is als een auto, eentje zonder dak.
Daarmee scheur ik door de straten met gemak.
Mijn bed is als een paard, kijk mij maar na,
hoe ik als stoere ridder alle vijanden versla.
Mijn bed is als een vliegtuig, hoog in de lucht,
waarmee ik de wereld verken in één zucht.
Ik beleef altijd een spannend avontuur
wanneer ik ’s avonds stipt om zeven uur
met plezier naar bed wordt gebracht.
Want ik ben een superheld, elke nacht!
Stefanie Audenaert
24

Groen
In de lente, ieder jaar,
spat de kleur groen
uit elkaar
in veertig kleuren groen.
Kijk maar:
lichtgroen
donkergroen
dofgroen
flonkergroen
poepgroen
snoepgroen
krijt op de stoepgroen
mosgroen
bronsgroen
kikkertje plonsgroen
standgroen
zinkgroen
snot aan je pinkgroen
rijtuiggroen
grachtengroen
niet langer wachtengroen
appelgroen
olijfgroen
zeeziek is mijn lijfgroen
ditgroen
datgroen
kroos op de katgroen
slagroen
komkommergroen
stomgroen
nog stommergroen
hekgroen
gekgroen
andijvie met spekgroen
dank u welgroen
alstublieftgroen
ik ben voor het eerst verliefdgroen
blauwgroen
grijsgroen
vinkiegroen
sijsgroen
bakken tjaptjoigroen
liters hiep hoigroen
oud monumentengroen
leve de lentegroen.
In de zomer,
niets aan te doen,
zijn alle kleuren
groen
weer groen.
Sjoerd Kuyper
25

De droom
In Sassenheim woonde een schaap
dat wel eens blaatte in haar slaap,
zo tegen middernacht of later:
zij was een nachtelijke blater.
Toen ik eens vroeg of er wat was,
zei ze: ik droomde… iets met gras;
erg lekker gras, dat ging ik eten
en de rest ben ik vergeten.
Maar dat schaap uit Sassenheim
hield wat zij had gedroomd geheim;
er stonden tranen in haar ogen,
dat van dat gras dat was gelogen.
Want net voordat zij werd gewekt,
had zij de boze wolf ontdekt,
op een heide zonder herder;
daarover gaat haar droom nu verder.
Rudy Kousbroek
Dromen in kleur
Ik droom vaak in groen.
Zou je ook eens moeten doen:
appels, peren, blaadjes van bomen.
Zo heerlijk om in groen te dromen!
Ik val in slaap in geel.
Het gebeurt best wel veel.
De zon, bananen, honing.
Zoete dromen als beloning.
Mijn ogen vallen dicht in blauw
en dan verschijnen gauw
de lucht, een smurf, de zee.
Dan rust ik nog een uur of twee.
Maar als ’s avonds rood verschijnt,
is het alsof mijn slaap verdwijnt.
Hoe hard ik ook probeer te slapen,
ik kom niet verder dan een beetje gapen.
Na een paar krokodillentranen
tel ik veel appels, bananen
en vogels in de blauwe lucht.
Tot ik eindelijk indommel. Zucht…
Stefanie Audenaert
26

Geitje
Op een rood tapijtje
lag een sneeuwwit geitje.
Zomaar een geitje,
een sneeuwwit geitje
op een rood tapijtje.
Waar kwam het toch vandaan?
En waarom - waarom,
waarom had dat geitje
op het rode tapijtje
vier groen sokjes aan?
Geert De Kockere
27

Leeftijdsgroep
DERDE LEERJAAR
Thema
WIEGELIEDJES
Inspiratie
- Rustige melodietjes
- Lieve woordjes
- Mama wiegt baby in slaap
- Huilbuien stoppen
- Schommelstoel
- Veel herhaling
- …
Opdracht vooraf
De juf of meester vraagt op voorhand aan de ouders om de kinderen het wiegeliedje te leren dat ze zelf
gezongen hebben toen ze klein waren.
Opdrachten in klas
1. Wiegeliedjes delen. De kinderen laten het wiegeliedje horen dat hun ouders of grootouders voor
hen zongen. Waarom juist dit wiegeliedje? Waarover gaat het wiegeliedje?
2. Wiegeliedjes bestuderen. We gaan dieper in op de traditie van wiegeliedjes.
-> Wat zijn de typische kenmerken van wiegeliedjes?
Een wiegelied is in eerste instantie een volkslied, iets wat reeds lang in de overlevering tussen
mensen aanwezig is. Een wiegelied wordt gezongen bij het wiegen. Later evolueert het wiegelied
tot een kunstvorm en bekende componisten (grote namen als Mozart, Schubert en Bach, maar ook
Belgische componisten als Mortelmans) hun eigen wiegelied componeren.
Wiegeliedjes hebben een rustige melodie waarin herhaling een belangrijke plaats inneemt. Ook de
tekst is eenvoudig, repetitief en vaak gaat het om klanknabootsing. De melodie en het ritme roepen
herinneringen op aan de schommelbewegingen van een wieg.
-> Waarom zingen mensen wiegeliedjes?
De eerste levensmaanden van een kind bestaan vooral uit slapen en eten. De baby wordt in zijn
eerste levensmaanden veel gedragen en gewiegd. Een huilend, onrustig kind tot bedaren
gebracht worden door het te wiegen. Wiegen heeft een rustgevend effect. Het wekt immers
herinneringen op aan de geborgen sfeer van de baarmoeder. Lichamelijk contact is zeer belangrijk
voor een baby, net als de stem van vader of moeder. De baby zacht toespreken of zingen kalmeert.
In deze fase luisteren baby’s nog niet naar de taal. Ze gaan af op de melodie, het ritme, de
herhaling, … . Als een vader of moeder regelmatig hetzelfde liedje zingt, zullen enkele noten al gauw
volstaan om de baby rustig te krijgen.
-> Kennen de kinderen nog andere wiegeliedjes dan degene die al naar voor zijn gebracht?
-> Bestaat die traditie van wiegeliedjes in andere landen ook? Hebben die liedjes daar dezelfde
kenmerken als hier?
Wiegeliedjes komen niet enkel in België voor. Het zingen van een wiegeliedje is een gebruik dat over
de hele wereld is verspreid. Kleine liedjes in een grote, universele traditie: het brengen van troost en
rust voor het slapengaan, een gevoel van veiligheid en geborgenheid meegeven net voor we de
wakkere wereld laten voor wat ze is en een andere, onbekende wereld inwandelen.
Deze eeuwenoude traditie kent geen landsgrenzen. Het zingen van slaapliedjes is van vroeger en nu
en gebeurt in alle culturen, in alle talen. Hun schoonheid is betoverend, hun functie bedwelmend.
Maar de traditie is ook erg fragiel. Vele van deze pareltjes verdwijnen. Minder en minder worden ze
doorgegeven aan een nieuwe generatie.
Kleine liedjes in een grote, universele traditie: het brengen van troost en rust voor het slapengaan,
een gevoel van veiligheid en geborgenheid meegeven net voor we de wakkere wereld laten voor wat
ze is en een andere, onbekende wereld inwandelen.
28

-> Benodigdheden
-> CD Ninna Oh!
-> CD andere slaapliedjes
3. Wiegeliedjesremedie. Kinderen zijn soms boos, bang, blij of verdrietig als ze moeten gaan slapen.
De kinderen trekken een briefje waarop boos, bang, blij of verdrietig staat. De kinderen zeggen
volgende zin volgens het gevoel dat ze hebben getrokken: toen de duisternis viel, heb ik ze
opgeraapt.
-> Benodigdheden
-> Kaartjes met gevoelens ‘boos, blij, verdrietig, bang’ => Zie bijlage
-> Slaapmuts of zak om de kaartjes uit te kunnen trekken
-> Zin op een blad die ze moeten uitspreken volgens het gevoelskaartje dat ze trekken =>
Zie bijlage
4. Wiegeliedje schrijven
De kinderen gaan in groep een wiegeliedje schrijven. Hiervoor kiezen ze een bestaande melodie van
een bekend of een minder gekend wiegeliedje. Ze moeten gebruik maken van de gevoelens die
hierboven staan (opdracht drie) om het wiegeliedje als remedie aan te brengen.
-> Benodigdheden
-> Schrijfgerief
-> Schrijfpapier
Gedichten
Welterusten
Ik ga naar bed, het is al laat.
Een hond blaft in de stille straat,
alsof hij met het maantje praat
dat hoog boven de linde staat.
Welterusten hond, maan, boom en straat,
ik ga naar bed. Het is al laat.
Sjoerd Kuyper
Een vreemde zaag
Piep konijn gaat slapen,
hij kruipt in zijn hol.
Hij heeft weer hard gewerkt vandaag,
zijn buikje is weer lekker vol.
Alle lieve kinderen,
die flink gespeeld hebben vandaag,
mogen lekker zoet gaan slapen,
en snurken als een vreemde zaag!
Flink
Voor je strakjes slapen gaat,
zeg ik zachtjes in je oor:
je was vandaag ontzettend flink,
ik ben een trotse mama/papa, hoor.
Slaap maar lekker, kindje,
slaap maar lekker zacht.
Je mama en je papa,
zijn dichtbij de hele nacht.
29

Rije rije rije
in een wagentje
als je dan niet rijen wil,
dan draag ik je.
Roe, roe, kindje,
hoe ben je toch zo stout!
Heb je pijn in je buikje,
of zijn je voetjes koud?
Vuurtje zullen we stoken,
papje zullen we koken;
’t wiegje gaat van zwik-zwak
voor de kleine dikzak.
Poppemieke, denk goed na.
‘k Deel met u mijn chocola.
Is het koud of is het warm,
slaap dan zachtjes in mijn arm.
En je wiegje wordt gezet
iedere avond naast mijn bed.
En je wiegje wordt gezet
iedere avond naast mijn bed.
Slaap, kindje, slaap!
Daarbuiten loopt een schaap;
een schaap met witte voetjes,
(dat) drinkt zijn melk zo zoetjes;
schaapje met zijn witte wol,
kindje drinkt zijn buikje vol.
Slaap, kindje, slaap!
Daarbuiten loopt een schaap;
een schaap met witte voetjes,
(dat) drinkt zijn melk zo zoetjes;
melkje van de bonte koe,
kindje doe je oogjes toe.
Slaap, kindje, slaap!
Daarbuiten loopt een schaap;
een schaap met witte voetjes,
(dat) drinkt zijn melk zo zoetjes;
sterretjes aan de hemel staan,
kindje, jij moet slapen gaan.
Klaas Vaak die komt,
Klaas Vaak die komt,
hij komt de schoorsteen in:
hij komt op kindjes oogjes -
is dat geen goed begin?
30

Tikke takka tonen,
’t varkentje in de bonen,
’t paardje in de haver,
’t koetje in de klaver,
’t schaapje in het groene gras,
’t eendje in de waterplas,
’t visje in het netje -
’t kindje, wip! in ’t bedje
Luilak,
beddezak,
staat om negen uren op!
Negen uren,
hallef tien,
kan de luilak nóg niet zien.
Hop Marjanneke, stroop in ’t kanneke,
laat de poppekens dansen;
eertijds was de Pruis in ’t land
en nu die kale Fransen.
Hop Marjanneke, stroop in ’t kanneke,
hop Marjanneke Jansen;
hij wiegt het kind, hij roert de pap
en laat zijn hondje dansen.
Naar bed, naar bed, zei Duimelot;
Eerst nog wat eten, zei Likkepot;
Waar zal ik het halen? vroeg Lange Jan;
Uit grootmoeders kastje, zei Ringeling;
Dát zal ik verklappen, zei ’t kleine ding.
Hoe laat is ‘t? Twaalf uren.
Wie zeit dat? De meid.
Waar is ze? In de keuken.
Wat doet ze? Ze breit.
Voor wie?
Voor de kleine poppedeine,
voor de grote bimbam -
goeienavond, speelman.
Berceuse
Slaap als een reus
slaap als een roos
slaap als een reus van een roos
reuzeke
rozeke
zoetekoeksdozeke
doe de deur dicht van de doos.
Ik slaap.
Paul Van Ostaijen
31

Goedemorgen speelman
Goedemorgen speelman
Mijn vader laat vragen
Of je straks spelen kan
Voor de kleine poppedeine
en de grote bim-bam!
Goedemiddag speelman…
Goedenavond speelman…
Klein, klein Jezuke
Klein, klein Jezuke, heb je zulke kou?
Kom in mijn harteke wonen en maak u daar een schouw!
We zullen een vuurtje stoken,
we zullen een pappeke koken.
En breng er uw liefste moederke mee,
dan zijn we al tevree.
De zandman
De zandman is gekomen
Tuurt door de schemering
Of ergens soms een kindje
Nog niet ter ruste ging
En ziet hij zulk een stoute klant
Hij strooit in d’oogjes zand
Goedenacht
Goedenacht, mijn kindje
Goedenacht
Daar is een kindeke geboren
Daar is een kindeke geboren
Op ’t toppeke van ’t huis
Het had zijn mut-se-ke verloren
En ’t ging al schreiend naar huis
En de speelman speelde zo zoetjes
En de moeder was zo ziek
En ze eet zo geren kapoentjes
Maar de beentjes lust ze niet
Ik ben zo moe
Ik ben zo moe, zo moe, zei het geitje.
Het zakte door zijn knieën
en plofte op het weitje.
Het weitje zei: ik ben ook zo moe.
Het rolde zich op
en dekte het geitje toe.
Ienne Biemans
32

Schone handjes
Schone handjes
Schone tandjes
Schoon gezicht
De dag gaat dicht
Uit is het licht
Hallo, zegt het bed
Ben je daar weer?
Want ik dacht net
Jij komt niet meer
Kom er maar lekker onder gekropen
Morgen vroeg gaat er weer een dag open.
Miep Diekman
Dag bed
Dag bed.
Dag kindje.
Dag kussen.
Nachtvriendje
Welterusten.
Goeienacht.
Lekker slapen.
Slaap zacht.
Hou-me-vast-laat-me-los aan de lopende band.
Dag kind.
Dag bedje in vaderland.
Ienne Biemans
’s Avonds als ik slapen ga
’s Avonds als ik slapen ga
Volgen mij veertien engeltjes na
Twee aan mijn hoofdeind
Twee aan mijn linkerzij
Twee aan mijn rechterzij
Twee die mij dekken
Twee die mij strekken
Twee die mij wijzen
Naar ’s hemels paradijzen
33

Zandmannetje
Als de oogjes dichtrollen,
mondjes geeuwen wijd en lustig,
en hoofdjes knikkebollen
dan worden ook kleine meisjes/jongens rustig
en vragen ondanks hun sterke willetjes:
slapen, mama, ben moe.
Dan fluistert mama stilletjes:
doe gauw maar je oogjes toe!
Stefanie Audenaert
34

BIBLIOGRAFIE
Websites
http://www.knutselidee.nl/ideeen/bloemmobiel.htm
http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=881
http://www.slaapkindjeslaap.be
http://www.gedichtendag.com
http://www.annie-mg.com
http://www.versjesvanannie.nl
http://www.jeugdenpoezie.be
http://www.stichtinglezen.be
http://www.villakakelbont.be
Boeken
ABRAMSZ S., Honderd jaar rijmpjes en versjes uit de oude doos, J.M. Meulenhoff, Amsterdam, 1971, 143p.
BOGAERTS B. en SCHAMPAERT E., Ninna Oh! Slaapliedjes rond de Middellandse Zee, Lannoo, Tielt,
2010
BUSSER M. en SCHRÖDER R., Versjes voor het slapengaan, the House of Books, Vianen, 2000, z.p.
DEBAENE A. en GOOSSENS C., Tante Nans zat op een gans: liedjes, spelletjes en versjes, Altiora,
Averbode, 1993, 131p.
De mooiste slaapliedjes, Veldboeket Lectuur, z.p., 2010, 22p.
DEPAOLA T., Mother Goose, Methuen, Londen, 1984, z.p.
DROS I., Zomaar was je geboren, Querido, Amsterdam, 2001, z.p.
LAMBERT S., Leuke knierijmpjes en knuffelversjes, Zuidnederlandse Uitgeverij, Aartselaar, z.d., 93p.
VAN DE VENDEL E. en CNEUT C., Fluit zoals je bent, Querido, Tielt, 2010, 112p.
VAN GENECHTEN G., Het grote slaapboek, Clavis, Hasselt, 2002, z.p.
VAN LEEUWEN J., Tikken tegen de maan, Ons Erfdeel vzw, België, 2010, 111p.
WIEDERMUTH S., Verhaaltjes voor het slapengaan, Deltas, Aartselaar, z.d.
Lessuggesties
Andere lessuggesties die voor eerdere en deze Gedichtendag(en) zijn samengesteld, zijn te vinden op de
Gedichtendagwebsite www.gedichtendag.com. Voor zowel het basis- als het secundair onderwijs zijn via
deze website lesmappen te downloaden.
Over werken met poëzie bestaan er verschillende handleidingen om te raadplegen. Ook die zijn te vinden in
de lesmappen op de Gedichtendagwebsite.
CC Ter Vesten heeft een poëziekoffer ontwikkeld. Leerkrachten kunnen deze koffer gratis ontlenen (voor
contactgegevens, zie colofon).
35

COLOFON
Deze lesmap kwam tot stand in het kader van Gedichtendag 2011 met als thema ‘Nacht’ en resulteert uit de
samenwerking met de Vrasense basisscholen De Oogappel en De Zonnepit. De lesmap is een aanvulling op
de tentoonstelling Lullabies, een avontuurlijke zoektocht naar slaapliedjes rond de Middellandse Zee (met
als bezielers Bas Bogaerts en Eva Schampaert van vzw Playing the Past) die te bezichtigen is in OC ’t
Klooster te Vrasene van donderdag 27 januari tot en met zondag 27 februari 2011.
Voor de uitwerking en het begeleiden van de workshops staken stagiair Sean Denissen,
cultuurbeleidscoördinator Hilde Reyniers en erfgoedmedewerker Stefanie Audenaert de koppen bij elkaar.
De workshops zijn gepland tussen 21 januari en 4 februari 2011 en worden gegeven aan de peuters en
kleuters en aan de eerste, tweede en derde leerjaren van de hierboven genoemde Vrasense basisscholen.
De inhoud en lay-out van de lesmap is het werk van Stefanie Audenaert met de hulp van Hilde Reyniers en
Sean Denissen. De eindredactie gebeurde door Ben Croon.
Het downloaden van deze lesmap kan via http://tervesten.beveren.be (scholen -> lesmappen). Het was
(onder meer wegens afwijkende afmetingen) onmogelijk om alle bijlagen op te nemen in de digitale versie
van de lesmap. Voor vragen omtrent de bijlagen kunt u steeds terecht bij onderstaande contactpersonen. In
de poëziekoffer van CC Ter Vesten zit een uitgeprinte versie (inclusief bijlagen) van deze lesmap.
© Ter Vesten, 2011
D/2011/2701/1
Meer informatie
Stefanie Audenaert Hilde Reyniers
Gravenplein 2 Gravenplein 2
9120 Beveren 9120 Beveren
03 775 70 40 03 750 10 05
stefanie.audenaert@beveren.be hilde.reyniers@beveren.be
36

GEDICHTENDAG 2011
‘NACHT’
Bijlagen lesmap
37

INTERCULTURALITEIT ROND SLAPEN
Zie bijgevoegde afbeeldingen
38

SCHAPENKOSTUUM (peuters en 1 e kleuter)
Zie bijgevoegd sjabloon
39

DEURHANGER (2 e kleuter)
Zie bijgevoegd sjabloon
40

MOBIEL (3 e kleuter)
Zie bijgevoegd sjabloon
41

GRIEZELHOORSPEL (eerste leerjaar)
Wat onderlijnd is, kan door de kinderen nagebootst worden met geluid. Wat in drukletters staat, kunnen de
kinderen uitbeelden.
Bang in het donker
Ik hoor gekraak op de trap
en op de gang bij elke stap.
En als ik heel goed luister,
hoor ik gezucht en gefluister.
Op mijn deur klinkt een zacht getik.
IK KRUIP ONDER MIJN DEKEN en slik.
Gepiep als de DEUR OPEN GAAT.
Oef, het is papa die daar staat!
Hij zegt met diepe stem: dag, kapoentje,
ik vergat daarnet jouw nachtzoentje.
Stefanie Audenaert
Monster
Ssshhht, stil!
Er zit een monster op de trap,
met POTEN, KLAUWEN en een BEK
en vreselijk GOEIE OREN!
gekraak, een zucht, een bibberstap,
het stiekeme bonzen van mijn hart
alles, alles kan het horen!
ik SLUIP dus niet, ik REN ALS GEK
het donkere stuk, ik VLIEG de trap af
naar beneden, dertien treden ongeluk,
zie je wel, bijna UITGEGLEDEN!
o nee, hoor jij dat ook,
dat hijgen, dat getik,
voel je ook die HETE ADEM in je nek?
dat grommen heb ik zeker niet verzonnen,
het monster heeft weer trek!
snel, waar is de deur, waar is het licht?
niet OMKIJKEN nu, alles dicht,
pas toch op, vlug die knip erop!
klik
slik
mijn schaduw moet eraan geloven.
ik leef gelukkig nog
ik zit nu lekker op de plee
alleen hoe moet ik straks nou weer naar boven?
Gerda De Preter
42

In het donker
Soms als ik WAKKER WORD ’s nachts zit hij in een hoek
in het donker. Ik weet het, hij zoekt me,
ik LIG STIJF, als ik adem hoort hij me,
doe ik mijn OGEN OPEN en dan ziet hij wit
in het donker. Ik kan niet meer roepen,
zingen of zuchten. Ik wacht totdat ik vanzelf
iemand word die om kwart over zeven
OPSTAAT, zijn HAAR KAMT, zijn moeder zegt ‘brood of
beschuit?
je knopen!’, haar jurk ruikt naar honing;
zo iemand die hij niet zoekt.
Eva Gerlach
Droom
In een zwarte deken droom ik mij
een grommend monster in mijn oor
tentakels die mijn HUID BESLUIPEN
slurpend spuiten, water zuigen
word ik zwaarder dan de muren
waaruit rode ogen GLUREN
zoek ik snikkend naar mijn stem
weet ik niet meer waar ik ben
In een zwarte deken droom ik mij
ZWETEND, van TOP TOT TEEN VERLAMD
GLIJDEND van droom naar wakkerland
waar ik KRIMP en word VERZWOLGEN
door KOLKENDE TORNADO-GOLVEN
opgetild naar het heelal
ZWEEF ik tijdloos tot ik VAL
in de nacht die warm verrast
het monster heeft IN BED GEPLAST.
Lidy Peters
43

DROMEN IN KLEUR (tweede leerjaar)
Zie bijgevoegde afbeeldingen
44

WIEGELIEDJESREMEDIE (derde leerjaar)
BLIJ
VERDRIETIG
45
BOOS
BANG
Toen de duisternis viel,
heb ik ze opgeraapt.

BREIPATROON SCHAAPJE (aanvullende suggestie)
Zie bijgevoegd patroon
46

KLEURPLATEN ROND HET THEMA SLAPEN (aanvullende suggestie)
Zie bijgevoegde kleurplaten
47