Jaargang 7 nr. 1 - Krant van de Aarde

14 Wereldwijd
Het katern over internationale samenwerking. Over mensen, ontwikkelingen, grote én kleine initiatieven.
Plastic Fantastic
Een jongetje in Kibera
met zijn alternatief op de
flying toilet, de PeePoo.
Foto: PeePoo
Een jongetje in Zuid-
Afrika loopt langs een
enorme berg plastic.
Foto: Flickr CC
Foto: Chrissy Eastwood
Van rondvliegende toiletten van afbreekbare plastic zakjes tot immense
plastic kunstwerken van weggegooide plastic flesjes. Afrika-correspondent
Marlies Pilon duikt in de fascinerende levensloop van plastic afval
op het Afrikaanse continent.
Door onze Afrika-correspondent Marlies Pilon
Plastic is alom vertegenwoordigd in het straatbeeld
van stedelijk Afrika. Weggegooide tasjes slingeren
op straat, verstoppen het riool. Flesjes dwarrelen
verloren rond. Een prullenbak? Die is er zelden.
Laat staan een vuilnisman of groene biobak. Dus
wordt plastic vaak weggegooid, of verbrand. Als
je op straat een mango of banaan koopt, gaat die
al snel van hand tot hand in niet één, maar vaak
twee plastic tasjes. En als de banaan op is? Dan ligt
het plastic alweer op straat. Toch is deze houding
stilaan aan het veranderen. Want plastic kan ook
geld opleveren, kunst zijn, of veranderen in een
modieuze tas. In supermarkten duiken herbruikbare
rieten manden en tassen op en inwoners van grote
steden kunnen wat bijverdienen met het verzamelen
van ronddwalend plastic dat naar de recyclefabriek
gaat. Hieronder volgen vier voorbeelden van
projecten in Afrikaanse landen die oude plastic troep
een nieuwe rol toebedelen.
Oeganda: “Je kunt afval
schoonheid geven”
Hoewel in Oeganda het besef doordringt dat
oud plastic geld kan opleveren – via recycling
bijvoorbeeld - zien veel mensen het voornamelijk
als troep. Het straatbeeld wordt voor een groot deel
ingekleurd door plastic. Kleine zwarte goedkope
plastic tasjes, aka ‘cavellas’, verstoppen open riolen
en dwarrelen overal op straat. Een plastic flesje
doet er gemiddeld 1000 jaar over om af te breken,
en aangezien veel plastic flesjes in Oeganda niet
recyclebaar zijn, slingeren ze lukraak door de stad.
Een groep jonge Oegandese kunstenaars besloot
daarom de Oegandese blik op ‘afval’ te verruimen.
Ze verzamelen troep van vuilnisbelten, riolen
en sloppenwijken, en geven het verloren afval
een nieuwe functie. “Afval bestaat niet”, vertelt
Bruno Ruganzu, één van de initiatiefnemers van
het Eco-Art project. “We willen de bewoners van
Kampala uitdagen om op een andere manier naar
afval te kijken. Want, met zorg en creativiteit kun
je ook afval schoonheid geven”. De groep maakt
van het verzamelde afval de meest waanzinnige
bouwwerken. Zoals bijvoorbeeld ‘De Hand’,
een bouwwerk van maar liefst vier meter hoog,
bestaande uit 18.437 plastic flesjes. Het kunstwerk
biedt ruimte aan 16 personen, een televisie, ijskast
en minibar. In het futuristisch uitziende kunstwerk
kunnen mensen reflecteren op de rol en (her)bruikbaarheid
van plastic.
Rwanda: Plastic no more
In tegenstelling tot veel andere hoofdsteden in
Afrika, ligt Kigali, de hoofdstad van Rwanda,
er keurig bij. De Rwandese overheid staat erom
bekend niet van halve maatregelen te houden, en
besloot in 2008 tot een algemeen verbod op plastic
tassen. “Plastic afval is naast vervuilend voor het
milieu ook vervuilend voor de ogen, voor het
visuele landschap”, aldus dr. Rose Mukankomje,
directeur van Rwanda’s Milieu Autoriteit. In 2005
zag de eerste ‘Umuganda’, of ‘nationale opruimdag’
het licht. Duizenden burgers hielpen mee de plastic
rotzooi uit het straatbeeld te verwijderen. De dag
was een enorm succes en leidde uiteindelijk tot het
besef dat plastic tassen in het geheel verbannen
moeten worden.
De vliegende toiletten vliegen
je er letterlijk om de oren
Plasticloos betekent in Rwanda ook echt plasticloos.
Als toerist wordt je bij de Rwandese grens grondig
gefouilleerd op het beheren van alles dat ook maar
iets met plastic te maken heeft. Alle plastic tassen
worden in beslag genomen, en vervangen door
papieren zakjes. Hoewel sommige bewoners klagen
over de onhandigheid van deze maatregel (verse vis
in een papieren zak vervoeren bijvoorbeeld), is het
verbod op plastic over het algemeen goed ontvangen
en behoort Rwanda tot een van de schoonste landen
van Afrika, en de wereld.
Kenia: Vliegende toiletten van
recyclebaar plastic
Wie wel eens in een Afrikaanse sloppenwijk
is geweest, kent wellicht het concept van
het ‘flying toilet’. Bij gebrek aan sanitaire
voorzieningen poepen mensen in een plastic
zakje, en gooien dit lukraak uit het raam, of in
ieder geval zo ver mogelijk van zichzelf vandaan.
Enorm onhygiënisch, omdat zowel poep als
plastic zakje ook neus en straatbeeld vervuilen.
Sloppenwijkbewoners zijn het er mee eens dat
andere oplossingen wenselijk zijn, maar missen
vaak de financiële middelen om naar de betaalde,
publieke wc’s te gaan. In Kenia’s grootste slum
Kibera leven mensen dicht op elkaar in kleine, in
elkaar geflanste krotten van hout en afval. Om een
idee te geven, in Kibera wonen gemiddeld dertig