bram som de wonderbaarlijke wederopstanding van - Aprendo

DE WONDERBAARLIJKE
WEDEROPSTANDING VAN
BRAM
SOM
Tekst Peter Klooster | Foto’s Bastiaan Heus
In 2006 werd Bram Som Europees kampioen op de 800 meter, daarna
raakte zijn carrière in het slop. Kenners schreven hem af, maar hij vocht
zich terug naar de top. Wat is zijn geheim?
18 RUNNER’S WORLD | JUNI 2010

JUNI 2010 | RUNNER’S WORLD 19

BRAM SOM
Bram Som
LEEFTIJD: 30 jaar
LENGTE: 1,79 m
GEWICHT: 66 kg
WOONPLAATS: Gaanderen
WERK: Defensie, lid van topsport selectie (sinds oktober 2002)
→ Europees kampioen 800 meter (2006)
→ Nederlands kampioen 800 meter (2000, 2001, 2003, 2004 en 2006)
→ Nederlands kampioen 1500 meter (2009)
→ Nederlands kampioen indoor 400 meter (2004)
→ Nederlands kampioen indoor 800 meter (1999, 2000 en 2001)
→ Wereldkampioen 800 meter militairen (2009)
→ Persoonlijk en Nederlands record 800 meter: 1.43.45
Op zevenjarige leeftijd wordt Bram Som lid
van atletiekclub Atletico’73 in Ulft. Tot zijn
zestiende blinkt hij uit in allerlei disciplines,
daarna kiest hij voor de 800 meter. In 1998
wordt Som vijfde bij het WK Atletiek voor
junioren, in 1999 wint hij brons tijdens het
EK Jeugd. Zijn doorbraak volgt in 2000, wanneer
Som wordt uitgezonden naar de Olympische
Spelen (Sydney) en negende staat op
de wereldranglijst. In 2001 loopt hij een pr
van 1.43.98. Tijdens de Olympische Spelen
van Athene (2004) mist Som op een haar na
de finale. In 2005 krijgt hij allerlei blessures;
herstel en topprestaties wisselen elkaar
af. In 2006 beleeft Som zijn finest hour,
wanneer hij zich in het Zweedse Göteborg
tot Europees kampioen op de achthonderd
meter laat kronen. Later dat jaar loopt hij
1.43.45, een persoonlijk en tevens Neder-
20 RUNNER’S WORLD | JUNI 2010
lands record. In 2007 raakt zijn carrière in
het slop. Oorzaken: achillespeesblessures
en een tanend zelfvertrouwen. Som laat zich
opereren, breekt met bondscoach Honoré
Hoedt en gaat verder met Grete Koens. In
2008 weet hij zich niet te kwalificeren voor
de Olympische Spelen in Peking. In 2009
verlaat hij Koens en de Atletiekunie, en
formeert hij zijn eigen begeleidingsteam,
Som One BV. Vanaf dat moment ondergaat
hij een metamorfose. Hij traint minder, loopt
harder, blijft blessurevrij en is mentaal sterker.
Hij kwalificeert zich voor de WK Atletiek
in Berlijn, waar hij in de finale eindigt als
zevende. In het Italiaanse Rieti nadert hij
zijn pr tot 0,14 seconden. Anno 2010 is Som
terug aan de wereldtop. Doel: een gouden
medaille op de achthonderd meter tijdens de
Olympische Spelen in Londen (2012).
In juli vinden in Barcelona de
Europese Atletiekkampioenschappen
plaats. Een van de
kanshebbers op een medaille is
de achthonderd-meterloper
Bram Som. Anderhalf jaar
geleden brak hij met de
bondstrainers Grete Koens en
Honoré Hoedt, en omringde
zich met commerciële begeleiders: Ruben
Jongkind, Mark van Hoorn, Marco Hoogerland
en Florian Kugler. Het viertal is bewust
vaag over hun aanpak, ‘omdat deze niet één
op één kan worden gekopieerd’. Er is geen
sprake van een methode, maar van een
approach, een benadering. Zo laten ze Som
minder trainen om hem harder te laten
lopen. Voorlopig hebben ze het gelijk aan
hun zijde. In 2009 had Som geen blessures
en benaderde hij zijn oude toptijden.
Wat is jullie filosofie?
VAN HOORN: ‘Vanuit een multidisciplinaire
benadering bieden wij Bram wat hij nodig
heeft, zowel op het mentale als op het fysieke
en zakelijke vlak.’
KUGLER: ‘We zijn generalisten, hebben
uiteenlopende opleidingen genoten en
hebben zelf geen achtergrond als topsporter.
Dat is juist goed, zo kunnen we steeds met
een frisse blik naar topsporters kijken.’
JONGKIND: ‘Wij steken veel tijd en aandacht
in een atleet. Het begeleiden van toptalent
vergt een goede commerciële en professionele
basis, anders leg je het af tegen de
concurrentie. Bram huurt diensten in van
twee bedrijven: Aprendo voor het fysieke
aspect en de talentenacademie voor het
mentale gedeelte.’
HOOGERLAND: ‘Mijn rol is die van procesbegeleider.
Het is belangrijk dat de lijnen
kort zijn, dat we heldere afspraken maken en
ons daaraan houden. De prestaties van Bram
staan centraal. We bekijken met zijn allen
wat nodig is om hem te faciliteren, maar zijn
eigen mening telt uiteraard ook. Wat vindt
hij belangrijk? Wat wil hij? Hij moet zelf ook
initiatieven nemen. Ik houd hem regelmatig
een spiegel voor, adviseer hem over zijn
persoonlijke ontwikkeling, emotionele status
en mentale kracht. Alles wat topprestaties in
de weg staat, moet opgeruimd worden.’
JONGKIND: ‘Bram is mijn zwager, ik ken hem
al twaalf jaar. Hij is buitengewoon getalen-
www.runnersweb.nl

teerd; dat fascineert me. Als ik hem zie
lopen, geniet ik. Ik beschouw hem als een
bewegend kunstwerk; hij heeft zijn grenzen
nog niet bereikt. In 2000 liep hij al 1.44.01
en in 2006 kwam hij tot 1.43.45. Dat is te
weinig progressie over die periode, hij had
allang 1.42 moeten lopen. Zijn carrière wordt
gekenmerkt door pieken en dalen; na een
topprestatie volgde een blessure. Dat patroon
heeft zijn ontwikkeling belemmerd.’
Hoe zijn jullie te werk gegaan?
Kugler: ‘Voor iedere loper geldt dat je hem
moet laten doen waar hij goed in is. Bram is
goed in snelheidswerk, in afstanden variërend
van vier- tot achthonderd meter. Zijn vorige
trainers hebben hem als een tien-kilometerloper
laten trainen.’
JongKind: ‘Daar kwamen we achter na een
analyse van Brams oude trainingslogboeken.
We wilden weten welke prikkels hij goed
verwerkt, hoe zijn herstelvermogen zich
verhoudt tot de afgelegde afstand en
loopsnelheid. We constateerden dat het
misging zodra de overstap werd gemaakt van
volume – een omvang van honderd kilometer
per week – naar snelheidswerk. Dat
heeft te maken met paradigma’s. De
heersende aanname is dat een achthonderd
meter voor zestig procent zonder zuurstofschuld
(aëroob) en voor veertig procent met
zuurstofschuld (anaëroob) wordt gelopen.
Op basis van deze verdeelsleutel wordt de
oefenstof samengesteld. Om te beginnen
wordt de aërobe basis flink vergroot door
middel van duurtraining. Men is van mening
dat de aërobe basis niet groot genoeg kan
zijn. Pas daarna wordt de overstap naar
snelheid gemaakt. Klinkt logisch, toch? Voor
sommige atleten werkt deze aanpak, maar
voor Bram niet. Sterktes en zwaktes zijn
individueel bepaald, iedere atleet heeft zijn
eigen aanpak nodig. Dat is de kern van ons
verhaal. Bram kan zonder specifieke training
1.47 lopen, puur op talent. Wij staan voor de
uitdaging om hem blessurevrij naar 1.42 te
loodsen. Specifiek voor Bram geldt dat hij
weinig duurwerk nodig heeft om op de
achthonderd meter tot de wereldtop te
behoren. Dat is nooit onderkend.’
Is daar een verklaring voor?
Kugler: ‘Bram ging op atletiek toen hij zeven
jaar oud was. Tot zijn zestiende beoefende hij
alle onderdelen. Hij heeft in zijn jeugd een
enorme conditionele basis opgebouwd en
beschikt over een groot atletisch vermogen.
Daar plukt hij tot op de dag van vandaag de
vruchten van. Wat hij op dit moment nodig
heeft, is een mix van snelheidstraining,
krachttraining, circuittraining, fartlektraining
en looptechniektraining. Het is ook mogelijk
dat hij over twee jaar behoefte heeft aan meer
duurtraining.’
JongKind: ‘In de eerste maanden van onze
samenwerking wilde Bram op eigen houtje
nog weleens een extra duurloopje doen, bang
dat hij te weinig deed. Daar hebben we een
hartig woordje over gesproken. Later durfde
hij meer te rusten, en nadat hij begin 2009
een paar goede resultaten had neergezet,
vielen de schellen van zijn ogen.’
Welke invloed heeft mentale
coaching op Soms ontwikkeling?
Hoogerland: ‘Bram is de laatste jaren een
vent geworden, plat gezegd. Een straatvechter
zal hij nooit worden, maar dat is ook niet
nodig. Toen hij bij me kwam, wilde hij niet
alleen hardlopen, maar ook een kampioen
worden. Daarvoor moest hij een aantal
persoonlijkheidskenmerken ontwikkelen.
‘Bram is een bewegend kunstwerk; hij heeft zijn
grenzen nog niet bereikt. We loodsen hem naar 1.42’
Voorheen was hij te veel met de buitenwereld
bezig, zijn focus was niet scherp. Hij
was te aardig op de baan, eiste te weinig van
zijn omgeving en creëerde geen prestatieklimaat.
In gesprekken hebben we Brams
gedrag geanalyseerd, vervolgens hebben we
gewerkt aan een mentaliteitsverandering. Om
te beginnen moesten de randvoorwaarden
goed worden ingevuld, zoals financiële
zekerheid, rust in de thuissituatie, voeding,
nachtrust en medische ondersteuning. Het is
een continu proces waarin Bram elke keer
een stap verder gaat. Het is zijn taak het ons
steeds lastiger te maken.’
(advertentie)
• hardlooptraining voor
bedrijven
• persoonlijke
trainingsschema’s
• hardloopcursussen en clinics
• hardloopspeciaalzaken
• hardloopvakanties
• loopgroepen, alle niveaus
• en nog veel meer...
Meer informatie of geïnteresseerd
in één van onze diensten?
Kijk op: www.hardlopenisleuk.nl
www.hardlopenisleuk.nl is een
initiatief van Aart Stigter Running B.V.
Telefoon: 0343 - 46 13 97
e-mail:
running@sportcentrumaartstigter.nl
www.hardlopenisleuk.nl

BRAM SOM
Florian Kugler
LEEFTIJD: 30 jaar
WOONPLAATS: Berlijn
BEDRIJF: www.aprendo.nl
Florian Kugler deed conservatorium,beweginswetenschappen
en informatica. Sinds drie
jaar is hij onderzoeker aan de
Humboldt-universiteit in Berlijn.
Zijn onderzoeksgebied is
biomechanica. Sport: triatlon.
TIPS: → Vertrouw op je
beoordelingsvermogen, niet op
sporthorloges. → Beoordeel je
eigen tempo, volg niet ten koste
van alles je trainingsmaatjes.
→ Doe aan crosstraining, ga
creatief met je lichaam om.
Zorg voor variatie. → Probeer
de signalen van je lichaam te
duiden. Hanteer je schema
losjes. → Als je drie weken
voor een wedstrijd geblesseerd
raakt, neem dan rust. Bekijk
hoe snel je geneest. Overweeg
de wedstrijd te schrappen. Is
het tachtig euro inschrijfgeld
waard als je een jaar niet kunt
lopen? Er komt altijd weer een
volgende wedstrijd.
Waar is de dagelijkse begeleiding
op gericht?
VAN HOORN: ‘Het is niet zo dat we Bram elke
morgen wakker bellen, zo van: opstaan, over
een uur moet je trainen. Ook daar zit een
stuk eigen verantwoordelijkheid in. We
maken afspraken die zowel hij als wij moeten
nakomen. We staan ook niet elke dag langs
de baan, maar hebben wel veel online
contact.’
JONGKIND: ‘We maken een langetermijnplanning
waarin we globaal de gewenste
ontwikkeling schetsen. Daarbinnen maken
Florian en ik steeds een schema voor drie
tot vier weken. Langer kijken we nooit
22 RUNNER’S WORLD | JUNI 2010
Ruben Jongkind
LEEFTIJD: 34 jaar
WOONPLAATS: Barneveld
BEDRIJF: www.aprendo.nl
Ruben Jongkind is de zwager
van Bram Som. Hij studeerde
milieuwetenschappen en
bedrijfswetenschappen aan de
TU Eindhoven. Hij speelt gitaar
en geeft bijles. Sinds 2008 is
Jongkind looptechniektrainer
van de jeugd van AFC Ajax.
Sport op recreatief niveau:
baan- en wegatletiek, en triatlon.
Daarvoor voetbalde hij en
deed hij aan taekwondo.
TIPS: → Maak een logboek
en houd het nauwkeurig bij.
→ Analyseer de gegevens en
signaleer wanneer je tegen
overbelasting aanloopt.
→ Noteer in je logboek een
rapportcijfer over je gevoel na
een training. → Noteer tevens
de kwaliteit van je slaap, eten,
stress, doelen en werksituatie.
→ Voel je dat je kapot gaat in
de training? Zet er dan een
punt achter. Alleen tijdens een
wedstrijd ga je voluit.
Mark van Hoorn
LEEFTIJD: 35 jaar
WOONPLAATS: Amersfoort
BEDRIJF: www.aprendo.nl
Mark van Hoorn studeerde
bedrijfseconomie en sportmanagement.
Speelde voetbal,
tennist en loopt marathons.
Persoonlijk record: 2.47 (Berlijn,
2004). Actief als trainer
en begeleider van groepen
recreatiesporters. Organisator
van hardloopevenementen als
de marathon van Amersfoort en
Bridge to Bridge in Arnhem.
TIPS: → Amateursporters
hebben vaak de duurste
kleding en schoenen, maar de
basis moet in orde zijn. → Zoek
een goede trainer en maak je
ambities duidelijk. → Zoek een
trainingsgroep die bij je past.
→ Zorg voor goede basisvoorwaarden:
zekerheid in werk,
een goede relatie en voldoende
nachtrust.
FOTO: OLGER KOORING
‘De trainigsleer is nog altijd geen wetenschap,
het is vooral fingerspitzengefühl’
vooruit. Het resultaat leggen we voor aan
Bram. Hij geeft vervolgens aan wat hij ervan
vindt. Tijdens de training kan hij nog allerlei
dingen aanpassen. Als er bijvoorbeeld vier
keer vierhonderd meter op het programma
staat, en hij vindt de laatste herhaling te veel,
dan kan hij die zonder problemen laten
schieten.’
KUGLER: ‘Het is niet het doel van een training
om de spieren te laten verzuren. Het is juist
de kunst die verzuring zolang mogelijk uit te
Marco Hoogerland
LEEFTIJD: 39
WOONPLAATS: Rosmalen
BEDRIJF: www.talentenacademie.nl
Marco Hoogerland studeerde
personeel & organisatie, en
volgde cursussen persoonlijke
ontwikkeling, stress- en
leefstijlmanagement en groepsdynamica.
Hij is afkomstig uit
de atletiek. Tegenwoordig fietst
hij. Hoogerland is ondernemer,
(mede-)eigenaar van de
voedingsacademie en BusinessMeetsSports,
en oprichter
van de talentenacademie. De
academie is gespecialiseerd in
het begeleiden van mensen bij
het bereiken van hun doelen.
TIPS: → Zelfreflectie is van
groot belang. Durf naar je
sterktes en zwaktes te kijken.
→ Formuleer leerpunten en een
doel. Word je belemmerd door je
perfectionisme, hoge verwachtingen
of ongeduld? Maak dit
duidelijk aan jezelf en je trainer.
→ Wees creatief, overwin je
angst. Laat je niet belemmeren
door wat je niet kunt, maar let
op je mogelijkheden. Het allerbelangrijkste:
geniet!
FOTO: COLIN SCHALKEN
stellen, terwijl er gelopen wordt met een
hoge intensiteit. Als Bram verslechtert, mag
dat slechts kort duren. Een atleet moet zich
niet concentreren op pijn, maar op controle
over datgene wat hij doet.
De trainingsleer is nog altijd geen wetenschap,
het is vooral fingerspitzengefühl.
Als je puur wetenschappelijk redeneert, kan
dat leiden tot een tunnelvisie. Wij im pro viseren
op een thema, net als in de jazzmuziek.’
www.runnersweb.nl

Hoe houden jullie Bram blessurevrij?
KUGLER: ‘Fietsen en zwemmen zijn alternatieve trainingsvormen,
geschikt om de pezen te ontzien. Het is erg moeilijk om de techniek
van een ervaren toploper te veranderen, een mens is nu eenmaal
geen machine. Door middel van videoanalyse hebben we Bram
geconfronteerd met zijn bewegingspatroon. Tegenwoordig is hij in
staat met een kortere pas te lopen. Zijn arsenaal is vergroot, Bram
beschikt nu over zes versnellingen in plaats van twee.’
JONGKIND: ‘Qua spiersamenstelling is Bram het type van de sprinter,
maar duurvermogen opbouwen kan hij ook. Zijn hart-longcapaciteit
is formidabel, zonder noemenswaardige training fietst hij een rondje
IJsselmeer met een gemiddelde snelheid van dertig kilometer per
uur. Ook zijn sprongkracht is buitengewoon. De pure sprinttypes
beschikken niet over een groot motorvermogen. Anderen hebben
een grote motorinhoud, maar beschikken niet over snelheid. Bij
Bram komt dat allemaal samen. Ik beschouw Bram als de perfecte
achterhonderd-meterloper.’
Op zaterdag 31 juli verdedigt Bram Som zijn titel op de achthonderd meter
tijdens de EK Atletiek in Barcelona.
Maaike
leert lopen [2]
DAG SOKKEN
Het onwaarschijnlijke is gebeurd: na jaren staren naar de voorbij
dravende hardlopers in mijn stad ben ik zelf ook toegetreden
tot het lopersgilde. Een paar keer per week gaan de personal
iPhone-coach en ik de straat op voor een intervalrondje door de
buurt.
Soms voelt het alsof ik in een toneelstuk zit waarin ik een hardloper
speel, maar minstens zo vaak voelt het al best echt. Kijk
mij eens lopen. Ik loop dan wel niet zo cool, die geroutineerde
souplesse heb ik nog lang niet bereikt (‘Mag ik al weer gewoon
lopen, trainer Lite? Halve minuut nog? Okee. Tien, negen... pffffff,
húúúúhhhh!’), maar toch. Ik loop. Mijn vaste rondje linksom, mijn
vaste rondje rechtsom. Ik zoek de cadans, knik naar mijn toch wel
wat beter geklede collega’s en na een minuut of twintig stretch ik
tegen de voordeur zoals ik denk dat ik dat zou moeten doen. Op
feestjes zeg ik nonchalant dat ik tegenwoordig ook loop. Want
rennen, dat doen lopers natuurlijk niet.
Af en toe, in een overmoedige bui, denk ik weleens: hé, doe eens
gek. Laat ik een ander rondje doen. De routine doorbreken, de
gebaande paden verlaten. En dan kom ik terecht op de weg langs
het water.
Pas als ik er ben, realiseer ik me dat ik eigenlijk bang ben voor de
weg langs het water. Hier lopen namelijk de Echte Lopers. Stuk
voor stuk kunnen ze ontzettend hard en op hun gezichten is geen
spoortje pijn te zien, of vermoeidheid, of wat voor inspanning dan
ook. Links en rechts zoeven ze langs me heen op hun superschoenen
en in hun aërodynamische
pakken en ik voel me weer de
amateurspetteraar van acht die
per ongeluk in de baan van de
wedstrijdzwemmers is gesprongen. Ik probeer het ritme te hervinden
en gewoon door te gaan in mijn joggingbroek en de oude
sokken van mijn wederhelft, maar wil het liefst onder water duiken,
waar niemand me ziet.
Vorige week zag ik een foto van Fred Teeven in de weekendbijlage
van de krant, zijn logge lijf soepel stretchend op de weg langs het
water. Hij droeg een pak dat er zo geavanceerd uitzag dat je er ongetwijfeld
ook mee naar de maan kunt en keek alsof hij nog dagen
aan één stuk door kon draven. Op de volgende foto at hij voldaan
een boterham met pindakaas.
Het wordt tijd voor een serieus hardlooppak.
Rennen, dat doen
lopers natuurlijk niet
Maaike Schutten is schrijfster. In mei verscheen haar
tweede roman, Bakfietsblues (Uitgeverij Sijthoff).
www.runnersweb.nl JUNI 2010 | RUNNER’S WORLD 23
FOTO INEKE OOSTVEEN