download - Koninklijk Museum van het Leger en de ...

EDITORIAAL
De Beheerraad kwam voor de
eerste maal bijeen op 19 mei jl. en
het Museum betreedt hiermee
definitief een nieuwe fase in zijn
geschiedenis. Het is in dit kader dan
ook nuttig toch nog even kort de primordiale
missies van onze instelling
te overlopen.
Een eerste opdracht werd bepaald
door het KB van 1976: het Museum
moet voorwerpen in verband met
militaire geschiedenis verzamelen,
onderzoeken, bestuderen en
conserveren. Er bestaan echter nog
twee andere essentiële opgaven,
die zich opdrongen door het verloop
van tijd.
Een eerste is het beheer en de
communicatie van de historische
archieven van Defensie. Zo speelt
het Museum een bijkomende rol
door het de wetenschappelijke vorsers
mogelijk te maken de grondstoffen
te vinden, onontbeerlijk voor
onze kennis van de geschiedenis.
De tweede taak (en tevens ook de
meest recente) is de medewerking
aan het opstarten en de progressieve
uitbouw van de Historische
Pool (zie artikel op pagina 2). Deze
moet alle herdenking- en traditieoorden,
alle plaatsen die kunnen
leiden tot het bijbrengen van burgerzin,
verbonden aan Defensie, in de
schijnwerper plaatsen.
Het Museum voert zijn taken uit
dankzij zijn personeel, dat steeds
zijn goede wil heeft bewezen en dit
elke dag opnieuw laat zien. Ik wens
iedereen hier dan ook hartelijk te
bedanken.
Pr. Dr. Patrick LEFEVRE
Hoofdconservator –
Directeur
Driemaandelijks infoblad van het Koninklijk Legermuseum
Nummer 19 – Juni 2003
In de kijker...
Europees Forum van Hedendaagse
Conflicten
In mei 1998 verwelkomde het
Koninklijk Legermuseum de tijdelijke
tentoonstelling "Tekeningen en
wandtapijten voor de vrede" met de
werken van kunstenaar Edmond
Dubrunfaut. Twee jaar later gaf
de artiest, via Minister André
Flahaut, te kennen dat hij tweehonderd
tekeningen, die deel hadden
uitgemaakt van de oorspronkelijke
tentoonstelling, aan de Belgische
Staat wenste te schenken. Het gaat
om de "50 getuigenissen" tussen
1943 en 1945 in de clandestiniteit
gemaakt tijdens de Duitse bezetting
van ons land. De serie van de "150
kreten uit de wereld" werd erbij
gevoegd; deze werd vijftig
jaar later gerealiseerd
tussen 1992 en 1994.
Op 29 april werd
de officiële
akte van de
schenking
ondertekend door de kunstenaar
en door de Minister van Defensie
in het bijzijn van notaris Meester G.
Sorgeloos, de hoofdconservator
van het Museum, de raadgevers en
de persattachés van het kabinet,
enkele journalisten en de leden van
de evaluatiecomité samengesteld
ter gelegenheid van de gift.
Edmond Dubrunfaut wenst doorheen
deze donatie de jeugd een
hand te reiken en een dialoog
op te starten; het Koninklijk Legermuseum
beschikt zo over een
nieuw instrument om de herinnering
aan één van de donkerste periodes
van onze geschiedenis levendig te
houden. De werken moeten ook een
voortdurende bespiegeling betekenen
over de hedendaagse conflicten,
de menselijke handelingen, het
verdedigen van de democratie en
het behoud van de vrede in de
wereld.

De Historische Pool
van Defensie : waar
gaat het om?
De Minister van Defensie André
Flahaut werd geconfronteerd met
verschillende problemen omtrent het
historische patrimonium van Defensie.
In samenwerking met de Stafbevelhebber,
generaal Willy Herteleer,
startte hij daarom in 2001 een
Historische Pool van Defensie (HPD)
op. Deze nieuwe benadering wenst
hoofdzakelijk het historische patrimonium
van Defensie op een globale en
gestructureerde wijze te beheren en
duurzame oplossingen te ontwikkelen
om het voortbestaan ervan te verzekeren.
Onder historisch patrimonium
verstaat men alle musea, traditiezalen,
militaire historische sites en in het
algemeen alle "herdenkingsoorden"
die verband hebben of hadden met
Defensie.
De HPD wenst vooral de jongere
generaties in contact te brengen met
een aantal sites met hoge educatieve
waarde om het belang van de democratie,
de burgerzin, de geweldloosheid,
de mensenrechten, het respect
voor anderen, enz. in de schijnwerper
te plaatsen. Wanneer men de gebeurtenissen
in de wereld in het algemeen
en in ons land in het bijzonder kritisch
bekijkt, ziet men dadelijk hoe belangrijk
de HPD wel is. Onze bestuurders
hebben dit goed begrepen en ze
ondersteunen dan ook alle initiatieven
in die zin.
Om het doel te bereiken, was een
gestructureerde en doordachte aanpak
absoluut noodzakelijk. Er moest
eerst en vooral een inventaris worden
opgesteld van deze herdenkingsoorden,
de situatie moest kritisch worden
geanalyseerd, de staat van de sites
moest worden geëvalueerd, het
terrein van het patrimonium moest
nauwkeurig worden afgebakend, enz.
Zoals we reeds aankondigden in onze
nummers 14, 17 en 18 van VIZIER
kreeg generaal-majoor van het
Vliegwezen o.r. Denis Hardy ir. de
leiding van het project. Hij moest
dit nieuwe concept, in nauwe samenwerking
met het Koninklijk
Legermuseum, opstarten en ontwikkelen.
De opdracht ging werkelijk van
start begin 2002 met een reeks informatieve
bezoeken aan historische
sites zoals het Fort van Breendonk, de
Dodengang in Diksmuide en het Fort
van Eben-Emaal.
In Breendonk was de situatie zeer kritiek
en renovatie buitengewoon
dringend. Verschillende dossiers met
de historische en museale studies
reeds uitgevoerd in 2000 belandden
tussen februari en april 2002 op
het bureau van de Minister van
Defensie en deze laatste trok een uitzonderlijke
subsidie van 1.400.000
EUR uit om Breendonk te herwaarderen.
Een gedetailleerd werkschema
werd dadelijk opgesteld in samenwerking
met de voorzitter (de heer Roger
Coekelbergs), de beheerraad van het
memoriaal, het wetenschappelijke
comité voor de renovatie, de museoloog
(de heer Paul Vandebotermet),
de geschiedkundige (de heer Patrick
Nefors), het personeel van het memoriaal
en de verschillende diensten van
Defensie (Algemene Directie Material
Resources, Infrastructuur,...). Na
twaalf maanden hard labeur en heel
wat (on)voorziene problemen werd het
Nationaal Memoriaal Fort Breendonk
Philippe Dehuit (DG IPR)
Philippe Dehuit (DG IPR)
op 6 mei 2003 ingehuldigd door
Koning Albert II. Alle personen die
meewerkten aan deze grondige en
geslaagde renovatie worden hier hartelijk
bedankt. Het is nu mogelijk een
veertigtal zalen open te stellen voor
het publiek met 3 museumzalen en 2
projectieruimtes. Er wordt eveneens
een parcours aangeboden met 15
video’s, 95 grote foto’s en 3 reuzenfoto’s.
Sinds de maand april gaat de aandacht
ook uit naar de renovatie van
een andere prioritaire site, de
Dodengang te Diksmuide. De restauratie
van dit unieke oord uit de Eerste
Wereldoorlog nam een aanvang in
1998 en er werd een budget van
1.150.000 EUR vrijgemaakt om de
loopgraaf langsheen de IJzer te restaureren
en een nieuw gebouw op te
trekken. Dit bouwwerk met drie verdiepingen
(onthaal op niveau 0, museum
op niveau 1 en panorama op niveau 2)
is nu bijna afgewerkt. De diensten van
het KLM werken actief mee aan de
inrichting van het museum door maximale
steun te verlenen aan de diensten
van 5KDR, die instaan voor het
beheer van de afwerking en die zich
uitstekend van hun taak kwijten. Een
officiële inhuldiging van het vernieuwde
geheel is voorzien voor de maand
november.
Tijdens de komende maanden zal de
HPD enerzijds meewerken aan de
renovatie van het Fort van Loncin, uitgevoerd
door de gemeente Ans in het
kader van een Europees programma.
Er zal ook worden nagegaan of
Defensie al dan niet deelneemt aan de
renovatie van de citadel van Huy.
Anderzijds zal de gestructureerde
aanpak, waarover hierboven sprake,

verder worden gezet vanaf de maand
juni. Het zal een werk van lange adem
zijn, een ware uitdaging met een
belangrijke inzet. Het intellectuele en
materiële potentieel van het KLM op
geschiedkundig en museaal gebied
zal gelukkig de taak lichter maken.
De realisatie van het
Europees Forum van
Hedendaagse
Conflicten
In het nummer van de maand maart
(Vizier 18) schetsten we de algemene
structuur van onze nieuwe permanente
tentoonstelling over de conflicten
van de 20ste eeuw. Hier gaan we in op
de concrete realisatie.
De werf van de aannemer, de tijdelijke
vereniging Bruns-Wyckaert, is na drie
maanden al flink gevorderd.
Het gelijkvloers van de Bordiauhal
krijgt nu zijn definitieve indeling. Er
wordt namelijk een scheidingswand
gebouwd waarbij het toekomstige parcours
"1945 tot heden" aan één zijde
zal lopen, terwijl aan de andere zijde
een ruime rechthoekige zone de
inrichting van tijdelijke tentoonstellingen,
colloquia, recepties, enz. zal toelaten.
Er worden ook twee halfronde
polyvalente vergaderzaaltjes voorzien.
Deze zullen een capaciteit hebben
van een vijftigtal personen en worden
uitgerust met een projectiesysteem.
De tweede verdieping wordt ook
omgebouwd. Het lastenboek van 2001
bood een basisconcept dat diende te
worden uitgewerkt. Op basis
van de weerhouden offerte
werd, in samenwerking met
onze binnenhuisarchitect en
onze tentoonstellingstechnicus,
de voorbije maanden
de laatste hand gelegd aan
de eindvormgeving. De aannemer
heeft nu toegang tot
alle tentoon te stellen collectiestukken
om zo de optimale
tentoonstellingswijze uit te
werken. Tegelijkertijd werd
een prototype vitrine met
een perfect sluitsysteem,
belichting, modulaire bevestigingswanden,
enz. gebouwd en goedgekeurd.
Het personeel van onze wetenschappelijke
departementen is uiteraard al
zeer lang in de weer om alle uniformen,
uitrustingsstukken, wapens,
medailles, vlaggen of iconografisch
materiaal voor te bereiden op hun
plaatsing in de toekomstige vitrines.
Het uitzoeken van deze collectiestukken
of het schrijven van de talloze
inleidende en thematische teksten (die
nu worden vertaald) is dan weer het
werk van onze historici.
De aannemer is nu ook gestart met de
productie van de vitrines, de grafische
panelen en de decors. Eén van deze
decors bootst een kazemat langs de
Vesder (nabij Pepinster) na en dit ware
kunststukje zal een plaats vinden in
zaal 2, die gewijd is aan de Belgische
verdedigingsbouwwerken (zie foto).
Men wenst dit eerste deel in te huldigen
rond de symbolische datum van
11 november 2003. Hierna zal de
Bordiauhal ongeveer een half jaar
geopend zijn voor onze bezoekers tot
de opbouw van de volgende werf voor
het parcours "1941 tot 1944" een aanvang
neemt.
Het KLM in de schijnwerpers
Precies 80 jaar geleden nam het
Koninklijk Legermuseum zijn intrek in
het Jubelpark (de nieuwjaarskaart
vestigde hier reeds de aandacht op).
Het KLM en de dienst multimedia van
Defensie wensten dit belangrijk gegeven
te vieren en twee ambitieuze projecten
werden daarom op stapel
gezet.
Enerzijds besloot Televox zijn uitzending
van 21 juni volledig aan het
Museum te wijden (TV1 om 12 uur en
Canvas na het late journaal). Een
opnameploeg, samengesteld uit de
journalist Johan De Ryck, onderluitenant
en hoofdrealisator non-fictie Eric
Snoeijers, een cameraman en een
geluidsman, werd opgevangen en
rondgeleid door de dienst
"Communicatie" van het KLM. Samen
doorkruisten ze het Museum. De
gebouwen, de collecties en de reserves
werden grondig bezocht en vele
medewerkers van onze instelling kregen
de gelegenheid een woordje uitleg
te geven over hun activiteit binnen
het KLM.
Drie versies zullen tot stand komen:
een eerste versie van 27 minuten zal
op antenne komen, een tweede versie
van ongeveer één uur zal te koop worden
aangeboden in de Museumshop
en zal zowat een verfilmde catalogus
(met net dat ietsje meer!) uitmaken.
Een derde versie van ongeveer 10
minuten zal kunnen worden gebruikt
als "visitekaartje" van ons Museum,
aan het onthaal of tijdens externe
manifestaties.
Anderzijds besloot de dienst multimedia
van Defensie een cd-rom aan het

Museum te wijden. Onder leiding van
adjudant-majoor Jean-Luc Denis
werden meer dan duizend digitale
opnames gemaakt om te schatten
van het Museum te illustreren. Ook
hier wenste men een stapje verder te
gaan met een kijkje achter de schermen
en dus komen de reserves en
de werkplaatsen eveneens aan bod.
Doorheen ontelbare documenten en
foto’s zal de gebruiker de geschiedenis
en de mooiste stukken van het
Museum thuis kunnen ontdekken.
De sfeer en de inhoud van het
Museum worden met deze twee projecten
prachtig geïllustreerd. Dit
resultaat vergde echter uiteraard heel
wat werk. Er waren inderdaad niet
alleen de opnames in de zalen of de
interviews, waarvoor al heel wat
materiaal nodig is. Elk detail had
belang en dit vereiste een doorlopende
aandacht. Daarna moesten alle
beelden en opnames bekeken, geselecteerd,
behandeld en gemonteerd
worden. Er moest ook een scenario
worden geschreven en er diende ook
heel wat vertaalwerk te worden verricht.
Een enorm werk, op de schaal van
ons Museum...
Wist u dat...
• De inhuldiging van de tijdelijke tentoonstelling
"België – Rusland : 150
jaar diplomatieke betrekkingen" op 9
april kende een groot succes daar
heel wat personen ons met een
bezoek vereerden. Naast het talrijk
opgekomen publiek en de Belgische
autoriteiten (onder andere de
Voorzitter van de Kamer, de heer
Herman De Croo en verschillende
ambassadeurs) was ook de
Russische regering goed vertegenwoordigd
met de Vice-Minister van
Buitenlandse Zaken, de heer
Mechkov, zijne excellentie de heer
Kyslyak, ambassadeur van Rusland
in België, de heer Goubarev, gevolmachtigd
minister en de heer Koslov,
Hoofdarchivaris.
• In de loop van de maand maart
onderging de museumshop een ware
gedaanteverwisseling. De nieuwe
inrichting volgt op de uitbreiding van
enkele maanden geleden. Een
gespecialiseerde firma kreeg de werf
(van 37.500 EUR) toegewezen. Het
concrete resultaat: het vernieuwen
van de tentoonstellingsoppervlakte,
het aankopen van nieuwe uitstalkasten
en het opstellen van nieuwe rekken.
De Museumshop bevestigt zo
zijn rol als boekhandel gespecialiseerd
in militaire geschiedenis en kan
nu het publiek in werkelijk optimale
omstandigheden ontvangen.
• Op 14 april verkreeg het Museum
meer dan 120 wapens vanuit
Kosovo. Deze werden verzameld
door de Belgische troepen tijdens
de Belukos missies. Maken deel uit
van het pakket: verschillende AK-47
Kalashnikovs, P38 Walters en
RPG-7 evenals een Amerikaans
Thomson machinegeweer en een
mortier van 82 mm. De wapens
werden voorlopig opgeslagen in de
reserve, in afwachting van een
grondige studie en een eventuele
tentoonstelling.
• De heer Jacky Delannoy publiceerde
bij uitgeverij Rodbergg een viertalige
"Guide des Musées, cimetières
et sites militaires en Belgique et au
Luxembourg" (Gids van musea,
begraafplaatsen en militaire sites in
België en Luxemburg). Dit zeer handige
boek van 160 bladzijden bezoekt
alle locaties die ook maar enig verband
houden met het militaire. Het is
verkrijgbaar in de Museumshop
tegen 7,90 EUR.
Agenda
• Zaterdag 21 juni: speciale Televox
uitzending over het KLM
• Donderdag 26 juni: Nocturne
• Zaterdag 5 en zondag 6 juli:
Defensiedagen in Koksijde
• Donderdag 25 september en 27
november: Nocturnes
Tot in september: "België –
Rusland: 150 jaar diplomatieke
betrekkingen"
Praktisch
Adres:
Koninklijk Museum van het Leger en de
Krijgsgeschiedenis
Jubelpark 3
B-1000 Brussel
Toegang:
Gratis
Open:
Van dinsdag tot zondag
Van 9u tot 12u en van 13u tot 16u30.
De luchtvaarthal en de cafetaria blijven
open van 12u tot 13u.
Gesloten:
Elke maandag, 1 jan., 1 mei, 1 nov., 25 dec.
Onthaal/Info:
Tel. 02/737.78.33
Fax 02/737.78.02
http://www.klm-mra.be
E-mail: infocom@klm-mra.be
Telefooncentrale:
Tel. 02/737.78.11
Educatieve dienst:
Dr. Christine Van Everbroeck
Tel. 02/737.79.07
Fax 02/737.78.02
E-mail:
Christine.Van.Everbroeck@klm-mra.be
Documentatiecentrum:
Dr. Richard Boijen
Tel 02/737.79.30
Fax 02/737.78.02
E-mail: Richard.Boijen@klm-mra.be
Verantwoordelijke uitgever:
Prof. Dr. Patrick Lefèvre
Hoofdconservator
Tel 02/737.78.01
Fax 02/737.78.02
E-mail : Patrick.Lefevre@klm-mra.be
ISSN: 1378-370X
Ce numéro est disponible en
français sur demande.