Uitgenodigde vluchtelingen in Nederland: opvang en integratie

Start en inburgering in de gemeente
Voor vluchtelingen is het heel moeilijk zelfstandig huisvesting te vinden. Daarom zijn alle gemeenten in Nederland
verplicht ieder halfjaar een evenredig aantal vluchtelingen huisvesting te bieden. Ook uitgenodigde vluchtelingen
vallen onder deze huisvestingstaakstelling. Als een uitgenodigde vluchteling een woning toegewezen krijgt, moet
er ineens veel gebeuren: een huis inrichten, uitkering en toelagen aanvragen, verzekeringen regelen, een school
voor de kinderen zoeken en een huisarts vinden voor het gezin. Daarnaast gaat de Nederlandse les van start en
gaat de vluchteling een inburgeringsprogramma volgen. Net als voor andere vluchtelingen zal in de meeste
gemeenten een lokale afdeling van VluchtelingenWerk de maatschappelijke begeleiding verzorgen. Uit de
praktijk blijkt dat uitgenodigde vluchtelingen vaak een meer intensieve begeleiding nodig hebben. Zij zijn
immers nog maar kort in Nederland en verbleven daarvoor vaak jaren onder zeer moeilijke omstandigheden in
vluchtelingenkampen.
De maatschappelijke begeleiding van VluchtelingenWerk wordt verzorgd door vrijwilligers die door
VluchtelingenWerk worden getraind en gecoacht. VluchtelingenWerk biedt ook ondersteuning bij het vinden
van werk of opleiding en het opbouwen van een sociaal netwerk. De lokale afdelingen van VluchtelingenWerk
organiseren verschillende activiteiten en projecten gericht op de volwaardige integratie van vluchtelingen in
de Nederlandse samenleving en richten zich vooral op contacten met Nederlanders.
Meer informatie is beschikbaar bij de lokale afdelingen van VluchtelingenWerk Nederland. De adressen
zijn te vinden op www.vluchtelingenwerk.nl.
Interview familie Jumaa
El Hagoug
‘Welkom Ashraf’ staat er met grote letters op de voordeur van het
rijtjeshuis in een nieuwbouwwijk in Woerden. Hier wonen de ouders
en vier zussen van Ashraf Jumaa El Hagoug, de Palestijnse arts die
samen met vijf Bulgaarse verpleegsters werd verdacht van het
besmetten van ruim vierhonderd kinderen in een ziekenhuis in Libië
met het hiv-virus. Niet alleen heeft de familie Jumaa El Hagoug zich
ruim acht jaar zorgen gemaakt over hun zoon en broer, hun eigen
leven in Libië werd zo onmogelijk dat de UNHCR hen hielp naar
Nederland te vluchten.
Van oorsprong zijn de ouders van Ashraf - Ahmed en Afefa-
Palestijns. Zij emigreerden in 1972 naar Libië omdat Ahmed daar
een baan kon krijgen. Aanvankelijk hadden ze een prima leven in
Libië. Vader El Hagoug was leraar, moeder gaf les op een middelbare
school en werkte later bij de gemeente. De familie had een
uitgebreid sociaal leven met zowel Libische als internationale
vrienden. Ashraf, de oudste van de vijf kinderen, studeerde
geneeskunde en ook de vier dochters studeerden aan de universiteit
of zaten op school. Daar kwam allemaal een einde aan toen
Ashraf, die co-schappen liep, beschuldigd werd en tot drie keer toe
ter dood werd veroordeeld. Naast het enorme verdriet om Ashrafs
gevangenschap werd het steeds moeilijker voor het gezin Jumaa
El Hagoug om te overleven in Libië.
Abeer, de oudste dochter: ‘De politie kwam langs op de universiteit
en zei tegen mijn vriendinnen: “Dat is de zus van Ashraf, daar moet je
niet mee omgaan. De mensen op straat geloven wat de politie zegt en
wat ze zien op televisie. Ze geloofden dat Ashraf schuldig was.’
Vrienden en kennissen begonnen zich tegen de familie te keren.
Het werken en studeren werd steeds moeilijker. ‘Ik studeerde
medicijnen en werkte daarbij in een apotheek,’ vertelt Abeer,
‘maar ik mocht daar niet blijven. Uiteindelijk werden we een voor
een ontslagen en werd studeren ons onmogelijk gemaakt.
Toen kwamen we flink in de problemen. We konden ons huis niet
meer betalen, en geen eten meer kopen. Een advocaat voor Ashraf
konden we ons al helemaal niet meer veroorloven.’
Ook werd de familie bedreigd. Vader Ahmed vertelt dat zelfs geprobeerd
is om hem en zijn dochters te doden. Abeer: ‘Op het laatst
ging alleen mijn vader nog naar buiten om boodschappen te doen
en dan alleen ‘s ochtends heel vroeg.’
Een jaar lang probeerde Ahmed om een visum te bemachtigen zodat
het gezin naar Europa kon vluchten. Uiteindelijk werd er hervestiging
geregeld via de UNHCR. Uit veiligheidsoverwegingen kreeg het
gezin pas op het vliegveld te horen naar welk land ze zouden gaan.
Als iemand Ahmed vraagt wanneer hij geboren is, antwoordt hij:
19 december 2005. Dat is de datum waarop hij naar Nederland kwam
en hij een nieuw begin kon maken. Maar de állerbelangrijkste dag is
10 | Uitgenodigde vluchtelingen in Nederland: opvang en integratie 11 | Uitgenodigde vluchtelingen in Nederland: opvang en integratie
foto Goedele Monnens
24 juli 2007, de dag dat zijn zoon Ashraf vrij kwam. Eindelijk kon
de familie weer blij zijn, na alle tranen die ze hadden gelaten.
De tranen hebben de ogen van Ahmed zo troebel gemaakt dat hij
in Nederland vier keer geopereerd is aan zijn ogen. ‘Dank je wel
Nederland,’ lacht Ahmed door zijn emoties heen. ‘Dit is een goed
land met aardige mensen.’ Hij pakt een grote stapel postkaarten,
allemaal steunbetuigingen van mensen uit het hele land. En hij laat
foto’s zien, gemaakt tijdens een groot straatfeest georganiseerd
door de buurt toen Ashraf een paar dagen in Nederland was.
‘Er werd gezongen en gedanst. Zelfs de burgemeester is gekomen!
We hebben gehuild van blijdschap.’
Ahmed en Afefa zijn zoveel mensen dankbaar: de medewerkers
van VluchtelingenWerk in Woerden; de arts die Ahmed heeft
geopereerd; een oud-wethouder van Woerden die zich inzette voor
de vrijlating van Ashraf. Slechts één minpuntje moeten ze kwijt:
ze willen zo snel mogelijk de taal leren en op het ROC gaat dat veel
te langzaam. ‘Ik wil werken voor mijn geld,’ benadrukt Ahmed.
Ook moeder Afefa wil zich graag nuttig maken: ‘We hebben zoveel
hulp gekregen, nu wil ik er graag zijn voor anderen.’
De Palestijnse arts en de Bulgaarse
verpleegsters
In Libië heerst al vele jaren een dictatuur. Het is er verboden
oppositie te voeren. De rechtspraak is niet onafhankelijk en in
gevangenissen wordt gemarteld.
Een paar jaren geleden begon de - tot dat moment redelijk
tolerante - houding ten opzichte van buitenlanders, te veranderen.
De regering wees in Libië verblijvende buitenlanders aan als
oorzaak van toenemende criminaliteit en andere negatieve
ontwikkelingen in de samenleving. In 1998 werden de Palestijnse
arts Ashraf en vijf Bulgaarse verpleegsters beschuldigd van het
opzettelijk besmetten van een groot aantal kinderen in een
ziekenhuis in Libië. Hoewel deskundigen aantoonden dat de
hiv-besmetting al had plaatsgevonden vóórdat de arts en de
verpleegsters daar kwamen te werken, werden zij schuldig
bevonden en ter dood veroordeeld.
In Libië besteedden de door de overheid gecontroleerde media veel
aandacht aan de zaak en de publieke opinie was snel gevormd: de
zes buitenlanders waren schuldig aan de dood van de Libische
kinderen.
Voor de familie van de arts Ashraf werd het steeds moeilijker om in
Libië te blijven. Toen de situatie vrijwel onhoudbaar was geworden,
bood Nederland aan de familie op te nemen.
Ondertussen werd er veel internationale druk uitgeoefend op Libië
om de arts en de verpleegsters vrij te laten. Uiteindelijk is dat
medio 2007 gelukt.