Uitgenodigde vluchtelingen in Nederland: opvang en integratie

Eerste opvang in AZC Amersfoort
De eerste paar maanden na aankomst verblijven uitgenodigde vluchtelingen in een speciaal asielzoekerscentrum
in Amersfoort, waar alleen uitgenodigde vluchtelingen verblijven. Dit centrum wordt beheerd
door het COA dat er voor zorgt dat de vluchtelingen Nederlandse les krijgen en informatie over de
Nederlandse samenleving. Iedereen krijgt een medische intake zodat specifieke medische zorg geboden
kan worden.
Ook VluchtelingenWerk is in het centrum aanwezig. Vrijwilligers geven informatie en advies en bereiden de
uitgenodigde vluchtelingen voor op hun verhuizing naar een eigen woning in een gemeente. Zij informeren
de lokale afdeling van VluchtelingenWerk in de betreffende gemeente. De vrijwilligers daar zijn dan
voorbereid als de vluchteling in de gemeente komt te wonen en kunnen hem adequate begeleiding bieden.
VluchtelingenWerk AZC Amersfoort helpt uitgenodigde vluchtelingen ook bij het organiseren van eventuele
gezinshereniging. Het is belangrijk dat er binnen drie maanden na aankomst in Nederland een aanvraag
wordt ingediend. Daarna zijn de eisen voor gezinshereniging aanmerkelijk zwaarder.
Interview Lyahjarai Mon
In de nog wat kale woonkamer van zijn nieuwbouwwoning hangen
de Nederlandse vlag en die van het Monvolk gebroederlijk naast
elkaar. Lyahjarai Mon heeft nu zijn leven hier, maar zijn eigen volk
zal hij nooit vergeten. Jarenlang zette hij zich actief in voor een
democratisch Birma en voor gelijke rechten voor alle etnische
bevolkingsgroepen in zijn geboorteland. Nu volgt hij op afstand, via
radio, tv en internet, de situatie daar. Dit interview vindt plaats op
een van de eerste dagen van openlijke protest, aangevoerd door
monniken. Zij hebben een hoog aanzien in het land en hopen op
vreedzame wijze meer vrijheid te kunnen verkrijgen voor de bevolking
van het straatarme Birma. Lyahjarai Mon weet dan nog niet wat
wij nu wel weten: de opstand zal na een paar dagen gewelddadig
neergeslagen worden.
Lyahjarai Mon was nog maar vijftien tijdens de grote volksopstand
in 1988. De gebeurtenissen van toen hebben diepe indruk gemaakt.
Net als andere etnische groepen in Birma, wordt het Monvolk,
waartoe hij behoort, onderdrukt. De Mon mogen hun taal niet
onderwijzen en het land dat zij bewerken kan zomaar onteigend
worden. Een nieuw ingevoerde belasting maakt dat er nauwelijks
geld overblijft om van te leven. Wat Lyahjarai’s vader verbouwt,
wordt door het gezin opgegeten.
Lyahjarai sluit zich als student aan bij een oppositiepartij. Hij
ontwikkelt zich tot voorvechter van democratie en gelijke rechten
voor de Mon. Eerst opereert hij vanuit Birma, later vanuit Thailand.
Daar organiseert de partij een keer een demonstratie voor de
Birmese ambassade in Bangkok. Vanuit de ambassade worden
video-opnames en foto’s gemaakt van de demonstranten. Lyahjarai
wordt gearresteerd, door de Thaise politie. ‘Ik werd opgesloten met
veertig of vijftig man in een cel. We zaten boven op elkaar. Gelukkig
lukte het mijn partij om mij na twee maanden vrij te kopen.’
Hoewel hij weet van de vreselijke omstandigheden in de vluchtelingenkampen,
legt hij zich neer bij verblijf in zo’n kamp. Hij heeft
geen keuze: de Thaise autoriteiten zullen hem overdragen aan
Birma als hij niet naar een vluchtelingenkamp gaat.
In het kamp woont Lyahjarai met vier personen in een huisje,
zelfgemaakt van bamboe en bladeren. Ze krijgen rijst en wat ingrediënten
om een curry te maken. Andere levensmiddelen moet je
kopen, maar geld verdienen mag niet. Lyahjarai kan uiteindelijk
via een chauffeur die voorraden brengt naar het kamp, geld lenen.
Op het terrein is een schooltje waar lesgegeven wordt door Karen,
de grootste etnische groep in het vluchtelingenkamp, in hun
eigen taal. Samen met andere Mons richt Lyahjarai een eigen
Mon-schooltje op, waar hij ook les geeft.
Anderhalf jaar verblijft Lyahjarai in het kamp. ‘Op een dag kwam er
een auto naar het kamp met vertegenwoordigers van de Nederlandse
overheid. Zij hielden selectiegesprekken voor hervestiging.
De UNHCR droeg mij voor.’
In juli 2006 vliegt hij met zijn vrouw - ze leerden elkaar kennen in
het kamp - met een groep Birmese vluchtelingen naar Nederland.
8 | Uitgenodigde vluchtelingen in Nederland: opvang en integratie 9 | Uitgenodigde vluchtelingen in Nederland: opvang en integratie
foto Goedele Monnens
Na een verblijf van ongeveer een half jaar in AZC Amersfoort,
krijgen Lyahjarai en zijn vrouw tegelijk met tien ander Birmese
gezinnen een woning in een kleine gemeente in Zuid-Holland.
Vrijwilligers van de lokale afdeling van VluchtelingenWerk Nederland
helpen hen met het inrichten van de woning. Samen met de
gemeente verzorgen zij ook de maatschappelijke begeleiding.
De Nederlandse samenleving is erg ingewikkeld, vindt Lyahjarai,
zeker in het begin. Gelukkig komt er de eerste maanden wekelijks
iemand van VluchtelingenWerk langs om te helpen, bijvoorbeeld
met het vertalen en invullen van allerlei documenten.
Behalve Nederlands leren, wil Lyahjarai zijn Engels graag verbeteren
zodat hij kan studeren. Iets met computers, dat lijkt hem wel
wat. Lyahjarai volgt een duaal traject van werken en de taal leren.
Wat moeilijk blijft, is dat vrienden en familie zo ver weg wonen.
Zeker nu de situatie in Birma zo onrustig is. Af en toe belt hij zijn
ouders. Hij moet voorzichtig zijn - de telefoon kan immers worden
afgeluisterd.
Lyahjarai is erg blij om hier weer een toekomst te hebben. En wat
voor toekomst... in april wordt hij vader!
Birmese vluchtelingen in Thaise kampen
Sinds de staatsgreep in 1962 kent Birma - door de militaire
machthebbers omgedoopt tot Myanmar - een dictatoriaal militair
regime. Het voeren van oppositie werd onmogelijk gemaakt en
onafhankelijke berichtgeving is verboden. Tegengeluid wordt
bestraft met gevangenschap en zelfs executies. Etnische minderheden,
zoals de Karen en de Mon, worden onderdrukt.
In 1988 vond een grote volksopstand plaats die door de militairen
wreed werd neergeslagen. Er vielen meer dan 3.000 doden. Hoewel
de bevolking in armoede leeft, investeert het regime vrijwel alle
middelen in het leger, uit angst voor nieuwe opstanden.
Veel Birmezen zijn naar de buurlanden gevlucht. In Thailand
werden zij lange tijd gedoogd, maar sinds 2003 mogen
vluchtelingen zich er niet meer vrij bewegen en zijn zij verplicht
in een kamp te verblijven. Er leven ruim 140.000 vluchtelingen in
Thaise kampen. Zij mogen niet werken en onderwijs is alleen
mogelijk binnen de hekken van het kamp.
De uitzichtloze situatie waarin deze vluchtelingen zich bevinden
zette de UNHCR er toe aan een groot hervestigingsprogramma op
te zetten. Inmiddels zijn ruim 10.000 Birmese vluchtelingen
hervestigd. Het grootste deel naar de Verenigde Staten, maar
ook Europese landen, waaronder Nederland, hebben groepen
Birmese vluchtelingen opgenomen.
Najaar 2007 was Birma weer volop in het nieuws. Monniken namen
wederom het initiatief om te demonstreren. Dagenlang vroegen zij
op vreedzame wijze aandacht voor de slechte omstandigheden
waarin de bevolking leeft. Helaas bleef ook deze keer een reactie
van het leger niet uit. De demonstraties zijn met veel geweld
beëindigd, burgers én monniken zijn gearresteerd.