Recente ontwikkelingen rondom het pleitbare standpunt - Hertoghs ...

Indien het pleitbare standpunt pas later bekend wordt, is het zinloos dat in een opzetverweer
te verpakken. Een meer objectieve benadering kan worden gevonden in een verweer tegen
het bestanddeel onjuist of onvolledige aangifte. Ook al was de verdachte ten tijde van het
doen van de aangifte van mening dat hij een onjuiste aangifte deed, bijvoorbeeld vanwege
een negatief advies van een belastingadviseur, dan is het natuurlijk goed mogelijk dat de
belastingplichtige later tegen een fiscaal deskundige aanloopt die hem vertelt dat het in de
aangifte ingenomen standpunt wel degelijk verdedigbaar is. Die later opgekomen
verdediging kan te maken hebben met een andere opvatting over het recht of met nieuwe
ontwikkelingen in literatuur en jurisprudentie. Zolang de belastingrechter nog geen definitief
standpunt over de aangifte heeft ingenomen, is de strafrechter volledig vrij in de beoordeling
van de fiscale merites van de ten laste gelegde aangifte. Dat betekent dat de presentatie van
een pleitbaar standpunt als een verweer tegen de onjuistheid of onvolledigheid van de
aangifte voor de strafrechter een grond kan zijn om dit onderdeel niet bewezen te verklaren.
De strafrechter moet immers bij twijfel vrijspreken. Naar mijn mening kan een pleitbaar
standpunt leiden tot die twijfel bij de strafrechter, tot een situatie waarin de strafrechter niet
meer de overtuiging heeft dat de aangifte onjuist is.
Een veroordeling voor een fiscaal delict is alleen aan de orde indien de strafrechter alle
bestanddelen bewezen kan verklaren. Dus in het hiervoor genoemde geval kan de
strafrechter weliswaar de opzet bewezen verklaren maar niet de onjuistheid of onvolledigheid
van de aangifte. De consequentie daarvan is dat de strafrechter vrij moet spreken.
Een andere objectieve vorm van pleitbaar standpunt is een verweer tegen het
strekkingsbestanddeel. Dit is een geobjectiveerd bestanddeel van het fiscale delict. De
strafrechter moet vaststellen dat de onjuistheid of onvolledigheid van de aangifte ertoe
strekte dat te weinig belasting zou worden betaald. Nu laat zich een situatie voorstellen
waarin de belastingplichtige bewust een onjuiste aangifte laat opstellen, dat bovendien
vastgesteld kan worden dat de wijze waarop de aangifte is opgesteld onjuist is, doch dat er
pleitbare gronden zouden zijn geweest om de aangifte aldus in te vullen dat als gevolg
daarvan hetzelfde bedrag aan belasting verschuldigd zou zijn geweest als voortvloeit uit de
ingediende onjuiste aangifte. In dat geval is weer sprake van een pleitbaar standpunt, zij het
nog verder geobjectiveerd. Het thans gedefinieerde pleitbare standpunt heeft geen
betrekking op de intentie bij het doen van de aangifte en geen betrekking op de wijze waarop
de aangifte daadwerkelijk is ingevuld, maar op een andere wijze waarop de aangifte wel op
verdedigbare gronden had kunnen worden ingevuld met eenzelfde resultaat. Mijn stelling is
dat een dergelijke pleitbaar standpunt in de weg staat aan een bewezenverklaring van het
strekkingsbestanddeel. Ook dat dient vervolgens weer tot integrale vrijspraak te leiden.
In de strafrechtelijke jurisprudentie zijn deze objectieve vormen van een pleitbaar standpunt
nog nauwelijks tot niet aan de orde geweest. Naar mijn mening is de reden daarvoor niet dat
de strafrechter deze varianten niet zal honoreren, maar dat deze vormen van verweer nog
niet aldus in de praktijk worden vormgegeven. Het is aan de verdediging in fiscale
strafzaken om ook voor deze objectieve varianten oog te hebben en daarop verweer te
voeren. Alleen dan kan de strafrechter daarop ook expliciet responderen en kan de
rechtsbescherming in fiscale strafzaken ten aanzien van het pleitbare standpunt gelijk
getrokken worden met die op het terrein van het fiscale boeterecht.
Pagina 4