Supporter 40 - Sport en Ontwikkelingslanden

FRANK VAN EEKEREN.
werkt als senior adviseur
en onderzoeker aan de
Universiteit van Utrecht. Hij
adviseert (sport)organisaties
en onderzoekt de maatschappelijke
betekenis van sport,
met speciale aandacht voor
sport & ontwikkelings-
samenwerking.
Serieus
Mart Smeets heeft me jarenlang van
mijn stuk gebracht. Hij heeft het
meest memorabele interview in 10
jaar Supporter op zijn naam staan, vol verwarrende
uitspraken over sport in Afrika. Die grepen
me bij de keel, ook al zei mijn vrouw dat ik
volwassen mannen in gebreide truien niet serieus
moest nemen.
Normaal gesproken spreekt de flamboyante
sportpresentator vanuit verwarmde ijsstadions en
zonnige Franse wielerkoersen heel enthousiast
over sport. Maar in 2005 sloeg hij ineens een
ijskoude toon aan: ‘Het wordt nooit iets met de
sport in Afrika’. Sterker nog, zei Smeets: ‘Afrika is
een verloren continent waar geen hond in is
geïnteresseerd. De toekomst van Afrika is niets.
Nul komma nul.’ En sport gaat daar, aldus de
commentator, helemaal niks aan veranderen:
‘Hoezo inzetten op sport? Dat is een luxe keuze.
Alsof er wat te kiezen valt. Dat zoiets daar ooit
gekozen kan worden is een utopie.’
Ik was stomverbaasd. Ten eerste omdat ik niet
wist dat Mart zo’n Afrikakenner was. Blijkbaar
kwam hij tijdens de dweilpauzes in Thialf wel eens
een verdwaalde Afrikaan tegen. Of bezocht hij de
Ronde van Burkina Faso, ter voorbereiding op de
Tour de France. Waar haalde hij zijn wijsheid
anders vandaan? Ik was echter vooral verrast over
de pessimistische inhoud van zijn analyse. Ik
leefde nog in de naïeve veronderstelling dat er
langzaam winst geboekt werd op het verloren
continent. En dat sport daaraan bijdraagt door
plezier en persoonlijke ontwikkeling te bieden.
Smeets ging niet veel later nog een stapje verder:
‘Armoede?’, zei hij op tv. ‘We doen er niks aan,
// DE lIBERO
we zullen er niks aan doen en we willen er niks
aan doen. Tenzij we er iets aan kunnen verdienen’.
Ik viel van mijn stoel. Tegenwoordig draaien
publieke figuren en politici hun hand niet om voor
dit soort opmerkingen. Maar destijds had ik nog
nooit gehoord van ‘linkse hobby’s’. En bezuinigingen
op ontwikkelingssamenwerking waren vijf jaar
geleden taboe. Mijn vrouw probeerde mijn
verbijstering over de woorden van Smeets te
verzachten door wederom op zijn kleding te
wijzen. Maar ik zag dat Dione de Graaf en Ria
Visser hem wél geloofden. Wat nu?
Begin november besloot ik de proef op de som te
nemen. Ik ging terug naar het township Alexandra
in Johannesburg, waar ik eind jaren 90 verdwaasd
langs de krakkemikkige krotten liep en de talloze
kogelgaten in de muren telde. Wat bleek? Van de
beklemmende sfeer van toen is niets meer over.
Veel bewoners beschikken nu over een stenen
huis en de kinderen spelen zorgeloos op straat.
Alexandra krijgt eindelijk aandacht van de lokale
overheid, politie en buitenlandse organisaties.
FIFA heeft, in het kader van het WK Voetbal, zelfs
een Football for Hope Centre gebouwd. En ‘hope’
is precies wat de wijk nu uitstraalt. Of, zoals een
bewoner het uitdrukte: ‘Wij durven te hopen.
Daarom is de toekomst voor Afrika’.
Met die gedachte landde ik onlangs in Nederland,
waar het schaatsseizoen inmiddels is begonnen.
Mart Smeets heeft zijn vertrouwde plek langs de
ijsbaan ingenomen en is stellig als altijd in zijn
analyses. Wie anders is, ben ik. ‘Mijn vrouw had
gelijk’, denk ik nu, terwijl ik naar zijn nieuwe
gebreide truien en bontgekleurde jasjes kijk. ‘Jou
neem ik niet meer serieus.’
Supporter 10 Jaar 51