"Kunst en psychiatrie", door Erik Thys, psychiater ... - OPZ Geel

sommige mensen die in principe weinig genetische belasting hebben toch over de
psychotische drempel geduwd kunnen worden en wellicht ook omgekeerd, dat
sommige mensen met een grote gevoeligheid ervan gevrijwaard blijven of er zelfs
van herstellen. En dat lijkt dan soms net zo goed af te hangen van wat je in je leven
meemaakt dan van aanleg en kwetsbaarheid. Met andere woorden, er lijkt eerder
een soort continuüm te bestaan tussen zogenaamde normaliteit en zogenaamde
schizofrenie. Er zijn dus denk ik goede redenen om niet alleen de naam, maar het
hele concept van schizofrenie te herbekijken.
Op geen enkele manier wil ik onderschatten, minimaliseren of verbloemen wat het
is om psychoses door te maken, maar toch ben ik ervan overtuigd dat deze ervaring
niet alleen in het verlengde ligt van wat menselijk is, maar meer nog, van wat
mensen zo bijzonder maakt.
Hoe zou de wereld eruit zien zonder de mensen die deze gevoeligheid of dit talent in
zich dragen, of in hun naaste familie? Hoe zou de wereld eruit zien zonder Einstein,
die een schizofrene zoon had, zonder de Kennedy’s met hun schizofrene zus, zonder
James Watson, medeontdekker van het DNA met zijn schizofrene zoon? Hoe zou de
wereld eruit zien zonder de schizofrene kunstenaars uit de Prinzhorncollectie, die
de moderne kunst tot inspiratie dienden, zonder Hölderlin, Nietzsche, Camille
Claudel, Edvard Munch, Vaslav Nijinsky, Vincent Van Gogh, Antonin Artaud, Syd
Barrett, Kurt Gödel, zonder Paul Blockx?
Deze mensen met hun creativiteit en hun psychose hebben de wereld
verrijkt,
ondanks sommige aspecten van hun ziekte, maar ook dankzij sommige aspecten van
hun ziekte, een ziekte die een ziekte is van de mensheid. En het is bij nader inzien
misschien toch niet zo dat je alleen maar aan schizofrenie kunt lijden en niet
schizofreen kunt zijn. Meer zelfs, je kan niet alleen schizofreen zijn, we zijn het
wellicht allemaal in min of meerdere mate.
Daarom wil ik graag op deze bijzondere plek, hier
in Geel, in alle bescheidenheid
zeggen: Ich bin ein Schizophren.
Maar ik geef het laatste woord aan Paul Blockx, die een en ander nog veel
kernachtiger
uitdrukt in één van zijn gedichten.
Het genie
Ik herken me in het genie Kierkegaard.
zijn psychisch lijden ligt ook in míjn aard.
Ik herken me in zijn haast onmenselijk
lijden,
altijd maar door: lijden, lijden, lijden,
alsof ik doorsneden word door een zwaard.
Lijden dat tot een genie ontaardt.
Is
het zo dat lijden leidt tot het genie?
Laat
u niet voorstaan op uw intelligentie:
4