download - randkrant

waard om te zien
oude tramlijn, oude Romeinse baan, weidse
landschappen, reliëf, oude druivenserres
alen
omeinen
ken te bewonderen aan de rand van de weg.
Het is het zaadpluis dat volgt op de uitbundige
hoogzomerbloei van de roomwitte bloemen.
Je begrijpt meteen waarom een van de
Engelse namen Old man’s beard is.
Erosiebestrijding
Vanwege het uitgesproken reliëf is erosiebestrijding
een belangrijke kwestie in de regio.
Hier en daar zie je met gras ingezaaide akkerranden
die ervoor zorgen dat de bodem niet
te fel afspoelt. Zo blijven de landbouwgewassen
en de vruchtbare bodemlaag ter plaatse
zodat de landbouwers geen opbrengstschade
lijden. Het is een gebruik dat men tegenwoordig
steeds meer toepast in reliëfrijke
leemgebieden, en dat is hier zeker het geval.
Naarmate het einde van de wandeling nadert,
zie je nog wat druivenserres waarvoor
de streek ooit zo beroemd was. Als je aan de
wat drukkere verkeersader komt, hou je links
en vind je iets verderop de parking terug.
huizentuinen
onder de maretak
er is waarschijnlijk geen plant die zo
sterk omgeven is met legenden en gebruiken
als de maretak. aan het begin
van onze tijdrekening bestond er zelfs
een hele cultus rond de plant.
Denk maar aan druïde Panomarix uit de stripverhalen
van Asterix. Bij de Galliërs was de
maretak een symbool van onsterfelijkheid,
van de terugkeer van de dode zielen en van
het eeuwige leven. Na de zonnewende, als de
zon opnieuw begint te klimmen en de dagen
beginnen te lengen, werd de maretak ritueel
geknipt met een gouden of bronzen sikkel
door een in het wit geklede druïde. Alleen de
maretakken die in eiken groeiden, symbool
van sterkte en kracht, kwamen daarvoor in
aanmerking. Hij genas de zieken, behoedde
de gezonden tegen onheil en beschermde
de krijger in het gevecht. Omdat men dacht
dat de maretak alleen groeide op bomen of
takken die getroffen waren door de bliksem,
werd hij ook beschouwd als een vrucht van
het vuur die licht brengt in de duisternis en
die beschermt tegen de infernale krachten
van het onderaardse. Vandaar wellicht het gebruik
van de maretak om onheil af te weren.
Mare betekent overigens slecht nieuws,
wat ook terug te vinden is in het woord nachtmerrie.
Een maretak aan een balk van de stal
zou het onheil of hekserijen van de veestapel
weghouden, terwijl een maretak boven de
voordeur de bewoners zou beschermen tegen
de boze geesten en de terugkeer van de zomer
zou versnellen. Het gebruik dat een vrouw
mag gekust worden als ze onder een maretak
staat, is wellicht een modern overblijfsel
van het eeuwenoude geloof dat de maretak
helpt tegen onvruchtbaarheid. De Engelse
variant van dit gebruik, waarbij met kerstmis
een paar maretakjes boven de deur of aan een
lamp worden gehangen waaronder het geoorloofd
is te kussen, ligt waarschijnlijk mee
aan de oorsprong van de toenemende populariteit
van dit plantje als kerst­ en nieuwjaarsversiering.
Raadsel
In Europa is het verspreidingsgebied van de
maretak beperkt tot de zuidelijke landen. Hij
bereikt in ons land de noordgrens die ongeveer
parallel loopt met de taalgrens op de lijn
van Brussel naar Maastricht. Een van de meest
noordelijke punten is waarschijnlijk Kortenberg,
waar langs de Leuvensesteenweg een
indrukwekkende kolonie groeit. Ook in de populieren
langs de E40 in Everberg en in Bertem
hangen tientallen maretakken. Waarom daar
wel en enkele honderden meters verder niet,
is een raadsel. Volgens Charles Declerck, een
gepensioneerd leraar van de tuinbouwschool
in Vilvoorde, die zich al jaren met de maretak
bezighoudt, duren onze zomers niet lang genoeg
voor de maretak en kan hij zich bij ons
alleen ontwikkelen op plaatsen met een gunstig
microklimaat (warm en vochtig). Ook de
ondergrond met kalk zou een rol spelen.
Wie in de Rand woont, kan de natuur een
handje toesteken en proberen om zelf een
maretak te ‘zaaien’. Ik heb enkele jaren geleden
twee maretakken gezaaid op een 20 jaar
oude appelboom in mijn tuin, met zaadjes
afkomstig van een maretak uit de bloemenwinkel.
Kies bij voorkeur bomen met zacht
hout, zoals appelaars of populieren. Pluk de
bessen tussen kerstmis en eind maart, liefst
rijpe, witte exemplaren. Wrijf de bessen stuk
in een oksel waar twee takken samenkomen.
Doe dit bij droog en vorstvrij weer. Misschien
heb je dan over enkele jaren een maretak in
de tuin?
tekst Paul Geerts
25