11 juli 2010 - the african media entrepreneur - Africa Media Online

De Europese velden worden bevolkt door Afrikaanse
voetballers. De sterren van vandaag zijn miljonairs
uit Ivoorkust, Ghana, Kameroen. De Marokkaan
Larbi Ben Barek (1917-1992), de allereerste Afrikaanse
voetbalheld, de allereerste die een miljoenentransfer
afdwong, is tegenwoordig echter grotendeels
vergeten.
TeksT: AnTon sTolwijk, FoTo: PResse sPoRTs
La Perle Noire
Bijna elk voetbalteam heeft wel een Zwarte
Parel. Een donkere voetballer die zó verschrikkelijk
goed is dat zijn medespelers een stelletje
houterige prutsers lijken. In Brazilië was Pélé
de Zwarte Parel, in Portugal Eusébio. Zelfs in
Ierland speelde ooit een getinte speler, Paul
McGrath, en die werd dan ook meteen gebombardeerd
tot Zwarte Parel.
In 1939 schrijft het Franse sportblad l’Auto een
prijsvraag uit. Lezers wordt gevraagd een passende
bijnaam te bedenken voor de nieuwe,
sensationele, uit Marokko afkomstige spits van
het Franse nationale elftal. Er komen honderden
reacties binnen. Zwarte Pijl, Zwarte Diamant,
Zwarte Slang, Zwarte Gazelle. Uiteindelijk
is Zwarte Parel de winnende inzending, en
zo wordt Larbi Ben Barek de allereerste voetballer
die deze legendarische bijnaam draagt.
Ben Barek groeit op in Ferme Blanche, een arme
wijk van Casablanca. Zijn ouders overlijden als
hij nog heel jong is en vanaf dat moment moet
hij werken voor de kost – eerst bij een timmerman,
later als pompbediende. Voetbal is zijn
lust en zijn leven, en al snel bouwt hij een reputatie
op bij Ideal, een kleine club uit de buurt.
Als Ben Barek op zijn zeventiende, op slippers,
de pannen van het dak speelt in een wedstrijd
tegen de landskampioen Union Marocaine,
wordt hij een ster in eigen land.
Franse scouts die in die dagen Noord-Afrika
afstropen op zoek naar goedkoop voetbaltalent,
komen vanzelf bij Ben Barek terecht.
Bij veel Franse clubs spelen in die dagen Afrikaanse
spelers, die doorgaans zeer karig
betaald worden. Op aanraden van zijn oudere
broer houdt Ben Barek de boot net zo lang af
tot verschillende clubs tegen elkaar op gaan
bieden. Uiteindelijk vertrekt hij pas in 1938
naar Olympique Marseilles, voor een ongekend
hoog tekengeld van 35.000 francs. Als pompbediende
verdiende Ben Barek 20 francs per dag
– nu is hij in één klap rijk.
In Frankrijk is Ben Barek een sensatie. Vanaf
het moment dat hij voet aan wal zet, gekleed
in een onberispelijk net pak en een fez, wordt
hij gevolgd door de pers en een uitzinnige
menigte. Hij maakt zijn reputatie op het veld
meer dan waar, en al snel speelt hij in het
Franse nationale team. Tijdens wedstrijden in
het buitenland wordt hij steevast uitgejouwd
door het publiek, dat niet gewend is aan donkere
spelers. De Franse supporters dragen Ben
Barek echter op handen.
De oorlog gooit roet in het eten. Tussen 1940
en 1945 ligt de Franse voetbalcompetitie volledig
op zijn gat. Ben Barek keert terug naar
Marokko, waar hij zijn wedstrijdjes in de lokale
competitie afwerkt. Hij trouwt en krijgt twee
kinderen. Een internationale voetbalcarrière
lijkt ver weg. Als de oorlog is afgelopen, blijken
de Franse clubs hun Zwarte Parel echter nog
niet vergeten. Ben Barek keert in 1945 terug. In
Parijs ligt een contract ter waarde van een miljoen
francs voor hem klaar, waarmee alle transferrecords
ruimschoots gebroken worden.
Hierna viert Ben Barek grote successen in
Frankrijk en later ook in Spanje. Zijn grootste
moment komt in 1954, een jaar voor de Marokkaanse
onafhankelijkheid. Op zijn 37 e maakt
Ben Barek deel uit van een Noord-Afrikaans
gelegenheidsteam dat het opneemt tegen het
Franse nationale elftal. Elk balcontact van Ben
Barek wordt begeleid met uitzinnig gejuich,
en het Noord-Afrikaanse team wint met 3-2.
Enkele maanden later scheurt de Zwarte Parel
een spier, en moet hij zijn carrière noodgedwongen
beëindigen.
In de jaren die volgen komen eerst een zoon
en later de vrouw van Ben Barek te overlijden.
Daarna verandert hij in een kluizenaar.
Soms mag hij ergens opdraven om een prijs in
ontvangst te nemen, maar de meeste dagen
brengt hij alleen op zijn kamer in Casablanca
door. In 1992 wordt hij daar dood aangetroffen.
Onderzoek wijst uit dat hij drie dagen eerder
was overleden.
Anton Stolwijk is RedAcTeuR bij ZAM AFRicA MAgAZine.
zam africa magazine 02/2010 19