“Een blinde mag niet verlegen zijn” - Penhouse

“Dankzij Sitra sta ik niet meer voor het verkeerde huis”
Blindengeleidehond maakt leven van Gert-Jan Bouma veel makkelijker
“Vroeger gebruikte
ik een
stok en toen
kwam ik
nauwelijks
buiten. Alleen
als het echt
Gert-Jan en Sitra
moest en als ik
de weg kende,”
vertelt Gert-
Jan. “Als ik met de bus terugkwam van
school, moest ik in onze straat de juiste
oprit vinden. De onze is de zesde, maar
als ik me misteld had, stond ik bij de
buren voor de deur. Dat overkomt me niet
meer met Sitra. Een hond is een
gewoontedier en als ik twee keer ergens
kom, dan weet ze de derde keer de weg.”
Alleen naar buiten
Gert-Jan is een pak zelfstandiger
geworden in het dagelijkse leven. Hij
verhuisde al drie keer in de vijf jaar dat
hij zijn geleidehond
heeft. Hij gaat naar
school en doet zelf zijn
boodschappen. “Ik
gebruik ook een gps voor voetgangers
zodat ik de weg weet en Sitra helpt me
dan. Ze kan bijvoorbeeld zebrapaden en
drukknoppen voor voetgangerslichten
vinden. Mijn hond helpt me ook de trein
nemen. Dan leidt ze me naar de deur,
springt in de trein als ik dat zeg en zoekt
een plaats voor me. Met een stok gaat dat
niet.”
Een groot verschil met vroeger
dus, toen Gert-Jan zijn ontspanning
voornamelijk thuis zocht. “Ik ging alleen
maar fitnessen. Ik heb er lang over
gedaan om de weg naar de fitnesszaal te
leren kennen met alleen mijn stok.”
Gert-Jan Bouma (23) woont in Nederland en is blind. Hij kan
zich een leven zonder zijn blindengeleidehond niet meer
voorstellen. Alles is veel gemakkelijker geworden sinds Sitra
vijf jaar geleden aan hem werd toegewezen.
door Liesbeth Merckx en Sandra Verlinden
“Een blinde mag niet
verlegen zijn”
Met een geleidehond mag je in
België overal binnen. Gert-Jan woont in
Nederland en daar is het niet wettelijk
bepaald, maar hij ondervindt niet zo veel
problemen: “Alleen allochtonen durven
me al eens de toegang tot hun zaak
weigeren. Zij hebben het niet zo begrepen
op honden, maar als ik ze uitleg dat ik
mijn hond echt nodig heb, is het meestal
geen probleem meer.”
Een hond met een jasje aan
Sitra werd aan Gert-Jan toegewezen door
KNGF Geleidehonden, het Nederlandse
blindengeleidehonden-centrum. Dat
verliep vrij vlot, al moesten ze even aan
elkaar wennen. “Ik had nooit eerder een
hond gehad en Sitra moest zich ook even
aanpassen aan haar nieuwe baas. Je
moet elkaar leren vertrouwen. Dat was
de eerste maanden niet zo gemakkelijk,
maar je leert het wel, samenwerken.”
Een blindengeleidehond is heel
duur door de lange,
intensieve opleiding
die hij nodig heeft. In
België kan zo’n hond
tot 10.000 euro kosten. In Nederland
betaalde het ziekenfonds Sitra voor Gert-
Jan.
De hond is een labrador en daar is
een reden voor. “Labradors houden van
uitdagingen en hebben het niet zo
begrepen op routine. Ze zijn ook erg graag
bezig. Dat is heel belangrijk, want ik heb
geen regelmatig leven. Bovendien verhuis
ik vaak. Dan moet ik me telkens opnieuw
aanpassen aan de omgeving en de hond
natuurlijk ook,” legt Gert-Jan uit.
Als een blindengeleidehond aan
het werk is, is hij de ogen van zijn baasje.
Daarom dragen ze vaak een jasje waarop

staat dat je hen niet mag aaien. Gert-Jan
wil zijn hond zo’n jasje niet aandoen: “Ik
zeg gewoon even tegen mensen die haar
strelen, dat ze dat eigenlijk niet mogen.
Maar ondertussen heb ik wel een gesprek
aangeknoopt en dat vind ik wel fijn.
Doordat Sitra geen jasje aanheeft, praten
mensen gewoon makkelijker met me. Als
ik op de bus sta te wachten bijvoorbeeld,
zeggen ze sneller iets tegen me.” Toch
begrijpt hij het nut van zo’n jasje wel.
“Mijn hond kan zich snel weer
concentreren, maar er zijn honden die
dat niet kunnen. Dan krijg je gevaarlijke
situaties natuurlijk.”
Het Belgisch Centrum voor Geleidehonden
Sprekende gadgets
Heeft Gert-Jan nog andere
hulpmiddelen buiten zijn geleidehond?
“Ja hoor,” zegt hij, “ik heb een sprekende
gsm, wekker en thermometer. Ik heb ook
ingesproken boeken op mp3 staan.
Brailleboeken nemen veel te veel plaats
in. Om met de computer te werken, heb
ik een brailleleesregel onder aan mijn
klavier. Die zet wat er op mijn scherm
staat om in een brailleregel. Zo kan ik
chatten en e-mailen en het is ook handig
voor school. Ik studeer namelijk
informatica.”
“Met een beetje lef, lukt er
eigenlijk heel veel,” klinkt het vrolijk. “Je
mag alleen niet verlegen zijn als je blind
bent.”
In België zijn er een aantal hondenscholen die zich specialiseren in het opleiden van
geleidehonden. Het Belgisch Centrum voor Geleidehonden (BCG) in Tongeren is het
grootste opleidingscentrum voor blindengeleidehonden in België.
In Tongeren werken ze vooral met
labradors en golden retrievers, omdat
deze honden een grote ‘will to please’
hebben. Ze zijn makkelijk in de omgang
en willen er alles aan doen om hun baasje
tevreden te stellen. Vroeger werden
vooral herdershonden gebruikt als
geleidehonden, maar ze lopen sneller dan
een labrador of retriever en hebben
bovendien een dominanter baasje nodig.
Vroeg begonnen is half gewonnen
De pups die al vanaf zeven weken
opgeleid worden voor hun job als
geleidehond, worden aangekocht bij
erkende fokkers, maar het BCG is nu ook
begonnen met een eigen fokprogramma.
De jonge hondjes worden in
pleeggezinnen geplaatst waar zij alle
basisvaardigheden aanleren. De gezinnen
staan ervoor in dat de hond zindelijk
wordt, dat hij alle dagdagelijkse situaties
leert kennen zoals de bus of de trein
nemen, op restaurant gaan, langs drukke
wegen lopen,... zodat hij nergens meer
van zal schrikken. Hij leert er dat hij in
zijn mand moet blijven als de mensen
eten,… Kortom, de pleeggezinnen hebben
de opdracht een goed opgevoede hond van
de puppy te maken. Kandidaatpleeggezinnen
moeten dus een sterke
motivatie tonen om de hond op te voeden.
Ze moeten van nature goed kunnen
omgaan met honden en bovendien bereid
zijn de instructies van het BCG op te
volgen.
Naast de intensieve opleiding die
alle honden krijgen, worden ze ook
allemaal gecastreerd of gesteriliseerd.
Het is immers niet handig, wanneer je
loopse geleidehond ineens besprongen
wordt.
Blind date
Na de training wordt de hond aan een
blinde persoon gekoppeld. Deze koppeling
gebeurt niet lukraak. Het karakter van
de hond moet immers bij de levensstijl en
het karakter van zijn nieuwe baasje
passen. Verder is het ook heel belangrijk
dat het looptempo van de hond ongeveer
gelijk is aan dat van de blinde persoon.

Het is heel vervelend wanneer een hond
of baasje de hele tijd sneller of trager
moet lopen dan zijn natuurlijke tempo.
Het BCG houdt dus een aantal
gesprekken met het baasje in spe om tot
een succesvolle match te komen. Wanneer
dat na alle intakegesprekken toch nog
mislukt, wat slechts zelden gebeurt,
wordt de hond aan een andere persoon
toegewezen.
Gepensioneerde hond
Omdat ook honden ouder
worden, gaat een geleidehond
na een tijd op pensioen. Zijn
blinde baasje kan dan kiezen
om de hond toch bij te houden
als gezelschapsdier. Maar
wanneer hij dat niet wilt, is
het meestal niet moeilijk om
de hond ergens anders te
plaatsen. De ‘gepensioneerde’
honden zijn heel goed
opgevoed en veel mensen
willen zo’n dier dan ook graag
een mooie oude dag bezorgen.
Het kostenplaatje voor
een geleidehond ligt hoog. De
Mei 2008
opleiding van één hond kan al 10.000
euro kosten. Personen die zo een hond
wensen, kunnen daarvoor een aanvraag
doen bij het Vlaams Fonds, waar op basis
van hun inkomen een persoonsgebonden
budget wordt opgesteld.
(l.m./s.v.)
Meer info: www.geleidehond.be
Draag zelf je dopje bij
In samenspraak met het Belgisch Centrum voor
Geleidehonden in Tongeren, hebben vrijwilligers
een actie opgestart om de vereniging op een ludieke
manier te helpen. Dit initiatief bestaat uit de
verkoop van ingezamelde plastic dopjes aan een
recyclagebedrijf dat er duurzame paletten van
maakt. Alleen plastic dopjes van drankflessen
komen hiervoor in aanmerking!
Het BCG heeft enkele vrijwilligers die ervoor
zorgen dat de dopjes opgehaald worden bij de
verschillende inzamelpunten. Voor inzamelpunten
bij jou in buurt: www.dopjesactie.be . Mensen die
vrijwillig met de auto willen rondrijden om dopjes
in te zamelen, zijn ook steeds welkom.