Sociaal Katholicisme en de Joodse kwestie - Het geval Leo ... - SCJ

kapitalisme, de Joodse kwestie heeft beoordeeld. . In een tekst uit 1843 gepubliceerd in de Duitse
annalen van Arnault Ruge en Karl Marx, ziet laatstgenoemde het Jodendom zowel als het christendom,
die daarvan de sublimatie is, als handlangers van het kapitalisme.
Men kan spreken over het anti-judaïsme van de Jood Marx, die de Joodse godsdienst aan de oorsprong
van het lijden van de mensen plaatst.
Men dient evenwel bij hem de nuance aan te brengen dat de kwestie in wezen niet joods is, maar dat
het concept judaïsme eerder de oorzaak is van de vervreemding van de mens en dat zijn fundament de
economie is.
Aangezien het kapitalisme bestemd is te verdwijnen, is het evident dat voor Marx ook het Jodendom
hiertoe bestemd is.
Leo Dehon, de oorsprong van het kapitalisme en de Joodse kwestie
Giorgio Campagni geeft in zijn uiteenzetting aan dat Leo Dehon deel uit maakt van de sociaal
katholieken van de tweede helft van de XIXe eeuw. Het antisemitisme dat men bij hen ontmoet is geen
discriminerende ideologie of uitsluiting van wat Joods is of van de Joden zelf in de maatschappij, maar
concreet betwisten zij de rol van de Joden in financiën, bij ondernemingen en banken.
Campagni ontdekt drie motivaties aan de basis van het anti-judaïsme of van het antisemitisme in de
XIXe en XXe eeuw.
- De religieuze motivatie is verbonden met de oorspronkelijke ontkenning door de Joden van Christus
als Messias en van zijn terdoodveroordeling;
- Zij is eveneens ethisch, aangezien de Joden niet werden beschouwd als een humane groep, die ten
volle assimileerbaar is, wat haar isolement in de christelijke wereld verklaart.
- De derde motivatie gaat uit van de band tussen het Judaïsme en het kapitalisme, met Joden aan de top
van de banken. Aldus kunnen antisemitische groepen van elkaar verschillen en zich tegen elkaar
verzetten vanwege hun verschillen in motivatie.
Het voorbeeld van Charles Péguy is tekenend. Hij was een aanhanger van Dreyfus en verdediger van
de Joden; hij veroordeelde de band tussen het Jodendom en het kapitalisme. Voor hem dreigde door de
geldwereld het godsdienstig elan van de hele geschiedenis van Israël, geleid door de profeten, te
verdwijnen.
Volgens de reflectie van Campagni dienen we Leo Dehon tijdens de zaak Dreyfus niet in verband te
brengen met de joodse godsdienst, noch met de uitsluiting van de joden van de franse natie, maar met
de dramatische situatie van de arbeiders in Noord- Frankrijk , waar hij zijn eerste stappen in de
pastoraal zette. Hij keerde tegen diegenen die de levensomstandigheid van de arbeiders ( onder wie de
Joden ruim vertegenwoordigd waren in de industriële en financiële structuur ), onmogelijk maakten.
Met name tegen de woekeraars die de armen krediet verschaften en hun schamele bezittingen in beslag
namen omdat zij niet in staat waren hun schulden terug te betalen. Hij heeft zeker de katholieke
woekeraars „joden‟ genoemd door hen naar een heersend vooroordeel te assimileren met Joden en hun
begerige mentaliteit. Het ging bij hem daarbij echter meer om een vaag emotioneel antisemitisme in de
heersende mentaliteit dan over een strijdbaar antisemitisme.
Men zou eerder bij Max Weber en Sombard een echte gedachte moeten vinden die het cultureel
element ten dienste stelt van het religieuze aan de basis van het kapitalisme en die, los van deze
auteurs, zal leiden tot het idee van ethische uitsluiting waarvan later de Joden door het totalitarisme het
voorwerp zullen worden. Bij pater Dehon zoals bij de andere sociaal- democraten, is het antisemitisme
empirisch en nog niet sociologisch. Alles doet ons geloven volgens Campagni, dat Dehon zich
verwijderd heeft van de antisemitische ideeën van het begin, getuige zijn vriendschap met Marc
Sagnier, initiatiefnemer van de nieuwe fase van de christelijke democratie in Frankrijk. Dehon zal, na
de dood van Sagnier, deelnemen aan de procedure van de veroordeling van het antisemitische Action
Française .