GEREFORMEERDE - De Verre Naasten

[ A C t U e e L ]
Assen,
Jan Kuiper
2
midden in het leven
Zaterdag 22 september is naar aanleiding van de
verschijning van het boek van Steve Timmis en Tim
Chester, Midden in het leven 1 , een studiedag gehouden
in het diaconessenhuis te Amerongen. Een studiedag
over de soms gevoelde spanning tussen pastoraat en
missionair bezig zijn.
Een boeiende dag, omdat de uitkomst aangaf
dat die spanning niet echt nodig is. Wel was
een andere spanning voelbaar: die tussen de
‘gewone’ kerken en de beweging van gemeentestichting.
In dit artikel een aantal facetten
van die dag. Voor weergaven van twee van de
lezingen: zie het Nederlands Dagblad van 20
september en 29 september, respectievelijk die
van Henk Bakker en Jos Douma.
Frontaal
Henk Bakker herinnerde aan de woorden van
de kerkvader Tertullianus, die het leven van
de christenen beschreef: midden in de maatschappij
van die tijd. Ze doen niet ‘andere
dingen’, maar doen ‘de dingen anders’. Volgens
hem is die vanzelfsprekende samenleving
veranderd in één waarbij de kerken voor een
frontale aanpak kozen, gekenmerkt door ‘tegenover
de wereld’. Dat is tot in de inrichting
van de kerk zichtbaar.
Abraham Kuyper
Hij is niet de eerste die mij daarop wees. Ik
herinner mij de colleges evangelistiek van
prof. dr. C. Trimp, waarin hij uiteenzette dat
het antithesedenken van Abraham Kuyper
meer geschikt was om muren op te richten
tegenover de boze wereld dan om de naaste
midden in de maatschappij
met het evangelie te bereiken. Met dat gedachtegoed
maak je het jezelf wel heel moeilijk
om anderen te bereiken. Kijk je met die ogen
naar zowel de inrichting van het kerkgebouw
als de inrichting van de eredienst, dan valt die
geslotenheid soms heel opvallend op. Wij tegenover
zij. Misschien nog des te meer omdat
er een groot verschil is tussen de cultuur van
vandaag en de cultuur van, zeg maar, de jaren
dertig, met in de kerkbouw soms een triomfalisme:
wij gereformeerden tellen tegenwoordig
ook mee. Van dat triomfalisme wil Henk
Bakker met Tertullianus afscheid nemen:
geloof en boetvaardigheid horen bij elkaar.
En ik denk daarbij: Calvijn heeft dat uitvoerig
uitgewerkt, hij omschrijft het geloof ook als
boetvaardigheid, zonder overigens te vervallen
in somberheid.
Pastoraat
Jos Douma, predikant van een ‘gewone’
gemeente, duidde eerst de spanning aan die
gevoeld kan worden tussen missionair bezig
zijn en pastoraat. Het laatste roept het beeld
op van thee drinken en sussen, terwijl het
eerste een dynamisch gevoel oproept. Wil je
tegenwoordig meetellen als kerk, dan moet je
missionair zijn. Hij wijst erop dat er dan iets
misgaat. Juist door als kerk te zijn wie je hoort
geloof is ook boetvaardigheid
te zijn volgens de bijbel, ben je missionair.
En in navolging van onze Heiland is de kerk
pastoraal. Hij is immers de goede herder. Dan
moet je het begrip wel ontdoen van het duffe
imago dat het inmiddels heeft. Pastoraat als
pappen en nathouden tegenover de dynamiek
van het missionaire. Als pastoraat gaat over
het begeleiden van mensen op de weg van
Christus, een veel gebruikte definitie, is er
geen sprake van ‘op de plaats rust’. Overigens
is pastoraat niet de enige functie van de kerk:
ook het diaconale en het spirituele komen in
beeld.
Binnen en buiten?
In de bespreking trof mij de spanning tussen
pastoraal bezig zijn binnen en buiten de
kerk. Kan/moet een predikant ook pastoraal