Essay "kwaliteit is geen luxe" - Ruimte voor de Rivier

1
Kwaliteit is geen luxe
Inleiding
‘Zürich is al drie jaar op rij de hoogst scorende
stedelijke regio ter wereld als het gaat om vestigingsvoorwaarden
voor mensen en bedrijven.
Om de concurrentie van Kopenhagen en
Frankfurt op afstand te houden heeft iedereen
de taak om op zijn of haar gebied daar een
steentje aan bij te dragen’. Aan het woord is niet
de burgemeester van Zürich noch de directeur
city branding van de stad maar een anonieme
badmeester van het zwembad Freibad Letzigraben
in de periferie van de stad. Het gesprek
ontspon zich tijdens een excursie na een vraag
hoe het mogelijk was zes mensen in een dergelijk
veertiger jaren openluchtzwembad aan het werk
te hebben. Bij ons lijkt het door bezuinigingen
al moeilijk om zwembaden überhaupt open te
houden door de stijgende personeelslasten.
Hij zette uiteen dat de zes mensen die we voor
het terreinonderhoud ingezet zagen ook het hygiënisch
Spic&Span houden van het zwembad tot
taak hadden en tevens instructeurs en badmeesters
zijn die toezicht houden op de veiligheid.
Een vierdubbele taakomschrijving dus. Voor de
veiligheid gebruikten ze de standaard van de
Amerikaanse marine. Bovenop deze benchmark
hadden ze nog wat extra’s toegevoegd: iedereen
moet twee keer per jaar bewijzen de 100 meter
nog binnen de 3 minuten te kunnen zwemmen,
anders kan hij/zij vertrekken.
Dat was niet de eerste en niet de laatste keer dat
we in deze Zwitserse stad aanliepen tegen zo’n
directe betrokkenheid van onderop bij kwaliteit.
Ook werden we verrast door de duidelijke relatie
die men hier legt tussen kwaliteit en vestigingsklimaat.
Het begrip kwaliteit wordt daarbij
breed gedefinieerd en omvat kennelijk ruimte,
veiligheid en sociale componenten. Hoe het ook
zij: de hoge ranking van Zürich 1 heeft de stad in
elk geval in economisch opzicht geen windeieren
1 Monocle, juli 2009, The World’s Top 25 most liveable cities, (Monocle.com)
Kwaliteitsteam Ruimte voor de Rivier
gelegd, het aantal buitenlandse bedrijven dat
daar vestigt of een bijkantoor opent is indrukwekkend.
Niet dat ik zou willen pleiten voor een dergelijke,
van perfectionisme doordesemde, misschien
zelfs wat steriele cultuur, maar in Nederland
lijken we wel heel erg de andere kant op te
bewegen. Kwaliteit wordt bij ons tegenwoordig
beschouwd als een extra, een luxe en als iets dat
niet per se nodig is voor het behalen van de primaire
(sectorale) beleidsdoelen zoals veiligheid
of bereikbaarheid. Het is een moeilijk in geld uitdrukbaar
– en dus zacht – belang dat men vooral
als losse accessoire wil beschouwen van de zaken
waar het werkelijk over zou moeten gaan.
Zo heeft de Tweede Kamer bij de begrotingsbehandeling
van het nieuwe ministerie van Infrastructuur
en Milieu de minister onlangs verzocht
in het vervolg in de projecten een duidelijk(er)
onderscheid te maken tussen wat er gedaan
wordt voor de sectordoelen en de bijvangst aan
nevendoelen. Via een drietal moties wordt dit
net om de minister strak aangetrokken 2 . Men
voegt er aan toe een integrale aanpak weliswaar
gewenst te vinden, maar deze moet niet leiden
tot (…) ‘vertragingen, kostenverhoging of
compromissen die het belang van waterveiligheid
en de zoetwatervoorraad ondermijnen; (en)
verzoekt de regering bij projecten in het kader
van Ruimte voor de Rivier, het Hoogwaterbeschermingsprogramma
en het Deltaprogamma
een helder onderscheid te maken in opgaven
rondom waterveiligheid en zoetwatervoorraad
en ambities op andere beleidsterreinen, waarbij
de opgaven leidend zijn; verzoekt de regering
voorts bij de financiële verantwoording over
deze projecten dit onderscheid ook inzichtelijk te
maken (…)’.
2 nr. 44,45 en 46 Moties van het lid Lucas c.s.
Voorgesteld tijdens het Tweede Kamer Notaoverleg van 13 december 2010