Essay "kwaliteit is geen luxe" - Ruimte voor de Rivier

werpprocessen Ruimte voor de Rivier 5 zegt daarover
in 2011: ‘De impliciete boodschap van deze
opdrachtformulering staat haaks op het doel
om ruimtelijke kwaliteit, overstromingsveiligheid,
planning en budget, en draagvlakvorming
integraal te benaderen, vanuit de overtuiging dat
zo’n integrale benadering én betere resultaten
zou opleveren én efficiënter zou zijn. Deze
manier van inrichtingsalternatieven genereren
bevestigt eerder het gangbare vooroordeel dat
ruimtelijke kwaliteit en veiligheid met elkaar op
gespannen voet staan, en dat kwaliteit duur is en
tot vertraging leidt. Zo wordt een onbevangen
zoektocht naar een gemeenschappelijk optimum
alleen maar gefrustreerd. Deze manier van alternatieven
opstellen is zonder meer aan te merken
als een valse start. In de meeste projecten heeft
men zich hiervan gelukkig weten te bevrijden,
gesteund door het Q-team dat hierin steeds
duidelijk stelling heeft genomen.’
Eenvoud is het kenmerk van het ware
Iets eenvoudig maken klinkt makkelijk maar lijkt
zo nu en dan het moeilijkste wat er is. Eenvoudig
is echt iets anders dan simpel en weer iets anders
dan sober en doelmatig alhoewel het laatste
begrippenpaar wel een eerste stap kan zijn naar
eenvoud. Een voorbeeld. In het project Munnikenland
is een dijk geprojecteerd die over een
grote lengte is toegerust met traptreden om als
tribune te functioneren. Op zich een mooi idee,
zeker in Munnikenland en kijkend richting slot
Loevestein. Maar in de planbespreking pleitten
wij voor eenvoud. De geprojecteerde nieuwe
dijk is door zijn ligging maar vooral door zijn
flauwe talud al een natuurlijke tribune en heeft
de traptreden als letterlijke aanleiding om te
gaan zitten niet eens nodig. Waar dat overbodig
is moet je in het rivierengebied niet uitpakken in
geacheveerd materiaalgebruik. Zo adviseerden
wij de inrichting van het Rembrandtpark bij
Deventer in een eenvoudig rivieridioom uit te
voeren met een sobere en doelmatige uitstraling.
5 Evaluatie Ontwerpprocessen Ruimte voor de Rivier, Walter Hulsker - Manfred Wienhoven -
Marlies van Diest - Steef Buijs, Ecorys, Rotterdam, september 2011
Kwaliteitsteam Ruimte voor de Rivier
Ook bij Deventer, in de nieuwe situatie van het
19 e eeuwse park De Worp, suggereerden wij
een vereenvoudiging. Het plan voorzag in twee
beweegbare delen op verschillende hoogten. Het
Q-team pleitte voor één enkele knik, zodat één
groot waterplein ontstaat waaraan eventueel
ook passanten kunnen afmeren. Derde voorbeeld:
in het project Scheller Oldeneler speelde
een discussie over het nieuwe fietstunneltje onder
de nieuwe spoorweg, dat noodzakelijk werd
vanwege erg lage passeerhoogte van viaduct
boven de bestaande dijk. Wij suggereerden een
oplossing om de fietsroute buitendijks te leiden.
Een goedkopere oplossing die alleen bij hoogwater
niet te gebruiken is. Elk nadeel heeft zijn
voordeel en in dit geval is het zo dat ook voor
de fietser uit Zwolle de waterstand van de rivier
voelbaar en beleefbaar wordt. Laatste voorbeeld
uit een lange reeks halen we op bij de Steurgatdijk
in de Noordwaard waar wij hebben gepleit
voor een versobering over de hele linie. Alleen
extra’s op het gebied van natuur en recreatie
opnemen als dit direct bij onderdelen gebeurt die
feitelijk worden aangepakt. Vergeet de rest. Ook
de kribbetjes in Steurgat kunnen we laten zitten.
Voer het fietspad zo simpel en smal mogelijk uit
en maak vooral geen dure bakstenen keerwand
bij de jachthaven maar een stoere damwand.
Een bakstenen kademuur zou hier misstaan, de
jachthaven ligt tegen een bedrijventerrein aan en
niet in een historische binnenstad waar baksteen
wel zou passen.
De wereld gaat aan vlijt ten onder
Een van de redenen dat het zo lastig is om iets
eenvoudigs te maken zit ‘m in hoe we aangespoord
door de beste bedoelingen soms teveel
ons best doen om inhoud te geven aan kwaliteit.
Vraag om een eenvoudig fietspad en je krijgt
een buitensporig profiel van 3,5 meter breed met
doorgroeitegels erlangs. Vraag om een struinroute
door een uiterwaard en het wemelt er al
snel van de stevige bruggetjes die aan alle eisen
voldoen in plaats van avontuurlijke oplossingen
4