Nabuurschap 2.0 - DSP-groep

Mevrouw de Vries: over gekmakende post van onze (semi-)overheid
“Midden in de Indische buurt van Amsterdam woont mevrouw De Vries, een oude,
gehandicapte dame. De laatste jaren ontvangt ze elke dag een officiële brief van een
instantie. Nu eens van de overheid, dan weer van de winnaar van een aanbesteding.
Tweeduizend brieven gedurende acht jaar. Brieven over busjesvervoer, thuiszorg,
hulpmiddelen; brieven met instructies, formulieren, mededelingen en vragen. Mevrouw
De Vries is geen uitzondering. Overal in Nederland ontvangen oudere burgers post van
overheidswege waar soms wel degelijk iets mee moet, maar waar zij niets mee kunnen.
Omdat de post onbegrijpelijk is, tegenstrijdig of niet op hen van toepassing. (…)
Zappend door de tweeduizend brieven die mevrouw De Vries ontving tussen 2002
en 2010, komen de effecten van het optreden van de verzorgingsstaat op individueel
niveau in beeld en zien we wat een theoretisch concept als marktwerking doet met
het dagelijks leven van al die tienduizenden mevrouwen De Vries die van zorg en hulp
afhankelijk zijn. Bovendien laat zo’n keten aan brieven zien hoe groot de kloof is tussen
de papieren werkelijkheid aan de ene kant en de praktijk van alledag aan de andere
kant. Een afstand die met het groeien van de brievenstapel alleen maar toe lijkt te nemen.
Wat in die brieven staat heeft steeds minder met haar werkelijke leven te maken.
Het zijn juridische geformuleerde transacties of zonnige beleidswensen, afkomstig van
een keten van afzenders die stuk voor stuk druk in de weer zijn hun eigen schakeltje
op te poetsen en weinig oog hebben voor de positie waar de buurvrouw in verkeert.
Ze is een speelbal geworden van een complex systeem vol rationalisaties, abstracties en
in stukjes geknipte (semi)overheidsorganisaties. Aanbestedingsprocedures en indicaties
dicteren de besluitvorming. Beschikkingen worden geautomatiseerd aangemaakt
en verstuurd. Mensen zelf mogen nauwelijks nog beslissen. De hulpverlener niet, de
taxichauffeur niet, de belastingambtenaar niet, de hulp in de huishouding niet, de
apotheker niet en vooral de buurvrouw niet. Mensen zijn bijzaak geworden; de brieven
hebben het overgenomen. Het is de remote control waarmee de verzorgingsstaat
probeert de buurvrouw te bedienen. De afhandeling van al die brieven moet de buurvrouw
zelf regelen. Wat haar niet meer lukt. Niet omdat ze dementeert, nee, gewoon
omdat ze van haar leven nog nooit zoveel post heeft gehad.”
Stephan Steinmetz: De brievenbus van Mevrouw de Vries; gekmakende post van onze
(semi) overheid (2013/4).
In dit opzicht is afstemming vereist. In de systeemwereld van de overheid, semi overheid
en formele zorg, maar ook in de wereld van de informele zorg en dienstverlening.
Een gemeente of instelling kan natuurlijk niet alles regelen en op elkaar afstemmen
– en juist in de informele sfeer moeten ze dat voor een deel helemaal ook niet willen!
- maar het kan soms wel beter dan nu het geval is. Voor mevrouw de Vries loste auteur
Stephan Steinmetz het probleem prima op – een mooi voorbeeld van informele burenhulp!
– maar hij had er wel bijna een dagtaak aan. Er is dus iets of iemand nodig die
al die activiteiten en initiatieven beter op elkaar afstemt. Niet alleen voor mevrouw de
Vries en mevrouw Jansen die ‘teveel post’ krijgen, maar zeker ook voor die mensen die
juist tussen wal en schip vallen en die helemaal niet meer gezien, bezocht en bereikt
worden.
Juist op dit punt is een buurt gerichte aanpak een oplossing. In een wat kleiner en
overzichtelijker gebied ziet iedereen eerder waar de overlappingen en de witte plekken
zitten. Zeker als daarbij de echte werkvloer deskundigen – vooral buurt bewoners –
ingeschakeld worden.