Nabuurschap 2.0 - DSP-groep

1
Informele zorg in de buurt
Centraal in deze brochure staat de koppeling van het domein van de zorg (en daarbinnen
de informele zorg), met het domein van het gebiedsgericht werken en de wijk- en
buurtaanpak. De focus is op het middendeel: informele zorg in de buurt, maar daarbij
worden soms bredere uitstapjes gemaakt naar elk van de twee cirkels.
Een rondgang door land en literatuur leverde tientallen voorbeelden en lessen op die
uiteindelijk in een uitgebreide brainstormsessie met initiatiefnemers en uitvoerders van
aanpakken op het terrein van informele zorg in buurt en wijk werden ingedikt tot een
aantal noties en beschouwingen over informele zorg in de buurt (hoofdstukken 1 - 3),
tien lessen (hoofdstuk 4) en een aantal discussiepunten en dilemma’s (hoofdstuk 5).
Voor wie?
Deze brochure richt zich op gemeenten, bewonersgroepen en instellingen op het
terrein van wonen, welzijn en zorg. Een brede doelgroep die loopt van bestuurders,
politici en ambtenaren (zorg, wijkzaken, welzijn) van de gemeenten Gulpen-Wittem
tot Den Helder, van Amsterdam tot Enschede en van Eemsmond tot Sluis. Maar in die
gemeenten ook alle wijk- en buurtgroepen (van buurtplatform via vrijwillige taakgroep
tot het Doarpsbelang) en een scala aan organisaties en instellingen actief op het terrein
van wonen - van corporatie tot VVE -, welzijn - van welzijnsgroep tot buurthuis - en
zorg - van buurt- en thuiszorg tot zorgverzekeraar.
Waarom deze brochure?
Steeds vaker duikt de vraag op welke rol informele zorg – en dan vooral mantelzorg,
vrijwillige inzet, burenhulp en wederzijdse hulpdiensten - kan spelen op het niveau van
buurt, wijk en dorp. 1 Een belangrijke vraag voor gemeenten, instellingen en bewoners
in deze tijden van decentralisatie van veel taken op het terrein van zorg en welzijn naar
het lokale niveau. Door deze decentralisaties zullen gemeenten verantwoordelijk worden
voor meer en voor zwaardere zorg- en dienstverleningstaken. Daarbij is de steun
en hulp van mantelzorgers, vrijwilligers, buren en buurt aanpakkers onontbeerlijk.
Het zullen voor gemeenten en instellingen deels nieuwe doelgroepen zijn; mensen die
vrijwillig aan de slag gaan en waar dus niet zomaar eisen en verplichtingen opgelegd
kunnen worden, terwijl dat in sommige gevallen – bijvoorbeeld bij de zware zorgtaken
– wel zou moeten. Dat alles gaat gemeenten, instellingen – en ook de vrijwilligers zelf –
tijd en inzet kosten. Maar het gaat gemeenten en instellingen ook geld en inzet kosten
voor bijvoorbeeld begeleiding, deskundigheidsbevordering, het bevorderen en faciliteren
van samenwerking en onderlinge afstemming. En daarvoor liggen nog weer andere
vragen. Kunnen buren een belangrijke rol spelen bij de zorg voor kwetsbare buurtgenoten
met beperkingen? Gaat dat verder dan soms even een boodschapje doen en een
pannetje soep langsbrengen? Welke rol spelen onderlinge (buurt) hulpdiensten hierbij?
En wat moeten gemeenten en instellingen wel of juist niet doen?
Informele zorg als ventiel voor de formele zorg?
Is ‘informele zorg in de buurt’ een kans om de snel toenemende druk op de formele
zorg te verlichten?
Medio 2012 werd een advies van de Raad voor Volksgezondheid en Zorg (RVZ) uitgebracht.
Volgens de Raad dreigt de ouderenzorg onbetaalbaar te worden als gevolg van
een stijgende zorgvraag en schaarste op de arbeidsmarkt. Naast diverse andere maatregelen
moet er daarom ook vaker een beroep worden gedaan op familie, kennissen
en mensen in de buurt. RVZ voorzitter Rien Meijerink in de Volkskrant van 9 juni 2012
(pagina 9): “Ouderen zullen zo lang mogelijk thuis moeten blijven wonen, maar uit
onze bevindingen blijkt dat ze dat ook willen”.
4 Wmo in de buurt | Nabuurschap 2.0