• Toekomst Marine • Draagvlak voor de krijgsmacht ... - Kvmo

Prof. dr. J. (Ko) Colijn is defensiespecialist, directeur van ‘Instituut Clingendael’, redacteur van Vrij Nederland en
hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam
bitter merkt Gates op dat
nu nog maar 5 van de
28 NAVO-lidstaten,
waaronder Griekenland
en Albanië, de 2%-norm
defensie-uitgaven halen
Vrienden onder elkaar
marineblad | juli 2011
COLUMN
Robert Gates is vertrekkend minister van Defensie. Op zijn afscheidstournee
deed hij natuurlijk ook Brussel nog even aan, en nam er de NAVO de maat.
Dat was op zichzelf niet zo verrassend, Gates heeft er nooit een geheim van
gemaakt dat hij twijfelt aan het nut van het bondgenootschap – ook al vindt
hij de alliantie nog steeds essentieel voor ‘de veiligheid van het continent’.
Het meest verrassende aan de afscheidstoespraak van Gates op 10 juni was misschien zijn openingszin:
‘Thank you, Mr. Secretary General, Jaap, for that kind introduction’. Ik was er niet bij, maar waarom werd
Jaap daar aangesproken? Jaap is in elk geval niet de voornaam van Fog Rasmussen, want die heet , heel
treffend, Anders.
Een paar jaar geleden mocht Jaap zich ook door Bob aangesproken voelen. Nederland sloofde zich enorm
uit in Afghanistan maar ons land kreeg toch de wind van voren. De toen nog onder Bush jr. dienende
Gates fulmineerde in het Amerikaanse Congres dat de NAVO-bondgenoten het lelijk lieten afweten in
Afghanistan en dat zijn geduld op was. Wij fence sitters hoefden er niet op te rekenen dat VS weer een blik
mariniers zouden opentrekken om er voor de zoveelste keer kastanjes uit het vuur te halen. Begin 2008
deed hij het nog eens dunnetjes over. De bondgenoten hadden niets begrepen van counter insurgency warfare,
brieste hij. Sommige landen deden helemààl niets, maar ook Nederland – klein land maar tenminste
nog bereid om in Uruzgan de handen uit de mouwen te steken zou je zeggen - kreeg ervan langs.
‘Without sufficient numbers on the ground, the Dutch troops, for example, tend to use their artillery and
this causes deaths among the civilian population’, was zijn kritiek. Uit de pers in die tijd teken ik op dat
Eimert van Middelkoop verontwaardigd was en uitleg van de Amerikaanse ambassadeur verlangde.
Dat gebeurde allemaal in de aanloop naar de NAVO-top in Boekarest, waar bleek dat Gates zuchtend en
grommend toch weer door de pomp was gegaan en drie blikken Amerikaanse mariniers had toegezegd.
Maar een vergeetachtig mens is Gates, die meer dan 40 jaar meedraait in de top van
het veiligheidscircus, natuurlijk niet. Hij bleef op hetzelfde aambeeld hameren en zou
erop terugkomen.
In het winternummer van Foreign Affairs 2009 waarschuwde hij weer maar koos een
iets andere benadering. Hoewel hij beschreef hoe sterk de VS militair nog altijd waren
(en zouden blijven), voorspelde hij dat een tweede Irak- of Afghanistanoorlog
ondenkbaar was. De VS mogen dan een marine hebben die sterker is dan de volgende
13 ter wereld bij elkaar, waarvan er bovendien 11 van je bondgenoten, zo betoogde
hij, ‘forced regime change followed by nation building under fire’ zou ‘anytime soon’
niet meer gebeuren.
Bij zijn ‘Beste Jaap’-toespraak op 10 juni wreef hij de tekorten van de NAVO nog extra in. Vrienden moeten
soms eerlijk tegen elkaar zijn, zo begon hij. Hoewel Gates erkende dat hij vier jaar geleden, bij zijn aantreden,
niet had verwacht dat de NAVO de strijd in Afghanistan nu nog zou volhouden, blijft het een beschamend
feit dat een alliantie van 2 miljoen militairen (exclusief de VS) er met moeite 50.000 op de been kan
brengen.
De casus-Libië maakt het nog erger. Hier gaat het om een onomstreden missie met een solide VN-mandaat,
waarbij NAVO-grondsoldaten geen enkel gevaar lopen, en nu laat de NAVO het eigenlijk weer afweten.
Excuses zijn er niet: Noorwegen en Denemarken leveren het bewijs. Zij leveren 12% van de strike aircraft
waarmee bijna een derde van de Libische gronddoelen is gebombardeerd. Zelfs België doet mee,
waar Nederland past. Bitter merkt Gates op dat nu nog maar vijf van de 28 NAVO-lidstaten, waaronder
Griekenland en Albanië, de 2%-norm defensie-uitgaven halen. En dat de VS, in de Koude Oorlog al goed
voor de helft van de defensiebestedingen van het bondgenootschap, nu zelfs driekwart van de uitgaven
voor hun rekening nemen.
Zou het indruk op hem hebben gemaakt dat minister Hillen verzekert dat we er in 2014, als de winkel na
verbouwing weer open gaat, weer zullen staan?
➜
17