• Toekomst Marine • Draagvlak voor de krijgsmacht ... - Kvmo

26 BEZUINIGINGEN BIJ DEFENSIE
XXX
Draagvlak voor Defensie:
De krijgsmacht zit in het verdomhoekje. De
aangekondigde mega-bezuiniging trekt een
spoor van vernieling door de organisatie, nu
meteen al en de komende jaren nog veel dieper.
Militairen krijgen harde klappen te incasseren
– net als burgers bij Defensie.
Mensen worden niet alleen geraakt als werknemers met
een baan en een inkomen, maar ook als professionals met
beroepstrots, verknocht aan een instituut, een onderdeel,
een dienst, een afdeling, een specialisme. Wanneer daarin
fors gesneden wordt of wanneer dat zelfs helemaal
verdwijnt, dan moet dat wel boosheid en bitterheid
oproepen. Die richt zich primair op de politiek maar
kan ook de samenleving op de korrel nemen.
De Nederlandse burgers mogen zich de roep om waardering,
die massaal klonk op het Malieveld op 26 mei jl.,
best aantrekken. Want weerspiegelt de politieke besluitvorming
uiteindelijk niet de prioriteiten van de kiezer
annex belastingbetaler?
Nu is niet alleen de krijgsmacht het kind van de rekening.
In allerlei sectoren van de samenleving moet het de
komende jaren met minder geld. Het hoger onderwijs, de
sociale werkvoorziening, ontwikkelingssamenwerking,
natuurbeheer, kunst en cultuur, ik doe maar een greep.
Overal krimpen de budgetten en alom stijgen de lasten,
klopt het eigenlijk wel
dat het draagvlak voor Defensie
te wensen overlaat?
allemaal vanwege de kredietcrisis. De krijgsmacht wordt
echter nog eens extra aangeslagen voor achterstallig
onderhoud. Zelfs al zou dat het gevolg zijn van eigen
mismanagement, dan nog wordt het gevoel versterkt dat
Defensie het onevenredig zwaar voor de kiezen krijgt.
Minister van Defensie Hans Hillen ziet in de staat van de
organisatie bovendien een teken van politieke en publieke
onverschilligheid. Want niemand leek het erg te vinden,
zegt hij in zijn videoboodschap aan het personeel,
dat de krijgsmacht zozeer werd uitgeput. Hij stelt zichzelf
daarom tot taak een nieuw fundament te verschaffen aan
de positie van de krijgsmacht in de samenleving.
Dat is een mooi voornemen maar heeft het ook kans van
slagen? Hoe zou dat precies moeten, een nieuw maatschappelijk
fundament tot stand brengen voor de krijgsmacht?
Klopt het eigenlijk wel dat het draagvlak voor
Defensie te wensen overlaat? In welk opzicht dan precies
en wat voor ontwikkelingen zitten daar achter? Hoe
zwaar wegen de prioriteiten van de burgers uiteindelijk
Prof. dr. J.S. van der Meulen
Wat voor rol speelt de publieke kijk op hedendaagse militaire missies?
(foto AVDD, Gerben van Es)
door in het defensiebudget? Wat voor rol speelt de
publieke kijk op hedendaagse militaire missies daarbij?
Op dergelijke vragen wordt in dit artikel een antwoord
gezocht. Want zonder een goede diagnose van waar het
wringt tussen maatschappij en krijgsmacht, heeft het werken
aan een nieuw fundament weinig zin.
Parameters: steun, kennis, prioriteit
Hans Hillen is niet de eerste bewindspersoon op het
onderhavige departement die van maatschappelijk draagvlak
een punt maakt. Heel wat van zijn voorgangers
deden dat ook. De toenmalige minister van Defensie
Frank de Grave bijvoorbeeld, gaf in het najaar van 1998
het startschot voor een ‘Strategische Toekomstdiscussie
Defensie’. Een van de conclusies na afloop van dat debat
luidde dat er wel degelijk brede publieke steun bestond
voor de noodzaak en voor de taken van de krijgsmacht.
Niet alleen in het algemeen, maar ook met betrekking tot
de maandenlange luchtoperatie van de NAVO boven en
om Kosovo, waar Nederland volop aan meedeed.
Tegelijkertijd werd door De Grave vastgesteld dat het de
bevolking schortte aan kennis van de krijgsmacht en van
militaire operaties. Bovendien nam Defensie een lage
plaats in op de ladder van politiek-maatschappelijke prioriteiten.
Een dergelijke diagnose aan de hand van deze drie parameters
(steun voor de taken, weinig kennis, geen prioriteit)
is veel vaker gesteld, niet alleen sinds maar ook tijdens
de Koude Oorlog. Wie wil kan nog veel verder
teruggaan in de geschiedenis – lees bijvoorbeeld het
proefschrift van Ben Schoenmaker (2009), Burgerzin en
Soldatengeest. De relatie tussen volk, leger en vloot, 1832-
1914. Hier laat ik de geschiedenis voor wat hij is, op een