Untitled - Tento.be
Untitled - Tento.be
Untitled - Tento.be
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
They shall not grow old,<br />
as we that are left grow old:<br />
A ge shall not weary them,<br />
nor the years condemn.<br />
At the going down of the sun<br />
and in the morning<br />
We will remem<strong>be</strong>r them<br />
LAURENCE BINYON<br />
'For the Fal/en'<br />
Ze kwamen allemaal om, in een veel te<br />
professionele oorlog. Nu nog spreekt men<br />
van de 'Kindermord' van Langemark. Er is<br />
een kleine kapel bij de ingang aan hen<br />
gewijd, hun namen staan er vereeuwigd<br />
in houten panelen.<br />
We wilt remem<strong>be</strong>r them<br />
Geheel anders van sfeer, maar even enorm<br />
en indrukwekkend is de <strong>be</strong>graafplaats nabij<br />
Passendale. Het Tyne Cot Cemetery is met<br />
zijn 12.000 doden en met zijn muur waarin<br />
de namen van 36.ooo vermisten het<br />
grootste Britse kerkhofter wereld. Merk·<br />
waardig is dat bunkers die hier temidden<br />
van de graven staan, Duitse bunkers zijn.<br />
Ze werden door de Canadezen buitgemaakt.<br />
Het middelpunt van dit kerkhofwordt<br />
gevormd door één grote bunker, waarop het<br />
Cross of Remembrance is geplaatst, een vast<br />
gegeven op Britse <strong>be</strong>graafplaatsen. Errond<br />
liggen de graven er wanordelijk en helemaal<br />
niet symmetrisch bij. Ze werden gelaten<br />
zoals ze op het veld werden gevonden,<br />
op hun originele plaats dus.<br />
Indrukwekkend, en vooral aangrijpend.<br />
Canadees monument te Poe/kapelle, © OKV<br />
In vlaamse velden ...<br />
Een andere druk <strong>be</strong>zochte <strong>be</strong>graafplaats is<br />
het Essex Farm Cemetery. Niet omdat hier<br />
een <strong>be</strong>kend iemand <strong>be</strong>graven ligt of zo, wél<br />
omdat hier vlakbij John McCrae op 3 mei<br />
1915 zijn <strong>be</strong>roemde gedicht 'In Flanders<br />
Fields' schreef. Een gedenksteen naast de<br />
weg vermeldt dit feit. Vlakbij kan je ook<br />
enkele bunkers <strong>be</strong>kijken, van het type waar<br />
McCrae in verbleef. Hoewel dus niet de originelen,<br />
staat ernaast toch een klein<br />
Canadees monument. Van McCrae zelf geen<br />
spoor hier, de man ligt <strong>be</strong>graven te<br />
Wimereux in Frans-Vlaanderen. Hij overleed<br />
daar in 1918, na een longontsteking. Maar<br />
zijn naam is natuurlijk onlosmakelijk<br />
verbonden aan deze streek.<br />
Guns down<br />
Het laatste wat ik <strong>be</strong>zocht was het Canadees<br />
monument tussen Langemark.en Poelkapelle.<br />
Hier liggen 2000 Canadezen<br />
<strong>be</strong>graven, die omkwamen tijdens de<br />
gasaanvallen van de Tweede Slag om leper.<br />
Wie hier niet van onder de indruk komt is wel<br />
héél taai. Een reusachtige soldaten figuur<br />
staat er met gebogen hoofd te treuren om<br />
zijn gevallen kameraden. Hij leunt daarbij op<br />
een omgekeerd geweer. Dit 'guns down'gebaar<br />
symboliseert <strong>be</strong>zinning en vrede.<br />
Deze boodschap vind je trouwens overal<br />
terug in deze streek. De verwoesting was er<br />
zo totaal en het geweld zo mensonterend<br />
brutaal geweest, dat de overlevenden het er<br />
roerend over eens waren: dit mocht niet<br />
opnieuw ge<strong>be</strong>uren. Op duizenden monumenten<br />
in de streek staat steeds weer deze<br />
zelfde boodschap. Elke steen, elk graf, elk<br />
museum hier is ervan doordrongen.<br />
Alleen jammer dat mensen soms heel kort<br />
van geheugen zijn.<br />
,q •<br />
De gewone mensen waren slechts een speelbal<br />
temidden hetverbijsterende geweld,<br />
© D.Leroy(onderaan) & ArchiefFlanders Fields<br />
museum (bovenaan)<br />
•<br />
;N<br />
Change language