Van Instituten naar Ondernemingen in de GGZ - Boer & Croon

Monodisciplinaire interventies
Figuur 2: Opdeling van de ziekenhuiszorg beschreven in Van Instituten Naar Netwerken
Maar dit betreft een markt die nog volop in beweging is en levert dus niet meer dan een indicatie voor wat
er op de GGZ afkomt. Om toch een wat zekerder indruk te krijgen van waar deregulering op termijn toe leidt,
hebben we gekeken naar markten die in de jaren ‘80 nog strak gereguleerd waren, maar kort daarna zijn gede-
reguleerd en inmiddels tot nieuwe verhoudingen zijn gekomen. Twee daarvan vonden we exemplarisch: de
telecom- en de luchtvaartsector.
Primaire zorg
1
Geconcentreerde zorg
Huidige
ziekenhuiszorg,
met breed aanbod
per locatie
Zorg dichtbij
Thema zorg
Acute zorg
Het is bijna niet meer voor te stellen, maar in 1980 bestond de PTT nog. Post, telefonie en telegrafie waren
daarin samengebracht. In Nederland bestond één aanbieder voor deze diensten en dat was ook in de wet als
zodanig vastgelegd. In vele kleine stappen is deze monopolie afgebouwd. Het bedrijf PTT bestaat niet meer,
maar bestaat nu uit twee organisaties die ieder, onder druk van de marktontwikkelingen, een eigen identiteit
hebben geschapen en zich een nieuwe plaats op de markt hebben verworven. Zo is KPN wat betreft telefonie
een grote speler, maar zeker geen marktleider. Post staat zeer onder druk, overigens niet alleen door de concur-
rentie. Postkantoren bestaan niet meer. Als je kijkt naar wat de stappen waren die de overheid heeft gezet, dan
zijn dat er eigenlijk maar een paar. Vooral het stapsgewijs afschaffen en versoepelen van het vergunningensys-
teem voor nieuwe aanbieders en het loslaten van de prijzen heeft aardverschuivingen veroorzaakt. De discussie
over de eigendom van de infrastructuur en de pricing daarvan was eigenlijk nog de meest complexe daarin.
De Nederlandse telecommarkt is inmiddels een markt waarin er vele kleinere aanbieders zijn, met een paar do-
minante internationale spelers. Nieuwe functionaliteiten als skype, chat, twitter etc. worden in de concurrentie-
strijd in razend tempo ontwikkeld. De meest recente term is quadruple play (vast en mobiele telefonie, internet
en televisie). In tien jaar tijd gaat elke marktpartij van een eenduidig productaanbod naar een vierdimensionaal
aanbod. De winnaars zouden wel eens partijen kunnen zijn die nog geen tien jaar bestaan.
Figuur 3: Post- en telecomaanbieders vanaf de start van de deregulering
De Europese luchtvaart heeft een soortgelijke ontwikkeling doorgemaakt. “Open Skies” was het thema. Op de
achtergrond heeft nog lange tijd de nationale trots meegespeeld: immers, ieder zichzelf respecterend land heeft
toch zijn eigen luchtvaartmaatschappij? De manier waarop de markt gereguleerd werd, was relatief eenvoudig.
De overheid verleende op routes vergunningen en door een ingewikkeld stelsel van onderhandelingen tussen
landen was de uitkomst dat er steeds twee aanbieders waren tussen twee steden: de eigen luchtvaartmaat-
schappij en die van het andere land. In Europees verband is dit stapsgewijs afgeschaft, met daarbij versoepeling
12 13
1799
oprichting
1989
verzelfstandiging
Vanaf 2002
naamswijzigingen
Tijdslijn ontwikkeling marktordening Nederlandse Post- en Telecommarkt
2009
liberalisering postmarkt