In dit nummer: - The European Fruit Magazine

Calciumtekort
Calciumtekort komt in principe bij alle fruitgewassen
voor en dan met name bij die delen van de plant
die weinig verdampen, dus vooral de vruchten. De
appel is bijzonder gevoelig voor calciumtekort. Dit
is enerzijds genetisch bepaald. Anderzijds komt het
doordat appels, gedreven door de vraag van de handel,
door teeltmaatregelen groter gemaakt worden
dan de voor het ras normale vruchtgrootte.
Zichtbare gebreksymptomen in het blad komen
vooral voor bij slecht dragende bomen. Vanaf het
begin van de zomer ontstaan aan de top van de
bladeren lichtere, later chlorotische plekken, uiteenlopend
van kleine vlekjes tot volledig chlorotische
bladuiteinden.
Gebreksymptomen aan de vruchten kunnen bij
alle fruitsoorten optreden. Vruchten met calciumgebrek
rijpen vroeger, de afbraak van chlorofyl in
de vruchtschil wordt bevorderd (geelverkleuring)
en de vruchten hebben een lager zuurgehalte en
een geringere stevigheid.
Daarnaast leven vruchten met calciumgebrek sneller
af (veroudering) en worden de vruchten sneller zacht,
met name na een periode van uitstalling bij kamertemperatuur.
De gevoeligheid van de vruchten voor
rot neemt toe; bij appel de gloeosporiumaantasting,
bij bessen de gevoeligheid voor Botrytis en bij
steenfruit de gevoeligheid voor vruchtmonilia. Ook
gaat de heling van wonden na bijvoorbeeld hagel
bij bomen met een calciumgebrek langzamer dan
bij bomen met een goed calciumgehalte. Bij appel
versterkt calciumtekort allerlei fysiologische afwijkingen
zoals vruchtvleesbruin, scald, Jonathanspot,
Elise-spot, lenticelvlekken en stip.
Tabel. Risico-indeling van de rassen Cox’s, Braeburn, Kanzi en Jonagold voor fysiologische
afwijkingen aan de hand van het Ca-, K- en N-gehalte in het vruchtvlees
Ca- gehalte in de vruchten
(in mg/100 g versgewicht)
K/Caverhouding
N/Caverhouding
Optimaal > 5,5 < 20 < 10
Normaal 4,5 - 5,5 20 - 30 10 - 20
Kritisch < 4,5 30 - 40 > 30
Zeer kritisch < 3,5 > 40
16
Afbeelding 3. Het ontstaan van stip door de geleidelijke destabilisatie van
de middenlamel
strengen
pectine
cel met
celwand
De auxinepomp
Het transport over
korte afstanden van
cel naar cel wordt
door de zogenoemde
‘auxinepomp’ aangestuurd.
De auxine producerende
weefsels in
de plant hebben een
hormonale sinkwerking
en worden daardoor
met voorrang
van voedingselementen
en water voorzien
intacte
middenlamel
stadium 1 stadium 2
beginnend Cagebrek
uiteenvallen van
onderling celverband
Stip ontstaat, kort samengevat, als volgt. Het protopectine
(strengen pectine plus calcium) verleent
bij een optimale calciumvoorziening via de calciumbruggen
een stabiele kitwerking aan de middenlamel
(zie afbeelding 3). Bij calciumtekort, of
verdringing van Ca 2+ door Mg 2+ of K + ontstaat een
destabilisatie van het onderlinge verband tussen
de cellen. De plaats van calcium wordt ingenomen
door magnesium. Omdat magnesium en kalium niet
net als calcium over de eigenschap beschikken om
cellen onderling te binden, vallen de celstructuren
uit elkaar en kleuren bruin. Magnesium bindt zich
aan sulfaten en er ontstaat bitterzout (magnesiumsulfaat),
dat de plaats waar de stippen zichtbaar zijn
een bittere smaak geeft (bitterpit).
Risico op afwijkingen
Een grote neiging tot afwijkingen die zijn veroorzaakt
door calciumgebrek, is aanwezig bij:
• percelen met een te geringe calciumbeschikbaarheid
in de grond (lage pH, weinig vrij calcium);
• bomen met door (nacht)vorst beschadigde rozetbladeren
of rozetbladeren met een slechte
voedingstoestand (‘Ca-pomp’);
• gevoelige rassen (bijvoorbeeld Kanzi, Braeburn,
Cox’s, Boskoop en Elise en Junami >75 mm);
• te vroeg (stip) dan wel te laat (vruchtvleesbruin,
gloeosporium) geplukte vruchten;
• te grote vruchten voor het betreff ende ras;
• aanplanten met een sterke groei en beplantingen
met een geringe productie (ongunstige calciumverdeling);
• beplantingen met te hoge stikstof-, kalium- of
magnesiumgehaltes.
Relevant zijn in de eerste plaats lage calcium-, kalium-,
stikstof- en magnesiumgehaltes in het vruchtvlees.
Vooral de onderlinge verhoudingen – speciaal
de K/Ca- en N/Ca-verhouding – geven belangrijke
aanwijzingen voor het potentiële risico van fysiologische
afwijkingen in de vruchten (zie de tabel).
Enkele daarvan treden gedeeltelijk al aan de boom
op (stip, lenticelvlekken), andere pas tijdens de bewaring
van de vruchten (vruchtvleesbruin, scald,
bewaarstip, gloeosporium).
Gloeosporium
bij j Pinova