verslag - SIHO
verslag - SIHO
verslag - SIHO
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Het discriminatieverbod en redelijke aanpassingen<br />
Integraal gebaseerd op de presentatie van Annelies D’Espallier op de ontmoetingsdag van het<br />
<strong>SIHO</strong> voor de aanspreekpunten op 13/06/2013.<br />
Annelies D’Espallier is onderzoeker aan de KU Leuven, instituut voor constitutioneel recht en<br />
lid van het Universitair Centrum voor Discriminatie- en Diversiteitsrecht.<br />
Wat schrijft het gelijkheidsbeginsel voor?<br />
Het gelijkheidsbeginsel schrijft voor dat:<br />
Gelijke gevallen gelijk worden behandeld<br />
Ongelijke gevallen ongelijk worden behandeld<br />
in de mate van hun ongelijkheid<br />
Er is sprake van discriminatie wanneer:<br />
Gelijke gevallen ongelijk behandeld OF<br />
Ongelijke gevallen gelijk behandeld worden.<br />
Tenzij hiervoor een rechtvaardiging bestaat.<br />
Voorbeelden:<br />
Gelijke gevallen: mannen en vrouwen zijn gelijk wanneer het gaat om intellectuele arbeid.<br />
Ongelijke gevallen: omwille van de fysieke bouw van mannen en vrouwen zijn mannen over<br />
het algemeen fysiek sterker dan vrouwen.<br />
Is ongelijke behandeling altijd ontoelaatbaar?<br />
Nee, niet elke ongelijke behandeling is ontoelaatbaar.<br />
Ongelijke behandeling is een neutraal begrip, het zegt niets over het verboden/toegelaten karakter<br />
van de gedraging. Discriminatie duidt een ontoelaatbaar onderscheid aan.<br />
Wanneer is een ongelijke behandeling geen discriminatie?<br />
Een ongelijke behandeling is geen discriminatie wanneer aan 3 voorwaarden is voldaan:<br />
De ongelijke behandeling kan worden verantwoord op basis van een rechtmatig, wettig en<br />
geoorloofd doel. (vb. veiligheid).<br />
De bestreden maatregel staat in verband met dat doel en het onderscheidingscriterium is<br />
relevant.<br />
Het beoogde doel en de ongelijke behandeling staan in een evenwichtige verhouding.<br />
Integraal gebaseerd op de presentatie van Annelies D’Espallier (KU Leuven) op de ontmoetingsdag<br />
voor de aanspreekpunten van het <strong>SIHO</strong> op 13/06/2013.
Voorbeeld:<br />
Wanneer het doel is dat studenten werken met gevaarlijke apparatuur kan het zijn dat<br />
bepaalde studenten (vb. met een visuele beperking) geen toestemming krijgen om met dit<br />
materiaal te werken wegens veiligheidsredenen. Deze reden kan gegrond zijn. Wanneer je<br />
echter alle studenten met een bril uitsluit om een opleiding te volgen is dit wel discriminatie.<br />
Welke soorten van discriminatie zijn er?<br />
Er zijn drie soorten van discriminatie:<br />
1. Directe discriminatie: Het onderscheid is gebaseerd op een differentiatiegrond die in de<br />
betreffende situatie geen relevantie heeft.<br />
Voorbeelden:<br />
Discriminatie op basis van geslacht, beperking, etniciteit,…<br />
o Vrouwen zijn niet welkom.<br />
o Alle blonde mensen zijn niet welkom.<br />
2. Indirecte discriminatie: Het onderscheid is ogenschijnlijk neutraal, maar het raakt een bepaalde<br />
groep meer dan een andere.<br />
Voorbeelden:<br />
Alle mensen met een hond mogen niet binnen. Dus mensen met een assistentiehond kunnen<br />
in dit geval niet binnen.<br />
Op vlak van tewerkstelling voordelen toekennen aan mensen die fulltime werken. Dit is in<br />
sommige gevallen indirecte discriminatie op grond van geslacht want vrouwen werken minder<br />
vaak fulltime.<br />
3. Derde (nieuwe) vorm: specifiek t.a.v. personen met een beperking: het weigeren van redelijke<br />
aanpassingen.<br />
Is onze samenleving aangepast?<br />
De samenleving is vaak onaangepast aan noden van individuen.<br />
Voorbeeld:<br />
Brildrager zijn is geen handicap in onze samenleving maar in bepaalde gebieden in Afrika zijn<br />
brillen vaak niet beschikbaar voor veel mensen.<br />
Punt: in Afrika zijn mensen met een gezichtsbelemmering vaak beperkt, in onze maatschappij niet.<br />
versus<br />
Integraal gebaseerd op de presentatie van Annelies D’Espallier (KU Leuven) op de ontmoetingsdag<br />
voor de aanspreekpunten van het <strong>SIHO</strong> op 13/06/2013.
versus<br />
Voorbeelden van redelijke aanpassingen<br />
Man met protheses doet in gewone competitie mee.<br />
Vraag: mag iemand meedoen in reguliere competitie?<br />
Vergroten van teksten<br />
Assistentiehond<br />
Integraal gebaseerd op de presentatie van Annelies D’Espallier (KU Leuven) op de ontmoetingsdag<br />
voor de aanspreekpunten van het <strong>SIHO</strong> op 13/06/2013.
Wat zegt de Federale Antidiscriminatiewet en het Gelijke Kansendecreet?<br />
Het weigeren van redelijke aanpassingen aan personen met handicap wordt gelijk gesteld<br />
met discriminatie.<br />
Sancties bij weigeren van redelijke aanpassingen<br />
Vordering tot staking (+ dwangsom indien discriminatie niet wordt gestopt)<br />
Schadevergoeding (1382 B.W. - forfaitair)<br />
(In sommige gevallen ook strafrechtelijke sancties. bv. openbare officieren of ambtenaren)<br />
Hoe wordt handicap geïnterpreteerd?<br />
Handicap wordt heel breed geïnterpreteerd in regelgeving.<br />
Het gaat niet enkel om fysieke handicap maar ook om bijvoorbeeld langdurige of chronisch ziekten.<br />
Centraal staat de langdurigheid.<br />
Wat wordt er gezegd over inclusief onderwijs?<br />
Het verdrag zegt ook dat inclusief onderwijs ingericht moet worden. Onderwijs moet aangepast<br />
worden om het zo toegankelijk mogelijk te maken.<br />
Wat zegt de rechtbank?<br />
Er is één arrest in België inzake redelijke aanpassingen in onderwijs. Het ging om tolkuren in<br />
middelbare scholen. Tolkuren werden lineair toegekend door de overheid. Leerlingen zijn naar de<br />
rechtbank getrokken. In beroep werd beslist dat er redelijke aanpassingen aangeboden moeten<br />
worden. De gedagvaardigden waren de 2 scholen en Vlaamse overheid.<br />
Wat is het doel van de aanpassingsplicht?<br />
Aanpassingen moeten ertoe leiden dat bepaalde maatschappelijke barrières worden verwijderd<br />
zodat personen met een handicap op gelijke wijze kunnen participeren.<br />
Het botsen op barrières is een individuele ervaring. Niet iedereen met dyslexie ervaart een<br />
multiple choice examen als onmogelijk. Iedere student ervaart dit anders. Voor sommige studenten<br />
met dyslexie is dit mogelijk, voor andere zorgt dit voor een belemmering.<br />
De aanpassingenplicht is begrensd om het werkbaar te houden. De grens is de onevenredige<br />
belasting.<br />
Waarom is een geïndividualiseerde aanpak nodig?<br />
In principe moet de student aangeven dat hij of zij iets nodig heeft. Vervolgens komt er een interactief<br />
proces op gang. De aanpassing is een op maat gemaakt schoentje en wordt bepaald op basis van<br />
beleving en barrières.<br />
Integraal gebaseerd op de presentatie van Annelies D’Espallier (KU Leuven) op de ontmoetingsdag<br />
voor de aanspreekpunten van het <strong>SIHO</strong> op 13/06/2013.
Belangrijk in het proces dat leidt tot de aanpassing:<br />
Te goeder trouw tot een geschikte aanpassing trachten te komen<br />
Onderling overleg<br />
Openheid<br />
Interactiviteit<br />
Betrokkenheid<br />
NIET: boven de hoofden beslissen<br />
Ook de aanpassing zelf moet gebaseerd zijn op de individuele beleving van de barrières en NIET op<br />
basis van cijfers, medische problemen (medische benadering versus sociale benadering).<br />
Voorbeeld: tolkenuren werden lineair toegekend, studenten hadden geen mogelijkheid tot wijziging en<br />
dit was een probleem. Voor sommige richtingen zijn er meer tolkuren nodig,… Sommige studenten<br />
hebben een grotere behoefte (kunnen liplezen of niet). Verschillende elementen (o.a. omgeving)<br />
bepalen hoe groot de noden zijn voor leerlingen met een beperking.<br />
Welke vragen moet je te stellen over de aanpassing:?<br />
• Zijn er aanpassingen mogelijk die de betrokkene op doeltreffende wijze in staat stellen op<br />
evenwaardige wijze te participeren?<br />
• Bestaan er maatregelen die de belasting, bv. financieel, reduceren? Zijn er aanpassingen<br />
die even doeltreffend zijn maar minder belastend voor bv. medeleerlingen?<br />
• Dé rem op de aanpassingenplicht = onevenredige belasting: De belasting mag zwaar zijn,<br />
maar mag de betrokken aanbieder van aanpassingen niet tot het faillissement drijven.<br />
Sommige maatregelen zijn minder belastend, bijvoorbeeld voorleessoftware. Indien een student<br />
gebruik maakt van één merk van voorleessoftware en de hogeschool van een ander merk, dan kan je<br />
kiezen voor de minst belastende maatregelen (in dit geval de goedkoopste).<br />
Wat is een onevenredige belasting? Wanneer is de belasting te hoog?<br />
Afweging omtrent de evenredigheid van de aanpassing, met name tussen de beschikbare middelen<br />
en de kostprijs.<br />
• Kostprijs = breed.<br />
– Vb. veiligheid, financiële middelen, organisatorische moeilijkheden, subsidies.<br />
– Kostprijs moet gedeeld worden: vb. voorleessoftware voor examen aangekocht voor<br />
één student is ook bruikbaar voor andere studenten.<br />
• Middelen = ook breed.<br />
– Vb. financieel, maar ook personeel, expertise,…<br />
• Er moet ook gekeken worden naar de voordelen voor de persoon met een beperking en<br />
voor anderen.<br />
– Vb. luchtzuiveringsinstallatie, aangeschafte toestellen, gewijzigde gewoontes etc. zijn<br />
in de toekomst misschien nuttig voor anderen of om anderen aan te trekken,…<br />
Van grote organisaties (met veel middelen) worden grotere inspanningen verwacht.<br />
Opgepast: Het gebruik van het begrip draagkracht duidt vaak op een gebrek aan individualisering. De<br />
verschillende elementen moeten geïdentificeerd worden en in openheid worden besproken.<br />
Integraal gebaseerd op de presentatie van Annelies D’Espallier (KU Leuven) op de ontmoetingsdag<br />
voor de aanspreekpunten van het <strong>SIHO</strong> op 13/06/2013.
Waarom is aanpassingenplicht voortdurende plicht?<br />
• Wanneer een aanpassing leidt tot onevenredige belasting, moet men op zoek gaan naar<br />
een minder belastende aanpassing die zo goed mogelijk voldoet aan de andere<br />
voorwaarden. Als een aanpassing te belastend is, betekent dit niet dat er geen aanpassing<br />
moet worden aangeboden. Dan doe je een trapje terug.<br />
• Wanneer de omstandigheden veranderen (bv meer of minder subsidies, periodes van<br />
recessie of periodes van economische bloei etc.) dan kan de aanpassing ook gewijzigd<br />
worden.<br />
• Tijd speelt ook als element. Vb. vandaag bieden we een redelijke aanpassing aan een<br />
student die voor de helft doeltreffend is. Na een periode kan er een aanpassing worden<br />
aangeboden die doeltreffender is, tot 100% misschien.<br />
Integraal gebaseerd op de presentatie van Annelies D’Espallier (KU Leuven) op de ontmoetingsdag<br />
voor de aanspreekpunten van het <strong>SIHO</strong> op 13/06/2013.