hangt met alles samen - februari 2013 - ISS

ALLES HANGt MEt ALLES SAMEN
Over toepassing van kunst op de Kromhout Kazerne
De Kromhout Kazerne is een van de projecten in de utiliteitsbouw dat tot stand is gekomen via een PPS-aanbesteding
op basis van een DBFMO-overeenkomst. Een van de bijzondere elementen in dit project is de toepassing van grote
kunstwerken. En het feit dat het kunstbudget onder werd gebracht bij ISS Facility Services.
Michel Pan is als directeur Business Solutions & Change vanuit
ISS als een van de onderaannemers betrokken bij het consortium
Komfort - bestaande uit Ballast Nedam, Strukton en John Laing
- en daarmee bij de ontwikkeling van de Kromhout Kazerne.
Pan: ‘In 2007 is Komfort begonnen met de ontwikkeling van de
kazerne. ISS had met architectenbureau Meyer en Van Schooten
Architecten al samengewerkt voor de renovatie van het ministerie
van Financiën. Een van de uitgangspunten van de architect
bij het ministerie was het bundelen van klein groen her en der
in het gebouw tot iets wat toont. Bijvoorbeeld grote binnentuinen
in plaats van plantenbakken in kamers. In de outputspecificaties
voor Kromhout werd een deel van het budget gereserveerd
voor wisselkunst en daarnaast moest iets worden
gedaan met de omvangrijke eigen collectie.
‘Ook moest de kunst geïntegreerd worden in het landschap en
in de gebouwen. We hebben toen in overleg met het ministerie
van Defensie het bundelprincipe ook hier toegepast op de
kunst voor de Kromhout Kazerne. De invulling van de wisselkunst
werd daarbij hoofdzakelijk ingevuld met de eigen collectie,
zodat meer budget overbleef voor grote kunstwerken. Ik heb
toen voorgesteld de kunst in de scope van ISS te brengen omdat
wij er met Komfort voor 25 jaar voor verantwoordelijk zijn.’
uitLeen en veRkoop kunst
Michel Pan maakte in die periode, via het jaarlijkse Amsterdamse
evenement ArtOlive Jong talent, kennis met ArtOlive en Stefan
van Weelden, mede-oprichter van ArtOlive. ArtOlive is een
commerciële organisatie die zich op een bijzondere manier
bezighoudt met uitleen en verkoop van kunst.
Van Weelden: ‘Wij zijn uitlener en verkoper van hedendaagse
kunst, opgericht in 2000. Onze doelstelling is talentvolle kunstenaars
onder de aandacht te brengen van een groot publiek. Ons
zogeheten ArtOlive Jong talent-evenement is inmiddels uitgegroeid
tot een groot jaarlijks evenement. We organiseren het in
samenwerking met de kunstrecensenten en de academies. Daar
laten we de beste 25 tot 30 afstudeerders per jaar zien.
‘Wij kopen geen werken, maar bemiddelen voor kunstenaars. Wij
hebben de stukken in consignatie en verkopen op naam van de
kunstenaar. Het voordeel van deze werkwijze is dat we een heel
grote collectie hebben: zo’n 45.000 kunstwerken van ongeveer
4000 kunstenaars. We hebben de stukken niet in opslag. Dat
maakt ons concept uniek. We hebben een logistiek systeem ontwikkeld
met eigen transport van en naar klanten en kunstenaars.’
De kennismaking via het Young talent-evenement leidde tot
een groot aantal gesprekken onder andere met de architect
Jeroen van Schooten, van Meyer en Van Schooten Architecten.
Het consortium Komfort wilde meer dan het gemiddelde bieden.
WisseLkunst
Van Weelden: ‘Van Schooten dacht dat wij dat wel zouden
kunnen. We hebben toen gezamenlijk een visie ontwikkeld.
Het werd al snel duidelijk dat de architectuur van de Kromhout
maakt dat er helemaal niet zo veel wisselkunst nodig is.
Aanvankelijk dachten we dat het om honderden werken zou
gaan. Nu hangen er iets van 50 of 60.
‘toen ontstond het idee om te kijken of we naast de wisselkunst
ook iets permanents konden ontwikkelen voor Defensie. Mij is
toen gevraagd daarover mee te denken. We zijn geschikte locaties
gaan zoeken en daarbij passende kunstenaars. Door het
oprichten van een Kunstcommissie hebben we ook de mensen
van Defensie bij dit proces betrokken.
‘Wij hebben Veronique Baar ingeschakeld, een onafhankelijke
kunstadviseur met een kunsthistorische achtergrond. Ik heb
haar enkele jaren geleden leren kennen. Zij is heel goed in het
meenemen van mensen in een bepaald beleid en visie. Zij leert
je om kunst zo objectief mogelijk te beoordelen. Het gaat er
niet om of iets mooi of lelijk is, maar of het goed is.’
Gezamenlijk met de projectorganisatie PPS KHK, vanuit Defensie,
zijn diverse Defensievertegenwoordigers benaderd om zitting
te nemen in de kunstcommissie. Uiteindelijk is de keuze gevallen
op zes kunstenaars voor zeven werken.
thematiek dooR defensie bepaaLd
tijdens de realisatiefase is het kunstproject pas goed op stoom
geraakt. Van Weelden: ‘Opleverdatum was 1 oktober 2010. Het
zou te veel zijn geweest de kunstcommissie te laten kiezen uit
20 kunstenaars voor toen nog acht locaties. We hebben daarom
eerst prioriteiten gesteld voor wat betreft de locaties. We kwamen
al snel tot de conclusie dat er in de Wig iets groots moest
komen. Dat zou dan ook voorrang moeten krijgen.’
Pan heeft respect voor het optreden van de kunstenaars. ‘Ik
was aangenaam verrast over de professionaliteit van de kunstenaars.
Dat zijn kleine bedrijven met een werkplaats achter
zich. De kunstenaars hadden het niet gemakkelijk, maar er bleek
heel goed mee samen te werken. Wij hadden nogal wat additionele
eisen, bijvoorbeeld met betrekking tot robuustheid,
Foto's: Jannes Linders fotograaf