Jan Hoet - Frederika Hostens

Portret
8 maczima april 2009
Kunsthistoricus, conservator,
bezieler, stichter, animator, …. Jan Hoet
Tekst: Frederika Hostens
Foto: Cois Van Roosendael

Probeer een beetje
hoop uit te dragen,
ook in je ziekbed
In 1990 werd hij geconfronteerd met nierkanker, in 2003 met een
hersenbloeding en sinds 2000 is hij nierdialysepatiënt. Toch voelt
Jan Hoet zich niet in de steek gelaten door zijn lichaam. “Fysieke
gezondheidsproblemen onderga je ongewild, je mentale gezondheid
brengt je verder”.
Jan Hoet ging begin dit jaar met pensioen
als artistiek leider van het MARTa museum in
Herford (Duitsland). In 2003 ging hij ook al eens met
pensioen, toen als directeur van het SMAK in Gent.
Gaat hij het op 72-jarige leeftijd nu eindelijk echt rustiger
aan doen? “Zie je me al in de zetel zitten met mijn
sloffen aan”, werpt Jan Hoet verontwaardigd op. “Ik
voel me nog altijd fit genoeg om te doen wat ik het
liefste doe: kunst naar de mensen brengen, dus blijf ik
dat doen. Ik werk nu freelance voor diverse musea en
instellingen, onder andere in Napels, Rome, Stuttgart
en Tourcoing”.
Waarom gunt u zichzelf geen pauze?
Jan Hoet: “De nieuwsgierigheid drijft me om door te
gaan. De nieuwsgierigheid voor nieuwe inzichten, nieuwe
ideeën, nieuwe attitudes… Het leven bestaat erin
om je altijd opnieuw te vernieuwen, te veranderen, zoveel
mogelijk informatie op te doen”.
U kreeg de voorbije twintig jaar zware tegenslagen
op gezondheidsvlak te verwerken. Hoe hebt u die
ervaren?
Door ziek te worden, werd ik plots op een andere manier
met mijn lichaam geconfronteerd. Als bokser was
ik me bewust van de kwetsbaarheid van mijn lichaam.
Ik wist dat ik in de ring elk moment een slag kon krijgen.
Maar die situatie zocht ik zelf op. De nierkanker en de
beroerte niet, die overkwamen me ongewild. Met de
dood worden we weinig of nooit geconfronteerd. Door
allerlei verzekeringen, trucs en strategieën duwen we
de dood weg uit ons bestaan. Als je ziek bent, besef
je plots dat het eens zal stoppen en krijg je een nieuw
perspectief. Daardoor word je een ander mens en ga
je anders om met het leven.
Bio Jan Hoet
Jan Hoet (°1936) was van 1961 tot 1975 kunstleraar in
Gent. Van 1975 tot 2003 was hij directeur van het Museum
voor Hedendaagse Kunst in Gent, dat in 1999 een eigen
gebouw kreeg: het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst,
kortweg SMAK. Van 2003 tot 2008 was hij artistiek leider
van het MARTa museum in het Duitse Herford.
Jan Hoet organiseerde prestigieuze kunstevenementen
in binnen- en buitenland, zoals Chambres d’Amis in
Gent (1986), Documenta IX in Kassel (Duitsland, 1992),
Over the Edges in Gent (2000) en Sonsbeek 9 in Arnhem
(Nederland, 2001).
Fantastische geneeskunde
Hoe komt het dat u nierdialyse moet volgen? Is dat
een gevolg van de nierkanker waarvoor u begin de
jaren negentig werd behandeld?
Het is een indirect gevolg. In 1990 haalden de dokters
één nier bij me weg. Ik moest de daaropvolgende jaren
regelmatig de overblijvende nier laten controleren. Op
een keer is er contrastvloeistof ingespoten die te sterk
was. Daardoor raakte de nier beschadigd.
Door een medische fout dus.
Ik noem het liever een zwak moment. Ik verwijt niets of
niemand iets en zeker niet de geneeskunde in het algemeen.
Mijn goede ervaringen met de geneeskunde
wegen veel sterker door dan die ene slechte. De geneeskunde
is fantastisch, zeker in België.
maczima april 2009
9

5x waar
voor Jan Hoet
1. WAAR Ik een HekeL AAn Heb?
Mensenlief, wat een vraag. Als ik een tentoonstelling
maak, dan heb ik een hekel aan veel dingen: aan de
administratie die bij de tentoonstelling hoort, aan het gedoe
met sommige kunstenaars, enz. Maar als het doel
sterker is dan de weg die je moet afleggen, dan lukt
het om die weg – hoe hobbelig ook – af te leggen. In
het ‘gewone’ leven heb ik aan weinig dingen een hekel.
Toch één voorbeeld: lege clichévakanties, met alleen
maar zon en zee, dat vind ik maar niets.
2. WAAR Ik VAn OpkIkkeR?
Het omgekeerde: volle vakanties. De ene kerk na de
andere bezoeken, het ene museum na het andere,
de ene kunstenaar na de andere ontmoeten. Eigenlijk
ben ik dus altijd met vakantie, want mijn beroep is mijn
hobby en omgekeerd. Mijn beroep is geen opgave,
het is een roeping.
U moet drie keer per week naar de nierdialyse.
Dat vraagt een ongelooflijke discipline. Hebt u
nooit zin om ‘foert’ te zeggen?
Het is een programma zoals naar school gaan een
programma is. Ik heb heel mijn leven met een programma
geleefd, een programma in functie van mijn
kunstpassie. De nierdialyse maakt deel uit van een
sociaal programma dat ik daarvoor niet gekend heb.
10 maczima april 2009
3. WAAR Ik (ALtIjD OpnIeUW) nAAR UItkIjk?
Een museum van oude kunst bezoeken of een boek
over kunstgeschiedenis lezen. Ik heb het contact
met de oude kunst nodig om met de hedendaagse
kunst bezig te zijn.
4. WAAR Ik Het LIeFSt ben?
Ik ben in 98 landen geweest. En toch ben ik het liefst
in België. Elk detail treft mij, ik ken de gewoontes van
de mensen door en door. Ik ben vertrouwd met alles
wat in België te voelen is. In Duitsland moet ik altijd
opnieuw construeren. Veel mensen zijn er nog altijd
doordrongen van schuld- en angstgevoelens op
grond van het verleden. Als er iets hapert, dan heeft
het dikwijls iets met de Wereldoorlog te maken. Daar
moet je iedere keer over.
5. WAAR Ik MIjn LeVenSLUSt HAAL?
Uit mijn kleinkinderen en de jeugd tout court. Kinderen
en jongeren zijn fantastisch. Ze hebben andere
wensdromen dan bijvoorbeeld mijn generatie.
Daarvoor geïnteresseerd zijn, lijkt mij niet meer dan
normaal.
Ik ontmoet mensen uit alle lagen van de bevolking
die elk op hun eigen manier met hun ziekte omgaan.
Afhankelijk van waar ik aan het werk ben, volg ik de
nierdialyse in België, Duitsland, Italië of nog een ander
land. Het is telkens een andere sociale confrontatie.
In Italië is de dialyse ongelooflijk gezellig: er wordt
heel wat afgekletst. In Duitsland is het veel stiller: de
patiënten slapen, lezen of kijken televisie.

Geen creativiteit zonder weerstand
In het boek dat u samen met Laurens De keyser
schreef, lees ik ‘Het moeilijkste dat je moet overwinnen,
is de neiging om je te laten gaan’. Wat bedoelt
u daar precies mee?
Het antwoord staat enkele regels hoger in hetzelfde
hoofdstuk: Ik vind dat je er altijd iets moet van maken,
van welke situatie ook. Je moet in je leven een beetje optimisme,
een beetje hoop proberen uit te dragen. Ook in
je ziekbed (einde citaat, red.). Je hebt een fysieke gezondheid
en een mentale. Dat zijn twee verschillende dingen.
Fysieke gezondheidsproblemen onderga je, je mentale
gezondheid brengt je verder.
Wat is de waarde van kunst als een zware ziekte je
levenspad kruist?
Kunst wordt geboren uit weerstand, frustraties, conflicten,
geremdheden en ik weet niet wat allemaal. Ziek zijn
veroorzaakt remmingen en frustraties. Dus waarom zou
kunst geen waarde hebben voor zieke mensen? Kunst
creëert misschien luxe, maar is niet uit luxe ontstaan. Creativiteit
zonder weerstand bestaat niet.
Ziek zijn neemt energie weg, energie die je nodig heb
om creatief te kunnen zijn. Schuilt daarin geen tegenstelling?
Energie? Dat heb je of heb je niet. Het hangt ervan af hoe
je het aanpakt. Ik ga heel doelgericht naar de nierdialyse.
Ik zeg: binnen vier uur ben ik hier weer weg en werk ik
verder. Misschien komt het door die doelgerichtheid dat
ik me na de dialyse niet moe voel?
doel nastreven
Op de website van Stroke, de Belgische patiëntenvereniging
tegen cerebrovasculaire accidenten, schrijft u als
erevoorzitter van de vereniging ‘Indien ik had geweten dat
een te hoge bloeddruk de belangrijkste risicofactor is om
een CVA te krijgen, had ik mijn bloeddruk onder controle
gehouden en had ik zonder twijfel mijn levensstijl onmiddellijk
aangepast’. Hebt u uw levensstijl ook effectief aangepast?
Nu laat ik mijn bloeddruk veel regelmatiger controleren en
ik doe ook zelfcontrole.
Hoe gaat u om met de andere risicofactoren?
Bedoelt u het roken? Ik ben ooit eens acht maanden
gestopt, maar ben daarna opnieuw begonnen. Intussen
ben ik bijna 73 jaar. Een Belgische man wordt gemiddeld
ongeveer 76 jaar. Dus ik ben er bijna (lacht). Stoppen of
niet, ik denk niet dat het nu nog een verschil maakt voor
mij. Wat voor mij telt, is dat ik mijn doel blijf nastreven en
rekening hou met het perspectief van de dood.
In de wereld van Jan HoeT
‘In de wereld van Jan Hoet’ is een verzameling
notities, opgetekend door journalist Laurens De
Keyzer, die voor dit boek vele uren met Jan Hoet
praatte. De tekst wordt geïllustreerd met schetsen
van de conservator zelf.
In de wereld van Jan Hoet, Laurens De Keyser,
Borgerhoff & Lamberigts, 2008
maczima april 2009
11