Jaargang / Année 8, 2002, nr. 1 - Gewina

12----------------------------------------------------------
Onderzoeksprojecten / Projets de recherches
Liebeth de Wreede
Willebrord S nellius (1581-1626 ), humanist-mathematicus
Voor zover Willebrord Snellius nu nog bekend is, is dat als uitvinder van de naar hem
genoemde brekingswet. Deze beschrijft hoe een lichtstraal zich gedraagt die een grens
tussen twee media overgaat. Deze wet heeft hij echter niet gepubliceerd. Dat deed
Descartes later, die hem onafhankelijk ontdekt had. Als we willen weten wat de
betekenis van Snellius voor zijn tijdgenoten was, is die wet dan ook van weinig belang. In
mijn proefschrift laat ik Snellius binnen de cultuur van zijn tijd zien: Snellius de
humanist-mathematicus, een stijlvernieuwer binnen de "Wiskunde.
Willebrord Snellius werd in 1581 geboren als zoon van Rudolf Snellius (1546-
1613), hoogleraar "Wiskunde aan de Leidse universiteit. Zijn eerste onderricht kreeg
Willebrord van zijn vader, die ook een school aan huis had. Tussen 1600 en 1603
maakte hij verschillende reizen naar het buitenland. Hij liep onder andere enige tijd
stage als observatieassistent van Tycho Brahe, die toen als astronoom in Bohemen
werkzaam was. Daama hielp hij zijn vader bij diens onderw:ijs. In 1613, vlak voor de
dood van Rudolf, volgde Willebrord hem op als hoogleraar "Wiskunde. Deze positie
hield hij tot zijn dood in 1626. Hij publiceerde veel: niet alleen liet hij eigen boeken -
allemaal in het Latijn - verschijnen, maar hij vertaalde ook Nederlands werk in het
Latijn en gaf werk van anderen uit, waarvan een deel met commentaar. Bovendien liet
hij een meetkundeleerboek in het Nederlands vertalen. Zijn publicaties bestrijken het
hele terrein van wat toen mathematica, "Wiskunde, was: zowel de mathematica pura (de
abstracte wetenschap van getal en grootheid, onderverdeeld in meetkunde en
arithmetica) als mathematica mixta (vakken waarin objecten uit de werkelijkheid geteld
of gemeten werden, zoals astronomie, landmeetkunde en navigatie). In zijn eigen tijd
was hij een bekend en gewaardeerd geleerde. Wiskundigen uit binnen- en buitenland
reageerden op zijn werk. Kepler duidde hem zelfs aan als 'sieraad van de
meetkundigen van onze eeuw'. In de Republiek was hij ook buiten de universiteit
actief; hij gaf bijvoorbeeld advies aan Prins Maurits.
Wat dreef Snellius bij de productie van zijn omvangrijke oeuvre? De context van de
Leidse universiteit kan daar licht op werpen. Het lijkt erop dat een belangrijke reden
voor Snellius om zoveel en zo divers te publiceren was dat hij een hoogleraarspost in
de wacht "Wilde slepen en daartoe eerst aan de machthebbers van de Leidse
universiteit moest laten zien wat hij waard was. Toen hij eenmaal hoogleraar was, kon
hij die positie met behulp van zijn boeken consolideren en verbeteren. Dat was nodig
omdat "Wiskunde weinig aanzien genoot, omdat het slechts een vak in de artesfaculteit
was en aileen een rol in het propedeutisch onderwijs speelde. Het niet a! te hoge