Download hier de PDF-versie van het tijdschrift Tax Audit ... - IBR

2-3
>
De Bazel-II hervorming
Gevolgen voor de banken en hun
klanten
M A R C R O N VA U X
Licentiaat in de rechten en licentiaat
economisch recht
Bazel II-coördinator van Dexia Bank
Het Comité van Bazel werd in
1974 opgericht door de centrale
banken van de G10-landen: het
had als doel de soliditeit en de stabiliteit
van de banksector op wereldschaal,
die na het faillissement
van de Duitse bank Bankhaus
Herstatt op de helling stond, te
verhogen. Voorts wilde het comité
ook de grote verschillen tussen
de nationale regelgevingen, een
bron van concurrentievervalsing,
afzwakken.
1. Het Comité van Bazel en de eigen
middelen
Hoewel het Comité van Bazel geen verordenende
bevoegdheid heeft, is het in belangrijke
mate verantwoordelijk voor het juridische
kader van de bankactiviteit, en dit niet alleen
in de beperkte kring van zijn leden. De
voorstellen van Bazel II hadden trouwens een
nog grotere impact dan voorheen, dankzij de
kwaliteit van de werkzaamheden, het grondige
debat dat zij op gang brachten met alle
actoren uit de sector en de op wereldschaal
gevoerde impactstudies.
Zij werden vrij getrouw overgenomen in de
Europese richtlijn 2006/49/EG van 14 juni
2006 inzake de kapitaaltoereikendheid van de
beleggingsondernemingen en kredietinstellingen,
die zelf in Belgisch recht werd omgezet
door het Besluit van de Commissie voor het
Bank-, Financie- en Assurantiewezen van
17 oktober 2006, goedgekeurd bij ministerieel
besluit van 27 december 2006. Deze
materie is dus een Europese bevoegdheid, en
is bindend voor alle landen van de Unie, met
dien verstande dat bepaalde nationale opties
open gelaten worden. Momenteel probeert
men echter hun aantal in te krimpen.
Het beheer van de eigen middelen behoort
onmiskenbaar tot de prioriteiten van de
financiële instellingen. Zoals voor elke onderneming
bepaalt dit element de groei en de
financieringscapaciteit, maar voor de banken
zijn de eigen middelen ook de maatstaf en
de limiet van de risicocapaciteit: met het
oog op het vanzelfsprekende streven om de
deposanten te beschermen, is hun krediet- en
marktactiviteit gekoppeld aan het bedrag van
hun eigen middelen.
Sinds 1988 hanteerde men een eigenvermogensratio
(‘Cooke-ratio’), gebaseerd op een
forfaitaire berekening van het risico dat is
verbonden aan de diverse types van activiteiten:
dit wordt gemeenzaam Bazel I genoemd.
Op het vlak van de kredieten is het een vrij
primitief systeem, omdat het slechts enkele
grote wegingscategorieën onderscheidt die
doorgaans verband houden met de aard van
de wederpartij: een risico op overheden met
betrekking tot OESO-landen wordt gewogen
aan 0%, een risico op banken met betrekking
tot OESO-landen aan 20% en een risico op
een onderneming aan 100%, ongeacht de
waarde van de wederpartij. Aangezien men
een dekking van minimaal 8% van de gewogen
risico’s eist, betekent dit eenvoudig dat
een risico van 100 euro op een onderneming
8 euro aan eigen kapitaal zal mobiliseren,
terwijl voor een risico van hetzelfde bedrag
op een bank vijf keer minder voldoende is.
Economisch heeft dit systeem uiteraard weinig
zin. Het klassieke voorbeeld: de lening
aan de kruidenier om de hoek wordt op
dezelfde manier behandeld als die aan Suez;
een voorbeeld dat lachwekkend zou zijn als
deze regeling de weg niet zou vrijmaken voor
zware concurrentievervalsing en zij de betrouwbaarheid
van de solvabiliteitsratio’s niet
ernstig ter discussie zou stellen.
De banken hebben uiteraard niet op het
Comité van Bazel gewacht om hun risicostrategie
op meer relevante ratio’s te baseren. Zij
redeneren nu in functie van het economisch
kapitaal, berekend op basis van de werkelijke
risico’s, hun volatiliteit, hun diversificatie.
De rentabiliteit van een krediet, een relatie,
een activiteit, wordt niet zozeer afgemeten
aan het rendement op de reglementaire eigen
middelen, maar wel aan het rendement, gecorrigeerd
volgens het risico op de economische
eigen middelen; dit heet Raroc, of “Risk
Adjusted Return on Capital”.
2. De Bazel-II hervorming
Het hervormingsprincipe is erop gericht de
banken aan te moedigen om optimale praktijken
toe te passen inzake risicobeheer. Origineel
is het voorstel van een evolutieve benadering,
met drie berekeningsmethoden die
des te praktischer zijn omdat de banken een
hogere graad van verfijning kunnen bereiken
in hun technieken voor risicobeheer:
• een gestandaardiseerde methode stemt
de eisen inzake eigen middelen af op de
externe rating van de diverse types van
wederpartijen;
• een FIRBA-methode (Foundation Internal
Rating Based Approach) is gebaseerd op
interne ratings (kans op wanbetaling), door
de bank geraamd, maar op basis van forfaitaire
gegevens voor de andere berekeningsparameters;
• een AIRBA-methode (Advanced Internal
Rating Based Approach) laat het gebruik
van alle door de bank geraamde risicoparameters
toe.