Gesprek met Annemie Maes 19 Mei 2003 Met: Annemie Maes ...

elke mail gecatalogiseerd moest worden onder verschillende categorieën. Dat werd heel onoverzichtelijk.
Toen kreeg ik een beurs van de VGC en heb met dat geld met iemand samengewerkt om een echte
database te ontwerpen zodat reacties onmiddellijk door de betrokkenen zelf konden geupload worden.
Dirk: Hoe heb je die categorieën bepaald? Heb je die zelf bepaald of gebeurde dit aan de hand van de
verhalen die binnenkwamen en trefwoorden hierin die telkens terugkwamen?
Annemie: Ik heb die categorieën zelf bepaald.
Dirk: Hebben deze categorieën dan te maken met identiteit?
Annemie: Ja, in brede zin. De ganse identiteitsproblematiek en alles wat hier rond hangt van
representatie, etc.
Dirk: Had je het gevoel dat de mensen begrepen waarover het project ging, dat aan de hand van de foto’s
iets zeggen ook betekende dat ze iets complex over henzelf zouden blootgeven?
Annemie: Sommige mensen wel maar andere helemaal niet. Laten we zeggen dat driekwart het begreep
en één kwart niet.
Dirk: Ga je dan met die mensen in gesprek? Als je ziet dat ze er compleet naast zitten, wijs je hen dan
hierop of publiceer je het toch?
Annemie: In het begin, toen ik nog per post werkte en ik reacties kreeg van mensen die ik kende zag ik
dat de meeste mensen heel automatisch precies een nieuw leven voor die persoon op de foto wilden
verzinnen. Dat stoorde mij heel erg omdat het totaal niet was dat ik wilde. Ik wilde geen verhaaltjes, soms
kan het wel gelijklopen want het gaat uiteraard over een projectie maar de nadruk lag echt teveel op het
verzinnen.
Ik ben mijn project gestart in Johannesburg. Veel foto’s waren dus van Afrikanen. In New York
verzamelde ik foto’s in de administratieve buurt waar de mensen hun green card afhaalden. En driekwart
van de in België verzamelde foto’s representeren migranten. Dit leidde tot een vrij stereotiepe benadering
door de beschouwer die al snel verviel in het verzinnen van een tweede leven voor de representant.
Omdat er zoveel foto’s waren van Afrikanen waren er bij die eerste reacties echt wel racistische dingen.
Racistisch in het gebruik van stereotiepen, bijvoorbeeld dingen zoals ‘Mijn vader was een dronkaard en
mijn moeder was een hoer’. Ik begreep snel dat ik de dingen beter moest gaan definiëren want dit was
natuurlijk niet waar ik naartoe wilde.
Dirk: Ze gingen dus eigenlijk een leven verzinnen bij de foto.
Annemie: Ja. Dat was de eerste reactie van mensen: ik ga een nieuw leven verzinnen voor de persoon op
die foto. Ik heb dan veel duidelijker omschreven dat het niet ging om de persoon op de foto; dat de
persoon op de foto enkel een aanleiding was om iets los te maken bij hen; dat ze daarvoor echt moesten
kiezen welke foto uit dat geheel hun iets deed. Je hebt toch altijd ergens iets dat eruit springt, dat je
frappeert en aan iets doet denken. Ik heb dit dan zo goed mogelijk geprobeerd te omschrijven en daarna
zijn de reacties wel veranderd.