Warmtepompen - RCC Koude en Luchtbehandeling

TOTAL ENERGY FORUM
RCCTotalEnergy
RCC Total Energy – Schoon & zuinig koelen en verwarmen
Total Energy Forum:
Iedereen is het er mee eens: duurzaam koelen en verwarmen is een absolute must. In 2009 zullen warmtepompen een
centrale plaats innemen in de discussie over duurzame energie innemen. Maar er is meer onder de zon dan warmtepompen
alleen (te beginnen bij die zon zelf!). De visie van een aantal vooraanstaande leveranciers.
NVKL-voorzitter Vincent Slappendel
(general manager Coolmark):
Warmtepompen:
goed voor milieu
en economie
Warmtepompen zijn bijzonder rendabel.
Zeker in vergelijking met conventionele
installaties. Of er uitsluitend gekoeld
of verwarmd wordt, of beide, maakt in
feite niet uit. Belangrijk is dat er minder
fossiele brandstoffen gebruikt worden
om het beoogde doel te bereiken. Bij
efficiënt ontworpen en goed geïnstalleerde
warmtepomp installaties is dat
het geval. En de warmtepomp werkt in
principe emissievrij. Vanuit milieuoptiek
bekeken levert het toepassen van warmtepompen
een belangrijke bijdrage aan
het realiseren van milieudoelstellingen.
De grote winst valt echter te behalen
indien de warmtepomp breed wordt ingezet
in zowel kleine als grote projecten.
Een brede toepassing bijvoorbeeld is in
plaats van CV-ketels warmtepompen
installeren. Er kunnen dan substantiële
verbeteringen gerealiseerd worden.
Echter, er dienen wel de nodige nuanceringen
te worden aangebracht. De mate
waarin warmtepompen rendabel zijn,
verschilt en hangt af van de toepassing.
Als een warmtepomp wordt gebruikt
om te koelen en verwarmen wordt het
systeem rendabeler dan wanneer alleen
één van beide functies van toepassing
is. Verder speelt de keuze tussen lucht,
bodem of oppervlaktewater als warmtebron
een rol. Ook het afgiftesysteem is
van invloed. Ieder afgiftesysteem heeft
zijn specifieke kenmerken. Vloer/wand
verwarming, klimaatplafonds, ventilator
convectoren, wand- of cassette-units of
combinaties van afgiftesystemen. Steeds
zal er een zorgvuldige afweging gemaakt
dienen te worden. Een ander punt is de
ontwikkeling en productie van warmtepompen.
In vergelijking met reeds lang
bestaande, conventionele systemen staat
de warmtepomp nog aan het begin. De
komende jaren zullen warmtepompen
steeds verder geoptimaliseerd worden
waardoor de efficiëntie toeneemt.
Vanuit financieel oogpunt bekeken zijn
er ook aspecten die onvoldoende tot
uitdrukking worden gebracht. Bijvoorbeeld
politiek bepaalde prijzen van
aardgas, olie en kolen. Of de kosten
ter bestrijding van ongewenste milieueffecten
als gevolg van het gebruik van
fossiele brandstoffen. Ook een totaal
benadering waarin de productie-, gebruik-
en sloopfase van conventionele
installaties en warmtepompen worden
betrokken, ontbreken veelal. Optimalisatie
en vergroting van de productie (serie/massaproductie)
van warmtepompen
zullen de kosten verder doen afnemen.
Dit gekoppeld aan prijsstijgingen van
fossiele brandstoffen zal het verschil
in investeringen tussen conventionele
systemen en warmtepompsystemen
beduidend doen afnemen. Er is slechts
één conclusie mogelijk: Nederland moet
nu (eindelijk) serieus werk gaan maken
van warmtepompen. Het levert (niet
onbelangrijk in een recessie) werk op,
het is goed voor het milieu en bespaart
uiteindelijk kosten.
22

TOTAL ENERGY FORUM
RCCTotalEnergy
RCC Total Energy – Schoon & zuinig koelen en verwarmen
Daikin general manager
Henk Kranenberg
Weloverwogen
op weg naar
2020
Als er in Nederland gesproken wordt
over duurzame oplossingen voor het beperken
van energieverbruik en uitstoot
van CO 2 dan willen we meteen het
beste jongetje van de Europese klas zijn
en is alleen de oplossing met het hoogste
rendement goed genoeg. Met als gevolg
dat deze hoog renderende systemen
slechts langzaam de markt weten te
penetreren. Ze zijn namelijk vaak duur
en daarmee financieel slecht rendabel
te maken. Daarnaast stellen we ons te
afhankelijk op van overheidssubsidies.
Met al onze goede voornemens blijken
we uiteindelijk ver achter te blijven in
de realisatie van de gestelde doelen ten
opzichte van de ons omringende landen.
Een goed voorbeeld hiervan is onze
keuze voor de warmtepomp die de
energie voor ruimteverwarming onttrekt
aan een watervoerende laag diep
in de grond. Deze systemen kunnen
prat gaan op een hoog en constant rendement
gedurende het hele seizoen en
bieden de mogelijkheid tot (nagenoeg)
gratis koelen. Energetisch en milieutechnisch
gezien een hoogstandje, maar
voor de individuele en kleinschalige
woningbouw te kostbaar om de bewoners
over te halen tot het doen van de
benodigde investering. Daarnaast is
bij een collectief gebruik van een bron
een betrouwbare partij nodig voor het
beheer en onderhoud, alsmede de verrekening
van afgenomen energie. Dergelijke
keuzes hebben er uiteindelijk
toe geleid dat we in Nederland bijna op
de laatste plaats staan wat duurzaamheid
betreft, alleen België, Engeland en
Luxemburg presteren nog slechter.
Als antwoord hierop heeft Daikin in
2007 de AlthermaTM lucht/waterwarmtepomp
geïntroduceerd, waarmee
verwarmd, gekoeld en warmtapwater
bereid kan worden. Iedere woning
krijgt een eigen systeem, waarmee
energieverbruik en verantwoordelijkheid
voor onderhoud geen aanleiding
tot discussie is. Tevens blijft er de vrije
keuze voor energieleverancier. De door
Daikin toegepaste techniek is niet
nieuw, deze warmtepompen zijn net na
de Tweede Wereldoorlog ontwikkeld
en zijn volop in een aantal Europese
landen geïnstalleerd. Dat we in
Nederland terughoudend op dit type
warmtepomp hebben gereageerd, is te
wijten aan het lagere rendement ten
opzichte van de warmtepomp met bron.
Gelukkig beginnen we steeds meer te
beseffen dat we het rendement moeten
afzetten tegen de investering. Als we
75% van het maximaal haalbare krijgen
voor 50% van de kosten daarvan, dan
doen we het in principe zelfs beter. In
ieder geval zijn hiermee alle argumenten
weggenomen om niet meer te kiezen
voor een duurzame verwarmingsinstallatie.
Zeker in tijden waarin de
aandelen slecht renderen, kunnen we
beter investeren in duurzame systemen,
omdat de te realiseren besparing ook
als rendement gezien mag worden. Niet
alleen voor de portemonnee, maar in dit
geval ook voor het milieu.
Daarbij worden we sinds december
2008 geholpen door het (met grote
meerderheid van stemmen) aannemen
door het Europese Parlement van de
nieuwe Europese richtlijn voor de promotie
van duurzame energiebronnen, de
“Renewable Energy Source Directive”.
In deze richtlijn worden nu alle (zowel
water-water als lucht-water) warmtepompen
erkend als herwinbare energie
technologie, zoals in de eerdere lichtlijn
de windturbines en zonnepanelen al
waren benoemd. Inmiddels hebben
ook al diverse projecten in de markt en
potentieelstudies bewezen dat, afhankelijk
van de toepassing, de verschillende
warmtepompen een significante bijdrage
leveren aan het 20/20/20 programma
van de overheid.
In mei 2009 komt de Europese Commissie
met een nota waarna de lidstaten
2 jaar de tijd krijgen om de nieuwe
“Directive” te vertalen in de lokale wetgeving
en regelingen. Gegeven de huidige
economische omstandigheden zou
het de Nederlandse Overheid (nationaal
en lokaal) sieren om de “Directive”
versneld in actief beleid om te zetten,
waarmee op korte termijn economie en
milieu worden gediend.
23

FORUM
RCCTotalEnergy
RCC Total Energy – Schoon & zuinig koelen en verwarmen
Edwin Elverding, directeur Western
Airconditioning
De warmtepomp
bestaat al 15
jaar!
De reactie van Western Airconditioning
B.V. op de stelling: “Zijn warmtepompen
een belangrijk middel om de doelstelling
2020 te halen ?” Western Airconditioning
B.V. onderschrijft deze stelling van
harte. Aan het woord is de heer Edwin
Elverding, directeur van Western Airconditioning
B.V.: Zo’n 15 jaar geleden
was het toepassen van airconditioning
units voor verwarming zeker geen
dagelijkse bezigheid. Er ontstonden in
die tijd echter twee nieuwe ontwikkelingen;
1) splitsysteem airconditioners,
multisplits en VRF-systemen die in
toenemende mate werden toegepast
voor hoofdverwarming van kantoren.
2) koudwaterinstallaties (lucht- en
watergekoeld) die als omkeerbare
warmtepomp werden toegepast voor
laagtemperatuur verwarming van kantoren,
maar in toenemende mate ook in
woningen. De motivatie hiertoe was (en
is) tweeledig; warmte produceren tegen
een belangrijk hoger rendement dan met
gasverwarming met als gevolg minder
energieverbruik en dus lagere kosten,
en als tweede duurzame warmte met als
gevolg minder CO 2 -uitstoot. Als we kijken
naar de huidige situatie dan zien we
dat deze ontwikkeling heeft geleid tot
een nieuw marktgebied waarbij warmte-
pompen juist in veel gevallen uitsluitend
worden toegepast voor verwarming.
Koelen is niet meer het hoofddoel of
zelfs niet eens van toepassing.
Kijken we naar de nabije toekomst
dan zullen twee factoren leiden tot een
enorm potentieel voor warmtepompen;
1) De verlaging van de EPC factor van
0,8 (nu) naar 0,6 in 2010.
2) De eis vanuit de overheid om het
CO 2 -verbruik met minimaal 20% te
reduceren.
Beide doelstellingen zijn uitsluitend
haalbaar door het toepassen van
warmtepompen voor zowel verwarming
van de woning als productie van de
benodigde hoeveelheid tapwater.
Ook Western Airconditioning B.V. heeft
deze ontwikkeling met belangstelling
gevolgd en heeft de afgelopen jaren
diverse nieuwe warmtepomp producten
op de markt gebracht. Onze nieuwste
ontwikkeling is een programma warmtepompen
speciaal voor de woningbouw
en kleine utiliteit, voorzien van tapwater
productie met als bron buitenlucht, de
bodem of grondwater. Opties als passieve
koeling, zonnecollector integratie
maar ook bi-valente systemen in bestaande
woningen (CV+warmtepomp)
behoren tot de mogelijkheden. Western
Airconditioning B.V. wil met haar nieuwe
producten een voorname rol spelen
in dit snel groeiende marktsegment.
Algemeen directeur Arjen de Jong
van Alklima:
Warmtepompen
– minder woorden,
meer ondernemen
Energiebesparing en duurzaamheid zijn
het gesprek van de dag. Zoals het in elk
innovatietraject gaat, wordt er vooralsnog
meer gesproken dan echt ondernomen.
Maar de “wil” is er zeker, de visie wordt
stap voor stap gevormd en dan kan het
“doen” niet lang meer uitblijven. De
koel- en koudetechnische branche doet het
verhoudingsgewijs uitstekend als het gaat
om duurzaamheid. Waar we nu nog voor
een groot deel afhankelijk zijn van fossiele
energiebronnen, zie je dat deze afhankelijkheid
snel afneemt. Deels omdat de installaties
steeds efficiënter en zuiniger worden
en deels omdat we steeds beter in staat zijn
om milieuvriendelijke energiebronnen te
benutten.
“The future is green and cool”: naar mijn
mening ziet de toekomst er zo groen uit
dat we over niet al te lange tijd in staat
zullen zijn om met de energie die in en om
een gebouw aanwezig is, volledig te kunnen
voorzien in de energiebehoefte van de
gebruikers. Het begint met een energieneutraal
gebouw. Je kunt pas echt van
energieneutraal spreken als een gebouw in
staat is de eigen behoefte aan energie voor
verwarmen en koelen zelf op te wekken.
De oplossing zit in de doorontwikkeling
van warmtepompen in combinatie met
windmolens, pv cellen en zonneboilers.
24

FORUM
RCCTotalEnergy
RCC Total Energy – Schoon & zuinig koelen en verwarmen
Dat betekent dat geen fossiele brandstoffen
gebruikt hoeven te worden en dat gebouwen
dus ook volledig CO 2 -neutraal zijn.
Maar zover is het nog niet. De korte
termijn focus ligt op het efficiënter gebruik
van energie. Mitsubishi Electric heeft haar
honderdjarig bestaan aangegrepen om
ambitieuze doelen te stellen. Met “The environmental
vision 2021” stelt Mitsubishi
Electric zich ten doel om de CO 2 -uitstoot
zowel in productie als tijdens het leven
van haar producten met minimaal 30% te
reduceren. Daarbij wil zij de producten fabriceren
uit volledig te recyclen grondstoffen
om de afvalberg voor de toekomst te
reduceren. Dus wat Alklima betreft kiezen
wij voor Vision 2021 om de doelstellingen
van “op weg naar een duurzaam 2020” te
kunnen overtreffen.
De grootste winst die momenteel behaald
wordt op de weg naar duurzaamheid is
naar mijn mening de totaaloplossingen
in klimaatbeheersing en gebouwbeheer.
De nieuwste systemen regelen het gehele
klimaat naar individuele wens en zorgen,
behalve natuurlijk voor een verhoogd
comfort, voor een sterke reductie van het
energieverbruik. Termen als combiwarmtepomp
en energie-uitwisseling zijn nu nog
enkel begrippen die binnen onze branche
bekend zijn, maar hoe lang duurt het nog
voordat uw zoontje, neefje of kleinzoon
zegt. “Mag de warmtepomp wat hoger,
het is koud hier!” We zijn op weg naar een
duurzaam 2021 of 2020: aan ONS zal het
niet liggen.
Intercool-directeur Kees Groen
Warmtepompen
niet meer weg te
denken
Warmtepompen zullen zeker een zeer belangrijk
middel zijn om de doelstelling van
2020 te kunnen halen. De warmtepomp
heeft het afgelopen decennium in vele
varianten en uitvoeringen een stormachtige
technische ontwikkeling doorgemaakt.
Sinds de warmtepompen, of deze nu elektrisch,
door gas of op een andere manier
zijn aangedreven, hebben aangetoond dat
op primaire energie kan worden bespaard,
hebben zij hun plaats bewezen. De ontwikkeling
staat echter niet stil. Zijn op dit moment
rendementswaarden van 400% haast
gemeengoed en incidenteel 550% haalbaar;
in de toekomst zullen er ongetwijfeld
warmtepompen worden ontwikkeld
waarvan de rendementswaarden kunnen
oplopen tot 800% of nog hoger. Hiermee
is de techniek om (fossiele) brandstof 1
op 1 om te zetten in verwarmingsenergie,
zoals bij de huidige CV-ketel gebeurt, voorgoed
naar het verleden verwezen. Indien
we met de toepassing van warmtepompen
zo goed en goedkoop verwarmingsenergie
kunnen genereren door het op een plaats te
onttrekken waar het haast nutteloos is, zijn
warmtepompen in de nabije toekomst niet
meer weg te denken.
25