richtlijn - Kwaliteitskoepel

Omschrijving van het probleem
In deze richtlijn worden diagnostiek en behandeling van de ovariumcyste zonder klachten na de menarche
besproken. De maximale diameter van de preovulatoire follikel is 3 cm. Een simpele ovariumcyste is een
symptoomloze, postmenarchale cyste die groter is dan 3 cm. In deze richtlijn worden overwegingen besproken
die een rol spelen in het beleid bij een simpele cyste. Prenatale en neonatale cysten en cysten bij meisjes
voor de menarche worden hier buiten beschouwing gelaten.
Analyse van de beschikbare kennis
Dit hoofdstuk is onderverdeeld in subhoofdstukken en/of paragrafen. Om de inhoud te kunnen bekijken klikt u
in de linkerkolom op de subhoofdstuk- en/of paragraaftitel.
Definitie
De simpele ovariumcyste is, echoscopisch gemeten, groter dan 3 cm (in drie richtingen gemeten), transsoon,
uniloculair zonder septa en zonder papillaire formaties.
Etiologie en pathologie
Simpele ovariumcysten ontstaan meestal uit normale follikels. De binnenkant van de cyste wordt bekleed door
granulosaweefsel. De wanden zijn glad zonder papillaire formaties en de cyste is meestal gevuld met helder
tot lichtgeel vocht. Bij premenopauzale vrouwen kan de concentratie oestrogenen (en androgenen) verhoogd
zijn ten opzichte van de serumwaarden.
Epidemiologie
Simpele cysten worden meestal bij toeval ontdekt 1 . Bij 2,5% van 5000 vrouwen werd een asymptomatische
simpele ovariumcyste gevonden 2 . In een onderzoek bij 1000 zwangere vrouwen werd tijdens
routineechoscopie in het eerste trimester in 29% een simpele cyste gevonden.
Klachten
Er zijn geen specifieke klachten. Soms bestaan er cyclusstoornissen in de vorm van secundaire amenorroe of
metrorragie 3 .
Complicerende factoren
• Kans op maligniteit
Premenopauzale vrouwen.
In een studie 4 werden 641 premenopauzale vrouwen met een simpele cyste onderzocht: in totaal werden in
deze groep 5 maligniteiten (0,8%) gevonden. Een cyste tussen de 3 en 4 cm was nooit maligne; bij een cyste
tussen de 4 en 7 cm is de kans op maligniteit 1,4%. Boven de 7 cm is de maligniteitskans 2,3%, waarbij
aangetekend moet worden dat het in de helft van de gevallen een borderline-tumor van het ovarium betrof.
Verder dient opgemerkt te worden dat de betrouwbaarheid van de vaginale 5 MHz-probe afneemt met de
grootte van de cyste, hetgeen een grotere maligniteitskans zou kunnen verklaren. De leeftijd bleek ook een
risicofactor te zijn: tot het 50e jaar bedraagt de kans op een maligniteit 0,6%, vanaf het 50e jaar is deze 3,6%
waarbij ook weer de helft een borderline-tumor van het ovarium is 4 .
• Kans op torsie
1