richtlijn - Kwaliteitskoepel

Hoewel in elke gynaecologische praktijk een torsie van het ovarium een aantal malen per jaar voorkomt, zijn
er in de literatuur geen betrouwbare gegevens te vinden over de kans op torsie. Er zijn enkele case-reports
over een verhoogde kans van torsie van het ovarium na ovariumstimulatie met gonadotropinen tijdens een
IVFbehandeling 9 10 . In een retrospectieve studie 10 onder 59 vrouwen met een torsie van het adnex werd bij
10 vrouwen de torsie teruggedraaid; bij slechts één vrouw kon het ovarium worden gespaard. In een andere
studie echter kon bij 65% van de patiënten na detorsie het ovarium gespaard worden 11 . Bij verdenking op een
torsie kan door een snelle detorsie het ovarium behouden blijven. Een detorsie is in de zwangerschap zeker
ook mogelijk. Onder de 16 weken kan dit laparoscopisch, na de 16e week door middel van een laparotomie.
• Zwangerschap
Met name door routinegebruik van echoscopie in de zwangerschap worden meer ovariële cysten ontdekt (tot
29%). Meestal zijn dit luteïnecysten die na de 12e zwangerschapsweek verdwijnen 12 . Dat de resultaten elkaar
tegenspreken blijkt wel uit een screeningsonderzoek 13 waarbij slechts 31 simpele cysten werden vastgesteld
bij 43.372 zwangere vrouwen (0,07%). Er werd geen maligniteit gevonden.
Diagnostiek
• Het gynaecologisch onderzoek
Het lichamelijk onderzoek is niet altijd betrouwbaar. Meestal is een simpele cyste bij vaginaal toucher goed te
voelen, maar dit is afhankelijk van de diameter, de panniculus en het relaxeren van de vrouw. Een simpele
cyste kan ruptureren tijdens het gynaecologisch onderzoek.
• Echoscopie/doppler
Transvaginale echoscopie is betrouwbaarder dan gynaecologisch onderzoek. Indien het ovarium niet in beeld
kan worden gebracht dient een aanvullende abdominale echoscopie overwogen te worden, met name bij grote
cysten en in de zwangerschap.
De cyste wordt in drie richtingen loodrecht op elkaar gemeten (minimaal vereist 5 MHz). Voor de uitvoering,
verslaglegging en rapportage wordt verwezen naar NVOG-richtlijn 27, Gynaecologische echoscopie.
Voor simpele cysten geven kleurendoppler en PI-/PR-metingen geen aanvullende diagnostische informatie die
de behandeling zou kunnen beïnvloeden 14 .
• Andere beeldvormende technieken
CT-scan en MRI geven niet meer informatie dan vaginale echoscopie.
• Tumormarkers
Er is geen literatuur over CA125- waarden bij een simpele cyste. Bij 8,8% van gezonde premenopauzale
vrouwen is het CA125 hoger dan 35 U/l. CA125-bepaling bij vrouwen met een simpele cyste lijkt niet zinvol 15 .
Ter overweging is spijtserum als na de operatie blijkt dat het toch om een maligne tumor gaat.
Therapie
• Orale anticonceptiva
Simpele cysten verdwijnen niet door gebruik van orale anticonceptiva en progestativa. Pilgebruik heeft wel
een preventieve werking (tot 50%) met betrekking tot het ontstaan van simpele cysten 16 .
• Punctie
2