2010 - Gemeente Arnhem

AGENDAPUNT 

NR: 

2010.0.066.991 

Concernstaf Bureau Gemeentesecretaris 16 juli 2010 

Pagina 1 van 159

Collegenota 

Aan burgemeester en wethouders 

Documentnummer 2010.0.066.991 

Datum 

Zaaknummer 2009-10-01374 

Datum 

Vertrouwelijk 

nee 

Portefeuillehouder 

Van Wessem 

Dienst 

Maatschappelijke 

Ontwikkeling 

In DT 

Nee 

Ambtenaar Fresia Janse In college 27-07-2010 

Telefoonnummer 026-37743746 

Onderwerp 

Voorstel in 

raadscommissie 

Vaststellen definitieve 

subsidie Arnhem Mode 

Voorstel in raad Nee 

Biënnale 2009 Genoemde data fataal Nee 

Ja 

Beslispunten 

1. De subsidie aan de Stichting Arnhem Mode Biënnale voor de Arnhem Mode Biënnale 2009 definitief 

vaststellen op € 908.000, waarvan € 700.000 reguliere subsidie en € 208.000 garantiesubsidie. 

2. De tekst van de beschikking tot vaststelling van deze subsidie vaststellen. 

3. De Raad informeren over de beslispunten 1 en 2 middels bijgaande raadsbrief. 

Korte toelichting / samenvatting 

In 2009 heeft de derde editie van de Arnhem Mode Biënnale plaats gevonden, onder de naam ‘Shape’. 

Hiervoor heeft de gemeente een subsidie en een garantiesubsidie beschikbaar gesteld. Op basis van het door 

de Stichting Arnhem Mode Biënnale toegezonden verslag en afrekening van het evenement kan nu de 

subsidie definitief worden vastgesteld. Op grond van de Algemene Subsidieverordening neemt het college van 

burgemeester en wethouders hiertoe een besluit. 

Op 30 maart 2010 heeft de stichting de afrekening (inclusief accountantsverklaring) toegezonden. Hieruit blijkt 

dat, na verrekening van de reguliere gemeentelijke subsidie van € 700.000, het evenement uit 2009 is 

afgesloten met een tekort € 404.434. Voor een deel (€ 196.434) zal de stichting haar vermogenspositie 

belasten, die daardoor negatief wordt. Voor een ander deel (€ 208.000) doet de stichting een beroep op een 

gemeentelijke garantiesubsidie (waarvan € 200.000 al is bevoorschot en afgedekt). Deze € 208.000 is het 

tekort als gevolg van achtergebleven inkomsten uit sponsoren fondsenwerving en daar was de garantiesubsidie 

voor bedoeld. 

Voorgesteld wordt in te stemmen met het verzoek van de stichting. Dit impliceert dat de subsidie voor de 

Arnhem Mode Biënnale 2009 definitief wordt vastgesteld op € 908.000 (€ 700.000 reguliere subsidie en 

€ 208.000 garantiesubsidie). De gemeentelijke dekking hiervan is als volgt: 

a. € 700.000 reguliere subsidie is gedekt in de Meerjarenprogrammabegrotingen van 2009 en 2010; 

b. € 200.000 garantiesubsidie is gedekt uit het positieve resultaat bij de Jaarrekening 2009; 

c. € 8.000 wordt nu geboekt ten laste van de cultuurbegroting 2010. 

Wij stellen u tevens voor bijgevoegde beschikking tot definitieve vaststelling van de subsidie voor de Mode 

Biënnale 2009 vast te stellen en de Raad te informeren over beide besluiten. 

Pagina 2 van 159 

1

Te kopiëren stukken voor het college 

Ter inzage te leggen stukken voor het college 

Collegenota en raadsbrief 

Brief tot vaststelling definitieve subsidie 

Brieven van 23-7-2008 en 06-05-2009. 

Raadsbesluit van 16-02-2009 (garantiesubsidie) 

Brief van 28-10-2009 

Raadsbesluit 2009.0.003.910 van 16-02-2009 

Afrekening Arnhem Mode Biennale 2009 (brief 30 

maart 2010). 

Inhoudelijk verslag (ontvangen 13-01-2010) 

Te kopiëren stukken voor raadscommissie of 

gemeenteraad: 

Ter inzage te leggen stukken voor raadscommissie 

of gemeenteraad: 

Raadsbrief 


Brieven van 23-7-2008 en 06-05-2009. 


Brief van 28-10-2009 

Raadsbesluit 2009.0.003.910 van 16-02-2009 

Afrekening Arnhem Mode Biennale 2009 (brief 30 

maart 2010). 



2

Toelichting op het voorstel 

1. Aanleiding / Probleemstelling 


Hiervoor heeft de gemeente een subsidie en een garantiesubsidie beschikbaar gesteld bij beschikking van 6 

mei 2009. Op basis van het door de Stichting Arnhem Mode Biënnale toegezonden verslag en afrekening van 

het evenement kan nu de subsidie definitief worden vastgesteld. Op grond van de Algemene 

Subsidieverordening neemt het college van burgemeester en wethouders hiertoe een besluit. Dit besluit 

wordt ter kennisname aan de Raad aangeboden. 

Op de gemeentebegroting staat jaarlijks een bedrag van € 350.000 ten behoeve van één editie van de – 

tweejaarlijkse- Arnhem Mode Biënnale. Zo zijn de bedragen uit 2009 en 2010 (in totaal € 700.000) bedoeld 

als bijdrage voor de organisatie van de editie van 2009. Bij brief van 23 juli 2008 is het bestuur van de 

stichting kenbaar gemaakt dat een eerste voorschot van € 450.000 beschikbaar wordt gesteld. Per brief van 6 

mei 2009 is een tweede voorschot toegekend en wel van € 250.000. Het totaal van de toegekende 

voorschotten kwam daarmee op het beoogde subsidiebedrag van € 700.000. 

Al tijdens de voorbereidingen van het evenement in 2009 heeft de stichting aangegeven dat het 

subsidiebedrag van € 700.000 onvoldoende zou zijn. Het bestuur heeft daarop de gemeente om een 

garantiesubsidie gevraagd. De Raad heeft in antwoord op dit verzoek op 16 februari 2009 besloten een 

garantiesubsidie van € 500.000 vast te stellen. Hierop zou een beroep gedaan kunnen worden bij 

tegenvallende inkomsten uit sponsoren fondsenwerving bij de stichting. 

Vooruitlopend op de afrekening van de Arnhem Mode Biënnale 2009 heeft het college op 27 oktober 2009 

besloten om een voorschot van € 200.000 op de garantiesubsidie aan de stichting toe te kennen. Dit vooral 

gericht op de liquiditeitspositie van de stichting. 

Op 30 maart 2010 heeft de stichting de afrekening (inclusief accountantsverklaring) toegezonden. Hieruit 

blijkt dat het evenement uit 2009 is afgesloten met een tekort € 404.434. Voor een deel (€ 196.434) zal de 

stichting haar vermogenspositie belasten, die daardoor negatief wordt. Dit tekort wordt volgens het 

jaarverslag 2009 van de stichting veroorzaakt door o.a. extra bouwkosten om aan het bouwbesluit te voldoen 

en liften. Voor een ander deel (€ 208.000) doet de stichting een beroep op de gemeentelijke garantiesubsidie 

(waarvan dus € 200.000 al is bevoorschot). Het tekort van € 208.000 is volgens het jaarverslag van de 

stichting veroorzaakt door tegenvallende sponsoren fondsenwerving als gevolg van de wereldwijde 

kredietcrisis. Juist hiervoor was de garantiesubsidie voor bedoeld. Uit de jaarrekening 2009 van de stichting 

blijkt inderdaad dat er € 208.000 minder aan sponsorgelden is ontvangen dan begroot over de periode 

2008/2009. 

Voorgesteld wordt in te stemmen met het verzoek van de stichting. Tevens wordt voorgesteld bijgevoegde 

beschikking tot definitieve vaststelling van de subsidie voor de Mode Biënnale 2009 vast te stellen en de 

Raad te informeren over beide besluiten. 

2. Doel 

Doel is het vaststellen van de gemeentelijke subsidie aan de Stichting Arnhem Mode Biënnale ten behoeve 

van het evenement Arnhem Mode Biënnale 2009 (genaamd ‘Shape’). 

3. Argumenten 

Bekeken is of de jaarrekening van de Arnhem Mode Biënnale 2009 een getrouw beeld geeft van het 

vermogen en resultaat 2009. Een door accountantsbureau PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. 

opgestelde verklaring d.d. 29 maart 2010 geeft aan dat aan deze eis is voldaan. 

4. Financiën 

Uit de jaarrekening van de Arnhem Mode Biënnale 2009 blijkt dat het evenement uit 2009 is afgesloten met 

een tekort € 404.434. Voor een deel (€ 196.434) zal de stichting haar vermogenspositie belasten, die 

daardoor negatief wordt. Voor een ander deel (€ 208.000) doet de stichting een beroep op de gemeentelijke 

garantiesubsidie (waarvan dus € 200.000 al is bevoorschot). 


3

Voorgesteld wordt het verzoek van de stichting te honoreren. Dat impliceert dat de subsidie voor de Arnhem 

Mode Biënnale 2009 definitief wordt vastgesteld op € 908.000 (€ 700.000 reguliere subsidie en € 208.000 

garantiesubsidie). De gemeentelijke dekking hiervan is als volgt: 


b. € 200.000 garantiesubsidie is gedekt uit het positieve resultaat bij de Jaarrekening 2009; 


5. Risico’s 

De stichting Arnhem Mode Biënnale sluit 2009 af met een negatief eigen vermogen van circa € 61.000. Dit 

zal door de stichting recht getrokken moeten worden in de jaren 2010 en 2011 – de periode van 

voorbereiding en plaatsvinden van de Arnhem Mode Biënnale 2011. Gezien de hoogte van de totale 

begroting van de stichting (3 miljoen euro per editie) is het reëel om te veronderstellen dat de stichting hiertoe 

in staat zal zijn. Bij de toekenning van de subsidie voor de editie 2011 zal als randvoorwaarde worden gesteld 

dat het negatief eigen vermogen in het jaarverslag van 2011 is weggewerkt. 

6. Uitvoering en evaluatie 

Na vaststelling van de definitieve subsidie en de beschikking van de gemeentelijke subsidie (inclusief 

garantiesubsidie) wordt de beschikking toegezonden aan de Stichting Arnhem Mode Biënnale. De raad wordt 

geïnformeerd over beide besluiten. 


4

Communicatieparagraaf 

Heeft er al communicatie plaatsgevonden? Zo ja, met wie en hoe? 

Met de stichting Arnhem Mode Biënnale is overleg gevoerd, onder andere na de ontvangst van het 

inhoudelijke verslag van de Arnhem Mode Biënnale 2009 (najaar 2009) en na ontvangst van de afrekening 

van dit evenement ( voorjaar 2010). 

Zijn er direct belanghebbenden die geïnformeerd moeten worden, voordat de media worden 

geïnformeerd? Zo ja, hoe gebeurt dit? 

Het bestuur en directie van de Stichting Arnhem Mode Biënnale. 

Is er naast openbaarmaking in het persgesprek ook een persbericht nodig? (Zo ja, bijvoegen) 

Nee. 

Is naast het persgesprek en persbericht nog een andere wijze van bekendmaking nodig? Zo ja, 

waaruit bestaat die? 

Nee. 

Is er een communicatieplan over dit onderwerp? 

Nee. 

12-07-2010 

Sector cultuur – dienst MO 


5

De voorzitter van de gemeenteraad 

ten behoeve van commissiebehandeling 

Datum : 27 juli 2010 

Uw kenmerk 

Zaaknummer: 

: 

2009-10-01374 

Ons kenmerk : 2010.0.067.009 

Contactpersoon : Fresia Janse 

Doorkiesnr. : 026-3773746 

Onderwerp: 

Vaststelling Subsidie Arnhem Mode Biënnale 

2009 

Geachte voorzitter en leden, 

Wij stellen u voor kennis te nemen van ons besluit van 27 juli 2010 om: 

1. De subsidie aan de Stichting Arnhem Mode Biënnale voor de Arnhem Mode Biënnale 2009 definitief 

vast te stellen op € 908.000, waarvan € 700.000 reguliere subsidie en € 208.000 garantiesubsidie. 

2. De tekst van de beschikking tot vaststelling van deze subsidie vast te stellen. 

1. Aanleiding / Probleemstelling 


Hiervoor heeft de gemeente een subsidie en een garantiesubsidie beschikbaar gesteld bij beschikking van 6 

mei 2009. Op basis van het door de Stichting Arnhem Mode Biënnale toegezonden verslag en afrekening van 

het evenement is de subsidie definitief vastgesteld. Op grond van de Algemene Subsidieverordening heeft 

het college van burgemeester en wethouders hiertoe een besluit genomen. 

Op de gemeentebegroting staat jaarlijks een bedrag van € 350.000 ten behoeve van één editie van de – 

tweejaarlijkse- Arnhem Mode Biënnale. Zo zijn de bedragen uit 2009 en 2010 (in totaal € 700.000) bedoeld 

als bijdrage voor de organisatie van de editie van 2009. Bij brief van 23 juli 2008 is het bestuur van de 

stichting kenbaar gemaakt dat een eerste voorschot van € 450.000 beschikbaar wordt gesteld. Per brief van 6 

mei 2009 is een tweede voorschot toegekend en wel van € 250.000. Het totaal van de toegekende 

voorschotten kwam daarmee op het beoogde subsidiebedrag van € 700.000. 

Al tijdens de voorbereidingen van het evenement in 2009 heeft de stichting aangegeven dat het 

subsidiebedrag van € 700.000 onvoldoende zou zijn. Het bestuur heeft daarop de gemeente om een 

garantiesubsidie gevraagd. De Raad heeft in antwoord op dit verzoek op 16 februari 2009 besloten een 

garantiesubsidie van € 500.000 vast te stellen. Hierop zou een beroep gedaan kunnen worden bij 

tegenvallende inkomsten uit sponsoren fondsenwerving bij de stichting. 

Vooruitlopend op de afrekening van de Arnhem Mode Biënnale 2009 hebben wij op 27 oktober 2009 besloten 

om een voorschot van € 200.000 op de garantiesubsidie aan de stichting toe te kennen. Dit vooral gericht op 

de liquiditeitspositie van de stichting. 

Op 30 maart 2010 heeft de stichting de afrekening (inclusief accountantsverklaring) toegezonden. Hieruit 

blijkt dat het evenement uit 2009 is afgesloten met een tekort € 404.434. Voor een deel (€ 196.434) zal de 

stichting haar vermogenspositie belasten, die daardoor negatief wordt. Dit tekort wordt volgens het 

Eusebiusbuitensingel 53 • Postbus 5283 • 6802 EG ARNHEM 

Telefoon 0900 - 1809 • Fax 026 - 3774977 • E-mail: Gemeente@Arnhem.nl 


DIENST MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELING

Datum: 27 juli 2010 

Ons kenmerk: 

Pagina: 2 

jaarverslag 2009 van de stichting veroorzaakt door o.a. extra bouwkosten om aan het bouwbesluit te voldoen 

en liften. Voor een ander deel (€ 208.000) doet de stichting een beroep op de gemeentelijke garantiesubsidie 

(waarvan dus € 200.000 al is bevoorschot). Het tekort van € 208.000 is volgens het jaarverslag van de 

stichting veroorzaakt door tegenvallende sponsoren fondsenwerving als gevolg van de wereldwijde 

kredietcrisis. Juist hiervoor was de gemeentelijke garantiesubsidie bedoeld. 

Uit de jaarrekening 2009 van de stichting blijkt inderdaad dat er € 208.000 minder aan sponsorgelden is 

ontvangen dan begroot over de periode 2008/2009. 

2. Doel 

Doel is het vaststellen van de gemeentelijke subsidie aan de Stichting Arnhem Mode Biënnale ten behoeve 

van het evenement Arnhem Mode Biënnale 2009 (genaamd ‘Shape’). 

3. Argumenten 

Bekeken is of de jaarrekening van de Arnhem Mode Biënnale 2009 een getrouw beeld geeft van het 

vermogen en resultaat 2009. Een door accountantsbureau PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. 

opgestelde verklaring d.d. 29 maart 2010 geeft aan dat aan deze eis is voldaan. 

4. Financiën 

Uit de jaarrekening van de Arnhem Mode Biënnale 2009 blijkt dat het evenement uit 2009 is afgesloten met 

een tekort € 404.434. Voor een deel (€ 196.434) zal de stichting haar vermogenspositie belasten, die 

daardoor negatief wordt. Voor een ander deel (€ 208.000) doet de stichting een beroep op de gemeentelijke 

garantiesubsidie (waarvan dus € 200.000 al is bevoorschot en door de vaststelling van de gemeentelijke 

Jaarrekening 2009 ook al is gedekt uit het positieve resultaat over 2009). 

Het verzoek van de stichting is door ons gehonoreerd. Dat impliceert dat de subsidie voor de Arnhem Mode 

Biënnale 2009 definitief wordt vastgesteld op € 908.000 (€ 700.000 reguliere subsidie en € 208.000 

garantiesubsidie). De gemeentelijke dekking hiervan is als volgt: 


b. € 200.000 garantiesubsidie is gedekt uit het positieve resultaat bij de gemeentelijke Jaarrekening 2009; 


5. Risico’s 

De stichting Arnhem Mode Biënnale sluit 2009 af met een negatief eigen vermogen van circa € 61.000. Dit 

zal door de stichting recht getrokken moeten worden in de jaren 2010 en 2011 – de periode van 

voorbereiding en plaatsvinden van de Arnhem Mode Biënnale 2011. Gezien de hoogte van de totale 

begroting van de stichting ( 3 miljoen euro per editie) is het reëel om te veronderstellen dat de stichting 

hiertoe in staat zal zijn. Bij de toekenning van de subsidie voor de editie 2011 zal als randvoorwaarde worden 

gesteld dat het negatief eigen vermogen in het jaarverslag van 2011 is weggewerkt. 

6. Uitvoering en evaluatie 

Na vaststelling van de definitieve subsidie en de beschikking van de gemeentelijke subsidie (inclusief 

garantiesubsidie) is de beschikking toegezonden aan de Stichting Arnhem Mode Biënnale. 






Ons kenmerk: 

Pagina: 3 

Hoogachtend 

Het college van burgemeester en wethouders van Arnhem, 

de secretaris, 

de burgemeester, 

Bijlagen: 


Brieven van 23-7-2008 en 06-05-2009. 


Brief van 27-10-2009 

Afrekening Arnhem Mode Biënnale 2009 (brief 30 maart 2010). 


i.a.a.: archief, dienst MO (R. Alofs) 






Ons kenmerk: 

Pagina: 4 

Eusebiusbuitensingel 53 • Postbus 5283 • 6802 EG 

Pagina 

ARNHEM 

10 van 159 



documentnaam J:\Beleid\Algemeen\Conceptbrieven\Cultuur\Fresia Janse\10-1 Vaststelling subsidie AMB 

2009.doc 

naam Fresia Janse sector CULT tel 026-3773746 

datum 

27-jan-2010 

routing 0. sectorhoofd 1. registratuur 2. 3. 4. 

paraaf 

datum 

werkprocesnummer 

zaak afgedaan 

X Nee 

(bij nieuwe zaak) 

document afgedaan 

XNee 

Datum : 20 juli 2010 

Het bestuur van de Stichting 

Uw kenmerk : 

Arnhem Mode Biënnale 

Ons kenmerk : 2010.0.067.018 

Postbus 440 

Zaaknummer : 2009-10-01374 

6800 AK ARNHEM 

Contactpersoon : Fresia Janse 

Doorkiesnr. : 026-3773746 

Onderwerp: 

Vaststelling subsidie Arnhem Mode Biënnale 

2009 concept 

Geacht bestuur, 

Bij brief van 12 oktober 2009 heeft u ons een financieel verslag toegezonden van de Arnhem Mode 

Biënnale 2009 (zaaknummer 2009-10-01374/ doc.nummer 2009.0.092.553). Op 12 januari 2010 

ontvingen wij van u een inhoudelijk verslag (zaaknummer 2010-01-01053, doc.nummer 2010.0.003.922). 

De door u toegezonden verslagen ter verantwoording van de subsidie, zijn door ons beoordeeld. Op 

grond hiervan hebben wij de gemeentelijke subsidie voor de editie van de Arnhem Mode Biënnale 2009 

definitief vastgesteld. Wij berichten u hierover in deze brief. 

Toegekende subsidies 

Op 6 mei 2009 zonden wij u een brief (2008-04-02097/2009.037.159) over het besluit om u ten behoeve 

van de Arnhem Mode Biënnale 2009 een subsidie te verlenen van € 700.000. Dit bedrag was bedoeld 

voor de tentoonstelling en voor de continuiteit van de organisatie van de stichting. Dit bedrag is inmiddels 

in het geheel, bij wijze van voorschot, aan u overgemaakt. 

Tevens was in onze brief vermeld dat de gemeenteraad op 16 februari 2009 een garantiesubside van 

maximaal € 500.000 beschikbaar heeft gesteld. Na afloop en afrekening van de editie 2009 zou u 

zonodig een beroep kunnen doen op deze garantiesubsidie. 

Bij brief van 19 oktober 2009 heeft u ons, in verband met een acuut liquiditeitstekort, een verzoek 

gedaan om een lening van € 200.000. Bij brief van 28 oktober 2009 hebben wij u gemeld dit bedrag in de 

vorm van een voorschot te verstrekken vooruitlopend op de besluitvorming van de afwikkeling van de 

garantiesubsidie. 

Doelstellingen 

In onze beschikking van 6 mei 2009 zijn door ons de volgende negen doelstellingen geformuleerd: 

• Het profileren van Arnhem als centrum van creativiteit en innovatie met accent op modevormgeving. 






Ons kenmerk: 

Pagina: 2 

• Het bevorderen van de aansluiting tussen modeopleidingen en modebranche, m.a.w. het ontwikkelen 

van een duidelijke modeketen. 

• De identiteit en aantrekkingskracht van Arnhem als creatieve stad versterken. 

• De reputatie van de modeopleidingen ArtEZ internationaal, nationaal, regionaal en lokaal over het 

voetlicht te brengen. 

• Randvoorwaarden creëren om te komen tot een eenduidig imago van de Nederlandse mode, zowel 

lokaal, nationaal als internationaal. 

• Promoten van modevormgeving voor een breed en (inter)nationaal publiek. 

• Het bevorderen van het Nederlandse modeklimaat. 

• De toeristische troef die mode in zich heeft voor Arnhem ontsluiten. 

• Het stimuleren van de economische potentie van de modevormgeving in de regio. 

De subsidie moet leiden tot de volgende resultaten: 

De door het bestuur ingediende plannen per biënnale, zijn richtinggevend voor wat betreft de te leveren 

prestaties. Het hoofdprogramma van de editie 2009 vindt plaats in het centrum van Arnhem in het 

Stadhuis en de Eusebiuskerk en in de openbare ruimte rond en tussen deze gebouwen. De inhoud van 

het programma staat beschreven in het document ‘Shape’d.d maart 2009. De internationale profilering 

van de AMB is vanaf de editie 2009 een extra aandachtspunt. 

Het biënnaleprogramma bevat in ieder geval de volgende aspecten: 

Het hoofdprogramma bevat vier componenten: artistiek inhoudelijke component (shows/ presentaties), 

theoretische component (symposia, lezingen, discussies, conferentie), markt component (matching 

bedrijven en ontwerpers, producenten, uitvoerders), en een educatieve component geconcentreerd in de 

wijken. In de openbare ruimte van de binnenstad wordt de manifestatie zichtbaar gemaakt onder andere 

door middel van foto’s, doeken en ander pr-materiaal, showrooms annex winkels. In het 

nevenprogramma neemt een zo breed mogelijk deel van de culturele infrastructuur, educatieve 

instellingen en ondernemers in de regio Arnhem deel. De organisatie tracht 25.000 betalende bezoekers 

naar de hoofdtentoonstelling te trekken en 200.000 bezoekers naar de stad. 

Aan de subsidie zijn de volgende verplichtingen verbonden 

Verplichtingen/ inhoudelijk: 

• Het programma komt tot stand in nauwe samenwerking met de verschillende disciplines binnen 

ArtEZ, hogeschool voor de kunsten Arnhem. 

• De AMB zorgt voor de benodigde vergunningen voor de tentoonstelling. Dit in afstemming met de 

afdeling Vergunningen van de Dienst Stadbeheer van de gemeente Arnhem. 

• De AMB is verplicht in (een deel van) haar promotionele aktiviteiten stadspromotie (Made in 

Arnhem)-uitingen te gebruiken. In gezamenlijk overleg kan worden bepaald op welke wijze dit het 

beste kan. 

• De AMB vult de inhoudelijke component zodanig in dat op een laagdrempelige manier een breed 

publiek bereikt wordt. 






Ons kenmerk: 

Pagina: 3 

• AMB wendt de middelen expliciet aan voor de internationale promotie van de manifestatie en de 

stad Arnhem. 

• De AMB doet onderzoek naar het aantal bezoekers, de herkomst en het profiel. 

• De AMB inventariseert het aantal publicaties. 

• De gemeente heeft als grootste geldgever van de AMB rechten als ‘partner’ zoals door de AMB 

als returns aan sponsors van deze omvang worden gegeven. 

Verplichtingen/ organisatorisch: 

• Gemeente Arnhem en ArtEZ nemen beide als waarnemend lid zitting in het bestuur. 

• De Sector Cultuur van de gemeente Arnhem wordt regelmatig op de hoogte gehouden van de 

voortgang van de organisatie. Deze afdeling coördineert de gemeentelijke taken en bewaakt de 

grote lijnen op gebied van onder meer vergunningen, inbreng van gemeentelijke kennis en 

contacten op gebied van relaties in de economische en publicitaire sfeer waarbij de uitvoerende 

werkzaamheden bij de stichting blijven in afstemming met de verschillende afdelingen binnen de 

gemeentelijke organisatie. 

Gezien de ontwikkelingen in de stad op gebied van mode en vormgeving en de wens van de gemeente 

deze cluster te versterken ligt het voor de hand dat de AMB, naast het organiseren van de biënnales, 

deze rol oppakt en ontwikkelt. Dit draagt bij aan de continuïteit van de organisatie en haar uitingen. 

Volgens het besluit van de gemeenteraad op 16-2-2009 is de garantiesubsidie beschikbaar gesteld voor 

tegenvallende inkomsten uit sponsoren fondsenwerving. 

Eindafrekening 

De begroting van de Arnhem Mode Biënnale 2009 is € 2.900.000. Uit het Jaarverslag 2009 blijkt een 

tekort van € 404.434. In de bijbehorende brief d.d. 30-3-2010 geeft u aan dit tekort voor een deel op te 

lossen door de inzet van uw eigen vermogen (€ 196.434) en voor een deel door een beroep te doen op 

de garantiesubsidie van de gemeente (€ 208.000) waarna een negatief eigen vermogen rest van € 

61.000. 

Beoordeling realisatie doelstellingen 

Uit het inhoudelijk verslag van de derde editie van de Arnhem Mode Biënnale getiteld ‘Shape’ blijken de 

volgende feiten en cijfers: 

- De biënnale duurde 31 dagen, van 6 juni tot 6 juli 2009. De hoofdlocatie was in het centrum van 

Arnhem tussen het stadhuis en de Eusebiuskerk en in de Eusebiuskerk. Er waren in totaal 28 

locaties; 

- De opening van de expositie werd verricht door HKH Prinses Máxima; 

- Aantal ontwerpers en artiesten: 186 






Ons kenmerk: 

Pagina: 4 

- Aantal inhoudelijke partners: 28 (o.a. Casa, CBKA, Ministerie van Justitie, Provincie Gelderland, 

Stichting Binnenstadsmanagement Arnhem, Syntens Arnhem, modeopleiding Düsseldorf) 

- Aantal eigen programmaonderdelen: 35, waaronder naast de hoofdtentoonstelling o.a.: 11 

nevenexposities, 8 verschillende shows (14x opgevoerd), 2 lezingen, 2 workshops, een 

atelierroute, een modebazaar, een symposium, een filmfestival en 2 educatieve programma’s. 

Betrokken hierbij waren o.a. ArtEZ, MMKA, Introdans, ROC Rijn IJssel, Stichting Beleven, 

Bijenkorf, modeopleidingen in Madrid, Parijs, Israël, Rotterrdam ; 

- 21 modieuze initiatieven van Arnhemse ondernemers, waaronder 100%Mode in Klarendal, en 

Mode met een Missie; 

- 19 Sponsoren; 

- 7 subsidiënten en fondsen; 

- Het aantal publicaties tot 1-10- 2009 was 656, waaronder 30 internationaal; 

- In totaal 31.000 betalende bezoekers bezochten de biënnale (het aantal bezoekers voor het 

totale programma in de stad is niet in de cijfers opgenomen maar wordt geschat op 200.000). 

3.250 scholieren volgden het educatieprogramma en 80.000 bezoekers bezochten de website. 

Gezien deze resultaten, met name de kansen voor modeontwerpers op divers professioneel niveau 

(modeketen), de publicitaire exposure en de zichtbaarheid in de stad, constateren wij dat de 

doelstellingen van de Arnhem Mode Biënnale 2009 zijn gehaald. Ook aan de gestelde verplichtingen is 

grotendeels voldaan. Punt van aandacht voor de volgende editie is het tijdig betrekken van de plaatselijke 

ondernemers en een intensievere participatie in de gemeentelijke promotiecampagne Made In Arnhem. 

Beoordeling financiële afrekening 

De door de gemeente beschikbaar gestelde garantiesubsidie is bedoeld voor het tegenvallen van 

inkomsten op gebied van fondsen en sponsoren. Een deel van het genoemde tekort, te weten € 208.000 

wordt volgens uw jaarverslag van 2009 veroorzaakt door tegenvallende sponsoren fondsenwerving ten 

gevolge van de wereldwijde kredietcrisis. 

Besluit 

Op grond van voorgaande beoordeling stellen wij de gemeentelijke subsidie voor de Arnhem Mode 

Biënnale 2009 vast op het bedrag € 908.000. Hiervan is € 700.000 het basisbedrag en € 208.000 

garantiesubsidie. 

Betaling 

Het subsidiebedrag bestaat uit het in de Meerjaren Programma Begroting van de gemeente 

gereserveerde bedrag van € 350.000 voor 2009 en € 350.000 voor 2010. Deze subsidiebedragen zijn in 

de vorm van een voorschot aan u overgemaakt. In oktober 2009 is bovendien een bedrag van € 200.000 

als voorschot aan u overgemaakt, om een liquiditeitsprobleem op te lossen. Resteert nog een bedrag van 






Ons kenmerk: 

Pagina: 5 

€ 8.000,--. Dit bedrag zal samen met het eerstkomende voorschot voor de biënnale van 2011 worden 

overgemaakt. 

Tot slot danken wij uw bestuur voor de organisatie van de Arnhem Mode Biënnale 2009. 

Hoogachtend, 

Het college van burgemeester en wethouders van Arnhem, 

namens het college, 

drs. M.van Vulpen 

hoofd sector cultuur (ad interim) 

Indien u het met deze beslissing niet eens bent, kunt u op grond van de Algemene wet bestuursrecht binnen 6 weken 

na de dag waarop deze beslissing is verzonden c.q. bekend gemaakt, bij ons een bezwaarschrift indienen. Tevens 

kan, nadat bezwaar is gemaakt, op grond van artikel 8:81 van de Algemene wet bestuursrecht een verzoek om 

voorlopige voorziening worden gedaan bij de voorzieningenrechter, Arnhem. Het adres van de rechtbank is: 

Rechtbank Arnhem, Sector bestuursrecht, Walburgstraat 2-4, Postbus 9030, 6800 EM Arnhem. 

i.a.a.: DIV, college B&W, raadsgriffie, FD/FA, dienst MO (directeur, P&C, programmamanager cultuur), 

dienst SO (sectorhoofd EZ). 





Pagina 16 van 159

Pagina 17 van 159

Pagina 18 van 159

Pagina 19 van 159

Pagina 20 van 159

Pagina 21 van 159

Pagina 22 van 159

Pagina 23 van 159

Pagina 24 van 159

Pagina 25 van 159

Pagina 26 van 159

Pagina 27 van 159

Pagina 28 van 159

Pagina 29 van 159

Pagina 30 van 159

Pagina 31 van 159

Pagina 32 van 159

Pagina 33 van 159

Pagina 34 van 159

Pagina 35 van 159

Pagina 36 van 159

Pagina 37 van 159

Pagina 38 van 159

Pagina 39 van 159

Pagina 40 van 159

Pagina 41 van 159

Pagina 42 van 159

Pagina 43 van 159

Pagina 44 van 159

Pagina 45 van 159

Pagina 46 van 159

Pagina 47 van 159

Pagina 48 van 159

Pagina 49 van 159

Pagina 50 van 159

Pagina 51 van 159

Pagina 52 van 159

Pagina 53 van 159

Pagina 54 van 159

Pagina 55 van 159

Pagina 56 van 159

Pagina 57 van 159

Pagina 58 van 159

VAN DAG TOT DAG 

Inhoudelijk verslag 

derde editie Arnhem Mode Biënnale 

Pagina 59 van 159

SHAPE Arnhem Mode Biënnale Pagina 200960 van 159 

-2-

Inhoudsopgave 

Hoofdstuk 1: Inleiding 5 

Hoofdstuk 2: Facts & Figures 8 

Hoofdstuk 3: Pers en PR 9 

Hoofdstuk 4: Van dag tot dag 12 

Hoofdstuk 5: Programma 32 

Bijlage I 

Bijlage II 

Bijlage III 

Bijlage IV 

Bijlage V 

Bijlage VI 

Bijlage VII 

Bijlage VIII 

Bijlage IX 

Bestuur en medewerkers 

Internationaal comité van aanbeveling 

Sponsoren en subsidiënten 

Lijst met deelnemende ontwerpers 

Inhoudelijke partners 

Bezoekersstroom 

Beeldselectie 

Overzicht publicaties RTV 

Selectie publicaties 


-3-


-4-

1. Inleiding 

SHAPE Arnhem Mode Biënnale 2009 

Op zondag 5 juli werd de derde editie van Arnhem Mode 

Biënnale met het thema SHAPE succesvol afgesloten. Tussen 6 

juni en 6 juli 2009 hebben meer dan 31.000 mensen de 

hoofdtentoonstelling, bestaande uit een parcours van 

‘zwevende’ paviljoens, van ’s werelds grootste culturele mode 

event bezocht. 

Honderdvijftig kledingstukken van nationale en internationale 

ontwerpers maakten duidelijk wat het verbindende thema 

SHAPE betekent en waarom ‘vorm' actueel is in de mode. Op 

vrijdag 5 juni werd de biënnale op spectaculaire wijze geopend 

door Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima. Naast de 

hoofdtentoonstelling waren er tientallen nevenexposities, 

maatschappelijke projecten, modeshows, tijdelijke winkels, 

een symposium, workshops een grootse modebazaar voor 

iedereen toegankelijk. 

De derde editie is door nationale en internationale pers lovend 

ontvangen: Dazed & Confused: “Arnhem is a tiny, little city 

that lives and breathes fashion and is putting itself on the map 

by hosting Arnhem Mode Biënnale”. Volkskrant: “Net als de 

vorige editie is deze mode biënnale een groot, ambitieus en 

indrukwekkend evenement”. NRC Handelsblad: “Deze derde 

editie is een bruisende internationale manifestatie, die met 

veel vrolijkheid en goesting, de grenzen tussen mode en kunst 

verkent en Nederlandse ontwerpers in een mondiale context 

plaats”. 

Ook de deelnemende ontwerpers waren onder de indruk van 

de verrassende en inhoudelijke presentaties. Bezoekers 

reageerden verrast op de paviljoens op vijf meter hoogte en de 

diversiteit van ontwerpers in en rondom de Eusebiuskerk. 

Artistiek directeur Piet Paris: “Drie maal is scheepsrecht. Wat 

ik altijd voor ogen had met de Arnhem Mode Biënnale is deze 

derde editie echt tot in perfectie tot uiting gekomen. Ook de 

nationale en internationale aandacht en erkenning heeft veel 


-5-

indruk op me gemaakt. Een mooie aanloop naar de vierde 

editie in 2011”. 

Programma 

Arnhem Mode Biënnale laat iedere twee jaar de actuele stand 

van modevormgeving op internationaal niveau zien. 

Na een periode waarin decoratie een belangrijke plaats innam, 

is de zoektocht naar vorm zeer actueel. Ontwerpers ontwerpen 

weer. Op welke manier komt een modeontwerper tot vorm in 

zijn werk? Die vraag leidde tot het thema SHAPE. Wat een 

ontwerper ook bedenkt, hij heeft te maken met de vormen van 

het lichaam. Hij moet nadenken over de voorkant van zijn 

ontwerp, de achterkant en de zijkant. Deze 

driedimensionaliteit waarin ontwerpers moeten denken en 

werken speelde een grote rol in de tentoonstelling en het 

programma van deze editie. 

Het centrum van Arnhem vormde een maand lang letterlijk de 

kern van de derde editie. De hoofdtentoonstelling werd 

gepresenteerd in een parcours van ‘zwevende’ paviljoens die 

het stadhuis verbond met de Eusebiuskerk. In negen 

paviljoens op vijf meter boven de grond (!) werden de 

werkwijzen belicht van internationale modeontwerpers als Jil 

Sander, Rick Owens, Rodarte, Comme des Garçons en 

Viktor&Rolf. In de Eusebiuskerk stonden vijftien grote en 

kleine paviljoens waar ontwerpers het werk toonden dat zij 

speciaal in commissie maakten. Naast het kledingstuk lieten zij 

ook hun studies en inspiratiebronnen zien. In de kerk was o.a. 

het werk te zien van Boudicca, Manish Arora en Klavers van 

Engelen. De laatste paviljoens van de SHAPE tentoonstelling 

stonden op straat, buiten de kerk. Voor deze grondpaviljoens 

vroeg Arnhem Mode Biënnale jonge ontwerpers, onder wie de 

Nederlandse ontwerpers Monique van Heist en Antoine 

Peters. 

Een snelle greep uit het programma: voor studenten waren er 

leerzame workshops, modeliefhebbers konden een 

winkelexpositie bezoeken die je langs vijftien (mode)winkels in 

de binnenstad en modewijk 100% Mode in Klarendal leidde en 


-6-

voor het vakpubliek waren er lezingen. Er vonden 

verschillende catwalkshows plaats tijdens de biënnale in de 

Eusebiuskerk. Met de SHAPE Shows werden de zeer diverse 

collecties van de internationale ontwerpers Manish Arora, 

Marite Mastina & Rolands PeterKops van Mareunrol’s en 

Orson + Bodil aan zowel het vak- als het brede publiek 

voorgesteld. De Young SHAPE Shows presenteerden het werk 

van de aanstormende ontwerpers And Beyond, Monique van 

Heist en Peter Hornstein. Traditiegetrouw werd ook deze 

editie afgesloten met een reeks uitverkochte en spetterende 

shows van de eindexamenstudenten Fashion design van ArtEZ 

hogeschool van de kunsten. 

SHAPE was indringend aanwezig bij cultuureducatie; in 

symposia, workshops, dans en film. Arnhem Mode Biënnale 

staat bekend om haar maatschappelijk geëngageerde 

projecten. Deze editie presenteerde de initiatieven van vier 

organisaties, gericht op de praktijk van de Nederlandse kleding 

en mode, bedacht en uitgevoerd met een sociaal hart. 

In de context van kunst staat SHAPE centraal in 

tentoonstellingen en exposities in het Historisch Museum 

Arnhem, het Museum voor Moderne Kunst Arnhem en het 

Centrum Beeldende Kunst in Arnhem. Het Provinciehuis werd 

tijdelijk omgetoverd tot een huis voor design van met het werk 

van alumni in ‘The Secret of ArtEZ’. 

In samenwerking met Elsevier publiceerde Arnhem Mode 

Biënnale met trots een prachtig modemagazine waarin 

modeontwerpers en het biënnale thema SHAPE centraal staan. 

In het blad staan interviews met 's werelds toonaangevende 

modeontwerpers als de Amerikaanse Rodarte zusjes en de 

avant-gardistische Rick Owens. Het Arnhem Mode Biënnale 

Magazine is nog steeds te koop. 


-7-

2. Facts & Figures 

Aantal dagen 31 

Aantal deelnemende ontwerpers en artiesten 186 

Aantal inhoudelijke partners 28 

Aantal eigen programma onderdelen 35 

1 hoofdtentoonstelling 

11 nevenexposities en tentoonstellingen 

8 verschillende shows, 14 opvoeringen 

2 lezingen en debatten 

2 workshops 

2 netwerksalons 

1 winkelexpositie 

1 atelierroute 

1 modebazaar 

1 magazine 

1 shapefeest 

1 symposium 

1 filmfestival 

2 educatieprogramma 

Aantal modieuze initiatieven van Arnhemse ondernemers 21 

Aantal locaties 28 

Aantal initiatiefnemers 2 

Aantal sponsoren 19 

Aantal subsidiënten en fondsen 7 

Aantal publicaties (van 01 jan tot 14 okt 2009) 656 

278 in regionale dagbladen 

73 in nationale dagbladen 

3 in internationale dagbladen 

25 in regionale magazines 

109 in nationale magazines 

10 in internationale magazines 

142 nationaal online 

16 internationaal online 

Aantal betalende bezoekers biënnale 31.000 

Aantal scholieren in educatieprogramma 3.250 

Aantal unieke editiewebsite bezoekers 80.000 


-8-

3. Pers en PR 

Om zowel het vakpubliek als het brede publiek te 

enthousiasmeren en informeren over de biënnale is een groot 

aantal activiteiten uitgezet. Een aantal ijkpunten uit het 

communicatietraject: 

November 

Persdiner in Arnhem (initiatief RBT KAN): zakelijk 

directeur Willemien Ippel presenteerde het thema van 

editie 2009 SHAPE aan Duitse journalisten 

Februari 

Perslunch in Antwerpen (initiatief AMB): artistiek 

directeur Piet Paris presenteerde SHAPE aan Vlaamse 

journalisten. Aanwezig: o.a. Elle België, De Morgen, 

Standaard, Feeling, Llink, De Rode Loper (tv), Weekend 

Knack 

Lancering editiewebsite: voor elke editie van Arnhem 

Mode Biënnale wordt er een nieuwe campagnestijl 

ontwikkelt dat het thema van de editie visualiseert. 

Belangrijk communicatiemiddel binnen de 

promotiecampagne is de website. Deze drietalige website 

(NL, DE, ENG) werd wekelijks geüpdatet met beeld en 

tekst over de totstandkoming en ontwikkelingen van de 

biënnale voor, tijdens en na het event 

Maart 

Persborrel in Amsterdam (initiatief Premsela): Piet Paris 

presenteerde SHAPE aan Amerikaans/Canadese 

journalisten. Aanwezigen: o.a. Elle Canada en 

Glamour.com 

Perspresentatie in Amsterdam (initiatief AMB): Piet Paris 

presenteerde SHAPE aan Nederlandse journalisten. 

Aanwezigen: ca. 35 journalisten, waaronder RTL 

Boulevard, Viva, Elle.nl, Grazia en RTV Gelderland 


-9-

April 

Netwerkavond in de Burgerzaal van het Stadhuis in 

Arnhem: deze avond kwam tot stand in samenwerking met 

stichting Arnhem Ambassadeurs (AA). De Stichting heeft 

tot doel om de naamsbekendheid en de positieve 

uitstraling van de stad Arnhem en de sociale en zakelijke 

contacten te bevorderen door het organiseren van 

activiteiten. Tijdens deze bijeenkomst presenteerde Piet 

Paris de programmering van SHAPE aan Arnhemse 

ondernemers uit het netwerk van AA. Nadien was er 

gelegenheid tot netwerken en het verkrijgen van 

achtergrondinformatie over AMB en eventmogelijkheden 

Mei 

Lancering van het Arnhem Mode Biënnale Magazine: het 

exclusieve tijdschrift maakt met commentaren, kritieken, 

essays en fotografie de hoofdtentoonstelling van Arnhem 

Mode Biënnale inzichtelijk. Bekende modejournalisten als 

Diane Pernet, Hans den Hartog Jager, John de Greef en 

Georgette Koning en modelector José Teunissen schreven 

over de deelnemende ontwerpers en de paviljoens waarin 

zij exposeerden. De fotografische bijdragen waren van 

Freudenthal/Verhagen, Maurice Scheltens en Louise te 

Poele. Als mediapartner werd voor het biënnale magazine 

nauw samengewerkt met weekblad Elsevier dat het 

magazine aankondigde in zijn reguliere uitingen en een 

teaser uitstuurde ter promotie van het event. Het 

magazine richt zich zowel op vakpubliek als op het brede 

publiek en is nog steeds verkrijgbaar 

Start van nationale A0-postercampagne: Arnhem Mode 

Biënnale werd door een opvallende postercampagne in 

Arnhem, Amsterdam, Rotterdam, Utrecht, Den Haag en 

Groningen aangekondigd bij het brede publiek en was 

zichtbaar tot en met de laatste week van de biënnale 

Juni 

Citydressing: niet alleen op nationaal niveau, maar zeker 

ook lokaal kon men niet om de biënnale heen. Als 

onderdeel van citydressing hingen door heel Arnhem 


-10-

Abri-campagne op NS perrons: in een samenwerking met 

de citypromotiecampagne van gemeente Arnhem Made in 

Arnhem was in een gezamenlijk ontwerp een Abricampagne 

zichtbaar gedurende één week op een groot 

aantal NS perrons in de Randstad 

Ster&Cultuurspot op publieke omroep: eveneens in 

samenwerking met Made in Arnhem heeft Arnhem Mode 

Biënnale een (reclame)spot in het Ster& Cultuurblok 

kunnen inzetten. In een gezamenlijke boodschap werd 

zowel de binnenstad al het event gepromoot. Deze spot 

was vier weken zichtbaar 


-11-

4. Van dag tot dag 

Vrijdag 5 juni 

Hoofdprogramma 

Perspreview Arnhem Mode Biënnale. Opkomst: ruim 120 

journalisten, waaronder 20 internationaal (o.a. VS, Japan, 

Parijs), nationale en regionale dagbladen, magazines, 

radio en tv (busvervoer van Amsterdam naar Arnhem) 

Besloten opening Arnhem Mode Biënnale: 

Openingshandeling werd verricht door HKH Prinses 

Máxima, 590 genodigden, van 15.00 tot 18.00 uur. 

Openingsshow door writtenafterwards (Yoshikazu 

Yamagata en Kentaro Tamai). Hierna bezocht HKH 

Prinses Máxima de tentoonstelling. De besloten opening 

werd afgesloten met een informeel ontvangst 

Pers 

Live radioverslag van de opening in MMKA door radio 6- 

programma De Avonden, 18.00-21.00 uur 

Nevenactiviteiten 

Opening Museum voor Moderne Kunst Arnhem expositie 

Holy House: curators Freudenthal/Verhagen. 

Tentoonstelling geopend van 6 juni t/m 23 augustus, di-vr 

10.00-17.00 uur, za-zo 11.00-17.00 uur 

Voorstelling Dansersmaken van Introdans: Schouwburg 

Arnhem, kleine zaal, 300 bezoekers, 20.30 uur, zie 6 juni 

Zaterdag 6 juni 


SHAPE tentoonstelling: hoofdtentoonstelling in tijdelijke 

paviljoens gebouwd rondom stadhuis en Eusebiuskerk en 

in de Eusebiuskerk zelf, dagelijks geopend 11.00-21.00 uur 

Opening Historisch Museum Arnhem expositie La Maison 

de Poupée: curators Suze May Sho. Tentoonstelling 


-12-

Expositie The Secret of ArtEZ/Royal ArtEZ/MISSHAPE, 

Provinciehuis: dagelijks geopend 11.00-17.00 uur, za-zo 

gesloten, 6 en 7 juni geopend, 11 en 12 juni gesloten 

Expositie burgerzaal Stadhuis: Expositie van Demna 

Gvasalia, Emel Döner, Gladys Tumewa en Andrea Kristic. 

Dagelijks geopend 11.00-17.00 uur 

Art Gallery expositie/Eijssen and Pas on SHAPE, Paleis 

van Justitie: expositie met installaties van Desirée 

Hammen, Lee Eun Young en 3d-animaties van Lars 

Eijssen en Roma Pas. Curator: Jessica Hellbach (Suze May 

Sho). Geopend ma-vr 8.00-17.00 uur 

Three times a lady: museale expositie in 15 (tijdelijke) 

winkels in binnenstad Arnhem waarbij mascotte van 2005 

in een driedimensionale versie aangekleed werd door de 

winkeliers 

Expositie Grietje: het beeldje Grietje voor het stadhuis, 

aangekleed door Djovrie Krüs en Baukje Kempe 

Fresh Talent Point Essent: expositie van Selina Parr, Elja 

Lintsen en Martin van den Oever, dagelijks geopend 

08.00-20.00 uur, za-zo 12.00-18.00 uur 

Rondleiding van de internationale pers langs Historisch 

Museum Arnhem, Provinciehuis, CBKA, diverse winkels in 

de binnenstad (o.a. Arnhem Coming Soon, Trix&Rees, 

Jones, Humanoid en de tijdelijke vintagestore 30daysleft) 


Première voorstelling Dansersmaken van Introdans, in 

navolging van de succesvolle en inspirerende eerste 

samenwerking in 2007 tussen Arnhem Mode Biënnale en 

dansgezelschap Introdans: Schouwburg Arnhem, 

ontwerpers voor danskostuums zijn in samenwerking met 

Piet Paris aangetrokken, tijdens de première waren de 

kostuumontwerpers aanwezig (Marloes Blaas, Matthijs 

van Bergen, Rudolph Holmond, Lisa Weinberg, Sebastiaan 

Kramer, Linda Valkeman, Ivo Mittelmeijer en Roos 

Koster), 600 bezoekers, om 16.00 en 20.30 uur 


-13-

Opening Ocean Of Darkness in CBKA: expositie gemaakt 

door Koen Hauser in Centrum Beeldende Kunst Arnhem, 

geopend do-zo 12.00-17.00 uur 

Opening Trickle Down Fabrics Shop, exclusieve leftover 

ontwerpstoffen en fournituren voor een betaalbare prijs, 

zo helpen grote ontwerpers startende ontwerpers. 

Onderdeel van de winkelroute, dagelijks geopend 12.00 - 

19.00 uur, zo 12.00-17.00 uur 

Opening 30DAYSLEFT: eerste, tijdelijke winkel van Ferry 

van der Nat (gerenommeerd visagist/vintage verzamelaar) 

met vintage designerkleding, ma-za 10.00-18.00 uur 

Next SHAPE Pop Up Store, Bijenkorf: tijdelijke shop-inshop 

van jonge, Nederlandse ontwerpers die meedoen aan 

het project Turning Talent into Business (een initiatief van 

HTNK, Syntens, Dutch Fashion Foundation en Arnhem 

Mode Biënnale om deze ontwerpers te helpen bij het 

neerzetten van hun label in de markt door het eigen 

netwerk ter beschikking te stellen en een 

begeleidingstraject aan te bieden dat de verschillende 

facetten van het onderschap dekt) 

Events 

Sponsorevents 

Dirkzwager, 30 deelnemers, ontvangst/rondleiding/borrel 

Privégezelschap, 7 deelnemers, 

ontvangst/rondleiding/borrel 

Rondleidingen 

Nederlands Mediation Instituut (NMI), 20 deelnemers 

Off Schedule 

Expositie Ties Princen in TrixenReeshuis: openingstijden 

winkel 

Tentoonstelling en shop-in-shop Humanoid: sieraden 

Wouters & Hendrix en tijdelijke winkel Monique van Heist 

Toneelvoorstelling Atafkir: voorstelling gebaseerd op het 

werk van The People of the Labyrinths, in Café 

Goed.Proeven in Klarendal. 13 voorstellingen tijdens de 

hele biënnale 


-14-

Opening Jones: installatie van Kiki van Eijk en Joost van 

Bleiswijk, hele maand te bezichtigen tijdens 

openingstijden winkel 

Expositie Brennels: Van land tot klant, informatie over 

duurzaam ontwikkelde kleding, hele maand te bezichtigen 

tijdens openingstijden winkel 

Open dag Modevakopleiding Hermsen, Janssen & 

Schuurman, Arnhem, 11.00-16.00 uur 

Workshops wolvilten, Anicha: op 6 en 13 juni workshops 

wolvilten 

Focus, Filmtheater Arnhem: film Coco avant Chanel, hele 

maand te bezoeken 

Zondag 7 juni 


Modebazaar: publieksopening, 11.00-17.00 uur, 

drukbezochte bazaar met 50 kramen gevuld door lokale 

ontwerpers en winkeliers en een horecaplein gefaciliteerd 

door lokale horecaondernemers 

Internationale studentenworkshops, burgerzaal Stadhuis: 

15 internationale masterstudenten volgden workshops 

korsetten maken (Laetitia Schlumberger), papercraft 

(Andrea Maack) en mouleren en patroon tekenen (Rixt 

van der Tol). De gebruikte stoffen zijn beschikbaar gesteld 

door Vlisco. Alle gemaakte werkstukken zijn 

tentoongesteld op de trappen van de Burgerzaal. Lezingen 

door: Nanda van den Berg, Nannet van der Kleijn, Elisa 

Marchesini en Saskia van Drimmelen 

Off Schedule 

Show Ties Princen in TrixenReeshuis: om 14.00, 16.00 en 

18.00 uur 

Lezing Blackpoint: uitleg van ontwerpster van label ZAEK, 

12.00-17.00 uur 


-15-

Maandag 8 juni 


Biënnalecollege: elke maandagochtend 11.30-12.30 uur 

een college van Piet Paris met achtergronden over SHAPE 

tentoonstelling 

Pers 

Rondleiding Japanse journalist door de tentoonstelling en 

interview met Piet Paris en ontwerpduo Spijkers en 

Spijkers 

Radiodagboek van Radio 1 heeft Piet Paris gedurende één 

week gevolgd 

Events 

Rondleidingen 

Beekdal Lyceum Arnhem, 76 deelnemers 

Museum Jan Cuenen, 18 deelnemers 

Off Schedule 

Opening expositie Piet Paris in Dudok: één maand lang 

stond Dudok in het teken van de mode-illustraties van Piet 

Paris 

Dinsdag 9 juni 

Events 

Sponsorevents 

Netwerksalon 1 ‘Vrouwen aan de top’: inspirerend 

publieksgesprek en netwerkborrel gepresenteerd door 

hoogleraar Economie Esther-Mirjam Sent (Radboud 

Universiteit Nijmegen) en Mariëtte Sontag 

(sontag4concepts), 30 deelnemers in Eusebiuskerk, 16.30- 

21.00 uur. 

Met deze interactieve salons bood AMB een platform voor 

kennis, ontmoeting en inspiratie aan relaties, sponsoren 

en geïnteresseerden uit bedrijfsleven, non profit- en 


-16-

overheidsector. Hiermee wilde AMB tevens bijdragen aan 

het leggen van duurzame relaties en contacten in Arnhem 

en de regio 

Rondleidingen 

Beekdal lyceum Arnhem, 90 deelnemers 

Clusius College Hoorn, 17 deelnemers 

Woensdag 10 juni 


Designer Differences: eenmalige clinic en portfolio 

consults voor studenten, toonaangevende professionals 

deelden hun ervaringen met de volgende generatie 

ontwerpers. Georganiseerd door HTNK Fashion 

recruitement and consultanty 

Events 

Sponsorevents 

RO Groep Arnhem, 103 deelnemers, ontvangst in 

Eusebiuskerk/presentatie met modeontwerper Joline 

Jolink/rondleiding 

Art Business Centre Arnhem, 40 deelnemers, ontvangst in 

Provinciehuis/presentatie/Arnhem Coming Soon/ 

rondleiding 

Kamer van Koophandel Oost-Gelderland, 20 deelnemers, 

ontvangst in VIP paviljoen/ledenvergadering/presentatie/ 

rondleiding 

Rondleidingen 

Stichting Beleven, 16 deelnemers 

IJsseldijk Corbeek Advocaten, 7 deelnemers 

Akademie Für Mode und Design Düsseldorf, 42 

deelnemers 


-17-

Donderdag 11 juni 


Opening tentoonstelling Celebrating SHAPE: 

tentoonstelling waarin 53 Nederlandse modefotografen 

hun visie hebben gegeven op SHAPE, georganiseerd door 

het tijdschrift Glamour, 300 gasten. In oude Coberco 

fabriek, dagelijks geopend 11.00-21.00 uur, gratis 

toegankelijk 

Modeshow Ami-e-Toi: modeshow van het label van 

stichting Mode Met een Missie, catwalkzaal Eusebiuskerk, 

19.00 uur 


Dutch Fashion Identity In a Globalised World: eerste 

onderzoekspresentatie over identiteit van Nederlandse 

mode-industrie, onderzoek geïnitieerd door José 

Teunissen i.s.m. Radboud Universiteit Nijmegen, 

Universiteit van Amsterdam, ArtEZ - hogeschool voor de 

kunsten, HAN hogeschool van Arnhem en Nijmegen, 

Saxion hogescholen en stichting Premsela. Provinciehuis 

14.00-17.00 uur, gratis toegankelijk 

Off-schedule 

Sebastic for Arnhem Coming Soon: speciale collectie van 

Sebastic voor Arnhem Coming Soon 

Events 

Sponsorevents 

Ernst & Young Arnhem, 50 deelnemers, ontvangst in VIP 

paviljoen/inleiding door Piet Paris/spreker/rondleiding 

Rondleidingen 

Bijenkorf Arnhem, 30 deelnemers 


-18-



Filmfestival Diane Pernet: Filmvertoning van A Shaded 

View on Fashion Film van mode-icoon en blogger Diane 

Pernet, catwalkzaal 18.00 uur 


Opening winkel Ami-e-Toi: de eerste winkel van stichting 

Mode Met een Missie die vrouwen in crisissituaties, daken 

thuislozen, verslaafden en vrouwen met psychiatrische 

problemen een zinvolle dagactiviteit biedt door ze mee te 

laten werken aan een hoogwaardig modelabel. 

Hoofdontwerper is Claes Iversen 

Arnhemse Moden8 van 100% Mode in Klarendal: lezingen 

en exposities, een modewandeling, workshops en shows. 

De officiële opening van deze festiviteiten in de modewijk 

100% Mode werd gevierd met de Arnhemse Moden8 

Events 

Sponsorevents 

Gemeente Arnhem, 18 deelnemers, ontvangst in Arnhem 

Coming Soon/rondleiding/borrel 

Rondleidingen 

TMO Hogeschool Modemanagement Doorn, 38 

deelnemers 



Shaping Heritage: Gastcurator Judith ter Haar 

(Jones/Arnhem Coming Soon) organiseerde gedurende 

vier zaterdagen workshops waarin vormgevers, 

ambachtslieden en genodigden een gedekte tafel hebben 

ontworpen, van tafelkleed tot servies, met als rode draad 

het delen en doorgeven van persoonlijk erfgoed. Het 

eindresultaat was een ‘gesamtkunstwerk’, Arnhem Coming 


-19-

Next Shape Popup Store Bijenkorf: enkele ontwerpers 

waren aanwezig 14.00-16.00 uur 

Events 

Sponsorevents 

ING Family Day, 30 deelnemers in Eusebiuskerk/VIP/ 

TrixenReeshuis, kidsworkshop/lunch/show 

ING Family Day, 69 deelnemers in Eusebiuskerk/VIP/ 

TrixenReeshuis, ontvangst/presentatie/rondleiding/ 

lunch/show kids 

Off Schedule 

Atelierverkoop Marta de Wit: de in 2008 overleden Marta 

de Wit heeft een rijk kledingoeuvre nagelaten met breisels, 

eenmalige openstelling van het atelier en verkoop van de 

overgebleven collectie, 13 en 14 juni 11.00-16.00 uur 

Identita Menswear: ontmoeting met ontwerper Steven van 

Vliet en discussie over ontwerp collectie 

Lezing Monique van Heist: lezing van Monique van Heist 

over haar collectie HelloFashion bij Humanoid 

Zondag 14 juni 


How it’s made: atelierroute waarin jonge producten 

modeontwerpers en grafisch vormgevers hun werkruimten 

voor iedereen openstelden, 11.00-18.00 uur, fietshuur 

mogelijk 

Modeshow Tesselschade–Arbeid Adelt: modeshow met 

kinderkleding van deze oudste Nederlandse 

vrouwenvereniging. TAA helpt vrouwen naar economische 

zelfstandigheid door onder voorwaarden bij te dragen in 

de studiekosten, biedt vrouwen de mogelijkheid tot 

bijverdiensten door het vervaardigen van handgemaakte 


-20-


Pers 

NPS Vrouw zoekt kunst: televisie-interview met Piet Paris 

en rondleiding door de tentoonstelling 

Events 

Rondleidingen 

VMBO ’t Venster Arnhem, 37 deelnemers 



Workshops Orlando: vierdaagse samenwerking tussen 

studenten van de Fashion Masters van ArtEZ en het 

Istituto Europeo di Design uit Madrid. Jeroen Lutters 

(lector didactiek) en José Teunissen (lector ArtEZ) waren 

verantwoordelijk voor theoretische samenstelling 

programma, modeontwerpers Klavers van Engelen leidden 

de workshop. Trouwzaal Stadhuis, 16 t/m 19 juni 10.00- 

18.00 uur 


Symposium Re-shaping Attitudes: symposium 

georganiseerd door stichting Premsela en HTNK waarin 

ontwerpers in gesprek zijn gegaan over de veranderende 

houding ten opzichte van hun werk en maatschappelijke 

verantwoordelijkheid die zij daarbij willen en kunnen 

nemen. Provinciehuis, 14.30-18.30 uur 

Events 

Sponsorevents 

ROC Rijn IJssel: circa 600 deelnemers, eigen event in 

Eusebiuskerk, avondvullend programma 


-21-

KvK Rode Loper, 50 deelnemers, ontvangst in VIP 

paviljoen/Arnhem Coming Soon bij presentatie/ 

rondleiding/diner en presentatie in TrixenReeshuis 

Rondleidingen 

Pantarijn Wageningen, 68 deelnemers 

Candea College Duiven, 20 deelnemers 


ROC Mondriaan Den Haag, 17 deelnemers 

Internationale studentenworkshops, 20 deelnemers 

Off Schedule 

Ontwerpcafé Shaped visions on design, over vormgeving 

voor een internatinaal publiek: Ontwerp Platform Arnhem 

(O.P.A.) en het Historisch Museum Arnhem (HMA) 

organiseerden een ontwerpcafé met sprekers Suze May 

Sho (kunstenaarscollectief en curator expositie HMA), 

Roger Gerards, design manager bij Vlisco en Jaap 

Kroneman/Aagje Martens, vormgevers van de 

campagnestijl SHAPE. Showroom Arnhem, om 20.00 uur 

Undo: kunstenaar Bastiaan Franken heeft met 

kunstproject Undo de werkelijkheid omgedraaid. Unieke 

posters in mupi’s (reclameborden op straat) herstellen het 

beeld van de publieke ruimte die normaal aan het zicht 

wordt ontnomen. Een week lang als een normale 

reclamecampagne uitgevoerd in het centrum van Arnhem 


Events 

Sponsorevents 

HAN: 50 deelnemers in Provinciehuis 

Rondleidingen 



-22-


Events 

Sponsorevents 

Nederlandse Maatschappij voor Nijverheid en Handel 

(NMNH), 50 deelnemers in Burgers Zoo, ledenvergadering 

daarna bezoek AMB en ontvangst/borrel in 

TrixenReeshuis 

Vlemmix, 75 deelnemers, ontvangst in VIP 

paviljoen/rondleiding/presentatie door Piet Paris/borrel 

Rondleidingen 

ROC Rijn IJssel Arnhem, 15 personen 

Privégezelschap, 15 personen 


Events 

Rondleidingen 

Premsela, 2 personen 



Shape shows: twee shows met Orson+Bodil (label van 

Alexander van Slobbe), Manish Arora (eerste show in 

Nederland van Indiase ontwerper) en Mareunrol’s 

(winnaar Hyères Festival 2009). Catwalkzaal 

Eusebiuskerk om 16.00 en 19.00 uur 

Lezing Holy House tentoonstelling: Sandra Heerma van 

Voss, kunstredacteur NRC Handelsblad, gaf een lezing 

over het werk van Freudenthal/Verhagen in MMKA 14.00 

uur 


Next Shape Popup Store Bijenkorf: enkele ontwerpers 

waren aanwezig, 14.00-16.00 uur 


-23-

Shaping heritage in Arnhem Coming Soon: 

Painted Series (Saskia van Drimmelen, Désiree Hammen 

en Margreet Sweerts), Hands on embroidery, beïnvloed 

door Bulgaarse handwerkers tot vorm komen door middel 

van samenspraak en het gezamenlijk borduren aan een 

tafelkleed 

Events 

Rondleidingen 

Privégezelschap, 14 personen 

Off Schedule 

Ondernemen in de mode: Kamer van Koophandel gaf 

advies en informatie over ondernemen in de mode, tevens 

in gesprek met modeontwerpers van 100% Mode 



Lezing over Ocean of Darkness: Eric Kluitenberg gaf een 

lezing over de tentoonstelling van Koen Hauser in CBKA, 

15.00 uur 


Events 

Netwerksalon 2 SHAPE your future/SHARE your World: 

tijdens de salon werden op prikkelende en (inter)actieve wijze 

een aantal relevante en actuele duurzame thema’s verkend. 

Doel was nieuwe contacten te leggen en elkaar ter plekke te 

interesseren en motiveren tot nieuwe duurzame plannen: 50 

deelnemers in Eusebiuskerk, ontvangst/presentaties/ 

netwerkborrel 

Rondleidingen 

Troubadour Elderveld, 27 personen 

Clusius College Hoorn, 23 personen 


-24-


Events 

Sponsorevents 

 

Essent, 50 deelnemers, ontvangst in Eusebiuskerk/ 

presentaties/modeontwerper/rondleiding/diner in 


Gemeente Arnhem, gemeentelijke vergadering 10 

deelnemers in het VIP Paviljoen 

Rondleidingen 

Arentheem College Velp, 21 personen 

Stichting Beleven, 12 personen 



Modeshow Meesterlijke Mode: modeshow van vrouwelijke 

advocaten van De Kempenaer Advocaten, gekleed door 

Nederlandse modeontwerpers Marcha Hüskes, Joline 

Jolink en Spijkers en Spijkers. Voorafgegaan door een 

catwalktraining en afgerond met een borrel. 100 

deelnemers rondleiding. Catwalkzaal Eusebiuskerk, 17.00 

uur 

Modetombola Arnhem Coming Soon: tombola met oude 

voorraden van Nederlandse modeontwerpers, 18.00-21.00 

uur 

Events 

Rondleidingen 


Ontwerpers Platform Arnhem (O.P.A.), 16 deelnemers 


-25-



Workshops Tesselschade–Arbeid Adelt: tijdens een 

vierdaagse workshop door handwerksters van TAA werden 

eeuwenoude handwerktechnieken (smokken, haken) 

doorgegeven aan 15 studenten van ArtEZ. Burgerzaal 

Stadhuis 25 t/m 29 juni 09.00-16.00 uur 

Events 

Rondleidingen 

Koning Willem II College Tilburg, 20 personen 



Young SHAPE Show: drie jonge modeontwerpers lieten 

met een catwalkpresentatie hun werk zien: And Beyond, 

Monique van Heist en Peter Hornstein. Catwalkzaal 

Eusebiuskerk, om 16.00 en 19.00 uur 

SHAPE feest: feest in LuxorLive, 600 bezoekers, 22.00 uur 

Pers 

Busvervoer voor Nederlandse pers van Amsterdam naar 

Arnhem (24 journalisten en stylisten) 

Events 

Sponsorevents 

ING, 60 deelnemers, ontvangst in VIP paviljoen/ 

presentatie door Piet Paris/lezingen/rondleiding/show 

CDA, 30 deelnemers, ontvangst in Arnhem Coming 

Soon/rondleiding/show/diner 

PWC, 50 deelnemers, ontvangst in Provinciehuis/ 

seminar/show/diner 


-26-

Rondleidingen 

Clusius College Hoorn, 18 deelnemers 

Dieben & Meyer Communicatie, 11 personen 

Privégezelschap, 12 deelnemers 



Young SHAPE Show: drie jonge modeontwerpers lieten 

met een catwalkpresentatie hun werk zien: And Beyond, 

Monique van Heist en Peter Hornstein. Catwalkzaal 

Eusebiuskerk, om 16.00 en 19.00 uur 

Lezing Suze May Sho: kunstenaars Suze May Sho gaven 

tekst en uitleg over de expositie La Maison de Poupée in 

MMKA, 14.00 uur 


Next SHAPE Popup Store Bijenkorf: een aantal 

ontwerpers was aanwezig, 14.00-16.00 uur 


Sander Luske, Hands on porcelain, de liefde voor porselein 

en het ambachtelijk proces 

Events 

Rondleidingen 

Nederlandse Maatschappij voor Nijverheid en Handel 

(NMNH), 10 deelnemers 



Modeshow Awearness Fair Fashion Event: show met 

aansluitend een talkshow waarin duurzame mode van 

Nederlands modetalent werd getoond. Alle kleding was 

daarna te koop in de Fair Upcycle guerrilla store die vanaf 

maandag een week lang geopend was. Catwalkzaal 

Eusebiuskerk 


-27-



Fair Upcycle guerrilla store: in deze tijdelijke winkel 

werden de outfits verkocht van het Awearness Fair 

Fashion Event van 28 juni, ook maakten ontwerpers ter 

plekke weer nieuwe mode van gebruikte kleding 


Workshop Bekijk het!: MMKA organiseerde een workshop 

voor kinderen van 8 t/m 12 jaar, met als onderwerp de 

tentoonstelling Holy House. MMKA, 14.00-16.00 uur 

Start van clinics en lezingen in Arnhem Coming Soon: op 

vier avonden gaven ontwerpers en vertegenwoordigers van 

de mode-industrie lezingen en clinics aan studenten van 

kunstacademies in Nederland. Binnentuin Arnhem 

Coming Soon van 29 juni t/m 2 juli, 17.00-19.00 uur. Kick 

off door: 

Fons Kooymans, interieur ontwerper, how to design a 

concept for HEMA 

Liesbeth Cloosterman, CEO van B32 (Open 32, Five 

Pocket, Silver Creek), how to shape a retailconcept 

Pers 

Filmploeg in Arnhem voor promotiefilm KLM: interview 

Piet Paris, rondleiding door tentoonstelling 

Events 

Sponsorevents 

L’Oréal, 100 deelnemers, ontvangst in VIP 

paviljoen/workshop in Eusebiuskerk/lunch in 

Dudok/presentatie door Piet Paris 

Rondleidingen 

Gemeente Lingewaard, 13 deelnemers 


-28-


Events 

Sponsorevents 

Vice Versa, 50 deelnemers, ontvangst in Eusebiuskerk/ 

presentaties/modeontwerper/rondleiding/diner in 


Rondleidingen 

De Onderwijsspecialisten, 20 deelnemers 

Branding Office Furniture Breukelen, 30 personen 

Rotary Roozendaal Veluwezoom, 27 personen 

Woensdag 1 juli 


Papier, Baksteen en Beton: eindexamenexpositie van 18 

studenten Product Design van ArtEZ. Oude Oeverstraat, 

1 t/m 13 juli 11.00-18.00 uur/19.00-21.00 uur 

Clinics en lezingen bij Arnhem Coming Soon: 

Georgette Koning, mode journalist, how to shape the 

Arnhem Mode Biënnale magazine 

James Veenhoff, medeoprichter en oud-algemeen 

directeur Amsterdam Internationale Fashion Week, how 

to create the AIFW 

Events 

Rondleidingen 


Donderdag 2 juli 


Graduationshows ArtEZ: drie shows van de 

eindexamencollecties van 20 studenten van ArtEZ. Tevens 

werd het werk van eerste, tweede en derdejaarsstudenten 


-29-


Clinics en lezingen bij Arnhem Coming Soon: 

Ineke Hans, ontwerper, how to create a identity as a 

product designer 

Hans Ubbink, modeontwerper, how to be a h.u.m.a.n. 

designer 

Events 

Sponsorevents 

Essent Business Unit, 80 deelnemers, ontvangst in VIP 

paviljoen/show/borrel 

Art Business Centre, 45 deelnemers, ontvangst in 

Provinciehuis/presentaties bij Arnhem Coming Soon/ 

rondleiding/show 

Rondleidingen 

Gemeente Arnhem, 11 deelnemers 

Vrijdag 3 juli 


Graduationshows ArtEZ: drie shows van de 

eindexamencollecties van 20 studenten van ArtEZ. 

Catwalkzaal Eusebiuskerk, om 16.00, 18.00 en 20.00 uur 


Presentatie Fashion, Design & Strategy: ArtEZ Fashion 

Masters presenteerde het masterprogramma met 

portfolio’s en Journal 2009. Inleiding door Ulrich 

Lehmann, professor University for the Creative Arts in 

Kent, Engeland. Dudok, 11.00-17.00 uur 


-30-

Events 

Sponsorevents 

Gemeente Arnhem, 50 deelnemers, ontvangst in VIP 

paviljoen/rondleiding/show/walking dinner 

Rondleidingen 

PABO Arnhem, 22 deelnemers 

Dudok Arnhem, 4 deelnemers 

Zaterdag 4 juli 



Arnout Visser, Hands on glass, vormvinden in glas met de 

wereld als werkplaats 

Zondag 5 juli 


Swap Shop: kledingruilwinkel van Awearness Fair 

Fashion. Uitzoeken van nieuwe kledingstukken bij 

inlevering van ingeleverde kledingstukken. Turfstraat, 

11.00-17.00 uur 


-31-

5. Programma 

I SHAPE 

1. Hoofdtentoonstelling Met SHAPE heeft Arnhem Mode 

Biënnale inzicht gegeven in de internationale innovatieve 

modevormgeving. Het hart van deze derde editie werd 

gevormd door negen geschakelde paviljoens vijf meter boven 

straatniveau die een spectaculaire wandelroute vormden van 

het stadhuis naar de nabij gelegen Eusebiuskerk. Bezoekers 

liepen van het kassapaviljoen op de patio van het stadhuis naar 

het introductiepaviljoen waar uitleg gegeven werd over de 

tentoonstelling. Artistiek directeur Piet Paris stelde een 

tentoonstelling samen met een verdeling in drie 

ontwerphoudingen; de traditionele, de ongrijpbare en de 

conceptuele. Het zijn de werkwijzen van ’s werelds 

belangrijkste modevormgevers van dit moment. 

Paviljoen 1 2 3 Traditie Ontwerpers die op de traditionele 

wijze werken komen tot hun ontwerpen door middel van 

moulage en getekende patronen. In de eerste drie paviljoens 

werd verteld over de primaire bouwelementen cirkel, vierkant 

en driehoek en over het ontwerpen vanuit de achterkant, 

zijkant en voorkant. Ontwerpers: Jil Sander, Christopher Kane 

(1), Balenciaga, Lanvin, Calvin Klein (2), Rick Owens, Proenza 

Schouler, Giambattista Valli (3) 

Paviljoen 4 5 6 Ongrijpbaar Deze paviljoens toonden werk 

van ontwerpers die volstrekt vanuit hun eigen belevingswereld 

ontwerpen. Diorama’s, perspectieftekeningen en vergezichten 

boden sprookjesachtige en vervreemdende presentaties die de 

autonome belevingswereld van deze ontwerpers benadrukten. 

Ontwerpers: Rodarte, Sandra Backlund (4), Comme des 

Garçons (5), Thom Browne, Andrea Ayala Closa (6) 

Paviljoen 7 8 9 Concept In de laatste drie paviljoens zagen 

bezoekers hoe ontwerpers tot vorm komen door te werken met 

een concept. Van Hussein Chalayan en Maison Martin 

Margiela werden kleding en een korte film getoond. Maison 


-32-

Martin Margiela maakte een keuze uit de artisanale collectie. 

In het laatste paviljoen werd werk van Viktor & Rolf met een 

hologrampresentatie getoond. Ontwerpers: Hussein Chalayan 

(7), Maison Martin Margiela (8), Viktor & Rolf (9). 

Eusebiuskerk Vanuit het laatste paviljoen daalde de 

bezoeker per trap af voor de entree in de Eusebiuskerk. De 

kerk bood ruimte aan 15 paviljoens, een kas, de catwalkzaal en 

horeca. Rick Owens, Boudicca, Cosmic Wonder Light Source 

en Klavers van Engelen presenteerden in de vier grote 

paviljoens, jonge ontwerpers als José Castro, Charles Anastase 

en Nederlandse ontwerpers als Iris van Herpen, Marcha 

Hüskes, Saskia van Drimmelen en G+N elf kleinere paviljoens. 

Naast kleding boden de ontwerpers informatie over de 

totstandkoming van het ontwerp. In de kas werd een selectie 

van de ontelbare reeks van hoedenontwerpen van Stephen 

Jones getoond. 

Grondpaviljoens Op de markt bij de kerk stonden vijf 

grondpaviljoens met exposities van de jonge Nederlandse 

ontwerpers Monique van Heist, Antoine Peters, And Beyond, 

Djovrie Krüs en het label G-Star, Voor ontvangt van 

gezelschappen was er geheel in stijl van SHAPE een VIP 

paviljoen. Tevens bevond zich op de hoofdlocatie een 

informatiepaviljoen voor alle vragen van de bezoeker. 

Opening SHAPE Op de besloten opening op 5 juni 2009 

heette burgemeester Pauline Krikke de genodigden welkom, 

artistiek directeur Piet Paris gaf een inleiding op SHAPE, 

gevolgd door een modeshow van het Japanse modelabel 

writtenafterwards. Hare Koninklijke Hoogheid Prinses 

Máxima verrichtte met een spectaculaire knip door een lint de 

officiële openingshandeling. 


-33-

II Nevententoonstellingen en exposities 

1. La Maison de Poupée In het voormalig Burgerweeshuis, 

tegenwoordig Historisch Museum Arnhem, staat het beroemde 

poppenhuis van Lizzy Ansingh. Kunstenaarscollectief Suze 

May Sho toverde het museum om tot een levensgrote versie 

van het poppenhuis. Zij richtte de acht kamers in met meubels, 

etalagepoppen en kostuums. La Maison de Poupée was een 

ode aan zowel de poppenhuiseigenaressen van weleer als de 

modeliefhebbers van tegenwoordig. 

2. Holy House Stylist Elle Verhagen en fotograaf Carmen 

Freudenthal maakten in het Museum voor Moderne Kunst 

Arnhem (MMKA) op het thema SHAPE een dynamische 

tentoonstelling met fotografie en muziek. Zij brachten er 

fotografie van de tweedimensionale verschijningsvorm naar de 

derde dimensie zonder de eigenschappen van fotografie te 

verlaten. Met nieuwe technieken hebben zij naar de uiterste 

grenzen van het medium gezocht. Freudenthal/Verhagen 

werkten samen met modevormgevers als Bernhard Willhelm 

en Viktor & Rolf, ook vertegenwoordigd in de 

hoofdtentoonstelling. 

3. Art Gallery Met hun installaties toonden de Nederlandse 

ontwerpers Desirée Hammen en Lee Eun Young in Art Gallery 

ieder hun heel uitgesproken vormentaal. 

4. Eijssen en Pas on SHAPE 

Beeldend kunstenaars Lars Eijssen en Roma Pas onderzochten 

onder andere met 3-D animaties wat de effecten zijn van de 

gefilterde blik op de modevormgeving. Beide exposities 

vonden plaats in het Paleis van Justitie. 

5. Schoenenexpositie Bij het ontwerpen van schoenen gaat 

het altijd om vorm. Deze expositie bestond uit een landschap 

dat was gemaakt van duizend schoenendozen. De 

tentoonstelling liet zowel in serie gemaakte ontwerpen van 

gevestigde namen als experimentele prototypen van startende 

schoenenontwerpers zien. De tentoonstelling werd mede 


-34-

mogelijk gemaakt door Smits Schoenen. Verantwoordelijk 

voor de presentatievorm waren de beeldend kunstenaars 

Michiel Vijselaar en Tjarda Sixma. 

6. Royal ArtEZ Alumnitentoonstelling van de afdeling 

Product Design van ArtEZ, die aan het Royal College in 

Londen een masteropleiding hebben afgerond. 

7. Secret of ArtEZ Secret of ArtEZ was een 

alumnitentoonstelling van de tien beste studenten aan de 

afdeling Fashion & Product Design, Vrije Kunst en Grafische 

vormgeving van de laatste twee jaar. Aanvullend werd ook 

werk vertoond van alumnistudenten Orson + Bodil, Viktor & 

Rolf, Ineke Hans en Marcel Wanders. 

8. MIS SHAPE In al het geweld van het laten zien en spreken 

over de perfecte vorm gaf Laurens Manders, in opdracht van 

Designhuis Eindhoven, zijn visie op het onderwerp door in te 

zetten op het gegeven van misvormde producten. 

Tentoonstellingen 6 t/m 8 waren te bezichtigen in het 

Provinciehuis. 

9. Ocean of Darkness Centrum Beeldende Kunst Arnhem 

heeft net als in 2007 het startpunt van een serie 

kunstenaarsprojecten gevormd. Hieronder viel de 

stereofotografie van Martin van den Oever die op meerdere 

locaties in de stad en de tentoonstelling was te zien. 

Stereofotografie is de letterlijke zienswijze van de derde 

dimensie als kunstvorm. Koen Hauser, bekend om zijn 

diorama- en stereofotografie, presenteerde zijn nieuwe werk. 

10. Fresh Talent Point Sinds de eerste editie betrekt 

Arnhem Mode Biënnale studenten van ArtEZ bij en hecht veel 

waarde aan de samenwerking met belangrijke (internationale) 

talenten in de modevormgeving. De expositieruimtes van 

Essent in Arnhem fungeren sinds 2007 als platform voor het 

brengen van in het oog springend modetalent. Voor SHAPE 

werkten de ontwerpers Selina Parr en Elja Lintsen samen met 

fotograaf Maurice Scheltens. 


-35-

11. Celebrating SHAPE Het internationale tijdschrift 

Glamour (onderdeel van Condé Nast Publications) 

organiseerde een fotografietentoonstelling en nodigde 

Nederlandse modefotografen uit werk te maken. Meer dan 40 

fotografen gaven hun visie op SHAPE. Stylist Martien Mellema 

heeft samen met fotoagentschap Witman Kleinpool gezorgd 

voor de uitwerking van deze expositie in de voormalige 

Cobercofabriek, hoofdlocatie van Arnhem Mode Biënnale 

2005. 

12. Papier, Baksteen en Beton Achttien studenten van de 

afdeling Product Design van ArtEZ - hogeschool voor de 

kunsten hebben met deze tentoonstelling hun 

eindexamenwerk laten zien van onder meer schoenen, 

meubels, lampen, tassen en servies. De collecties waren 

kleurrijk en kenmerkten zich door het gebruik van schijnbaar 

‘gewone materialen’ als papier, baksteen en beton. 

Eurocommerce stelde de expositieruimte beschikbaar. 

13. Shaping Heritage Judith ter Haar is al sinds het eerste 

uur betrokken bij Arnhem Mode Biënnale met het bedenken 

en leiden van de succesvolle tijdelijke winkels op de 

hoofdlocaties. Dit jaar organiseerde zij vier workshops waarin 

vormgevers, ambachtslieden en genodigden een gedekte tafel 

hebben ontworpen. Van tafelkleed tot servies. In de reeks 

ontmoetingen stond het delen van kennis en vakmanschap, 

maar ook persoonlijke herinneringen en smaak centraal. 

Eindresultaat is een gesamtkunstwerk waarin 240 handen 

zichtbaar zijn. 


-36-

III Shows 

1. SHAPE Show Soms is de betekenis van collecties beter te 

begrijpen en te zien als ze door modellen worden getoond in 

een catwalkpresentatie, waarin de kleding een beweging 

meekrijgt. De collecties van Orson + Bodil, Mareunrol’s en 

Manish Arora voor de SHAPE shows versterkten elkaar en 

lieten de bezoekers achter met een representatief verhaal over 

bewegingen in vorm. Uiteraard was het voor iedereen mogelijk 

een kaartje te kopen voor de shows. 

2. Young SHAPE Show Arnhem Mode Biënnale bood de 

jonge modeontwerpers Monique van Heist, And Beyond en 

Peter Hornstein ook een platform om met catwalkpresentaties 

hun werk te laten zien. Met de mix van Nederlandse en 

buitenlands ontwerpers werd zichtbaar gemaakt hoe de 

Nederlandse modevormgeving en werkwijze zich verhoudt ten 

opzichte van het buitenland en vice versa. De shows waren niet 

alleen een ontmoeting voor de ontwerpers met het publiek, 

maar ook een ontmoeting met elkaar. Ze boden de gelegenheid 

om onderling van gedachten te wisselen. Voor het publiek 

werden door het aanbieden van een Young SHAPE en een 

SHAPE show de verschillende stadia en niveaus van de 

gevestigde ontwerpers ten opzichte van de beginnende bloot 

gelegd. 

3. Graduation shows ArtEZ De afstudeershows van de 

eindexamenklas Fashion design van ArtEZ zorgen al jaren 

voor uitverkochte zalen. De shows van de modeopleiding, die 

tot de top drie behoort van beste opleidingen in Europa, 

trekken veel internationale scouts, journalisten en retailers. De 

shows van 2009 waren een Arnhem Mode Biënnale productie 

en vonden plaats op de catwalk in de Eusebiuskerk. Onderdeel 

van deze show was de presentatie van Collectie Arnhem, een 

studentenproject voor derdejaars studenten die in teamvorm 

een collectie maakten die gebaseerd was op het thema SHAPE. 

4. Dansersmaken Acht dansers van Introdans werkten in 

eigen choreografieën samen met Nederlandse 


-37-

modeontwerpers. Na de inspirerende en succesvolle 

samenwerking in 2007 met dit internationale gezelschap 

bracht Arnhem Mode Biënnale voor de tweede keer the state of 

the art in modern ballet en mode. De acht modeontwerpers 

werden geselecteerd door Piet Paris. 

5. Ami-e-Toi Mode Met een Missie showde de nieuwe 

collectie van haar label Ami-e-Toi, ontwikkeld door 

hoofdontwerper Claes Iversen. Iversen, oud-student van de 

masteropleiding Fashion Institute Arnhem, was ook te zien in 

de alumnitentoonstelling The Secret of ArtEZ in het 

Provinciehuis. 

6. Awearness Fair Fashion Awearness Fair Fashion stelde 

een modeshow samen in de catwalkzaal met collecties van 

ontwerpers die op duurzame wijze hun kleding ontwerpen en 

produceren. Aansluitend op de modeshow zijn sleutelfiguren 

uit de duurzame kledingindustrie in dialoog gegaan met 

retailers, fair fashion deskundigen, politici en andere 

beleidsmakers. Gespreksthema’s waren: people - environment 

- innovation. 


-38-

IV Verdieping en vermaak 

1. Internationale studenten workshops De burgerzaal 

van het stadhuis was gedurende drie weken de thuisbasis voor 

internationale mode alumni. Arnhem Mode Biënnale stelde 

een lesprogramma samen in korsetten maken (Laetitia 

Schlumberger), mouleren en patroon tekenen (Rixt van der 

Tol in samenwerking met Vlisco) en papercraft (Andrea 

Maack). Een selectie van 15 alumni werken drie weken in 

Arnhem. De ontwerpers zijn alumni van de Institut Français 

de la Mode (Paris, France), Shenkar College of Engineering 

and Design (Ramat-Gan, Israel), Willem de Kooning Academy 

(Rotterdam, the Netherlands) en Fashion Institute Arnhem. 

Internationaal bekende lectoren als Nannet van der Kleijn, 

Nanda van der Berg, Elisa Marchesini en Saskia van 

Drimmelen leidden de lessen in. De studies waren zichtbaar in 

een expositie in de stadhuiszaal. De workshops en lezingen 

waren deels zichtbaar en toegankelijk voor publiek. 

2. Designer differences In deze clinic voor modestudenten, 

georganiseerd door HTNK fashion recruitment and 

consultancy, deelden toonaangevende professionals hun 

ervaringen met de volgende generatie ontwerpers. Tevens 

werd studenten de mogelijkheid gegeven hun portfolio te 

bespreken met HTNK design consultants. 

3. ROC Rijn IJssel Onderwijsinstelling ROC Rijn IJssel 

organiseerde op 16 juni een eigen event in de Eusebiuskerk 

waarbij alle opleidingen betrokken werden. De 

horecaopleiding verzorgde gedurende de hele biënnale in 

samenwerking met De Kookplaats de catering voor de 

medewerkers van Arnhem Mode Biënnale. Studenten van de 

modeopleiding voerden het ontwerp uit van de kleding van de 

biënnale vrijwilligers. 

4. Primair en voortgezet onderwijs Al sinds de eerste 

editie is het educatieprogramma van de biënnale een 

succesnummer in het primair en voortgezet onderwijs in 

Arnhem. Het thema SHAPE leende zich uitermate voor deze 


-39-

doelgroep. Voor het voortgezet onderwijs werd door stichting 

Beleven een docentenhandleiding ontwikkeld voor een 

uitgebreide voorbereiding op de tentoonstelling. 

5. Educatie brede publiek Voor het brede publiek stelde 

Arnhem Mode Biënnale een bezoekersgids samen met 

achtergronden van de tentoonstelling, het programma en een 

plattegrond. De website was een toegankelijke informatiebron 

voor het brede publiek. De biënnale bood tevens exclusieve 

rondleidingen aan, op aanvraag en tegen betaling, met 

deskundige informatie over de tentoonstellingen. 

6. Arnhem Mode Biënnalecolleges Piet Paris, artistiek 

directeur, gaf elke maandag in de Eusebiuskerk een 

biënnalecollege over de totstandkoming van de 

tentoonstelling. 

7. Arnhem Mode Biënnale Magazine Met commentaren, 

kritieken, essays en fotografie maakte een exclusief tijdschrift 

de hoofdtentoonstelling van Arnhem Mode Biënnale 

inzichtelijk. Het magazine verscheen in mei, een maand 

voorafgaand aan de opening van de biënnale. Bekende 

modejournalisten als Diane Pernet, Hans den Hartog Jager, 

John de Greef en Georgette Koning en modelector José 

Teunissen schreven over de deelnemende ontwerpers en de 

paviljoens waarin zij exposeerden. De fotografische bijdragen 

waren van Freudenthal/Verhagen, Maurice Scheltens en 

Louise te Poele. De eindredactie was in handen van Georgette 

Koning. Als mediapartner werd voor het biënnale magazine 

nauw samengewerkt met weekblad Elsevier dat het magazine 

aankondigde in zijn reguliere uitingen en een teaser uitstuurde 

naar zijn abonnees. Het magazine richt zich zowel op 

vakpubliek als op het brede publiek en is nog steeds 

verkrijgbaar. De verkoopprijs bedraagt € 5. 

8. Films en documentaires In de Eusebiuskerk werd een 

waaier aan beelden over modevormgeving vertoond met films 

en documentaires. Samensteller was Rosell Heijmen van het 

kunstenaarscollectief Suze May Sho. 


-40-

9. Workshops Orlando Een vierdaagse samenwerking 

tussen studenten van de Fashion Masters van ArtEZ 

hogeschool voor de kunsten en het Instituto Europeo di Design 

van Madrid. Inspiratiebron was de romanfiguur Orlando van 

Virginia Woolf en de studie hierover door lector didactiek 

Jeroen Lutters. Lutters en modelector van ArtEZ José 

Teunissen waren verantwoordelijk voor de theoretische 

samenstelling van het programma. De workshop werd geleid 

door het Nederlandse modeduo Klavers van Engelen. 

10. Filmfestival Op 12 juni werd de internationaal 

vermaarde film A Shaded View on Fashion vertoond van 

mode-icoon Diane Pernet. Pernet heeft filminzendingen uit de 

hele wereld gecureerd. 

11. Lezing en debat De onderzoeksgroep ‘Dutch Fashion 

Identity in a Globalised World’ heeft tijdens de biënnale een 

eerste presentatie gegeven van het onderzoek dat in september 

2008 is gestart. De interdisciplinaire groep wetenschappers 

buigt zich over mode en identiteit, de totstandkoming en 

betekenis van bepaalde merken, en de economie rondom mode 

en kleding, in en om Nederland. De onderzoekers willen 

achterhalen wat internationaal gezien de relevantie van 

Nederland als modeland is en waardoor die bepaald wordt. 

Het onderzoek wordt eind 2013 afgerond. 

De onderzoeksgroep ‘Dutch Fashion Identity in a Globalised 

World’ is een samenwerking tussen Radboud Universiteit 

Nijmegen (prof. dr. Anneke Smelik), Universiteit van 

Amsterdam (prof. dr. Dany Jacobs), ArtEZ en HAN 

hogescholen (drs. José Teunissen), en Saxion hogescholen (dr. 

Michiel Scheffer). Het onderzoek is gefinancierd door de 

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, 

en tevens door het Mr. Koetsierfonds, ArtEZ, Saxion en UvA. 

In samenwerking met Premsela, Dutch Platform for Design 

and Fashion. 


-41-

12. Clincis en lezingen Arnhem Coming Soon stelde drie 

dagen lang de binnentuin van de winkel open voor het thema 

Shape. Ontwerpers vulden deze dagen met lezingen en clinics 

voor studenten van kunstacademies in Nederland. De laatste 

bijeenkomst werd afgesloten door performer en songwriter 

Coco. 

SHAPE Arnhem Mode Biënnale Pagina 2009 100 van 159 

-42-

V Fashion and the people 

Fashion and the people was het maatschappelijk georiënteerde 

programma onderdeel van Arnhem Mode Biënnale. Arnhem 

Mode Biënnale heeft inmiddels naam gekregen vanwege de 

maatschappelijk geëngageerde projecten waaraan het haar 

naam verbindt. Maatschappelijke initiatieven, gericht op de 

praktijk van de Nederlandse kleding en mode, die zijn bedacht 

en uitgevoerd met een sociaal hart. 

1. Mode Met een Missie Sinds de lancering in 2007 is Mode 

Met een Missie (MMeM), de stichting die daken thuisloze 

vrouwen laat meewerken aan een hoogwaardig modelabel, 

uitgegroeid tot een landelijke keten. Met de opening van de 

eerste permanente winkel in Arnhem tijdens deze editie van de 

biënnale heeft MMeM opnieuw een prominente plaats binnen 

het programma gekregen. Hoofdontwerper Claes Iversen heeft 

een nieuwe collectie voor het label Ami-e-Toi van MMeM 

voorbereid, die tijdens een modeshow werd gepresenteerd. 

2. Awearness Fair Fashion Een nieuw 

samenwerkingverband is dat met de Maatschap Moeders 

Mooiste. Met guerrilla-acties op straat en elders in Arnhem 

lichtte deze organisatie het grote publiek voor over 

duurzaamheid van dagelijkse producten. Met de inrichting van 

een tijdelijke winkel met duurzame collecties en een 

modeshow benadrukte Awearness Fair Fashion hun missie. 

3. Tesselschade-Arbeid Adelt Het gerespecteerde 

Tesselschade-Arbeid Adelt (TAA), eerste vrouwenvereniging 

uit 1871, helpt vrouwen naar economische zelfstandigheid met 

de vervaardiging van handgemaakte artikelen waarmee het 

eeuwenoude handwerktechnieken in stand houdt. Het 

ambachtelijke handwerk is tegenwoordig actueel aanwezig in 

veel collecties van zowel modeontwerpers als vormgevers. 

TAA-leden gaven een workshop aan studenten van ArtEZ 

Fashion design over de techniek van smokken en haken, een 

pilot die in het nieuwe schooljaar een vervolg zal krijgen. 


-43-

VI Fashion and the city 

1. Modebazaar Met een bruisende modemarkt van 50 

marktkramen op de hoofdlocatie van Arnhem Mode Biënnale 

vond de publieksopening op 7 juni plaats. Ontwerpers, lokale 

winkeliers en 100% Mode uit Klarendal waren 

verantwoordelijk voor de inrichting van de kramen die zij voor 

deze dag bemanden. Gedurende enkele uren sloeg hier de vlam 

in de pan met kleine optredens, de show van de Spijkers en 

Spijkers jurk van het project Mode in de wijken en een 

horecaplein vol dans en muziek. Wandelende steltlopers 

torenden uit boven de wirwar aan activiteiten op de 

hoofdlocatie. 

2. Next Shape Pop Up Store Het project Turning Talent 

into Business (TTIB) is een samenwerkingsverband tussen 

Syntens, HTNK, Dutch Fashion Foundation en Arnhem Mode 

Biënnale. Met de Next Shape Pop Up Store is een aantal 

startende ontwerpers uit TTIB de gelegenheid geboden hun 

werk tijdelijk te verkopen in de Arnhemse Bijenkorf. De shop 

was een van de manieren om de startende ontwerpers te 

begeleiden naar zelfstandig ondernemerschap. 

3. Arnhem Coming Soon Het ontstaan van de winkel van 

Arnhem Coming Soon kent zijn oorsprong in Arnhem Mode 

Biënnale met winkels tijdens de biënnales van 2005 en 2007 

met producten en kleding van Nederlandse en internationale 

ontwerpers. Arnhem Coming Soon is inmiddels een belangrijk 

verkoopadres van Nederlandse modevormgevers waarvan de 

betekenis ook door gemeente Arnhem wordt gedragen. 

Arnhem Coming Soon verkocht tijdens SHAPE de collecties 

van een groot aantal Nederlandse ontwerpers uit de 

hoofdtentoonstelling en alumnitentoonstellingen. 

4. Three times a lady Deze museale winkelexpositie 

vertoonde met vitrines in 15 winkels de populaire 

biënnalemascotte van 2005. De mascotte was 

driedimensionaal in keramiek uitgevoerd en werd aangekleed 

door de winkel die de mascotte exposeerde. Deelnemers aan 


-44-

de expositieroute brachten ook de gezamenlijke biënnaletas op 

de markt. 

5. 30daysleft Met de tijdelijke vintagewinkel 30daysleft, 

opgezet door FerryVintage, werd wederom de aandacht 

gevestigd op duurzaamheid. Het tweede leven van een ontwerp 

is meer dan alleen het hergebruiken van kleren. In de winkel 

waren alleen kwaliteitskleren te verkrijgen, zorgvuldig 

geselecteerd door Ferry van der Nat. 30daysleft benadrukte 

dat vormen uit het verleden, mits goed ontwikkeld, een tijdloze 

waarde hebben. Met de verkoop van collecties uit stijlperiodes 

vanaf 1950 van o.a. Dior, Nina Ricci, Fong Leng en Chanel 

toonde Arnhem Mode Biënnale de kracht van de ultieme 

vormgeving in mode. Met de winkel 60daysleft in Rotterdam 

heeft het succesvolle concept een vervolg gekregen 


SHAPE Arnhem Mode Biënnale 2009 -45 -

Bijlage I 

Bestuur en medewerkers 

Het bestuur 

Medy van der Laan (voorzitter) 

Arie Hulsteijn 

Diederik Laman Trip 

Geert de Rooij 

Jan Houwert 

Jan Peters 

Julienne Straatman 

Waarnemers bestuur 

Peter Godefrooij, directeur ArtEZ Mode Masters 

Tonnie Holtrust, directeur beeldende kunst en vormgeving 

ArtEZ 

Roeland Kreeft, wethouder cultuur en economische zaken 

Gemeente Arnhem 

Het team van SHAPE Arnhem Mode Biënnale 2009 

Piet Paris, artistiek directeur 

Willemien Ippel, waarnemend directeur SHAPE 

Lisette Schmetz, algemeen directeur 

Ritva Brinkman, chef de bureau 

Bianca Franssen, hoofdproducent 

Lisa Telussa, hoofd communicatie 

Meike Verhagen, persvoorlichter 

Emilie Bunnik, medewerker communicatie 

Aniek Hof, stagiaire communicatie 

Lenn Cox, deelproducent productie 

Ninke Bloemberg, deelproducent productie 

Cathelijne Bouwkamp, deelproducent productie 

Anne de Kruijff, stagiaire productie 

Rachid Naas, event & sponsor producent 

Giene Steenman, sparring partner artistiek directeur 

Jaap Kroneman/Aagje Martens, visual identity SHAPE 

Marc Kwakman, assistent artistiek directeur 

Sophie Schijf, modebazaar/winkelexpositie/atelierroute/ 

floormanager 


-46-

Sjaak Hullekes, modebazaar/winkelexpositie 

Céline Charlot, producent internationale studentenworkshops 

FLATarchitects i.s.m. Theun Mosk, ontwerp tentoonstelling 

Frank Hulsebosch, technisch producent 

Joost Verlinden, technisch producent 

Carmen de Munnik, sponsormanager 

Flore Vollaard, medewerker events en sponsoring 

Cécile van Hattem, medewerker events 

Mirjam Alexander, vrijwilligerscoördinator 

Malou Huiskamp, vrijwilligerscoördinator 

Marleen Kruitwagen, vrijwilligercoördinator 

Saskia ter Welle, vrijwilligerscoördinator 

Didie Schackman, communicatie advies 

Freudenthal/Verhagen, samenstelling tentoonstelling Holy 

House 

José Teunissen, samenstelling tentoonstelling Secret of ArtEZ 

Koen Hauser, samenstelling tentoonstelling Ocean of 

Darkness 

My little underground, muziekprogrammeur 

Suze May Sho, samenstelling tentoonstelling La Maison de 

Poupée 

Dudok en Bar Florian, horeca 

Live Lab, presentatie Viktor & Rolf 

Unreal FX, karakters paviljoens 

Wink, evenement producent 

Johan Pol, webmaster 

Ietje van den Berg (Matiber), boekhouding 

Andrew May en Racourcci, vertaling 

Edwin van Gelder (Mainstudio), Karen van de Kraats, 

vormgeving Arnhem Mode Biënnale magazine 

Georgette Koning, eindredacteur Arnhem Mode Biënnale 

magazine 

Arnhem Mode Biënnale dankt alle vrijwilligers en iedereen 

die, in welke vorm dan ook, bij heeft gedragen aan het succes 

van Shape. 


-47-

Het kernteam van stichting Arnhem Mode Biënnale 

Willemien Ippel, zakelijke directeur 

Ritva Brinkman, chef de bureau 

Bianca Franssen, hoofdproducent 

Lisa Telussa, communicatie 

Meike Verhagen, persvoorlichter 

Rachid Naas, event & sponsor producent 


-48-

Bijlage II 

Comité van aanbeveling 

Laird Borrelli 

Rattan Chadha 

Clemens Cornielje 

Wilbert Das 

Lidewij Edelkoort 

Jan Jessurun 

Rem Koolhaas 

Pauline Krikke 

Marcel Wanders 

Viktor & Rolf 

Hans Wijers 

Rudi Wester 


-49-

Bijlage III 

Sponsoren en subsidiënten 

Initiatiefnemers 


ArtEZ hogeschool voor de kunsten 

Partners 

Essent 

ING 

Made in Arnhem 

Eventsponsors 

G-star 

L’Oréal 

PricewaterhouseCoopers 

Subsidiënten/fondsen 


Provincie Gelderland 

Prins Bernhard Cultuurfonds 

SNS Reaal Fonds 

Mondriaan Stichting 

VSB Fonds 

Institut Français des Pays-Bas 

Paviljoensponsors 

100% Mode 

Arnhem Ambassadeurs 

Dirkzwager 

Gemeente Lingewaard 

Kuiper Arnhem Bouw & Ontwikkeling 

RO Groep 

Sponsors 

B32 Groep 

Cool Region 

Ernst & Young 

Evian 


-50-

Fatboy 

Heuvelman Sound & Vision 

Mediasponsors 

Elsevier 

Eigen! Magazine 


-51-

Bijlage IV 

Lijst met deelnemende ontwerpers 

Deelnemers SHAPE tentoonstelling 

Andrea Ayala Closa 

Andrea Cammarosano 

Andrea Maack 

And Beyond 

Anna Heylen 

Antoine Peters 

Balenciaga 

Boudicca 

Calvin Klein 

Charles Anastase 

Christopher Kane 

Comme des Garçons 

Cosmic Wonder Light Source 

Djovrie Krüs 

Eefje Bouwkamp 

Fernando Brizio 

Freudenthal/Verhagen 

G + N 

Giambattista Valli 

Hussein Chalayan 

Icelandic Love Corporation 

Iris van Herpen 

Jil Sander 

José Castro 

Juul van den Heuvel 

Kei Kagami 

Klavers van Engelen 

Lanvin 

Lanvin homme 

Maison Martin Margiela 

Manish Arora 

Marcha Hüskes 

Martin van den Oever 

Mattijs 

Monique van Heist 


-52-

Orson + Bodil 

Painted Series 

Paula Arntzen 

Peter Hornstein 

Proenza Schouler 

Raf Simons 

Rick Owens 

Rodarte 

Sandra Backlund 

Spijkers en Spijkers 

Stephen Jones 

Sutee Kunavichayanont 

Thom Browne 

Thomas Voorn 

Viktor & Rolf 

Yoshikazu Yamagata 

Yuima Nakazato 

Deelnemers 

100% Mode Klarendal 

Andrea Ayala Closa 

Andrea Cammarosano 

Andrea Kristic 

Andrea Maack 

Anna Heylen 

Antoine Peters 

And Beyond 

Arielle de Pinto 

Arnhem Coming Soon 

Arnout Visser 

Atalanta Weller 

Balenciaga 

Bas Kosters 

Bastiaan Franken 

Bernadette Deddens 

Bernhard Willhelm 

Boris van Berkum 

Boudicca 

Brennels 


-53-

Calvin Klein 

Charles Anastase 

Christophe Coppens 

Christopher Kane 

Claes Iversen 

Comme des Garçons 

Confettisystem 

Conny Groenewegen 

Corné Gabriels 

Cosmic Wonder Light Source 

Daryl van Wouw 

De Bijenkorf 

Demna Gvasalia 

Desiree Hammen 

Diane Pernet 

Djovrie Krus 

Edwin Oudshoorn 

Eefje Bouwkamp 

Elja Lintsen 

Elsien Gringhuis 

Emel Döner 

EnD 

Estelle Hanania & Christophe Brunnquell 

Etie van Rees 

Eva Nip 

Femke de Vries 

Fenna Oosterhoff 

Fernando Brizio 

Ferry van der Nat 

Floris Meydam 

Fong Leng 

Francisco van Benthum 

Fransje Killaars 

Freudenthal/Verhagen 

G + N 

G-Star NY Raw 

Gé Röling 

Giambattista Valli 

Gladys Tumewa 


-54-

Gwendolyn Huskes 

Henny van Nistelrooy 

Humanoid 

Hussein Chalayan 

Icelandic Love Corporation 

Ignoor 

Ineke Hans 


Ivo Mittelmeijer 

Jaap Kroneman 

Jan Taminiau 

Jarah Stoop 

Jelske Peterson 

Jeroen Verhoeven 

Jil Sander 

Jimini Hignett 

Johannes Anton Rädecker 

Joline Jolink 

Jones Clothing 

Joop Moesman 

José Castro 

Judith ter Haar 

Laurens van Wieringen 

Juul van den Heuvel 

Klara Walker 

Katja Mater 

Kees Goudzwaard 

Kei Kagami 

Kiki van Eijk 

Kinke Kooi 


Klaartje Martens 

Koen Hauser 

Lanvin 

Lanvin homme 

Lars Eijssen 

Laurens Manders 

Lee Eun Young 

Leendert Masselink 


-55-

Levi van Veluw 

Linda Valkeman 

Lisa Weinberg 

Louise te Poele 

Maarten Kolk 

Maatschap Moeders Mooiste 

Mada van Gaans 

Magda Malina 

Maison Martin Margiela 

Manish Arora 

Marcha Hüskes 

Marco de Groot 

Mareunrol’s 

Mariëlle van de Ven 

Marloes Blaas 

Marloes ten Bhömer 

Martin van den Oever 

Maryam Kordbacheh 

Mattijs 

Michiel Vijselaar 

Minouche en Rûne 

Minna Tiikkainen 

MLY 

Mode Met een Missie 

Monique van Heist 

Nozilli bloemisten 

Orson + Bodil 

Painted Series 

Paul Citroen 

Paula Arntzen 

Peter Hornstein 

Peter Traag 

Pieke Bergmans 

Proenza Schouler 

Quirijn Maurits Rudolph Ver Huell 

Raquel Maulwurf 

Rick Owens 

Rodarte 

Roland Sohier 


-56-

Roma Pas 

Roos Koster 

Rosell Heijmen 

Roswitha van Rijn 

Rudolph Holmond 

Sander Luske 

Sandra Backlund 

Saskia Olde Wolbers 

Saskia van Drimmelen 

Sebastiaan Kramer 

Selina Parr 

Shana Moulton 

Sjaak Hullekes 

Smits Schoenen 

Spijkers en Spijkers 

Stephen Jones 

Studio Piet Paris 

Superduper 

Sutee Kunavichayanont 

Suze May Sho 

Tesselschade-Arbeid Adelt 

The Globe 

The People of the Labyrinths 

Theo Colenbrander 

Theo Konijnenburg 

Thom Browne 

Thomas Voorn 

Ties Princen i.s.m. Nina Sajet 

Tjarda Sixma 

Trickle Down Fabrics 

Trix&Rees 

Ultrasexi 

United Nude 

Ursula Mayer 

Viktor & Rolf 

Vladimir Lazarevic 

Vlisco Fabrics 

Willem Heesen 

Yoshikazu Yamagata 


-57-

Yuima Nakazato 


-58-

Bijlage V 

Inhoudelijke partners 

100% Mode, Arnhem 

Akademie Mode und Design, Düsseldorf 

Arnhem Coming Soon, Arnhem 

ArtEZ hogeschool voor de kunsten, Arnhem 

Awearness Fair Fashion 

Casa, Arnhem 

Centrum Beeldende Kunst Arnhem 

De Bijenkorf, Arnhem en Amsterdam 

Designhuis Eindhoven 

Flanders Fashion Institute, Antwerpen 

G72, Arnhem 

Glamour, Amsterdam 

GO!, Arnhem/Nijmegen 

Historisch Museum Arnhem 

HTNK fashion recruitment and consultancy, Amsterdam 

Introdans, Arnhem 

Maatschap Moeders Mooiste 

Ministerie van Justitie, Arnhem 

Museum voor Moderne Kunst Arnhem 

Never on Wednesday Communication, Amsterdam 

Platform21, Amsterdam 

Premsela Dutch Platform for Design and Fashion, Amsterdam 

Provincie Gelderland, Arnhem 

Stichting Binnenstadsmanagement Arnhem 

Stichting Beleven, Arnhem 

Syntens, Arnhem 

Partners educatie 

Bureau Breedtekunst 

Kamer van Koophandel 

ROC Rijn IJssel 

Vlemmix modepresentaties 

Vlisco 


-59-

Met dank aan 

Art Business Centre, Arnhem 

Ballast Nedam, Nieuwegein, Arnhem 

De Kookplaats, Arnhem 

Derksen Transport, Arnhem 

Haaxman Bedrijfsmakelaars, Arnhem 

Koenders Naaimachines, Arnhem 

Kuiper Arnhem Bouw & Ontwikkeling, Arnhem 

Luxor Live, Arnhem 

Smits schoenen, Arnhem 

Schilder-Arnhem 

Werkplaats assistenten ArtEZ hogeschool voor de kunsten 

Arnhem 


-60-

Bijlage VI 

Bezoekersstroom 



Bezoekers AMB 2009 

3000 

2500 

2000 

1500 

1000 

500 

0 

5-jun 

6-jun 

7-jun 

8-jun 

9-jun 

10-jun 

11-jun 

12-jun 

13-jun 

14-jun 

15-jun 

16-jun 

17-jun 

18-jun 

19-jun 

20-jun 

21-jun 

22-jun 

23-jun 

24-jun 

25-jun 

26-jun 

27-jun 

28-jun 

29-jun 

30-jun 

1-jul 

2-jul 

3-jul 

4-jul 

5-jul 

events 

rondleidingen 

HMA 

MMKA 

Bezoekers 

Data 

SHAPE Arnhem Mode Biënnale 2009 Pagina 120 van 159 

- 62 -

Bijlage VII 

Beeldselectie 


-63-

Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Máxima. 

bezoekt hoofdtentoonstelling SH APE 



Hoofdtentoonstelling SHAPE— 

Thom Browne 



Parcours zwevende paviljoe ns 

hoofdtentoonstelling SH APE 



Overzicht paviljoens in Eusebiuskerk 

hoofdtentoonstelling SHAPE 












Schoenenexpositie 



Jones 


Hoedenontwerpen Stephan 



Internationale studenten workshops 

burgerzaal stadhuis Arnhem 



Show van de Spijkers en Spijkers j urk van het 

project Mode in de wijken 



Modebazaar—publieksopening 

Arnhem Mode Biënnale 2009 



Citydressing- 

SHAPE Arnhem Mode Biënnale 2009 



SHAPE shows— 

Manish Arora 



Young SHAPE shows- 

And Beyond 



ArtEZ Graduation shows- 

Ratna Ho 



La Maison de Poupée- 

Historisch Museum Arnhem 



Holy House- 

Museum voor Moderne Kunst Arnhem 



Bijlage VIII 

Overzicht publicatie RTV 

Radio 

Radio 1 ‘Lunch’! (NCRV) 

Radiodagboek Piet Paris; 10,11,16 juni 

Radio 1 ‘Casa Luna’ (NCRV) 

Monique van Heist in het kader van Arnhem Mode 

Biënnale; 4 juni 

Radio 6 ‘De Avonden’ (VPRO) 

3 uur live verslag avondopening vanuit het MMKA, 5 juni 

Radio Gelderland 

2 maal live verslag 

Radio Arnhem 

Vanaf half mei iedere vrijdag om 14.00 uur een kort 

telefonisch interview met woordvoerder M. Verhagen 

Televisie 

De Rode Loper (België) 

Uitgebreide reportage opening 5 juni 

NOS journaal 

Korte reportage opening 5 juni 

RTL Boulevard 

Kort interview Piet Paris, perspresentatie 26 maart 

Reportage preview en opening 5 juni 

Reportage Young SHAPE Show 

Cultura Vrw. Zkt. Knst. 

Aflevering 12, maandag 22 juni, 21.00 uur 

Omroep Gelderland 

4 afleveringen Mode Maandag geheel in het kader van 

Arnhem Mode Biënnale 

Dames van Oranje 

Reportage opening 5 juni 

Blauw Bloed 

Reportage opening 5 juni 

Promotiefilm KLM 

Cultuurspot 


-81-

Filmpjes online 

ANP 

Fascineshion.com 

Glamour 

De Gelderlander 

Arnhem Centrum 


-82-

Bijlage IX 

Selectie publicaties 




Wound, UK, China, Japan 

- 84 -


- 85 -

La Vie, Taiwan 


SHAPE Arnhem Mode Biënnale 2009 - 86 -


Zoo Magazine - 87 -

Dept. of 

culture 

Getting In Shape, The Dutch Way 

June 26, 2009 1:21 pm 

Photo: Courtesy of Arnhem Mode 

I truly get excited about summer Fridays, but I’d be over the moon if I could go to Holland to see the 

other Biënnale. Arnhem Mode is organized by my friend Piet Paris. This year’s theme is Shape and 

features works by labels like Lanvin, Comme des Garçons, and Sandra Backlund. There are dozens of 

related programs (including a screening of Coco Avant Chanel), and the exhibitions aren’t in 

whitewashed gallery spaces, either, but spread out across town, the idea being to alter the 

cityscape/ shape. It’s up through July 6, which means I’ve got exactly ten days to hatch my escape plan. 

If I don’t make it, at least there’ s a pretty catalog to console myself with. 

—Laird Borrelli-Persson 


- 88 -

This summer, the town center of Arnhem, Netherlands, was invaded by nine newly constructed wooden pavilions or oversized 

birdhouses on five-meter-high stilts, perched only slightly less precariously than some of this seasons shoes, barely balancing 

on their steel heels. In the midst of every other European Art Fair, June's month-long Arnhem Mode Biennale, curated by 

Artistic Director and renowned illustrator Piet Paris is a public fashion event geared toward both the professional and the 

public. The first exhibit was housed within this series of Dover Street-like reusable wooden huts, raised like urban tree-houses 

on scaffolding. A narrow bridge and the pavilions themselves, lead to and through the centuries-old Eusebius church and the 

post-war city hall; the location of the second part of the event. 

Now in its third edition, the theme of this year's Biennale was SHAPE, and determined to examine the diversity of craft and 

technique in the work of its 48 invited exhibitors. And they reeled in as evidence some of the best silhouette-makers, 

international fashion designers such as Comme des Garcons, Lanvin, Hussein Chalayan, Calvin Klein, Jil Sander, Martin 

Margiela, Rick Owens, Boudicca and milliner Stephen Jones; for relative newcomers they had Thom Browne, Rodarte, 

Christopher Kane and Sandra Buckland. The spectacular Dutch duo Victor&Rolf presented their ode to shape in the form of a 

hologram. Local talent like Klavers van Engelen and Spijker &Spijkers were exhibited democratically alongside recent St 

Martins and ArtEZ (Arnhem's renowned art and fashion academy) graduates, Matttijs and Iris van Herpen. While some 

concepts were illustrated graphic or photographically on wooden trestle tables, authentic-looking wax mannequins, were used 

to underline the direct link between shape and 3-D. 

I took a few moments to chat directly with some of the show's participants and creative talent. 

Milliner extraordinaire, Stephen Jones on his hothouse of ideas: 

STEPHEN JONES AT THE 

ARNHEM MODE BIENNALE 

By Haidee Findlay-Levin 

HAIDEE FINDLAY LEVIN: Glasses are for me what hats are for you: I never leave the house without them. But can you wear 

them both at once? 

STEPHEN JONES: You certainly can. Something that's upturned in front works best; otherwise your face recedes into the 

background. 

HFL: Is there a case of overkill, especially around the face? Is less more? Is there ever too much? 

SJ:I love what Morris Lapidus, the architect of the Fontainebleau Hotel in Miami said: 

‘Too much is never enough!' I was working on a window display with John Galliano before the opening of his store, and the 

window dresser said: Before you go out the door, always take one thing off! "And John's response was: In the world of Galliano 

it's the opposite; we always add one thing on!" I subscribe to both views. 

HFL: I think Italian Vogue's Anna Piaggi, one of your biggest supporters, subscribes to Galliano's point of view. But which is 

more chic? 

SJ: People should move from restrain to excess, chic is different from one to another. 

I do believe in self-expression. 

HFL: Do you have a muse? 

SJ: It would be too dangerous to have one person to inspire me. 

HFL: Is there a perfect face for a hat? 

SJ: A strong jaw-line and a long neck certainly help. 

HFL: Does this apply to both men and women? 

SJ: Yes, but it's really a question of balance, and whether your face is strong or soft. 

HFL: What about different hats for different occasions? What is really appropriate if you believe in self-expression? 

SJ: Of course there are some that work best for work, others for dinner and something else for going to the races, such as 

Royal Ascot. [The British Royal horse race show, and greatest horserace show in the world, dating back almost 300 years] But 

I'm an old punk at heart—so I do love the idea of seeing a baseball cap at Ascot! 

HFL: For this show everyone else exhibited in a wooden house. Yours is in glass. Why? 

SJ: Piet told us about these wooden houses, but it bothered me that you couldn't see out—I thought of a glass house, like a hot 

house. This seemed appropriate for Holland with all its green or hothouses. The theme was about shape, but all hats are about 

shape anyway. The greenhouse idea led me to the idea of hats being as diverse in shape as flowers-so I chose hats with a 

floral or vegetable theme, and created a glass hothouse full of them! 



ARNHEM: FASHION'S NEW CAPITAL 

SHAPE Arnhem Mode Biënnale 2009 - 90 - 

Klavers van Engelen installation 

photographed by Mirjam Boekholt 

Dazed takes a trip to Arnhem: a Dutch city making things happen with a directional, show stopping fashion event 

that’s worthy of design fans worldwide. By Al Mulhall 

Arnhem is a tiny, quirky little city that lives and breathes fashion. Famous for its high profile art academy ArtEZ (it would be 

silly not to mention that Viktor & Rolf are the school’s most famous Alumni) the city, pretty much off the international fashion 

radar until now, is putting itself on the map by hosting the Arnhem Mode Biennale. The event kicks off every two years and 

although this is only the third instalment, the creative team are upping the stakes by shifting the festivals scale to a bigger 

and better one that might just make it one of the fashion events to look forward to. 

To paint a b etter picture, the festival engulfs the whole city with exhibitions dedicated to Dutch and other European designers 

littering the quiet, tiny streets Arnhem plays host to. The main pull is the far more international, much larger exhibition built in 

and around the city’s Cathedral. Step inside and it’s far from churchlike, with over 50 designers contributing installations, 

short films, pieces and ideas to the Biennale, it looks more like a warped, high fashion world protected by never-ending walk 

ways of scaffolding. 

With big brand names like Calvin Klein, Martin Margiela, Hussein Chalayan, Balenciaga, Giambattista Valli and of course, 

Viktor and Rolf having all donated key pieces, there’s plenty to look forward to but it’s the full on installations from the big 

guns that really make the event worth it. Rick Owens takes visitors to a John Waters-esque world with a pitch black, leather 

clad room showing a black and white short film featuring a drag queen in a wheel chair (naturally) and in total contrast to this, 

Lanvin Hommes touching take on a teenage boys bedroom should be two of the first port of calls. 

British mill iner Stephen Jones has also lended his talent to the event with a quintessentially English Green House installation 

"I wanted to do something quite quirky and eccentric. A sort of typically country greenhouse to represent my work," the 

designer explains as we fittingly shopped for flowers in Arnhems busy market "I was more than happy to get involved with 

the event as I think it’s doing things in a different way and that needs to be noted." 

With over two million euro invested in it, tottering around the exhibition feels more like stepping on to a film set at times (the 

human mannequins were created by the same talent responsible for creating the prosthetics for The Lord of The Rings) and 

with Holland’s Princess Maxime present at the Biennale’s opening fashion show, this is an occasion the whole country 

seems to stand still for (a trip to the local newsagents to witness the countless headlines covering the opening proved this). 

Curated by famed fashion illustrator Piet Paris, there’s a feeling that the Biennale wouldn’t quite work in say Paris, London or 

Milan. Arnhem is not a cosmopolitan city, it’s a small hub that seems to have dedicated itself to the arts and it’s that very fact 

that makes the Arnhem Mode Biennale so inspiring. 

Pagina 148 van 159

Le Figaro, Frankrijk 


- 91 -

Weekend Knack, België 



Arnhem Modebiënnale krijgt 

internationale allure 

Veerle Windels 

Dinsdag 09-06-2009 

Met de derde editie is de Modebiënnale in het Nederlandse Arnhem de kinderschoenen ontgroeid. Dankzij een stevige 

geldinjectie mikt de stad op internationale faam. 

Viktor & Rolf, Alexander Van Slobbe, en veel vroeger ook Frans Ankone en Li Edelkoort: ze studeerden allemaal af aan de 

modeopleiding van de Arnhemse Hogeschool (vandaag ArteZ). De afdeling heeft de voorbije tien jaar zodanig aan impact 

gewonnen dat Arnhem geregeld uitgeroepen wordt tot dé modestad van Nederland. Dus kon een modebiënnale niet 

ontbreken. 

Zes jaar geleden vond de eerste editie plaats, maar aflevering nummer drie, die vorig weekend van start ging, lijkt op alle 

vlakken de kinderschoenen ontgroeid. Het gemeentebestuur en de provincie Gelderland trokken mee aan de kar. Samen met 

privésponsors en de Mondriaan Stichting hoestten ze een dikke 2,9 miljoen euro op. Een bedrag dat vele projecten het 

nakijken geeft, maar dat allicht probleemloos naar de stad zelf zal terugvloeien. 

Persaandacht van toonaangevende bladen als Dazed&Confused en i-D kan namelijk veel buitenlands bezoek aantrekken. 'Dat 

prinses Maxima op de opening aanwezig was, geeft het project nog een extra steuntje in de rug', aldus de curator Piet Paris, 

illustrator, modelesgever én modekenner. Ook zijn invloed was doorslaggevend. Paris koos het thema, Shape, en speelde 

topstukken uit de Nederlandse en buitenlandse avant-garde tegen elkaar uit. 

'Ik heb Nederlandse designers gevraagd, maar wou het project ook internationale uitstraling geven. Op mijn verlanglijstje 

stonden namen als Martin Margiela, Comme des Garçons, Rick Owens en Rodarte. Belangrijke hedendaagse ontwerpers van 

wie ik dacht: niet evident om ze naar Arnhem te krijgen. In het wachtkamertje van Comme des Garçons in Parijs vreesde ik 

zelfs even het ergste. Maar telkens ik het project kon uitleggen, werd er toegehapt.' 

Paris koos een thema dat nauw aansluit bij de zoektocht naar vorm waar designers vandaag zo mee bezig zijn. 'Vorm en 

constructie domineerden de voorbije seizoenen de modescene. Ik wou er een doordenkertje van maken. Vorm kun je zien 

vanuit diverse oogpunten. Vandaar de opsplitsing in drie heel duidelijke segmenten: traditie, verwondering en concept.' 

Die drie pijlers zijn samen goed voor negen paviljoenen, die op een verhoogd circuit opgesteld staan op de markt van 

Arnhem. Hier zitten de grootste avant-gardisten bijeen. Zoals Rick Owens, de Californiër die in het paviljoen 'traditie' hoort. 

'Zijn werk bekijk je het best van opzij', zegt Paris. 'Ik heb er een ontwerp van Proenza Schouler naast gezet, dat je beter van 

vooraan bekijkt, en een jurk van Gianbattista Valli uit die ene collectie waarin alle ruggen zo bijzonder waren.' 

Paris looft ook Rei Kawakubo van Comme des Garçons, vanwege haar vernieuwingsdrang en het grensverleggende karakter 

van elke collectie. Het Commepaviljoen is een explosie voor het oog in de pijler 'verwondering'. Paris: 'Ik blijf ernaar kijken.' 

Hussein Chalayan heeft eveneens een paviljoen voor zichzelf, dat past in de pijler 'concept'. Paris koos voor één jurk uit de 

Speedcollectie. 'Sterk genoeg om een hele ruimte te vullen. Net als Margiela trouwens. Of Viktor & Rolf, momenteel de 

bekendste Nederlandse ontwerpers, die een hologram creëerden voor de biënnale.' 

In de Eusebiuskerk vlakbij vroeg de curator ontwerpers naar nieuwe creaties, gebaseerd op het thema Shape. Daardoor zit de 

kerk nu volgepropt met houten tuinhuizen waarin werk te zien is van het Londense ontwerpersduo Boudicca, van Cosmic 

Wonder en de Nederlandse duo's Spijkers & Spijkers en Klavers/Van Engelen. 

'Nergens ter wereld bestaat een dergelijk modefestival', zegt Piet Paris. Hij heeft gelijk. Niet alleen mode-insiders vinden hun 

gading, de curator brengt de mode ook naar de stad en haar bewoners. Door de diverse locaties in musea en op het 

marktplein, maar ook door open dagen in ateliers. Veel expo's zijn bovendien gratis en daarom alleen al drempelverlagend. 


- 93 -


- 94 - 

Elle, België


- 95 -

H 

Mode Op de Arnhemse Modebiënnale wringt en 

Tracy Metz 

Donderdag 11-06-2009 

De 

et lichaam als vehikel voor een idee 

schrijnt het op het snijpunt van mode en kunst 

Modebiënnale van Arnhem overstijgt het lokaal belang. Nederlands ontwerp wordt brutaal en bruisend in mondiale context. 

Met on-Hollands panache presenteert de Arnhem Modebiënnale zich op zijn site als het grootste culturele mode-event ter wereld. Of dat nu 

wel of niet een overstatement is, deze derde aflevering is een bruisende internationale manifestatie die met veel vrolijkheid en goesting - ook 

in tijden van crisis - de grenzen tussen mode en kunst verkent en Nederlandse ontwerpers in een mondiale context plaatst. 

De opening werd eind vorige week verricht door prinses Maxima, gekleed in een hip colbert gemaakt van oude postzakken vanontwerper Jan 

Taminiau. Via verhoogde houten plankieren - iedereen zijn eigen catwalk - word je geleid naar een vijf meter hoge promenade boven het 

marktplein. Daarop staan negen kleine houten paviljoens waarin het thema van dit jaar, Shape oftewel vorm, wordt uitgebeeld aan de hand 

van recent werk van Nederlandse en internationale ontwerpers. Artistiek leider Piet Paris heeft daarmee vat willen krijgen op wat ontwerpers 

nu drijft en heeft het thema per paviljoen weer onderverdeeld in subthemas en subsubthemas. De ontwerpers die hij als illustratie van zijn 

themas bij elkaar heeft gebracht, laten zich echter niet zo makkelijk in zijn matrix passen. Ze onderzoeken en spelen met ideeën, materialen 

en vormen en bekommeren zich totaal niet om hun plek in een matrix of om zoiets prozaïsch als draagbaarheid. 

Mode moeten we dus niet verwarren met kleding; het lichaam lijkt soms niet meer te zijn dan een hanger, een vehikel voor een idee. In zijn 

mannenmode onderzoekt Thom Browne proporties door zwaar te overdrijven: de broek begint ver onder het kruis en houdt op ver boven de 

enkels, het colbert is onlosmakelijk verbonden met een overall. Hussein Chalayan heeft in een spuitgietmal een jurk van zacht kunststof 

gemaakt die over snelheid gaat: de wind uit een grote ventilator lijkt het materiaal in fikse punten op de rug op te stuwen. 

De presentatie van de Nederlandse modehelden Viktor en Rolf in samenwerking met Swarovski doet juist enigszins gedateerd aan. Prachtig, 

het bewegende hologram van een vrouw met een glinsterende jurk, maar de toestand van de wereld is hier onopgemerkt gebleven. 

Tenminste, tot aan het eind van het filmpje, als vrouw en jurk verdampen - poef! - tot een hoopje stof. Een fraaie allegorie voor de 

vluchtigheid van mode. 

In de Eusebiuskerk gaat het er vrijer aan toe. De kerk is gevuld met werk van bijna veertig ontwerpers, veel ervan in grappige demontabele 

tuinhuisjes. Kei Kagami heeft een fontein aangelegd met daarin een klassiek vrouwensilhouet gemaakt van fietskettingen; de waterstralen 

vormen de jurk eromheen. Ook de Engelse ontwerpers van Platform Boudicca werken met de poëtische kracht van de suggestie: een half 

hoofd van aardewerk, een antieke torso en een aantal metalen sprieten die een rok suggereren. Je kan het niet aantrekken, het kan je wel 

raken. 

In sommige paviljoens heerst de onversneden schoonheid, zoals bij de tere composities in Saskia van Drimmelens Painted Series, begeleid 

door bewegende beelden in elektronische fotolijsten. Van binnenuit verlichte poppen laten precies zien hoe Klavers en Van Engelen hun 

delicate felgekleurde stoffen draperen. Lachen mag ook, bij de hoge berg van schoenen(dozen) waar speelgoedtreinen over- en doorheen 

rijden, en bij de fantasierijke hoedjes die Stephen Jones maakt voor Galliano, Dior en Chanel van parelmoeren knopen, tule, kunstbloemen 

en toverballen. 

Tegelijkertijd met de biënnale is in het Museum voor Moderne Kunst de bijzondere tentoonstelling Holy House! van Carmen Freudenthal en 

Elle Verhagen te zien. De ene is fotografe, de andere styliste. Ze werken vaak samen met modeontwerpers om een heel eigen wereld van 

illusies te creëren. Op een grote foto zien we een meisje gekleed in mode van Comme des Garcons op wier schoot een bos rozen bloeit en 

verwerkt. We kijken door de deur van een klein laag kamertje en zien op een beeldscherm hoe onzichtbare handen een mooi meisje 

aankleden met kleding uit de Painted-serie van Saskia van Drimmelen. Ze schikken haar haar, ze reiken haar een sigaret aan, ze worden 

steeds vrijpostiger. De beelden van Freudenthal/Verhagen kun je zien als een verlengstuk van de biënnale bij het verkennen van de grens 

tussen mode en kunst. 

De biënnale is een initiatief van de gemeente Arnhem en van ArtEZ, de modeopleiding aan de Hogeschool voor de kunsten. Het wordt 

gesubsidieerd door de gemeente en de provincie, die dit jaar samen met de Mondriaan Stichting en particuliere sponsors een kleine drie 

miljoen bij elkaar legden. De biënnale hoopte op een plaats in de nieuwe basisinfrastructuur voor 2009-2012 en vroeg daarvoor 3,5 ton 

subsidie aan, maar de Raad van Cultuur vond het te lokaal georiënteerd, met te weinig uitwisseling tussen vakgenoten. Als stadspromotie 

werkt het in ieder geval: mode die je net in het museum hebt gezien, kun je om de hoek gaan passen in winkels die in Dutch design zijn 

gespecialiseerd zoals TrixenRees en Coming Soon. Het is er dezer dagen ook aanzienlijk drukker dan normaal. De modebiënnale heeft een 

meer dan lokale betekenis, net als de modeopleiding. Het oordeel van de Raad van Cultuur lijkt wat benepen als je ziet hoe sterk de 

Nederlandse modeontwerpers staan op het internationale veld. 

Naast al het grappige, mooie, flauwe en conceptuele dat er nu in Arnhem te zien is, is er ook iets wat wringt en schrijnt en relativeert. Dat is 

de film Goddess Bunny van de kinky Amerikaanse ontwerper Rick Owen. Bunny is een door polio mismaakte travestiet en zanger(es) die, 

zwaar opgemaakt en in een jurk van Owen gekleed, met diva-achtige trekjes voor de camera poseert. Het gekoketteer van de misvormde 

Bunny zet alles op losse schroeven in de wereld van de mode, waar het juist om het perfecte lichaam draait. 




- 97 -


- 98 -


- 99 -

Modebiënnale: Visies op vorm en volume 

Tientallen ontwerpers geven hun visie op het thema ‘vorm’in een groot en 

ambitieus evenement 

SHAPE Arnhem Mo de Biënnale 2009 - 100 - 

Milou van Rossum 

Maandag 09-06-2009 

-vier sterren 

In de vrouwencollectie voor zomer 2008 van Jil Sander vond Piet Paris, artistiek directeur van de Arnhem Modebiënnale, het 

thema voor de derde editie. Al een paar seizoenen zag hij dat decoratieve, verhalende mode op z’n retour was. De pure 

vormentaal van de kleren van Jil Sander-ontwerper Raf Simons – volumineuze stukken, opgebouwd uit vele laagjes, in 

geometrische vormen geknipte zijde – deed hem beseffen dat er inderdaad een nieuw modetijdperk was aangebroken. Een 

waarin het op de eerste plaats gaat om vorm en volume: Shape. 

Net als de vorige editie is deze modebiënnale, die vrijdag werd geopend door prinses Máxima, een groot, ambitieus, 

indrukwekkend evenement; de worsteling om de sponsoring rond te krijgen is er niet aan af te zien. Musea hebben speciale 

tentoonstellingen, er zijn filmvoorstellingen, optredens (afgelopen weekend danste Introdans in kostuums van jonge 

Nederlandse modeontwerpers), symposia, tijdelijke winkels. Het is de komende maand onmogelijk in Arnhem rond te lopen 

zonder met mode in aanraking te komen. 

Het hart van de biënnale is de tentoonstelling Shape. Het eerste deel daarvan bevindt zich op een vijf meter hoge stellage die 

om het stadhuis van Arnhem loopt, waarop negen houten huisjes staan. In elk daarvan wordt een aspect van de vormentaal van 

de huidige mode uitgelicht. Het begint met een roze creatie van Jil Sander (‘geometrie’) en eindigt met een hologram-animatie 

van Stacey Rookhuizen in een jurk van Viktor & Rolf (‘verschijningsvorm’). Vijf ‘voetbaljurken’ uit de huidige collectie van 

Commes des Garçons verbeelden fantasie, de dramatische wollen creaties van Sandra Backlund en Rodarte vertellen over de 

invloed van materiaal. Een groot deel van het inrichtingsbudget ging naar speciaal gemaakte poppen: hun hoofden zijn exacte 

replica’s van een vrouwelijk en een mannelijk Nederlands fotomodel, gemaakt van siliconen en echt haar, en steeds uitgevoerd 

met een andere kleur haar en ogen – weer een heel andere interpretatie van vorm. 

Het tweede deel van Shape bevindt zich in de Eusebiuskerk. Ook hier houten huisjes, maar de invulling is anders. Tientallen 

ontwerpers – zowel bekende internationale en Nederlandse namen als jong talent – is gevraagd hun visie te geven op het thema 

‘vorm’. Het antwoord varieert van de inmiddels bekende molensteenkraag-ontwerpen van Klavers van Engelen (ditmaal 

uitgevoerd in felgekleurde transparante zijde en gedragen door lichtgevende poppen) tot de waslijn van Thomas Voorn, 

waaraan overhemden hangen die zo gevouwen zijn dat ze het woord ‘Welcome’ vormen, en de driedimensionale schetsen van 

papier en hout van het Britse Boudicca. Opmerkelijk is dat maar één ontwerper het thema rechtstreeks betrekt op het lichaam – 

in de ruimte van Rick Owens speelt een rauwe video waarin een zwaar gehandicapte vrouw wordt opgemaakt en in een jurk 

van Owens wordt gekleed. 

In Historisch Museum Arnhem werd het poppenhuis van Lizzy Ansingh, het pronkstuk van het museum, als uitgangspunt 

genomen. De kamers in het museum zijn veranderd in een soort uitvergrote poppenhuiskamers, waarin – soms lastig te 

doorgronden – verbanden worden gelegd tussen moderne kunst, historische voorwerpen en de mode van onder anderen Martin 

Margiela en Fong Leng. 

In het Museum voor Moderne Kunst verkent het duo Freudenthal/Verhagen, waarvan ook werk te zien is op Shape zelf, de 

grenzen van de (mode)fotografie. Op een van hun foto’s lopen de voor- en achterkant van een model in een jurk van Lanvin in 

elkaar over, op andere foto’s gaan gordijnen en kleren over in echte stukken geplooide stof. Op tegenover elkaar geplaatste 

foto’s, waarop animaties zijn geprojecteerd, draaien een zingende man en vrouw hun hoofden helemaal rond, op een video 

wordt een jong model door afwezige handen aangekleed in de tere ontwerpen van het Nederlandse Painted Series en weer 

uitgekleed. Het zijn werken van een soms ontroerende schoonheid, die tot de hoogtepunten van de biënnale behoren. 

Pagina 158 van 159

Stichting Arnhem Mode Biënnale 

Postadres: 

Postbus 440 

6800 AK Arnhem 

Bezoekersadres: 

Utrechtsestraat 49 

6811 LT Arnhem 

E 

info@arnhemmodebiennale.nl 

I 

www.arnhemmodebiennale.com 

T +31 (0)26 35 35 804 


-101-

2010 - Gemeente Arnhem

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?