Raadsvoorstel - Gemeente Arnhem

3.2.3. Landschap
Het gebied ten noorden van de Nederrijn is een stuwwallenlandschap, een onderdeel van
het Veluwemassief. De stuwwal van Arnhem raakt bij Onderlangs aan de rivier en geeft het
unieke hoogteverschil weer. Het plangebied van dit bestemmingsplan behoort tot het
rivierenlandschap. Achter de dijken van Arnhem-Zuid ligt het polderlandschap van de
Betuwe.
De aanwezigheid van de stad bepaalt het Arnhemse deel van het rivierengebied. In het
verleden maakten uiterwaarden plaats voor industrieterreinen, scheepswerven en
havenactiviteiten, met bijbehorende los- en laadkaden. Aan de zuidkant werd een groot
uiterwaardgebied ingedijkt en als woongebied ingericht. Ter verbinding werden er bruggen
gebouwd waar eens een pontje dienst deed.
Andere delen van het rivierenlandschap ondergingen minder veranderingen en zien er nog
vrijwel hetzelfde uit als vroeger, met name die welke wat verder van de stad gelegen zijn.
De oude landschapsstructuren met zomer- en winterdijken zijn daar nog intact.
Opvallend is dat vanaf Arnhem-Noord de rivier en Arnhem-Zuid slechts op enkele
uitzichtspunten goed bekeken kunnen worden. Woonschepen, huizen en opgaande
beplantingen belemmeren veelal het zicht. Alleen vanaf Boterdijk, Rijnkade, Nieuwekade en
Westervoortsedijk is een goed zicht op de rivier mogelijk. De bebouwing van Arnhem-Zuid
blijft echter ook hier grotendeels onzichtbaar door de hoge beplantingen; voor het zicht op
de bebouwing moet men op één van de hoger gelegen uitzichtspunten zijn.
Vanaf Arnhem-Zuid is de rivier alleen vanaf de dijken zichtbaar.
3.2.4. Ecologie
Ecologische gebiedsbeschrijving en bekende natuurwaarden
De rivierzone wordt in het groenplan bestemd als natuurkern. De rivier met uiterwaarden
vormt een dynamisch gebied, met (ruige) graslanden, struwelen, bossen, water en oevers.
Soorten als kwartelkoning en amfibieën komen hier voor. In dit uiterwaarden gebied komen
veel diergroepen voor, waaronder relatief bijzondere soorten zoals aardaker, kwartelkoning,
ijsvogel, kamsalamander en veel soorten vleermuizen. Het gebied is vooral waardevol
vanwege de mogelijkheden die het biedt voor dieren die een uitgestrekt, aaneengesloten
gebied als habitat hebben.
Ook voor dieren die specifieke eisen aan hun leefgebied stellen, is het gebied van speciaal
belang. Hierbij valt te denken aan factoren als rust, dekking, voedselbronnen, uitwisseling
met andere populaties.
De noordzijde van het plangebied bestaat uit een stedelijke wand van bebouwing met een
herkenbare en passende enkele bomenrij op de kades. De boomsoort is afhankelijk van de
omgeving en van de onderlegger: de linde in het stadscentrum en op de stuwwal, de
populier in het poldergebied. Tussen de bomen is het stedelijke gebied met hoogwaardige
verblijfsruimten aan de rivier. Ter plaatse van Park Onderlangs raakt de stuwwal de rivier.
Het reliëf en de panorama's zijn unieke kwaliteiten.
Aan de zuidzijde ligt de dijk als een groene wand met stedelijke accenten. De uiterwaarden
liggen vooral aan de zuidzijde van de rivier. Alleen aan de IJssel en ter plaatse van de
Rosandehaven liggen de uiterwaarden noordelijk van de rivier.
Voor de uiterwaarden van de IJssel ligt de nadruk op behoud van de huidige situatie
(agrarische functie) met in de toekomst meer ruimte voor de natuur. Er ligt een ambitie om
te onderzoeken of het mogelijk is een attractieve route via Koningspleij en Kleefse waard
naar het centrum te realiseren zodat een rondgang langs de rivier wordt volmaakt.
De dijkverlegging van Bakenhof heeft geresulteerd in een natuurspeel-uiterwaard met meer
ruimte voor water, natuur en recreatie.
Natuurwaarden in het rivierengebied
De ecologische waarde stijgt boven het niveau van de gemeente uit. Het is onderdeel van
de EHS en de Natura 2000 gebieden. Het gebied is:
1. een natuurkern met ooibossen, moeras, grasland en open water;
2. een aaneengesloten leefgebied voor grote fauna;
3. een leefgebied voor bijzondere vogelsoorten;
4. een gebied met natuurzones en stapstenen voor ringslang en kamsalamander.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van het ruimtelijk beeld in relatie tot de ecotopen,
de bijbehorende vogelgroepen en de effecten op de doorstroming.
35 Bestemmingsplan "Rivierzone", gewijzigde vaststelling juni 2009