Fiche CVO: Gender en armoede

Gender en armoede
Gender en armoede
“Van hoog tot laag heeft iedereen de mond
vol van armoedebestrijding. Programma’s
worden opgemaakt en doelstellingen
uitgetekend. Waarom gebeurt hetzelfde niet
voor de herverdeling van de rijkdom?”
(naar een uitspraak van Hellen Grace Wangusa, African
Women’s Economic Policy Network, Oeganda)
Van de 1,2 miljard armen die met minder dan
één dollar per dag moeten rondkomen zijn 70%
vrouwen. Armoede gaat echter niet alleen over
het inkomen maar ook over:
• toegang tot basisvoorzieningen (zoals
onderwijs, gezondheidszorg, water);
• kansen en mogelijkheden (zoals recht op
inkomen, werk, land en kapitaal);
• veiligheid (zowel van materiële als
immateriële aard) en
• participatie aan besluitvormingsprocessen.
Die dimensies werden ook geïntegreerd in de
gender ontwikkelingsindex en de gender
empowerment index van de UNDP. De indexen
liegen er niet om. Vrouwen scoren slechter dan
mannen op alle aspecten van armoede.
Juridische, culturele, sociale, ecologische en/of
economische omstandigheden veroorzaken
ongelijkheid tussen mannen en vrouwen
waardoor de feminisering van de armoede
alleen maar toeneemt.
Enkele feiten
• 854 miljoen volwassenen kunnen lezen
noch schrijven, waarvan 2/3 vrouwen.
• 60% van de 130 miljoen kinderen die geen
toegang hebben tot lager onderwijs zijn
meisjes.
• In ontwikkelingslanden gaan gemiddeld
58% van de meisjes naar de middelbare
school, tegenover 62% van de jongens. In
de minst ontwikkelde landen dalen deze
percentages tot respectievelijk 28% en
35%.
• Elke minuut sterft in de wereld een vrouw
aan vermijdbare complicaties bij
zwangerschap en bevalling.
• Wereldwijd zijn nog geen 14% van de
parlementsleden vrouwen.
• 1% rijkste mensen van de wereld
beschikken over een inkomen dat gelijk is
aan het totale inkomen van 60% van de
armste mensen ter wereld, waarvan 2/3
vrouwen zijn (Vrouwenatlas, 2003).
((bron UNDP, human development reports 1999-2003,
Uitdagingen
Om armoede uit te bannen en duurzame
ontwikkeling te realiseren, moet er werk
gemaakt worden van meer gelijkheid tussen
mannen en vrouwen. Dit betekent dat het
ontwikkelingsbeleid de komende jaren ook
voldoende rekening moet houden met de
verschillende impact van AIDS en (gewapende)
conflicten op het leven van vrouwen en mannen
en met de evoluties op het gebied van
eigendomsrechten voor vrouwen.
Succesverhalen
Johannesburg, Zuid-Afrika, 18 oktober 2004
Het Hooggerechtshof in Johannesburg
verklaarde onlangs dat twee dochters de
grond van hun overleden vader konden erven.
Het Hof ging hierbij in tegen het
gewoonterecht dat het recht op grond
toewijst aan de oudste mannelijke
erfgenaam. Het Hof verantwoordde haar
beslissing door te verwijzen naar de grondwet
waarin het beginsel van gelijke rechten
tussen mannen en vrouwen is opgenomen.
• CVO •

• CVO •
Aanbevelingen
t.a.v. het beleid
ontwikkelingssamenwerking
De Commissie Vrouwen en Ontwikkeling roept de
Belgische ontwikkelingssamenwerking op om in haar
programma’s voor armoedebestrijding stelselmatig
aandacht te besteden aan de ongelijkheid tussen
mannen en vrouwen en acties te ondernemen om
deze ongelijkheid te verminderen. In het bijzonder
roept de CVO op om:
• De genderdimensie in de volledige projectcyclus te
integreren. Dit betekent dat er voldoende
financiële en menselijke middelen voorzien
moeten worden.
• De genderdimensie ook te integreren in de nieuwe
hulpmodaliteiten. Dit betekent dat de vademecums
die worden opgesteld in het kader van sector-en
algemene budgethulp de genderdimensie moeten
integreren.
• Gegevens steeds op te splitsen naar geslacht en tot
op het niveau van het individu (i.p.v.
gezinsgegevens), zowel bij contextanalyse,
identificatie, projectformulering als bij evaluaties.
• Bij evaluaties indicatoren op te nemen die
bestaande genderverhoudingen en de effecten van
interventies inzake gendergelijkheid meten.
• De situatie van arme vrouwen op de agenda van
de beleidsdialoog te plaatsen.
• Specifieke programma’s op te zetten die de situatie
van vrouwen verbeteren. Belangrijke actieterreinen
zijn: opleiding, gezondheidszorg,
inkomensverhoging en toegang tot spaar- en
kredietfaciliteiten.
• Specifieke programma’s op te zetten die ijveren
voor meer juridische rechten en voor meer
politieke en economische participatie van vrouwen.
• Het budget voor ontwikkelingssamenwerking te
verhogen (kwijtschelding van de schuldenlast,
toepassen van de 0,7 % -norm, invoeren van een
belasting op financiële speculatie). De helft van die
opbrengsten moet gaan naar projecten die de
gelijkheid tussen mannen en vrouwen bevorderen.
Een belletje doen rinkelen
• Heb je inzicht in de situatie van arme vrouwen
en vrouwelijke gezinshoofden?
• Heb je de gegevens opgesplitst tot op het
niveau van het individu?
• Heeft je programma effect op de
armoedemechanismen en de mechanismen die
de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen in
stand houden?
• In hoeverre maken meisjes en vrouwen deel uit
van je doelgroep? In welke mate vormen ze
een specifieke doelgroep?
• Zijn er in het land streken waar vrouwen zich
georganiseerd hebben om hun eigen lot in
handen te nemen en te verbeteren? In welke
mate worden zij ondersteund?
• Waak je erover dat de interventie een
verbetering van de levensstandaard tot gevolg
heeft bij mannen én vrouwen?
Meer info
• www.undp.org human development report
• www.mdgender.net info over gender en de millenniumdoelstellingen
• http://iwraw.igc.org/publications/countries landenrapporten met genderanalyse
• www.oecd.org/dac/gender “gender tipsheets” waaronder “effective strategies for promoting gender
equality”
• www.un.org/womenwatch/ klik op “women of the world: regions and countries”
• www.fao.org/dimitra netwerk van organisaties die opkomen voor de rechten van plattelandsvrouwen
• www.wereldvrouwenmars.be Belgische site over de wereldmars van vrouwen tegen armoede en geweld
De Commissie Vrouwen en Ontwikkeling formuleerde aanbevelingen in verband met armoedebestrijding en
ontwikkeling, maakte een brochure “gelijkheid tussen mannen en vrouwen: voor een duurzaam
ontwikkelingsbeleid” en organiseerde vrouwenparlementen (8/03/02 en 7/03/03) waar verschillende eisen
bediscussieerd werden. Ze engageert zich in het 8-maart comité en de wereldvrouwenmars. De laatste jaren
legde de CVO zich toe op de millenniumdoelstellingen en de financiering van ontwikkeling. In het kader van de
veranderingen in de hulparchitectuur werd een document “Evoluties in het Ontwikkelingsdenken en –beleid:
nieuwe kansen voor gendergelijkheid?! PRSPs and SWAPs vanuit een genderperspectief” (2007) opgemaakt.
Het omvat ondermeer suggesties voor de integratie van een genderdimensie in de nieuwe hulpmodaliteiten.
Commissie Vrouwen en Ontwikkeling • December 2008 • www.dgos.be/nl/themas/gender/cvo.html