Van SOLIDARNOSC tot ontwikkelingssamenwerking Sinds 2004 heeft de Europese Unie 12 nieuwe lidstaten mogen verwelkomen. Ook zij doen nu officieel aan ontwikkelingssamenwerking. Hoe is dat gegroeid? Communistisch verleden Ontwikkelingssamenwerking is voor de nieuwe lidstaten niet helemaal nieuw. Maar in het communistische tijdperk – tien van de twaalf staten schuilden achter het IJzeren gordijn – diende dit vooral de promotie van het communisme. Zo waren Vietnam en Cuba populaire hulplanden. In Hongarije konden Afrikanen studeren. Toenmalig Roemeens president Ceausescu toerde dikwijls door Afrika, al besefte hij dat ook zijn eigen land een ontwikkelingsland was. Vandaar zijn klemtoon op samenwerking met wederzijds voordeel. Na de val van de Berlijnse muur in 1989 kregen de ‘Oostbloklanden’ zelf ontwikkelingsgeld. Ngo’s brachten hun eigen bevolking zelfredzaamheid bij. Volgens Krzysztof Stanowski, Pools staatssecretaris voor ontwikkelingssamenwerking, is dit tot op vandaag een voordeel. “Onze ngo’s werken zowel in Polen als in onze partnerlanden. Daardoor begrijpen de mensen heel goed wat ngo’s doen. Ze hebben een gezicht. Vandaar dat de meeste Polen (83%) achter ontwikkelingssamenwerking staan. En natuurlijk is solidariteit ons niet vreemd. We kenden immers de solidarnosc-beweging.” Roemeense ngo’s pleiten voor ‘co-ontwikkeling’, echte samenwerking tussen gelijkwaardige partners. Bij de buren Tijdens de voorbereiding op het EUlidmaatschap startten de voormalige Oostbloklanden bij mondjesmaat hun ontwikkelingssamenwerking op. Hun blik was vooral gericht op de buren: de Balkan, Oostelijk Europa (Oekraïne…) en de Kaukasus (Georgië…). “Het is een logische keuze”, vindt Eva Kolesárová, directrice van het Slovaaks ontwikkelingsagentschap. “Door ons gezamenlijk communistisch verleden begrijpen we die landen beter. We kunnen onze ervaring in de transformatie tot EU-lidstaat delen.” Ook als volwaardige EUlidstaat blijven de buren partnerlanden: Wit-Rusland, Georgië, Moldavië, Servië, Bosnië-Herzegovina, Kosovo, Oekraïne… Omwille van de militaire verbintenissen via de NAVO is ook Afghanistan vaak een voorkeurpartner. De banden met Afrika zijn beperkt. “We hebben maar twee ambassades in zwart Afrika, in Kenia en Zuid-Afrika”, zegt Tamás Orosz van het Hongaarse ministerie voor Buitenlandse Zaken. “In deze landen, naast Ethiopië en Nigeria, hebben we enkel sporadisch een project.” Co-ontwikkeling De nieuwe lidstaten werken vaak rond democratie, goed bestuur en mensenrechten. Ook landbouw, water, onderwijs en gezondheid zijn geliefde onderwerpen. De aanpak is sterk op Westerse leest geschoeid. Niet iedereen vindt dit een goed idee. Zo willen de Roemeense ngo’s afstappen van de relatie donor-ontvanger. Ze pleiten voor ‘co-ontwikkeling’, echte samenwerking tussen gelijkwaardige partners. Opvallend is wel dat het grootste deel van het ontwikkelingsbudget besteed wordt via internationale organisaties zoals de EU. Gezien de beperkte eigen ervaring is dit niet zo verwonderlijk. Het totale budget schommelt tussen de 0,08 en 0,12% van het BNI. De intentie is 0,33% te halen in 2015. Aan het roer In 2011 mogen Hongarije en Polen alvast de toon zetten in de Europese ontwikkelingssamenwerking. Ze zijn dan voorzitter van de EU. “Democratie wordt een belangrijk thema”, verklapt Pools staatssecretaris Stanowski. “De Europese Ontwikkelingsdagen in Warschau zullen openstaan voor scholen en we organiseren een filmfestival.” Overigens, in de Europese Commissie wordt zowel de post ontwikkelingssamenwerking als humanitaire hulp door een nieuw lidstaat ingenomen, resp. door de Let Andris Piebalgs en de Bulgaarse Kristalina Georgieva. Malta Cyprus en Malta - de enige nieuwe lidstaten zonder communistisch verleden - vallen wat uit de toon in dit verhaal. Ook zij doen aan ontwikkelingssamenwerking. “Onze mensen zijn heel vrijgevig, het zijn latino’s”, zegt de Maltese diplomate Daniela Sultana. “We hebben een verleden van missionarissen. Andere mensen helpen zit ons in het bloed. Ook al besteden we nu slechts 0,18% van het BNI , er is een sterke politieke wil om de 0,7% te halen.” CHRIS SIMOENS 20 FEBRUARI-MAART 2011 I dimensie 3
EUROPA Iceland Sweden Finland Norway Estonia Russia Ireland Denmark Latvia Lithuania United Kingdom Belarus Netherlands Belgium Germany Poland France Luxembourg Switzerland Czech Rep. Austria Slovac Rep. Hungary Ukraine Moldavia Portugal Spain Italy Slovenia Romania Croatia Bosnia & Serbia Herzegovina Bulgaria Montenegro Macedonia Albania Greece Turkey Malta Oude lidstaten Cyprus Nieuwe lidstaten Kandidaat-lidstaten dimensie 3 I FEBRUARI-MAART 2011 21