redeboek - Open Universiteit Nederland

Dies natalis 2012
Een leven lang leren
observaties eerder bij Shell en sinds een aantal jaren bij DSM kan ik dat niet bevestigen.
Ik noem u nog een paar thema’s waar we het over moeten hebben als het over een leven lang leren
gaat.
Allereerst: Hebben wij wel goed door wat de impact van globalisering is op Nederland en iedereen
die hier een boterham wil blijven verdienen? McKinsey heeft berekend dat de top 30 van
’s werelds grootste bedrijven nu nog slechts 17% van hun omzet uit de hogegroei-economieën
halen. Dat percentage gaat zonder twijfel hard omhoog. Bedenk ook eens dat dit jaar de helft méér
Nederlanders dan vorig jaar naar het verre buitenland emigreert. Dat heeft niets met politiek maar
alles met werk te maken. Voor een belangrijk deel gaat het om goed geschoolde arbeidsemigranten
die vanwege de zwakke arbeidsmarkt hun heil zoeken in China, Indonesië en Zuid-Amerikaanse
landen. Met andere woorden: we hebben ontzettend veel belang bij een gezonde economie en
industrie in eigen land. Ik mag hopen dat de nieuwe regeringscoalitie – Rutte/Samsom? – daar een
topprioriteit in zal zien.
Ten tweede: Als industrie moeten we beslist ook de hand in eigen boezem steken. Ik kan me in elk
geval niet helemaal aan de indruk onttrekken dat leren en opleiden enigszins ‘conjunctuurgevoelig’
zijn. Als het economisch tij niet meezit, ontstaat er kramp en komen onder meer de opleidingsbudgetten
als eerste onder druk te staan. Natuurlijk moet je als bedrijf de tering naar de nering zetten.
Maar zijn we kritisch genoeg over de mate waarin? Aan de ene kant blijven we tegen elkaar zeggen
dat het essentieel is om je innovatie-investeringen op peil te houden. Maar hoe vaak hoor je
expliciet dat de leerbudgetten ook overeind blijven bij economische tegenwind?
Naast deze externe initiatieven zijn wij ook intern bezig met een brede campagne rond Duurzame
Inzetbaarheid. De kern daarvan is dat we onze medewerkers willen stimuleren om op basis van
hun eigen verantwoordelijkheid meer inhoud te geven aan hun persoonlijke ontwikkeling en
employability. De werkgever faciliteert daarbij. Bijvoorbeeld op gebieden zoals blijven leren, loopbaan-planning
en vitaliteit. Elke DSM-werknemer krijgt binnenkort een voucher om hen te helpen
concreet invulling te geven aan hun persoonlijke, duurzame inzetbaarheid.
Dames en heren, als onderneming moet je je mensen wat te bieden hebben. Dan gaat het over
meer dan salaris, vakantiedagen en een cursusje op de vrijdagmiddag. Het spreekt voor zich dat
ook een partner als de Open Universiteit daar een rol in kan vervullen. Een leven lang leren is
een kwestie van welbegrepen eigenbelang voor individu, bedrijf en land, en ik zou ervoor willen
pleiten dat we de agenda’s naast elkaar leggen. Zodat we scherp kunnen afstemmen wat de
behoeftes zijn, en daarmee bepalen wie waarop kan inspringen.
Misschien liepen we in de jaren ’60 met die beroemde Education Permanente een beetje voor de
muziek uit. De tijden zijn echter zeer ingrijpend veranderd, en ik heb er groot vertrouwen in dat de
bijbehorende Sense of Urgency ons tot adequate oplossingen zal brengen.
Dank voor uw aandacht!
Ten derde: Een onderwerp dat rechtstreeks aan het huis raakt waar we nu te gast zijn. Het is een
open deur om te stellen dat ondernemingen en de wereld van het onderwijs – zeker ook het postinitieel
onderwijs – wederzijds belang hebben bij een goede aansluiting. De geboden onderwijsinhoud
moet in een duidelijke behoefte voorzien. Wat is die behoefte? Gerichtheid op de praktijk.
Een scherp oog voor de oprukkende mondialisering. Zorgen voor een flexibel aanbod, ook op
minder gebruikelijke momenten. En uiteraard aansluitend bij de moderne digitale tijd, dus een mix
van conventioneel klassikaal, interactive e-learning en webinars. Blended learning dus, in modern
Nederlands.
Ik ben er voorstander van dat onderwijs, bedrijfsleven en overheid nog veel meer samen optrekken.
En integraal, vanuit de gehele onderwijsketen naar de problematiek kijken. Er wordt in de
huidige tijd niet graag over geld gepraat. Een beetje met de rug tegen de muur hebben we het
liever over een ‘slimmere aanpak’. De overheid heeft versterkte samenwerking tussen bedrijfsleven
en onderwijs hoog op de agenda, en er gebeurt ook veel.
Zo is DSM actief betrokken bij vele initiatieven, wat mij betreft zijn dat Best Practices van samenwerkingen
tussen bedrijfsleven, onderwijs en overheid. We hebben als DSM immers excellente
mensen nodig als toonaangevend bedrijf in de wereld van hoogwaardige, duurzame materialen en
ingrediënten voor voeding en medicijnen. DSM timmert al jaren aan de weg om goede aansluiting
te krijgen met de volledige onderwijsketen – dus vanaf de basisschool tot en met de universiteit.
Als je daar de in natura-inspanningen bij rekent, heb je het over ettelijke miljoenen per jaar. Met
programma’s als sCOOLlab, JetNet, Jeugd & Techniek, Maak het in de Techniek, Procestechniek
Limburg, Chill (Civec) en vele andere, met name op jongeren en techniek gerichte initiatieven.
Dat doen we niet omdat dat wel ‘leuk’ is, maar eenvoudig omdat dat hard nodig is. Om antwoord
te vinden op bijvoorbeeld de vraag hoe de Nederlandse industrie het over minder dan twee jaar
dreigende tekort van 5000 procesoperators op kan vangen.
14
15