wetenschap - NIP

6
ieuws
de psycholoog / januari 2013
auteurs: iris dijkstra, jeroen van goor
weten
onderzoekscultuur sociale psychologie ter discussie
Falende wetenschap
De fraude van sociaal psycholoog
Diederik Stapel is op geen enkele
manier goed te praten. Dat
stellen de commissies die deze
fraude onderzochten in hun
gezamenlijke eindrapport. Maar de
onderzoekscultuur waarvan Stapel
deel uitmaakte, laat eveneens flink
te wensen over.
‘Falende wetenschap’. Zo heet het
eindrapport van de commissies
die de frauduleuze praktijken
van sociaal psycholoog Diederik
Stapel onderzochten. Van 55
wetenschappelijke artikelen en tien
proefschriften is zeker dat Stapel er
gefingeerde data voor aanleverde. Bij
veertien andere artikelen wordt fraude
vermoed.
Schokkende cijfers, maar daar blijft
het niet bij. Want hoe kon het gebeuren
dat een sociaal psycholoog jarenlang
ongestraft gegevens uit zijn duim zoog?
Ook op die vraag heeft de commissie
getracht een antwoord te vinden. En
dat antwoord liegt er niet om.
De hele onderzoekscultuur waarvan
Stapel tot vorig jaar september deel
uitmaakte, krijgt er in het rapport van
langs. Het is een cultuur die volgens
de commissie ‘wetenschappelijke
integriteit niet hoog in het vaandel
heeft staan’. Een cultuur van
sloppy science, van gerommel met
gegevens tot onderzoekers die hun
hypothese bevestigd willen zien.
Denk aan het selectief verwijderen
of het juist binnenboord houden van
respondenten die extreem scoren, al
foto: nos/ ANP Communique
naar gelang het gewenste resultaat.
Of het herhalen van experimenten
net zo lang tot er een significant effect
uitrolt – en alleen dát rapporteren.
Degenen die zich aan zulke praktijken
schuldig maken zien er het probleem
soms niet eens van in, constateerde
de commissie. Ook statistisch zijn
de onderzoekers niet allemaal even
onderlegd. Daarnaast liet de rapportage
te wensen over.
Geen wonder dat de fraude van
Stapel zo lang onopgemerkt bleef, aldus
de commissie. Die raadt de sociale
psychologie daarom aan het eigen
vakgebied kritisch onder de loep te
nemen. Lovende woorden zijn er voor
de initiatieven die sociaal psychologen
intussen hebben genomen om de
onderzoekscultuur te verbeteren. (ID)
Bron: Falende wetenschap: De frauduleuze
onderzoekspraktijken van Diederik Stapel.
Eindrapport van de commissie-Levelt, de
commissie-Noort en de commissie-Drenth.
Gepresenteerd op 28 november 2012. Online te
vinden.
Replicatiestudies winnen aan populariteit
Op herhaling
Om tot robuuste wetenschappelijke kennis te komen, zijn
herhaalde metingen onontbeerlijk. Dat geldt ook voor
de psychologie. Gelukkig winnen replicatiestudies steeds
meer terrein.
Eén onderzoek is géén onderzoek. Elke psycholoog weet dat,
of zou het moeten weten. Eén onderzoek kan immers net zo
goed een toevalstreffer zijn, en wat zegt een toevalstreffer nou?
Wetenschappers dienen hun experimenten te herhalen. Zo
bouw je aan degelijke wetenschappelijke kennis.
Het belang van replicaties staat de laatste jaren hoog
op de agenda. Vaktijdschrift Perspectives on Psychological
Science wijdde er onlangs zelfs een heel themanummer
aan. Een van de artikelen hierin draait om de vraag hoe

de psycholoog / januari 2013 7
schap
indiërs meer gericht op relatiebehoud dan amerikanen
Cultuur maakt het verschil
Psychologische kennis is voor
het overgrote deel gebaseerd op
onderzoek onder westerlingen.
Crosscultureel onderzoek laat zien
dat resultaten hiervan beperkt
generaliseerbaar zijn.
Stel, je staat in de rij voor de bank en
iemand dringt voor. Hoe zou je je dan
voelen? Laat je dat blijken? En, zo ja,
hoe dan?
Met dergelijke vragen hoopten
Amerikaanse en Indiase psychologen
meer te weten te komen over
crossculturele verschillen in de omgang
met emoties. Ze legden daarom
160 Amerikaanse en 108 Indiase
studenten vijf vignetten voor. Zien
dat iemand voordringt was er eentje,
de baan krijgen waarop je vriend ook
gesolliciteerd heeft was een andere. Bij
elk vignet moesten de respondenten
aangeven hoe ze zich zouden voelen, of
ze hun gevoelens zouden uiten en, zo
ja, hoe.
Zo zeiden de meeste Amerikaanse
studenten zich happy te voelen als ze
zich inbeeldden dat zij de baan hadden
gekregen en hun vriend niet. De meeste
Indiase studenten gaven aan zich juist
verdrietig te voelen omdat hun vriend
was afgewezen. Ze waren ook meer dan
Amerikaanse respondenten geneigd
hun gevoelens te uiten. Daarbij zouden
ze hun emoties vooral verbaal, maar
in bedekte termen laten blijken. De
Amerikaanse studenten zouden juist
direct zeggen wat er in hen omging.
Meer dan de Indiase studenten vonden
ze het belangrijk om duidelijkheid te
scheppen over de situatie.
De uitkomsten stroken nagenoeg
met de verwachtingen van de
onderzoekers. Zij dachten al dat Indiërs
in de uiting van emoties meer dan
Amerikanen gericht zouden zijn op het
behoud van de relatie met de ander.
Handig om te weten als je met een van
beide bevolkingsgroepen (of allebei) te
maken hebt. (ID)
Bron: Crowe, M., V.V. Raval, S.S. Trivedi, S.S.
Daga, & P. H. Raval (2012). Processes of Emotion
Communication and Control: A comparison of
India and the United States. Social Psychology,
43(4), 205-214.
foto: shutterstock
vaak onderzoek in de psychologie wordt gerepliceerd. Om
deze vraag te beantwoorden, bestudeerden de auteurs alle
artikelen die sinds 1900 in de honderd meest vooraanstaande
psychologietijdschriften waren verschenen. Wat bleek? Amper
één op de honderd artikelen (1,07%) was een replicatiestudie.
Wel wint replicatieonderzoek terrein. Sinds 2000 maken
replicatiestudies een groter deel uit van de psychologische
literatuur dan tussen 1950 en 1999 het geval was.
Tot zover het goede nieuws. Opvallend is dat de
meerderheid van de 342 gevonden replicatieonderzoeken de
eerdere resultaten bevestigde. En dat gebeurde vooral als de
onderzoekers hun eigen onderzoek over hadden gedaan: 92%
van hun replicaties was succesvol. Werd het onderzoek door
anderen herhaald, dan werden eerdere bevindingen maar in
65% van de gevallen bevestigd.
Nu nog iemand die dít onderzoek herhaalt. (ID)
Bron: Makel, M.C., Plucker, J. A. & Hegarty, B. (2012). Replications in Psychology
Research: How Often Do They Really Occur? Perspectives on Psychological Science,
November 2012 7: 537-542. doi:10.1177/1745691612460688