“Ik merk veel positieve energie”

nationale grondstoffen, dat is gewoon
een realiteit. En met zo’n indirecte
staatsdeelname vragen ze in feite
niets bijzonders, zo hebben we in
Nederland ook altijd gewerkt met de
Gasunie waarin de staat aandeelhouder
is.Ten aanzien van Zapo geldt het
omgekeerde; daar krijgen wij een
deelname in een veld dat op lange
termijn belangrijk is voor de gasleveranties
aan Europa. Het is een typisch
voorbeeld van een beslissing die je
nu neemt en waarvan je over tien of
twintig jaar plezier hebt.”
Een ander onderwerp: Shell
moet weer een bedrijf worden
met een hoog zelfscheppend
niveau aan technologie en innovatie,
hebt u bepaald. Om dat te
benadrukken zijn er inmiddels
Chief Scientists aangesteld,
Shell-mensen die in hun wetenschappelijke
disciplines ambassadeurs
naar buiten en rolmodellen
naar binnen zijn. Gaat
daarmee de geldkraan nu wijd
open voor R&D?
“We hebben een heel heldere
bedrijfsstrategie,‘More upstream and
profitable downstream’. Het beste
gereedschap om die strategie in te
vullen vormen technologie en innovatie,
en in ons geval ook excellent
projectmanagement. We leveren op
tal van plaatsen grote projecten op,
binnen budget en op tijd; alleen
horen we dat voor álle projecten te
doen. Daarvoor ook hebben we
inmiddels de Shell Project Academy
opgericht, om mensen op topniveau
te trainen in projectmanagement en
voorbereiding van projecten. Dit
gaan we nog uitbreiden met een
Commercial Academy om betere
voorstellen te kunnen maken voor
bijvoorbeeld het binnenhalen van
nieuwe exploratie- en productieconcessies.”
“Ik heb intern aangekondigd dat we
vanaf rond 2015 telkens zo’n tien
‘mammoetprojecten’ tegelijk onder
handen moeten hebben.Technologie
en innovatie moeten helpen dat die
pijplijn aan projecten gevuld wordt
en blijft. Dat moet een enorme duw
naar voren krijgen. Onze chief scientists
moeten dat mede stimuleren. Ik
ga twee maal per jaar met ze om de
tafel zitten om te zien of we voldoende
tempo blijven maken bij het creëren
van ideeën.Technologie en innovaties
zullen ons helpen onze operaties
qua kwaliteit en opbrengst in het
‘eerste kwartiel’ van de industrie te
krijgen of te houden.”
En dan zijn er ook het geld en
de mensen om die ideeën te realiseren?
“Het gaat er primair om of het goede
ideeën zijn en of ze binnen onze strategie
passen. Als dat het geval is,is het
de taak van de leiding om de fondsen
ervoor te vinden. Ik zet er dus geen
financieel plafond op. Wij zoeken
ideeën voor projecten in olie en gas,
“De unificatie is absoluut
zinvol geweest, anders
hadden we de middelen om
beter te kunnen presteren
nu niet gehad.”
conventioneel en onconventioneel,
in downstream, in basischemie, in de
technologie van kolenvergassing en
we willen in elk geval één renewables-poot
echt groot en rendabel van
de grond krijgen.”
Maar de mensen? Waar komen
die vandaan? Wereldwijd wordt
door alle oliemaatschappijen
getrokken aan dezelfde technische
mensen en in Europa en
Noord-Amerika staat de ‘big
crew change’ voor de deur, de
massale pensionering en de
opvolging van deze mensen.
“Mensen zouden inderdaad wel eens
een serieuze bottleneck kunnen worden.
Iedereen roept dat de energiesector
de investeringen fors moet verhogen,
maar je loopt op een gegeven
moment op tegen hoe goed je mensen
zijn en hoeveel je ervan hebt. In de
eerste negen maanden van 2005 heeft
Shell zo’n duizend nieuwe technische
mensen binnengehaald. Dat is heel
mooi gedaan. Als begin.”
Dus ook geen ‘boom and bust
cycli’ meer in R&D bij Shell?
“Ik heb uit mijn tijd bij chemie
geleerd dat het beste beleid in investeringen
en R&D is om die zo constant
mogelijk te ontwikkelen. Volgens
de theorie moet je meer uitgeven
als de prijzen beroerd zijn, anticyclisch
investeren. Dat is leuk voor
de economiehandboeken, in de praktijk
werkt het niet. Je bent naïef als je
denkt de cyclus te kunnen voorspellen
en verslaan. Een constante ontwikkeling
is ook de beste manier om
je mensen mee vast te houden. Dit is
ook de bijdrage die het bedrijf kan
leveren aan het principe dat mensen
langer in hun baan moeten zitten.”
‘Eén sterke renewables-poot’
zegt u zojuist. Niet alles wat nu
binnen Shell in deze sector in
ontwikkeling is, zal het dus
overleven. Betekent dat ook dat
het bedrijf op de rem gaat trappen
bij investeringen in renewables?
“Ik heb me nooit zo comfortabel
gevoeld met het noemen van concrete
vijf-jaars investeringsplannen in
renewables, zelfs al zitten we nog
steeds in de buurt van die miljard dollar
die we destijds noemden. Ik redeneer
omgekeerd: niet eerst een
bedrag noemen en dan daar projecten
voor zoeken; ik wil dat we met
projecten komen die leiden tot een
renewable-poot die groot kan worden
omdat hij economisch op eigen
benen kan staan. En ‘één poot’? Nou,
twee misschien, als die poten het elk
in zich hebben om sterk te worden.”
En die kunnen bestaan zonder
subsidies? Of is Shell bereid om
een renewable-poot te kiezen die
blijvend aan het subsidie-infuus
moet liggen?
“Zonder blijvende subsidies. De
markt als ordeningssysteem werkt
behoorlijk goed. Je kan via subsidiewegen
wel een ontwikkeling versnellen,
maar ik zet grote vraagtekens bij
de lange-termijn levensvatbaarheid
van iets dat alleen via subsidies kan
bestaan. Een samenleving is in mijn
ogen ook niet gebaat bij energiebronnen
die niet op eigen benen in de
markt kunnen staan.”
Shell heeft zo vaak en met zoveel
passie verteld over haar investeringen
in renewables, dat je je
afvraagt of het moreel wel haalbaar
is om op een dag toch een
deel van die veelgenoemde potten
van het vuur te nemen?
“Dat kan wel degelijk. Ook vanwege
het uitgangspunt dat de samenleving
gediend is bij renewables die groot
worden omdat ze op eigen benen
commercieel kunnen zijn. Het is zeer
“Dat de olieprijs vanaf nu
opeens op een constant
niveau zou blijven, is een
onjuiste gedachte.
Maar terug naar $10 lijkt mij
zeer onwaarschijnlijk.”
verdedigbaar om díe potten van het
vuur te halen die deze status niet
bereiken.”
“Vergeet overigens niet dat renewables
op zich mooi zijn,maar als je een
oplossing vindt voor de CO 2 -emissie,
dat je dan ook ‘groen fossiel’ kunt
maken. Daar zie ik een goede toekomst
in. Mede daarom is bij Shell nu
een ‘mr. CO 2 ’ benoemd. Een van zijn
hoofdtaken wordt het om werkzame
sequestratietechnieken voor CO 2 te
ontwikkelen.”
Een van de gevolgen van groeiende
vraag naar olie en de huidige
krapte in vrije productiecapaciteit,
is een grotere aandacht
voor de ontwikkeling van onconventionele
olie, zoals het oliezandenproject
van Shell in Canada.
Maar de winning en verwerking
daarvan betekent een groeiende
CO 2 -emissie. Terwijl Shell
beloofd heeft haar CO 2 -uitstoot
te reduceren.
“Dat zijn inderdaad ontwikkelingen
die haaks op elkaar staan. Als de
wereld meer energie wil, op een
moment dat renewables nog veel te
klein en te duur zijn, zal de extra olie
vooral zware olie zijn, en dat betekent
meer CO 2 . Het bedrijf dat in
staat is om oplossingen te vinden
voor CO 2 , verschaft zichzelf kansen
op groei.Wij willen het denken over
oplossingen versnellen. Een beproefd
managementconcept is dan om er
een heel senior persoon op te zetten,
en dat hebben we inmiddels gedaan
met de benoeming van onze ‘mr.
CO 2 ’, Graeme Sweeney.”
Hoe gaat het verder met de olieen
gasprijzen? Zijn we aanbeland
in een tijdvak met fundamenteel
hogere prijzen, of is het
een tijdelijke hik en kunnen we,
net als in 1998, ook weer eens
$10 voor een vat gaan betalen?
“Ik heb net een hoofdstuk gelezen uit
het eeuwboek van Shell dat in voorbereiding
is, en zag daarin dat die
vraag al in de eerste jaren van de vorige
eeuw werd gesteld. De prijs blijft
op en neer gaan. Dat de olieprijs
vanaf nu opeens op een constant
niveau zou blijven, is een onjuiste
gedachte. Maar terug naar $10 lijkt
mij zeer onwaarschijnlijk. Zelfs al zou
het gebeuren, dan zal het absoluut
niet duurzaam zijn omdat de kosten
van het vinden en tot productie brengen
van nieuwe olievelden stijgen, en
voor veel gebieden nu al ruim boven
die $10 per vat liggen. Bij prijzen in
de buurt van $10 zouden veel nieuwe
projecten direct stoppen, waarna een
tekort ontstaat en de prijs snel weer
omhoog gaat. De grote uitdaging aan
ons bedrijf is om bij elke olieprijs
goed te draaien.”
Dat Shell geen overnames doet,
mag worden gezien als bewijs
dat wordt geloofd dat de huidige
olieprijs naar beneden gaat?
SHELL VENSTER - JANUARI/FEBRUARI 2006 - 7