Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
De <strong>wijkraad</strong> <strong>als</strong> <strong>geluksfabriekje</strong><br />
2014
De <strong>wijkraad</strong> <strong>als</strong> <strong>geluksfabriekje</strong><br />
Door Tom, Lex en Guus Pauka en Ard van Rijn
Inhoudsopgave<br />
1. Inleiding 5<br />
Tom Pauka<br />
2. Geluk, daar gaat het om 7<br />
Tom Pauka<br />
3. De <strong>wijkraad</strong> aan het werk 17<br />
Lex Pauka<br />
4. De rol van <strong>de</strong> gemeente 37<br />
Ard van Rijn<br />
5. ‘…en wat ga je zelf doen?’ 45<br />
Tom Pauka
1. Inleiding<br />
(Tom Pauka)<br />
Mijn twee broers en ik hebben alle drie een totaal verschillen<strong>de</strong> loopbaan gehad. Guus,<br />
<strong>de</strong> jongste, was eigenaar van een drukkerij in Amsterdam en is een twee<strong>de</strong> leven begonnen<br />
<strong>als</strong> fotograaf. Lex, <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>lste, had een reclamebureau met klanten tot in China<br />
en werd uitein<strong>de</strong>lijk be<strong>de</strong>nker, ontwikkelaar en beschermer van merknamen. Ikzelf was<br />
sporttrainer, journalist en daarna politiek adviseur van achtereenvolgens Joop, Wim en<br />
Wouter, u weet wel, <strong>de</strong> partijlei<strong>de</strong>rs van <strong>de</strong> PvdA. Ik ben veertien jaar ou<strong>de</strong>r dan Guus en<br />
acht jaar ou<strong>de</strong>r dan Lex, maar <strong>de</strong> laatste jaren zijn het toch min of meer volwassen mannen<br />
gewor<strong>de</strong>n en lukt het me om ze serieus te nemen. Nee zon<strong>de</strong>r gekheid, wij broertjes<br />
Pauka hebben een hechte band.<br />
Dit boekje is <strong>de</strong> vrucht van <strong>de</strong> antwoor<strong>de</strong>n die Lex gaf op <strong>de</strong> openingsvraag die bij ons<br />
drieën onveran<strong>de</strong>rlijk luidt: Waar ben jij op het ogenblik mee bezig? Wij doen alle drie<br />
vaak onverwachte dingen, maar Lex spant op dit moment <strong>de</strong> kroon. Hij is voorzitter van<br />
een <strong>wijkraad</strong>. Hij vertelt er graag over. Als we dan krom liggen van het lachen, zeggen<br />
Guus of ik af en toe, tjee man wat een gezeik! Maar dan wordt Lex opeens serieus. ‘Nee<br />
nee,’ zeg hij. ‘Als ik dat gezeik zou vin<strong>de</strong>n zou ik dit werk niet kunnen doen.’<br />
Lex, <strong>de</strong> wereldwijze zakenman, <strong>de</strong> adviseur van multination<strong>als</strong>, telg van <strong>de</strong> jetset-generatie,<br />
heeft besloten om <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerpen die aangedragen wor<strong>de</strong>n ter behan<strong>de</strong>ling in<br />
<strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>, geen gezeik te vin<strong>de</strong>n. Ik zeg ’t eerlijk, ik voel me terechtgewezen. Zo zou<br />
ik ook willen kunnen <strong>de</strong>nken. Als mij dat zou lukken, zou ik misschien ook weten wat<br />
we moeten doen tegen het overal borrelen<strong>de</strong> en knetteren<strong>de</strong> onbehagen tussen bestuur<br />
en burgers in <strong>de</strong> samenleving. Dat is bij Joop, Wim en Wouter altijd <strong>de</strong> centrale vraag<br />
geweest.<br />
Want gezeik of niet, het gaat al een hele poos niet erg goed met <strong>de</strong> <strong>de</strong>mocratie. ‘Ik<br />
maak me grote zorgen over <strong>de</strong> vertegenwoordigen<strong>de</strong> <strong>de</strong>mocratie,’ zegt Jacques Wallage<br />
van <strong>de</strong> Raad voor het Openbaar Bestuur in april 2013. ‘We moeten toe naar een meer<br />
participatieve <strong>de</strong>mocratie.’ Politieke partijen hebben nog maar net genoeg le<strong>de</strong>n om alle<br />
vertegenwoordigingen te vullen. ‘De goed opgelei<strong>de</strong> burger’ kan zijn eigen woordje wel<br />
doen en daar moeten we ruimte voor maken, zegt Wallage op een congres in april 2013.<br />
Drie Raadsgriffiers, van Amersfoort, Rotterdam en Almere, beschrijven in het essay<br />
Gemeenteraadsle<strong>de</strong>n, vertegenwoordig meer! dat op gemeenteniveau een nieuw samenspel<br />
ontstaat tussen <strong>de</strong> overheid en burgers. “Daar gaan mondige, goed opgelei<strong>de</strong><br />
5
inwoners zelf aan <strong>de</strong> knoppen zitten zodra het henzelf raakt. Soms is dat om iets in<br />
gang te zetten, en evenzogoed ook om zaken tegen te hou<strong>de</strong>n. Zij zoeken zelf allianties<br />
waarmee ze maatschappelijke problemen te lijf gaan. Deze herleving van ‘civil society’,<br />
is een ontwikkeling die in onze ogen leidt tot ‘een eeuw van burgerschap’. De overheid<br />
– laten we het, gezien onze rol, beperken tot <strong>de</strong> lokale overheid – heeft daar (nog) geen<br />
antwoord op.”<br />
Soms werken <strong>de</strong>ze mondige burgers samen met <strong>de</strong> lokale overheid maar vaker staan<br />
ze onwennig tegenover elkaar. In het Brabantse dorp Meeuwen klagen inwoners bij <strong>de</strong><br />
gemeente dat ze met hun rollator vastlopen in het gras dat tussen <strong>de</strong> straatstenen groeit.<br />
De verantwoor<strong>de</strong>lijke wethou<strong>de</strong>r wijst ze op het nabijgelegen dorp Gen<strong>de</strong>ren waar <strong>de</strong> inwoners<br />
zelf <strong>de</strong> schoffel ter hand nemen. Hij zegt dan dat <strong>de</strong> gemeente verantwoor<strong>de</strong>lijk<br />
blijft voor <strong>de</strong> onkruidbestrijding, maar ‘we moeten echt af van het i<strong>de</strong>e dat <strong>de</strong> gemeente<br />
alles oplost, alles afschuiven is niet meer van <strong>de</strong>ze tijd.’<br />
Goed.<br />
Maar zelfredzaamheid vereist ook organisatie. In Gen<strong>de</strong>ren moet er iemand zijn die zorgt<br />
dat <strong>de</strong> vrijwilligers op zaterdagmorgen om half tien met hun schoffels klaar staan op het<br />
kerkplein.<br />
Is <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> hét orgaan voor <strong>de</strong> zelfredzame burger? Wat <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> kan, is wensen<br />
kanaliseren, onvre<strong>de</strong> bun<strong>de</strong>len, en het omzetten tot betrokkenheid en zelfdoen. Hoe dat<br />
gaat is te lezen in <strong>de</strong> verhalen van Lex in het <strong>de</strong>r<strong>de</strong> hoofdstuk. Het is een beschrijving<br />
van het werken van <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> van binnenuit. Ik heb hem vier keer geïnterviewd en wat<br />
hij zei letterlijk uitgetikt. Zie het <strong>als</strong> mijn boete voor het giechelen en het gebruik van het<br />
woord gezeik.<br />
Een o<strong>de</strong> aan <strong>de</strong> Lexfactor.<br />
Want al is <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> niet <strong>de</strong> oplossing voor <strong>de</strong> vervreemding en het cynisme in <strong>de</strong> <strong>de</strong>mocratie,<br />
<strong>de</strong> Lexfactor is misschien wel <strong>de</strong> richting waarin we moeten zoeken.<br />
Op Ou<strong>de</strong>jaarsavond 2012 spraken we weer eens over <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>. Toen realiseer<strong>de</strong>n wij<br />
ons dat we een <strong>de</strong>skundige in het gezelschap had<strong>de</strong>n, Ard van Rijn, een on<strong>de</strong>rnemer<br />
(Dialoogproducties is van hem, vi<strong>de</strong>oproducties voor non-profit instellingen) een doorgewinter<strong>de</strong><br />
lokale actievoer<strong>de</strong>r die op een goeie dag ambtenaar werd. Zijn stad: Den Haag.<br />
“Jij weet hoe je <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> aan <strong>de</strong> gemeentelijke organisatie moet verbin<strong>de</strong>n”, zei<strong>de</strong>n<br />
wij drieën, met <strong>de</strong> stelligheid die er is in <strong>de</strong> kleine uurtjes. “Ja,” zei Ard, zon<strong>de</strong>r precies te<br />
weten wat hij bevestig<strong>de</strong>. Of hij het waar kan maken ziet u in hoofdstuk 4.<br />
6
2. Geluk, daar gaat het om<br />
(Tom Pauka)<br />
Herman van Rompuy, <strong>de</strong> voorzitter van <strong>de</strong> Europese Raad, bijgenaamd De Presi<strong>de</strong>nt van<br />
Europa, geeft bij ie<strong>de</strong>r interview en bij ie<strong>de</strong>r staatsbezoek een boek ca<strong>de</strong>au, Geluk, the<br />
World Book of Happiness, van Leo Bormans. Om er zeker van te zijn dat er uitein<strong>de</strong>lijk<br />
geen enkele bobo zon<strong>de</strong>r zo’n boek zit, heeft Van Rompuy het ook nog eens <strong>als</strong> nieuwjaarsgeschenk<br />
gestuurd aan alle wereldlei<strong>de</strong>rs. Met een briefje: ‘Ik vraag u om geluk en<br />
het welbevin<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> mensen bovenaan <strong>de</strong> politieke agenda te zetten.’<br />
Ik heb het boek zelf ook, maar ik heb het moeten kopen.<br />
Dit verhaal moet gaan over <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>, en het lijkt een hele stap, van geluk naar <strong>wijkraad</strong>,<br />
maar u zult zien dat het meevalt.<br />
Vier dingen waar mensen in <strong>de</strong> hele wereld ongelukkig door wor<strong>de</strong>n:<br />
* niet genoeg geld om voor jezelf en je gezin te zorgen,<br />
* ontwikkelingen of situaties in je leven waar je geen vat op hebt,<br />
* corruptie,<br />
* eenzaamheid.<br />
Vier dingen waar mensen in <strong>de</strong> hele wereld gelukkig door wor<strong>de</strong>n:<br />
* één of meer goeie vrien<strong>de</strong>n waar je mee kan kletsen,<br />
* een stabiele lief<strong>de</strong>srelatie,<br />
* goed contact met je familie,<br />
* werk of an<strong>de</strong>re zinvolle activiteiten.<br />
Van Rompuy wil dus dat geluk erkend wordt <strong>als</strong> een politieke doelstelling. Overhe<strong>de</strong>n<br />
zou<strong>de</strong>n afgerekend moeten wor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> vraag of ze het geluk van hun burgers bevor<strong>de</strong>ren.<br />
Dat kan omdat geluk meetbaar is gewor<strong>de</strong>n. We kunnen tegenwoordig nagaan of<br />
het doen en laten van een overheid leidt tot het stijgen of dalen van geluk. Geluk is niet<br />
meer alleen het domein van filosofen en verlief<strong>de</strong>n, het zou nu ook politiek kunnen zijn.<br />
De wetenschap van het geluk is nog jong en bloeit vooral in <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Staten en in<br />
Engeland, waar Tony Blair in 1997 al begon om geluk tot een politieke doelstelling te<br />
maken. Zijn economisch adviseur Richard Layard schreef er een boek over. De huidige<br />
Britse regering (van an<strong>de</strong>re politieke signatuur) gaat ver<strong>de</strong>r waar Blair moest stoppen.<br />
7
Sarkozy liet een nationaal on<strong>de</strong>rzoek doen naar <strong>de</strong> stand van het on<strong>de</strong>rzoek naar geluk<br />
in Frankrijk. Angela Merkel zet zich persoonlijk in voor het gelukson<strong>de</strong>rzoek in Duitsland.<br />
De algemene verga<strong>de</strong>ring van <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong> Naties heeft in een resolutie uitgesproken<br />
dat overhe<strong>de</strong>n het geluk van hun burgers moeten proberen te vergroten.<br />
In Ne<strong>de</strong>rland doet <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke politiek een beetje cynisch over geluk <strong>als</strong> politiek doel.<br />
Maar we hebben in ons land een wereldberoem<strong>de</strong> kenner van het geluk in Ruut Veenhoven,<br />
emeritus-hoogleraar ‘social conditions for human happiness’ aan <strong>de</strong> Erasmus Universiteit<br />
in Rotterdam. Er wordt in Ne<strong>de</strong>rland veel geluksbeleid gevoerd maar het woord<br />
geluk wordt daarbij zel<strong>de</strong>n gebruikt. Een uitzon<strong>de</strong>ring is <strong>de</strong> gemeente Almelo met het<br />
geluksbudget. Wie een AWBZ-uitkering krijgt en een bepaald soort klachten heeft, kan<br />
in aanmerking komen voor een budget dat <strong>de</strong> betrokkene zelf kan beste<strong>de</strong>n aan het verbeteren<br />
van <strong>de</strong> eigen situatie. Wil zo iemand meer mensen ontmoeten, dan kan hij of zij<br />
bij voorbeeld lid wor<strong>de</strong>n van een vereniging. On<strong>de</strong>rzoeker Ad Bergsma van <strong>de</strong> Erasmus<br />
Universiteit heeft het Almelose initiatief bekeken en zegt dat dit geluksbudget spectaculaire<br />
resultaten oplevert. “Als je ze vijfhon<strong>de</strong>rd euro geeft, doen <strong>de</strong>ze mensen gemid<strong>de</strong>ld<br />
voor tweeduizend euro min<strong>de</strong>r een beroep op sociale voorzieningen.”<br />
Zo<strong>als</strong> gezegd, op regeringsniveau is geluksbeleid bij ons niet populair. Premier Rutte zei<br />
bij zijn aantre<strong>de</strong>n: “De overheid is geen geluksmachine.” Het is voor een regering vaak<br />
aantrekkelijker om streng te zijn en eisen te stellen. Dat laat Richard Layard in zijn boek<br />
‘Happiness’ zien aan <strong>de</strong> hand van het volgen<strong>de</strong> voorbeeld. Als in <strong>de</strong> ene provincie werkloosheid<br />
heerst en in <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re provincie wor<strong>de</strong>n mensen gevraagd, dan zal <strong>de</strong> overheid<br />
geneigd zijn om <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs te stimuleren (of te dwingen) om naar het werk toe te<br />
verhuizen. Daardoor wordt bespaard op uitkeringen. Nu toont gelukson<strong>de</strong>rzoek aan, dat<br />
het gedwongen verplaatsen van mensen ongeluk veroorzaakt. Echtscheiding, geweld en<br />
criminaliteit nemen toe net <strong>als</strong> kin<strong>de</strong>rmishan<strong>de</strong>ling, ontsporing van jongeren, en <strong>de</strong> kosten<br />
van medische zorg. Natuurlijk, werkloosheid levert ook ongelukkigheid op, maar <strong>de</strong><br />
scha<strong>de</strong> is min<strong>de</strong>r. Even ijskoud boekhou<strong>de</strong>n: het financiële voor<strong>de</strong>el van min<strong>de</strong>r werkloosheidsuitkeringen<br />
gaat in rook op bij een gedwongen verhuizing. En bovendien voelen <strong>de</strong><br />
betrokkenen zich extra beroerd. Layards voorbeeld is overbekend en er valt niet veel op<br />
af te dingen. Maar niettemin vin<strong>de</strong>n overhe<strong>de</strong>n het moeilijk om er naar te han<strong>de</strong>len. In<br />
een Kamer<strong>de</strong>bat in 2011 zei Henk Kamp, toen minister van sociale zaken, dat hij werkzoeken<strong>de</strong>n<br />
met strafkortingen zou gaan dwingen om te verhuizen richting werk.<br />
Nog even een <strong>de</strong>finitie: geluk wordt ook wel duurzaam welbevin<strong>de</strong>n genoemd. Of ook<br />
wel levensvoldoening, dat wil zeggen <strong>de</strong> mate waarin een individu voldoening schept<br />
in zijn leven <strong>als</strong> geheel. In Ne<strong>de</strong>rland heb je zo’n <strong>de</strong>finitie nodig want onze taal heeft<br />
<strong>de</strong> eigenaardigheid, dat we ’t ook geluk noemen <strong>als</strong> je iPhone uit je broekzak valt vlak<br />
voordat je je broek in <strong>de</strong> wasmachine wil<strong>de</strong> doen.<br />
8
Onze rijksoverheid hoor je er dus niet over, maar op lokaal niveau komen we ook in<br />
Ne<strong>de</strong>rland welbewust geluksbeleid tegen. In november 2011 hield het Sociaal en Cultureel<br />
Planbureau een conferentie waarin allerlei geluksbevor<strong>de</strong>ren<strong>de</strong> initiatieven wer<strong>de</strong>n<br />
besproken in gemeentebeleid, gezondheidszorg, werk en on<strong>de</strong>rwijs. Zo’n geluksbevor<strong>de</strong>ren<strong>de</strong><br />
maatregel is dat burgers in bepaal<strong>de</strong> gevallen kunnen meedoen aan <strong>de</strong> besluitvorming.<br />
Immers, mensen wor<strong>de</strong>n ongelukkig door veran<strong>de</strong>ringen waar ze zelf geen vat op<br />
hebben. Nog mooier is het <strong>als</strong> een gemeente <strong>de</strong> burgers daadwerkelijk laat meewerken<br />
aan <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ring waar die burgers zelf voor gekozen hebben. Dan doen <strong>de</strong>ze burgers<br />
zinvol werk, ook al is het onbetaald.<br />
En van een zinvolle activiteit word je gelukkig.<br />
Maar hoe organiseer je dat mee<strong>de</strong>nken en meedoen?<br />
Als je in jouw gemeente iets wilt, of <strong>als</strong> je iets juist niet wilt, kun je tegenwoordig on<strong>de</strong>rwerpen<br />
op <strong>de</strong> agenda van <strong>de</strong> gemeenteraadsverga<strong>de</strong>ring laten plaatsen. Mits er langer<br />
dan 2 jaar is verlopen sinds <strong>de</strong> raad over ditzelf<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rwerp iets heeft besloten. En zo<br />
lang je on<strong>de</strong>rwerp niet indruist tegen hogere wet- of regelgeving. Of het besluit van<br />
een hoger bestuursorgaan betreft, dan wel gaat over privébelangen. Ook vragen over<br />
het gemeentelijk beleid zijn niet toegestaan, even<strong>als</strong> het spreken over han<strong>de</strong>lingen van<br />
een ambtsdrager waarover een klacht zou kunnen wor<strong>de</strong>n ingediend. Ook het spreken<br />
over bezwaarschiften of fiscale aangelegenhe<strong>de</strong>n mag niet even<strong>als</strong> het bespreken van <strong>de</strong><br />
bedrijfsvoering van <strong>de</strong> gemeente, of <strong>de</strong> benoeming van personen.<br />
De bedoeling is, dat <strong>de</strong> lokale politiek en <strong>de</strong> burgers door dit burgerinitiatief dichter bij<br />
elkaar komen. Min<strong>de</strong>r vervreemding = meer geluk. Heel mooi bedacht. Maar je voelt bij<br />
die maatregelen <strong>de</strong> angst van <strong>de</strong> wetgever voor chaos. De burger mag meepraten maar<br />
hij moet het niet te dol maken. De mogelijkheid is drie jaar gele<strong>de</strong>n ingevoerd dus misschien<br />
moeten <strong>de</strong> burgers er nog aan wennen, maar voorlopig is dit geen groot succes.<br />
Dan <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>. Niet te vergelijken met het burgerinitiatief, omdat het een instrument<br />
is dat een beetje los staat van <strong>de</strong> organen van <strong>de</strong> rechtsstaat, want formeel is er meestal<br />
geen sprake van een <strong>de</strong>mocratische vertegenwoordiging. Le<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> wor<strong>de</strong>n<br />
in <strong>de</strong> meeste gemeenten niet gekozen. Toch wordt van hen verwacht dat ze han<strong>de</strong>len<br />
naar wat er in hun wijk speelt. Ze vormen een schakel tussen <strong>de</strong> burgers en het gekozen<br />
bestuur. Ze staan los van <strong>de</strong> politiek. De burgers kunnen <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> niets dwingend<br />
opdragen, en <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> kan op geen enkele manier zijn wil opleggen aan het gemeentebestuur.<br />
Als een <strong>wijkraad</strong> gezag heeft, is dat gezag informeel.<br />
Dit nu, is <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ale vorm om geluk te bevor<strong>de</strong>ren.<br />
De belangrijkste bestaansre<strong>de</strong>n voor een <strong>wijkraad</strong> is <strong>de</strong> bevor<strong>de</strong>ring van geluk.<br />
Hallo meneer Van Rompuy: onze premier, <strong>de</strong> heer Rutte, heeft uw boek nog niet openge-<br />
9
slagen. Maar <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> leest ’t met rooie oortjes. De <strong>wijkraad</strong> is een <strong>geluksfabriekje</strong>.<br />
De robuuste gemeente<br />
In 1998 vond Bram Peper, Minister van Binnenlandse Zaken, dat een gemeente minstens<br />
20.000 inwoners moest hebben om levensvatbaar te zijn. De term robuuste gemeente<br />
is van hem. Vijftien jaar later vindt Ronald Plasterk dat een gemeente 100.000 inwoners<br />
moet hebben om <strong>de</strong> taken aan te kunnen. Dat heeft te maken met drie gevoelige zorgtaken<br />
die tot nu toe door rijksdiensten wer<strong>de</strong>n gedaan en binnenkort door gemeenten<br />
uitgevoerd gaan wor<strong>de</strong>n. De gemeenten moeten groot genoeg zijn om die taken aan te<br />
kunnen. Opnieuw wordt <strong>de</strong> term robuuste gemeente gebruikt, maar nu is hij vijf maal zo<br />
groot <strong>als</strong> (nog maar) vijftien jaar gele<strong>de</strong>n.<br />
Dat gemeenten groter moeten zijn is vanwege <strong>de</strong> <strong>de</strong>centralisatie van rijkstaken niet<br />
onlogisch. Maar hoe zit het met <strong>de</strong> relatie van <strong>de</strong> burger tot zijn gemeentebestuur?<br />
De gemeente krijgt een beperkte speelruimte bij <strong>de</strong> uitvoering, want er moet natuurlijk<br />
rechtsgelijkheid zijn in Ne<strong>de</strong>rland. Jantine Kriens, voorheen wethou<strong>de</strong>r en eerste<br />
locoburgemeester in Rotterdam, en sinds kort hoofddirecteur van <strong>de</strong> Vereniging van<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse gemeenten: ‘In gesprekken met hoge ambtenaren van <strong>de</strong>partementen is<br />
me afgelopen weken opgevallen dat in hun hoof<strong>de</strong>n <strong>de</strong> gedachte leeft dat gemeenten<br />
uitvoeringskantoren zijn van het Rijk. Pas <strong>als</strong> ik er expliciet naar vraag, erkennen ze dat<br />
dit niet <strong>de</strong> bedoeling is.’ Gemeenten moeten volgens haar maatwerk kunnen leveren. ‘Als<br />
er voor <strong>de</strong> drie <strong>de</strong>centralisaties tóch complexe wetgeving komt, die van gemeenten <strong>de</strong><br />
facto uitvoeringskantoren maakt, dan adviseer ik gemeenten te zeggen dat ze het niet<br />
waar kunnen maken.’ Jantine Kriens <strong>de</strong>nkt dat <strong>de</strong> rijksoverheid wel wijzer zal zijn en dat<br />
het allemaal goed komt. Zij heeft een droom. Ze zag een filmpje op YouTube over vrijwilligers<br />
in Canada die brandkranen sneeuwvrij hou<strong>de</strong>n, waarmee ze gemeenten veel werk<br />
besparen. ‘Mensen voelen zich daardoor me<strong>de</strong>-eigenaar van <strong>de</strong> publieke ruimte. Die kant<br />
gaat het bij ons ook op. Niet alleen in <strong>de</strong> publieke ruimte, maar ook in <strong>de</strong> zorg. Bouwen<br />
op <strong>de</strong> kracht van burgers. Ik kreeg een brief over een zorgcoöperatie op dorpsniveau in<br />
Deurne. Fantastisch! Aan dat soort initiatieven moeten we zuurstof geven. On<strong>de</strong>rdruk <strong>de</strong><br />
neiging om alle taken weer te institutionaliseren. De rol van gemeenten wordt schakelen<br />
tussen schaalniveaus en verbin<strong>de</strong>n. Een terugkeer naar <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>leeuwse marktplaats,<br />
maar dan met mo<strong>de</strong>rne technologie.’ (Bron: VNG Magazine mei 2013)<br />
Goed, geen knellen<strong>de</strong> regels dus <strong>als</strong> Jantine Kriens gelijk krijgt. Burgers die samen <strong>de</strong><br />
problemen in hun woonomgeving oplossen. De zorgcoöperatie waar ze een brief over<br />
kreeg is opgericht in Helenaveen, een kleine kern in <strong>de</strong> gemeente Deurne. De aanleiding<br />
was dat het kloostercomplex in Helenaveen door het bisdom te koop werd aangebo<strong>de</strong>n.<br />
Een paar inwoners vroegen zich af of het gebouw voor <strong>de</strong> dorpsgemeenschap behou<strong>de</strong>n<br />
kon blijven en ze begonnen te <strong>de</strong>nken over zorgvoorzieningen die vooral van belang<br />
kon<strong>de</strong>n zijn voor <strong>de</strong> groeien<strong>de</strong> groep ou<strong>de</strong>ren in Helenaveen. Met een beetje steun van<br />
10
<strong>de</strong> provincie kwam een voorlopig plan tot stand om te gaan zorgen voor zorgwoningen,<br />
dagbesteding, een zorginformatiepunt en een klussendienst. Het lidmaatschap van <strong>de</strong><br />
coöperatie werd vastgesteld op 22 euro per jaar.<br />
De zorgcoöperatie in Helenaveen is een van <strong>de</strong> zes zorgcoöperaties in Brabant die nu in<br />
oprichting zijn of al draaien. Er zijn veel meer van die kleine initiatieven. In het volgen<strong>de</strong><br />
hoofdstuk zien we hoe gesprekken tussen bewoners in een eco-winkel kunnen lei<strong>de</strong>n tot<br />
<strong>de</strong> vraag of er misschien een klussendienst moet komen. Op die manier ontstaan initiatieven<br />
om zaken te regelen waarvoor mensen vroeger naar <strong>de</strong> overheid keken. Een paar<br />
willekeurig gekozen initiatieven om te verdui<strong>de</strong>lijken waar het om kan gaan:<br />
* De gemeente Bronckhorst wil<strong>de</strong> <strong>de</strong> basisschool in het dorp Laag Keppel sluiten en<br />
bouw<strong>de</strong> alvast een nieuw stuk aan <strong>de</strong> school in het nabijgelegen dorp Hummelo. Maar<br />
<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rs van <strong>de</strong> schoolgaan<strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren in Laag Keppel waren het niet eens met <strong>de</strong><br />
opheffing van <strong>de</strong> school. Ze kochten het schoolgebouw van <strong>de</strong> gemeente en zorg<strong>de</strong>n<br />
zelf voor een opknapbeurt en een verbouwing die 130.000 euro kostte. De helft wisten<br />
ze te krijgen uit een Europees potje en <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re helft brachten <strong>de</strong> inwoners zelf<br />
op. De school in Laag Keppel draait weer. De volgen<strong>de</strong> stap wordt <strong>de</strong> overname van<br />
het gemeentelijk zwembad en <strong>de</strong> sporthal. Dat willen <strong>de</strong> bewoners financieren met <strong>de</strong><br />
bouw van woningen. Als dat project rond is, gaat <strong>de</strong> bewonersgroep misschien over<br />
tot <strong>de</strong> aankoop van <strong>de</strong> verlaten voetbalvel<strong>de</strong>n in Laag Keppel om die in te richten tot<br />
een multifunctioneel park.<br />
* Berichten over <strong>de</strong> ophan<strong>de</strong>n zijn<strong>de</strong> sluiting van het verzorgingshuis Warfheem in het<br />
Groningse dorp Warffum leid<strong>de</strong>n tot het project GoudOud in Warffum. Doel is een<br />
voorziening in stand te hou<strong>de</strong>n die ie<strong>de</strong>re inwoner van Warffum in staat moet stellen<br />
om tot het levensein<strong>de</strong> in Warffum te blijven wonen en zo “Goud oud” te wor<strong>de</strong>n.<br />
Mensen die een bescherm<strong>de</strong> woonomgeving nodig hebben moeten in Warffum kunnen<br />
blijven wonen. Ook tij<strong>de</strong>lijke opvang bij ziekte of na ziekenhuisopname moet in<br />
Warffum mogelijk blijven. De initiatiefnemers hebben <strong>de</strong> eigenaar van het gebouw, <strong>de</strong><br />
zorgaanbie<strong>de</strong>r en Zorgkantoor Menzis bij het project betrokken.<br />
* In veel kleine dorpen in Spanje zorgen eigenaren van particuliere woningen voor <strong>de</strong><br />
inrichting en on<strong>de</strong>rhoud van <strong>de</strong> openbare ruimte. In sommige dorpen in Frankrijk<br />
verenigen woningeigenaren zich om te voorkomen dat leegstaan<strong>de</strong> woningen verloe<strong>de</strong>ren.<br />
Een woning in een verloe<strong>de</strong>rd dorp is min<strong>de</strong>r waard, zo eenvoudig is dat. Dit<br />
principe wordt sinds kort ook toegepast in <strong>de</strong> Achterhoek, waar woningeigenaren <strong>de</strong><br />
zorg op zich nemen voor <strong>de</strong> publieke ruimte in <strong>de</strong> dorpen. De bedoeling is dat hun<br />
huizen niet (te veel) in waar<strong>de</strong> dalen. Zo’n vereniging heet ‘vastgoedbuurtschap’. De<br />
gemeente kan er bij betrokken zijn.<br />
11
* Sterk in opkomst: <strong>de</strong> buurt-website of buurtblog. Vooral geschikt voor nieuwe wijken<br />
waarin mensen die actief willen wor<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> buurt, elkaar op die manier kunnen<br />
vin<strong>de</strong>n. De inhoud: een feest, een wegomlegging, een bijzon<strong>de</strong>re aanbieding van<br />
een winkelier. De redactie wordt meestal gevormd door vrijwilligers uit <strong>de</strong> categorie<br />
tweeverdieners die op die manier meehelpen aan <strong>de</strong> gemeenschapsopbouw van hun<br />
woonbuurt. De Amsterdamse krant Het Parool geeft (20 aug. 2013) een overzicht van<br />
buurtblogs in Amsterdam: ilovenoord.nl voor Amsterdam-noord, Boloboost.nl,<br />
SpaarndammerBuren.nl voor Bos en Lommer, Nicenieuwwest.nl voor Nieuw West,<br />
Geefom<strong>de</strong>janeef.nl voor <strong>de</strong> Jan Evertsenstraat en omstreken en mikinoost.nl voor<br />
Amsterdam-oost.<br />
* In Vertrouwen in burgers beschrijft Pieter Winsemius een conflict tussen burgers en<br />
een stads<strong>de</strong>elbestuur in Amsterdam. De burgers zijn regelmatige bezoekers van een<br />
café aan <strong>de</strong> Noor<strong>de</strong>rmarkt. In het café mogen ze niet roken, dus dat doen ze buiten.<br />
Maar <strong>als</strong> ze een glas bier mee naar buiten nemen, zijn ze in overtreding, want er mag<br />
staan<strong>de</strong> op het trottoir geen bier wor<strong>de</strong>n gedronken. Het stads<strong>de</strong>elbestuur stelt vast<br />
dat het verbod op staand bierdrinken met voeten wordt getre<strong>de</strong>n. De cafébaas dreigt<br />
zijn vergunning kwijt te raken. Dan komen <strong>de</strong> bierdrinkers in actie. Via sociale media<br />
roepen ze sympathisanten op om op <strong>de</strong> avond van <strong>de</strong> tien<strong>de</strong> juli 2009 naar <strong>de</strong> Noor<strong>de</strong>rmarkt<br />
te komen en daar <strong>de</strong>monstratief bier te drinken, verstrekt door een rij<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
biertap. Op die avond ziet <strong>de</strong> Noor<strong>de</strong>rmarkt zwart van <strong>de</strong> bierdrinkers. Het stads<strong>de</strong>elbestuur<br />
vraagt <strong>de</strong> burgemeester om <strong>de</strong> politie in te zetten, maar <strong>de</strong> burgemeester<br />
weigert dat. De avond verloopt rustig. Enige tijd later wordt het verbod op staand<br />
bierdrinken opgeheven.<br />
Mooi?<br />
Jawel, het is natuurlijk aantrekkelijk <strong>als</strong> mensen zich verenigen om problemen op te<br />
lossen. Het is ook wat <strong>de</strong> overheid wil: min<strong>de</strong>r zwaar leunen op <strong>de</strong> voorzieningen. Maar<br />
er zijn ook be<strong>de</strong>nkingen. Burgers die geld hebben en relaties en vaardighe<strong>de</strong>n (zo<strong>als</strong> in<br />
Laag Keppel) zullen beter in staat zijn om hun zin te krijgen dan mensen met een modaal<br />
inkomen en een beschei<strong>de</strong>n opleiding.<br />
Een an<strong>de</strong>re be<strong>de</strong>nking is dat er vaak geen relatie is tussen <strong>de</strong> actie en een groter belang.<br />
Bij voorbeeld: het i<strong>de</strong>e om in Laag Keppel het openhou<strong>de</strong>n van het zwembad en <strong>de</strong><br />
sporthal te financieren met <strong>de</strong> bouw van woningen, botst met <strong>de</strong> regionaal gemaakte<br />
afspraak om het aantal nieuw te bouwen woningen in <strong>de</strong> regio fors terug te dringen.<br />
En dan blijft er vaak ook nog een vraag van bestuurlijke zuiverheid. Neem bij voorbeeld<br />
<strong>de</strong> Amsterdamse bierdrinkers. Je kunt het leuk vin<strong>de</strong>n dat ze gewonnen hebben en dat<br />
een ridicuul lijken<strong>de</strong> verbodsbepaling is geschrapt. Maar er waren ook buurtbewoners die<br />
min<strong>de</strong>r positief dachten over het staand bierdrinken. Een actiegroep van buurtbewoners<br />
12
had een lange weg van klachtprocedures en processen afgelegd. Die mensen waren het<br />
zat dat <strong>de</strong> bierdrinkers hun portieken gebruikten <strong>als</strong> urinoir. Uitein<strong>de</strong>lijk kregen ze van<br />
<strong>de</strong> bestuursrechter gelijk: <strong>de</strong> lokale overheid werd verplicht om het verbod te handhaven.<br />
Maar voor het zover was werd het 10 juli, en veeg<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bierdrinkers met hun ludieke<br />
actie alle rechterlijke uitspraken van tafel. En daarmee ook <strong>de</strong> overwegingen van bestuurlijke<br />
zuiverheid.<br />
Er is dus iets voor te zeggen dat <strong>de</strong> daadkracht van burgers verbon<strong>de</strong>n blijft aan <strong>de</strong> gemeentelijke<br />
bestuursvormen. De gemeente kan daar zelf aan bijdragen door wenselijke<br />
ontwikkelingen te stimuleren. Zo<strong>als</strong> in Utrecht, waar <strong>de</strong> gemeente <strong>de</strong> oprichting van een<br />
coöperatie van prostituees met geld en goe<strong>de</strong> raad on<strong>de</strong>rsteun<strong>de</strong>.<br />
Maar <strong>de</strong> vraag blijft: hoe kleinschalig en hoe dicht bij <strong>de</strong> burger kan een gemeentelijke<br />
bestuursvorm zijn.<br />
Eenmaal per vier jaar zijn er gemeenteraadsverkiezingen en dan kunnen burgers bepalen<br />
welk beleid ze willen voor hun gemeente. Zo zit het formeel. Gemeenteraadsle<strong>de</strong>n mogen<br />
zich om die re<strong>de</strong>n gelegitimeerd voelen. Ze zijn volksvertegenwoordigers. Als zij in<br />
een raadszitting een stem uitbrengen, doen ze dat namens <strong>de</strong> mensen die op hen hebben<br />
gestemd.<br />
Maar…<br />
In grote gemeenten is nu al <strong>de</strong> afstand tussen het gemeentebestuur en <strong>de</strong> burger groot.<br />
Veel burgers kunnen zich maar moeilijk een beeld vormen van <strong>de</strong> verschillen tussen <strong>de</strong><br />
politieke partijen. In grote gemeenten stemmen burgers bij gemeenteraadsverkiezingen<br />
(<strong>als</strong> ze al stemmen) overwegend op een politieke partij waar ze bij Kamerverkiezingen<br />
ook op zou<strong>de</strong>n stemmen.<br />
Een politieke partij die er in <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke peilingen slecht voorstaat, moet er op verlies<br />
rekenen bij gemeenteraadsverkiezingen. Ook al hebben <strong>de</strong> raadsle<strong>de</strong>n van die partij het<br />
in <strong>de</strong> gemeente prima gedaan.<br />
In veel kleine gemeenten doen naast <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke partijen ook lokale lijsten mee. Dat<br />
zijn politieke partijen die alleen in één gemeente voorkomen. Soms heten ze kortweg<br />
‘Gemeentebelangen’, ‘Leefbaar Hilversum’ of ze gaan voluit voor ‘Burger en On<strong>de</strong>rnemersbelangen<br />
Bergen, Egmond, Schoorl kortweg Bobbes’, of ze zijn genoemd naar een<br />
plaatselijke zon<strong>de</strong>rling (‘Lijst Hilbrand Nawijn’).<br />
De lokale politieke partijen hebben uiteraard altijd een partijprogramma dat gericht is op<br />
een of meer specifieke plaatselijk doelen.<br />
Bij voorbeeld: De verkeersveiligheid vereist <strong>de</strong> afsluiting van <strong>de</strong> Kerkstraat voor doorgaand<br />
verkeer. Of: het laatste stukje bos in onze gemeente mag niet opgeofferd wor<strong>de</strong>n<br />
aan woningbouw.<br />
13
Als zo’n lokale partij voldoen<strong>de</strong> stemmen krijgt, kan het politieke doel gerealiseerd wor<strong>de</strong>n.<br />
Raadsle<strong>de</strong>n van lokale politieke partijen voelen zich sterk gelegitimeerd. Dat burgers<br />
zo’n nabije lokale politiek waar<strong>de</strong>ren, blijkt uit het feit dat lokale politieke partijen bij<br />
elkaar geteld bij <strong>de</strong> gemeenteraadsverkiezingen van 2010 – met vierentwintig procent<br />
van <strong>de</strong> stemmen en zes en <strong>de</strong>rtig procent van <strong>de</strong> zetels – ‘<strong>de</strong> grootste partij’ vorm<strong>de</strong>n. Ze<br />
zou<strong>de</strong>n lan<strong>de</strong>lijk bijna veertig Kamerzetels bezetten en <strong>de</strong> grootste partij in <strong>de</strong> Twee<strong>de</strong><br />
Kamer zijn.<br />
Pieter Winsemius heeft voor Vertrouwen in Burgers aan lei<strong>de</strong>rs van lokale politieke<br />
partijen gevraagd hoe zij op <strong>de</strong> hoogte blijven van wat hun electoraat wil. Het antwoord<br />
luid<strong>de</strong>: kerk, kroeg, kapper en kantine. De lokale partij weet wat er leeft, maakt zichzelf<br />
bena<strong>de</strong>rbaar. In onze kleine gemeenten, zegt Winsemius, is behalve <strong>de</strong> 4K’s ook het<br />
schoolhek een belangrijk ontmoetingspunt: je hebt er even <strong>de</strong> tijd. Dus je kunt gesprekken<br />
hebben over <strong>de</strong> kleine en grote dingen <strong>de</strong>s levens.<br />
Bij gemeenteraadsverkiezingen is <strong>de</strong> opkomst in kleine gemeenten hoger dan in grote<br />
ste<strong>de</strong>n.<br />
In 2010 was bij <strong>de</strong> gemeenteraadsverkiezingen <strong>de</strong> opkomst voor heel Ne<strong>de</strong>rland net iets<br />
boven <strong>de</strong> 50%. In grote gemeenten stem<strong>de</strong> vaak min<strong>de</strong>r dan <strong>de</strong> helft van <strong>de</strong> burgers. De<br />
laagste opkomst had<strong>de</strong>n Eindhoven en Schiedam met 43%. De hoogste Schiermonnikoog<br />
met 82%.<br />
Er zijn nu nog 700 lokale partijen in Ne<strong>de</strong>rland. Als gemeenten groeien naar 100.000<br />
inwoners, zullen lokale politieke partijen, die nu dus zo’n kwart van alle kiezers vertegenwoordigen,<br />
een groot <strong>de</strong>el verdwijnen of verschrompelen. Alleen uitzon<strong>de</strong>rlijke strategen<br />
of mensen met een bijzon<strong>de</strong>r charisma krijgen in een stad met meer dan 100.000<br />
inwoners een lokale lijst van <strong>de</strong> grond die een vuist kan maken en in het college komt.<br />
De beken<strong>de</strong> voorbeel<strong>de</strong>n zijn: Pim Fortuyn met Leefbaar Rotterdam en Jan Nagel met<br />
Leefbaar Hilversum.<br />
Er zal dus een onzichtbare kiesdrempel ontstaan.<br />
Misschien wordt dat door <strong>de</strong> lan<strong>de</strong>lijke partijen wel een wenselijke ontwikkeling gevon<strong>de</strong>n,<br />
maar het levert een <strong>de</strong>mocratisch tekort op. Wat dreigt is dat er straks wensen leven<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> burgers die niet meer langs <strong>de</strong> koninklijke weg van <strong>de</strong> lokale <strong>de</strong>mocratie aan <strong>de</strong><br />
oppervlakte komen.<br />
Nu zijn er in Ne<strong>de</strong>rland nog ruim negen duizend raadsle<strong>de</strong>n. Als het samenvoegen lukt<br />
zo<strong>als</strong> <strong>de</strong> regering dat graag wil, zullen het er uitein<strong>de</strong>lijk niet veel meer zijn dan drieduizend.<br />
En dan zal men misschien met weemoed terug<strong>de</strong>nken aan <strong>de</strong> tijd waarin burgers<br />
zomaar bij hun raadsle<strong>de</strong>n of wethou<strong>de</strong>rs kon<strong>de</strong>n binnenlopen of ze kon<strong>de</strong>n aanspreken<br />
in het café.<br />
14
Die samenvoeging tot grotere gemeenten komt er. Misschien wordt <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rgrens niet<br />
helemaal 100.000, maar gemeenten wor<strong>de</strong>n aanmerkelijk groter, dat is wel zeker. Er<br />
zullen dus gemeentebestuur<strong>de</strong>rs komen die het druk hebben omdat ze over meer zaken<br />
gaan. En ze zullen omringd zijn door meer ambtenaren. Moeilijker persoonlijk bereikbaar<br />
voor <strong>de</strong> burger.<br />
In ‘Vertrouwen in burgers’ zegt een veteraan van <strong>de</strong> kerkelijke diaconie dat hij vroeger<br />
goed kon overleggen met <strong>de</strong> wethou<strong>de</strong>r zelf, “maar na <strong>de</strong> gemeentelijke samenvoeging<br />
strandt ie<strong>de</strong>r contact in <strong>de</strong> enorme laag beleidsambtenaren die er rondom <strong>de</strong> man staat.”<br />
De <strong>wijkraad</strong> is voor dit soort problemen niet <strong>de</strong> uitein<strong>de</strong>lijke oplossing. Maar <strong>als</strong> een<br />
<strong>wijkraad</strong> goed functioneert, kan hij wel het gevoel van vervreemding verzachten.<br />
De wijk heeft <strong>de</strong> toekomst.<br />
De kleine eenheid – het kerndorp, <strong>de</strong> buurt, <strong>de</strong> wijk – wordt belangrijker. Dat is onvermij<strong>de</strong>lijk.<br />
Er gaat een overgang plaatsvin<strong>de</strong>n van centraal gestuur<strong>de</strong> zorg naar zorg op<br />
buurt- en wijkniveau. Dat is een avontuur, zegt Jantine Kriens, want “je weet wat je loslaat,<br />
maar nog niet wat je krijgt. Tachtig procent van <strong>de</strong> mensen heeft voldoen<strong>de</strong> aan een<br />
goe<strong>de</strong> basiszorg, maar voor twintig procent ligt het ingewikkel<strong>de</strong>r en voor vijf procent<br />
hiervan zo problematisch dat je er geen enkel systeem op kunt zetten.”<br />
15
Ingelast <strong>wijkraad</strong>overleg over <strong>de</strong> besteding van het wijkbudget, dat bedoeld is om <strong>de</strong> wijk, waarover <strong>de</strong><br />
bewoners behoorlijk tevre<strong>de</strong>n zijn, zo te hou<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> sociale samenhang te bevor<strong>de</strong>ren.<br />
Anneke, het <strong>wijkraad</strong>slid dat zich vooral<br />
bekommert over het Robsonparkje, <strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rnemers en <strong>de</strong> kunstenaars in <strong>de</strong> wijk.<br />
Dédé, <strong>de</strong> notulist die in 2014 het<br />
secretariaat op zich neemt.<br />
16
3. De <strong>wijkraad</strong> aan het werk<br />
(Lex Pauka)<br />
Dit zijn <strong>de</strong> mensen.<br />
Ik was 64 en ik was bevriend met <strong>de</strong> directeur en eigenaar van <strong>de</strong> Hollandia Matzesfabriek<br />
die bij ons in <strong>de</strong> wijk staat, en die polste mij of ik hem wou opvolgen. Hij was toen<br />
voorzitter. Hij zei: Ik ga <strong>de</strong> secretarisrol op mij nemen, Geert wordt voorzitter, maar ik<br />
weet niet of dat een goeie combinatie is want ik ben heel lang voorzitter geweest en dan<br />
ga ik hem misschien dwars zitten.<br />
Ik zei nee, dat is niks voor mij. Ik heb hekel aan verga<strong>de</strong>ren.<br />
Maar hij kwam er af en toe op terug. Kom eens kijken Lex hoe het gaat, het is echt leuk.<br />
Toen zei ik: oké, ik wil wel stage lopen. Ik begreep eigenlijk niet goed waar het over ging.<br />
De <strong>wijkraad</strong> is geen gekozen orgaan. Als wij iemand nodig hebben, zo<strong>als</strong> nu om <strong>de</strong> secretaris<br />
te vervangen <strong>als</strong> die ziek is of met vakantie, dan maken we dat bekend. En we kijken<br />
allemaal in onze eigen omgeving. Ie<strong>de</strong>reen begint bij ons met een stage, dan kunnen<br />
bei<strong>de</strong> partijen bekijken of het bevalt. Je moet er nogal wat tijd in steken. Deze week ben<br />
ik drie avon<strong>de</strong>n bezig, plus ook nog een paar uur overdag. Je moet veel op pad om te<br />
overleggen want je bereikt alleen iets <strong>als</strong> je je relaties on<strong>de</strong>rhoudt. En je moet een maag<br />
hebben die bestand is tegen automaatkoffie.<br />
De mensen die nu <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> vormen zijn allemaal professioneel en hartstikke goed.<br />
Alleen… <strong>de</strong> meesten zijn een beetje oud. Krijgen af en toe eens een tia, een soort kleine<br />
beroerte weet je wel. Moeten opeens naar het ziekenhuis. Komen gelukkig wel steeds<br />
weer terug hoor. De jongste is een landschapsarchitecte, die heeft <strong>de</strong> kunstenaars in <strong>de</strong><br />
wijk on<strong>de</strong>r haar hoe<strong>de</strong>.<br />
Hans, onze secretaris, is een doorgewinter<strong>de</strong> verenigingsman, uiteraard gepensioneerd,<br />
zo<strong>als</strong> <strong>de</strong> meesten van ons. Hij archiveert in zijn vrije tijd <strong>de</strong> vlin<strong>de</strong>rcollectie van het gemeentemuseum.<br />
Jan is onze penningmeester, heeft zijn hele leven in <strong>de</strong> cijfers gezeten. Moet om gezondheidsre<strong>de</strong>nen<br />
veel wan<strong>de</strong>len, dus loopt elke dag door <strong>de</strong> wijk en heeft een goeie camera<br />
gekregen van <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>, daar fotografeert hij alle misstan<strong>de</strong>n maar ook leuke dingen<br />
en die mailt hij na <strong>de</strong> wan<strong>de</strong>ling naar ons allemaal, schrijft daar een commentaartje bij,<br />
17
en dan gaat het naar <strong>de</strong> webmaster. Dus wij hebben een website waar wat op gebeurt en<br />
altijd wat nieuws te zien is.<br />
Geert, twee<strong>de</strong> voorzitter. Is machinist bij <strong>de</strong> NS, werkt nog maar 2 dagen in <strong>de</strong> week.<br />
Geert is 7 jaar voorzitter geweest van <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>. Vakbondsman. Sociaal bewogen. Weet<br />
van ie<strong>de</strong>r straatje hoeveel procent stu<strong>de</strong>nten er mogen wonen, en <strong>als</strong> er een huisjesmelker<br />
actief is dan gaat Geert daar mee praten.. Doet alles wat met <strong>de</strong> nieuwbouw en<br />
herinrichting van <strong>de</strong> wijk te maken heeft.<br />
Anneke, landschapsarchitecte. Die heeft zich met <strong>de</strong> kunstenaars in <strong>de</strong> wijk beziggehou<strong>de</strong>n<br />
en is nu druk met het Robsonpark, kom ik nog op terug. Alles wat te maken heeft<br />
met cultuur en on<strong>de</strong>rnemerschap heeft haar warme belangstelling.<br />
De start<br />
Deze wijk dateert uit <strong>de</strong> tijd van <strong>de</strong> textielindustrie. De fabrieken waren omgeven door<br />
<strong>de</strong> huizen van <strong>de</strong> werknemers want ie<strong>de</strong>reen moest lopend naar z’n werk kunnen. Er was<br />
hier in <strong>de</strong> wijk een weverij, een fabriek waar pyjama’s gemaakt wer<strong>de</strong>n, een overhem<strong>de</strong>nfabriek,<br />
stropdassen, noem maar op. Maar we had<strong>de</strong>n ook kleine metaalbedrijven.<br />
Toelevering, on<strong>de</strong>rhoud. Want die textielfabrieken had<strong>de</strong>n machines en dus er moesten<br />
tandwieltjes gegoten wor<strong>de</strong>n. Het was een wijk, hoe klein íe ook is – want het is toch<br />
maar 3000 voor<strong>de</strong>uren – <strong>de</strong> wijk was zeer bedrijvig… O ja! Wij had<strong>de</strong>n ook een eigen<br />
<strong>de</strong>stilleer<strong>de</strong>rij. En een grote stomerij en ververij. Ik heb dat eigenlijk meegemaakt in <strong>de</strong><br />
halve eeuw dat ik hier woon, dat <strong>de</strong> opvatting werd: geen industrie tussen <strong>de</strong> bewoning.<br />
De industrie naar <strong>de</strong> buitenwijken! Verkeersoverlast, vervuiling van <strong>de</strong> grond, allemaal<br />
goeie re<strong>de</strong>nen om die on<strong>de</strong>rnemingen uit <strong>de</strong> wijk te verdrijven. Maar dat heeft natuurlijk<br />
ook invloed op <strong>de</strong> sfeer in <strong>de</strong> wijk. De wijk werd een beetje slaperig. En lelijk. Met leegstaan<strong>de</strong><br />
fabrieken. En <strong>als</strong> die gesloopt wer<strong>de</strong>n, met braakliggen<strong>de</strong> grond.<br />
Het vorige bestuur heeft in 2007 een Wijkscan laten maken. Dat is een on<strong>de</strong>rzoek naar<br />
tien factoren die in een wijk een rol kunnen spelen. Aangezwengeld dus in 2007. Als je<br />
het verslag van die scan leest <strong>de</strong>nk je: Nou, dat is een wijk zon<strong>de</strong>r grote problemen. Wel<br />
een wijk met veel lege plekken. Door het vertrek van <strong>de</strong> grote fabrieken waren er gaten<br />
gevallen, want zo’n bedrijf gaat weg en het gebouw wordt afgebroken (<strong>als</strong> je geluk<br />
hebt) en dan is er nog niet meteen een invulling. Na 2007 zijn veel van die lege plekken<br />
op een zinvolle manier ingevuld, <strong>de</strong> wijk is veel groener gewor<strong>de</strong>n, maar wat von<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
bewoners daar nu van, dat wist niemand. Dus toen ik bij <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> kwam, in 2010, zei<br />
ik, er is van alles on<strong>de</strong>rzocht, maar op <strong>de</strong> manier van ja nee geen mening, en dat leert ons<br />
eigenlijk niet hoe <strong>de</strong> mensen zich hier nu voelen. We moesten eigenlijk eens een praatje<br />
gaan maken met <strong>de</strong> bewoners.<br />
Goed i<strong>de</strong>e!<br />
18
Hon<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> wijkbewoners mogen vijf<br />
jaar lang genieten van <strong>de</strong> hon<strong>de</strong>nrenplek<br />
in het Robsonparkje. Na 2018 krijgt het<br />
gebied wellicht een woonbestemming.<br />
Het Robsonpand, een stadsmonument,<br />
is inmid<strong>de</strong>ls opgeknapt door Domijn. De<br />
eerste on<strong>de</strong>rnemers en kunstenaars hebben<br />
het in gebruik genomen.<br />
Stadstuinbouw in het Robsonparkje, dat<br />
geheel door <strong>de</strong> bewoners wordt ingericht,<br />
heeft ook z’n problemen: wat te doen met<br />
<strong>de</strong> overvloedige oogst?<br />
In het Robsonparkje leven <strong>de</strong> wijkbewoners<br />
zich uit <strong>als</strong> stadstuiniers. Er is een wachtlijst.<br />
We maken een groter <strong>de</strong>el van het park<br />
geschikt voor stadstuinbouw.<br />
19
De gemeente zag het ook helemaal zitten. Dit nieuwe on<strong>de</strong>rzoek zou moeten lei<strong>de</strong>n tot<br />
een wijkvisie. We kregen een potje van 40.000 euro in eigen beheer. We moesten wel<br />
even een stichting wor<strong>de</strong>n om zo’n bedrag in ontvangst te kunnen nemen, maar dat<br />
werd geregeld. En nu dan aan <strong>de</strong> slag.<br />
Maar…<br />
Er was in die tijd bij <strong>de</strong> gemeente nog een gedwongen winkelnering bij een welzijnsinstelling<br />
Als je een on<strong>de</strong>rzoek on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> bevolking wil<strong>de</strong>, dan ging je daar heen. Dus wij<br />
leg<strong>de</strong>n aan ze uit wat we wil<strong>de</strong>n: nu echt weten wat mensen vin<strong>de</strong>n van wonen in <strong>de</strong>ze<br />
wijk, want er zijn enquêtes gehou<strong>de</strong>n en we hebben een heleboel cijfermateriaal, we<br />
weten hoeveel werklozen er zijn enzovoort, maar dat materiaal zegt zo weinig over hoe<br />
mensen zich voelen en wat voor serieuze verbeteringen ze zou<strong>de</strong>n willen. Nou, <strong>de</strong> instelling<br />
aan <strong>de</strong> slag, gesprekken met bewoners, dat leek ze wel wat. Tot hun voorstel kwam.<br />
En dat was: weer een enquête. Nee sorry, misverstand, dat wil<strong>de</strong>n wij niet. Wij willen dat<br />
jullie gesprekken gaan voeren. O ja. En even later, verdomd <strong>als</strong> het niet waar is, weer een<br />
enquête. Daar gaat allemaal… wij had<strong>de</strong>n een budget van 40.000 euro en we hebben<br />
10.000 euro uitgegeven aan overleg. Ze hebben uitein<strong>de</strong>lijk wel een paar gesprekken met<br />
bewoners gevoerd, aan <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur, vijf volstrekt onbruikbare verslagen. Bovendien had<strong>de</strong>n<br />
ze een persoon gestationeerd in het Ro<strong>de</strong> Kruisgebouw die daar spreekuur hield in het<br />
ka<strong>de</strong>r van het on<strong>de</strong>rzoek. Die meneer was niet te vin<strong>de</strong>n voor iemand die niet wist dat hij<br />
daar zat. Hij kon na een tijdje conclu<strong>de</strong>ren dat er geen behoefte was aan een spreekuur,<br />
want er was nog nooit iemand verschenen. Maar je begrijpt, hij <strong>de</strong>clareer<strong>de</strong> wel ie<strong>de</strong>re<br />
week vier werkuren, dus zo werd het budget opgestookt. Toen heb ik tegen <strong>de</strong> gemeente<br />
gezegd: jongens dit gaat ‘m niet wor<strong>de</strong>n, we willen het zelf doen. Hier in <strong>de</strong> wijk een<br />
mevrouw gevon<strong>de</strong>n die het heeft georganiseerd zo<strong>als</strong> wij het graag wil<strong>de</strong>n. Ze ging naar<br />
<strong>de</strong> mensen toe en zei: we willen graag een keer komen praten over <strong>de</strong> wijk, hoe het is<br />
om hier te wonen en wat je eventueel an<strong>de</strong>rs zou willen hebben. Het zou leuk zijn <strong>als</strong> je<br />
dan een paar buren er bij vraagt en dan komen wij koffie bij je drinken, hier is 25 euro<br />
voor <strong>de</strong> onkosten. Met die mevrouw <strong>als</strong> notulist heb ik zelf een paar van die keukentafelgesprekken<br />
gedaan. Een collega van mij uit <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> ook. En toen hebben we haar<br />
losgelaten, ze snapte hoe wij het wil<strong>de</strong>n, en het loopt. Het loopt fantastisch. We hebben<br />
net een tussenrapportage gemaakt, en er komt ook een eindrapportage. Maar intussen<br />
zijn we tot <strong>de</strong> conclusie gekomen dat we hier eeuwig mee door moeten gaan. Want dingen<br />
veran<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> wijk. Nu maken alle mensen in <strong>de</strong> wijk zich zorgen over verkeersveiligheid<br />
en parkeeroverlast, die mensen voor een <strong>de</strong>el oplossen door hun auto’s op <strong>de</strong><br />
stoep te parkeren. Je kan je zomaar voorstellen dat je hele vergaan<strong>de</strong> maatregelen zou<br />
nemen waarvan je over vijf jaar zegt: Tja! Nu wonen er alleen nog maar bejaar<strong>de</strong>n! Wat<br />
je dan nodig hebt zijn strakke trottoirs zon<strong>de</strong>r hin<strong>de</strong>rnissen, waar je veilig met je rollator<br />
kan lopen. Begrijp je? Het gaat om <strong>de</strong> dynamiek. Die moet je in <strong>de</strong> gaten hou<strong>de</strong>n. Als<br />
je het hebt over een visie op <strong>de</strong> wijk, kan je beter <strong>de</strong> tijdshorizon niet zo ver naar voren<br />
20
leggen. Wat wil je dat er volgend jaar en het jaar daarop aan verbeteringen gerealiseerd<br />
is, en kan dat.<br />
Het is <strong>de</strong> bedoeling dat we medio 2013 met een eindrapportage komen. Met eind dan<br />
tussen aanhalingstekens. We hebben geen nieuw geld van <strong>de</strong> gemeente nodig, want<br />
omdat we het on<strong>de</strong>rzoek zelf hebben gedaan, is er na die tien mille voor <strong>de</strong> welzijnsclub<br />
weinig geld meer uitgegeven. De mevrouw die we had<strong>de</strong>n aangetrokken is zuinig met<br />
haar uren. Op het stadhuis heb ik gevraagd, zou<strong>de</strong>n jullie het erg vin<strong>de</strong>n <strong>als</strong> we het budget<br />
niet opmaken? Moeten we <strong>de</strong> rest teruggeven? Nee nee geen sprake van, liever niet.<br />
Nou zei ik, dat gaan we door met die gesprekken, niet meer in het zelf<strong>de</strong> tempo, maar bij<br />
voorbeeld twee in het voorjaar en twee in het najaar. Dat we even die voeling hou<strong>de</strong>n.<br />
En ook omdat in die keukentafelgesprekken ook dingen naar voren komen waarvan wij<br />
zeggen: ja, <strong>als</strong> je dat wilt, dan moet je een aanvraag indienen voor een wijkbudget. Wij<br />
hebben naast een on<strong>de</strong>rzoekbudget ook een wijkbudget. Een wijkbudget is bedoeld voor<br />
het financieren van verbeteringen.<br />
De activiteiten<br />
Na mijn stage van een half jaar zei ik, ik wil het wel proberen. Maar ik wil dat we ons<br />
beperken. Als je hier een steen optilt, dan zit er altijd iets van <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> on<strong>de</strong>r. We<br />
moeten besluiten waar we ons wel en waar niet mee gaan bemoeien.<br />
Leuk bedacht.<br />
Maar het blijkt niet te werken. Omdat namelijk <strong>de</strong> bewoners zo niet <strong>de</strong>nken. Die zeggen:<br />
jij moet naar <strong>de</strong> politie omdat ik mijn auto hon<strong>de</strong>rd meter van mijn voor<strong>de</strong>ur moet<br />
parkeren.<br />
Nou ja er zijn wel hoofdpunten maar die dringen zich op, die hebben wij niet gekozen.<br />
Robsongebouw, Robsonterrein, een an<strong>de</strong>r braakliggend terrein waarvoor nu een goed<br />
plan ligt om dat te gaan invullen, dat vin<strong>de</strong>n we belangrijk. Een gebouw van <strong>de</strong> RIBW<br />
wat op een lege plek komt. Rijksinstituut Begeleid Wonen. Bij dat on<strong>de</strong>rwerp moet je<br />
zorgvuldig met <strong>de</strong> bewoners omgaan. Na <strong>de</strong> bouwvak gaan ze daar bouwen en dat<br />
hebben we goed met <strong>de</strong> bewoners voorbereid. Meegenomen naar an<strong>de</strong>re RIBW-locaties.<br />
Want die mensen <strong>de</strong>nken, daar komen alleen maar gekken wonen. We hebben een<br />
avond georganiseerd met film over ribw waar <strong>de</strong> ribw-bewoners koffie inschonken. Een<br />
avond alleen voor <strong>de</strong> mensen die direct met het pand te maken krijgen. Trouwens, voor<br />
het Robson-pand zou het fantastisch zijn want die RIBW-mensen zou<strong>de</strong>n daar kunnen<br />
schoonmaken en zo, daar ligt het vlakbij…. Ja, het is zo’n beetje grenzeloos waar wij over<br />
gaan.<br />
De <strong>wijkraad</strong> verga<strong>de</strong>rt<br />
Er is vier keer per jaar een openbare verga<strong>de</strong>ring en wij komen wel tien keer per jaar bij<br />
elkaar, dus zes van <strong>de</strong> tien verga<strong>de</strong>ringen zijn besloten. Maar bij praktisch alle besloten<br />
21
verga<strong>de</strong>ringen nodigen wij iemand uit. Bij voorbeeld, iemand heeft mij een woe<strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />
mail gestuurd over parkeeroverlast bij hem in <strong>de</strong> straat, en Lex Je Moet Nu Naar De<br />
Politie! In dat soort gevallen, <strong>als</strong> <strong>de</strong> nood hoog is opgelopen, dan nodigen we die meneer<br />
of mevrouw uit voor <strong>de</strong> eerstvolgen<strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring, <strong>als</strong> gast, om even een toelichting te<br />
geven. Want zo’n mailtje is vaak geschreven in een emotionele opwelling, bijvoorbeeld<br />
omdat ze hun auto hon<strong>de</strong>rd meter van hun voor<strong>de</strong>ur hebben moeten parkeren. Zo iemand<br />
nodigen wij uit. Ook al om mensen het terechte gevoel te geven dat we hun klacht<br />
serieus nemen. We zetten het on<strong>de</strong>rwerp ook op <strong>de</strong> lijst voor <strong>de</strong> wijkschouw, om te kijken<br />
hoe erg het is. Soms vragen we bij een volgen<strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring dan <strong>de</strong> verkeerskundige<br />
van <strong>de</strong> gemeente en dan nodigen wij <strong>de</strong> klager ook weer uit. En liefst ook zijn buren.<br />
Op <strong>de</strong> besloten verga<strong>de</strong>ringen zitten we meestal met acht mensen aan tafel, Jan, Anneke,<br />
Hans, Geert, Adrie, twee toegevoeg<strong>de</strong>n en ik, Lex. En <strong>als</strong> we een on<strong>de</strong>rwerp hebben<br />
waarvan we weten dat het bij <strong>de</strong> gemeente ook speelt, dan nodig we <strong>de</strong> <strong>de</strong>sbetreffen<strong>de</strong><br />
figuur van <strong>de</strong> gemeente uit. Om die lijnen kort te hou<strong>de</strong>n. Soms dan wil je wat en <strong>de</strong>nk<br />
je, hoe moet ik dat nou weer voor elkaar krijgen, maar ambtenaren weten hoe <strong>de</strong> hazen<br />
lopen en die zeggen, dat regel ik wel even voor je.<br />
Bij <strong>de</strong> openbare verga<strong>de</strong>ringen is ie<strong>de</strong>reen welkom, maar wat je ziet is dat <strong>de</strong> mensen<br />
komen die wat aangevraagd hebben. En die hebben zich voorzien van zoveel mogelijk<br />
draagvlak. Wat natuurlijk ook heel leuk is. Het waren vroeger een beetje zwaarwichtige<br />
verga<strong>de</strong>ringen maar ze zijn nu luchtiger gewor<strong>de</strong>n want we hebben al het verga<strong>de</strong>rtechnische<br />
er uit gegooid. Notulen wor<strong>de</strong>n niet voorgelezen en goedgekeurd want op <strong>de</strong><br />
vorige verga<strong>de</strong>ring ging er over totaal iets an<strong>de</strong>rs en daar waren dus ook an<strong>de</strong>re mensen<br />
bij. We doen het nu zo: ie<strong>de</strong>reen krijgt één minuut om te vertellen waarom hij hier is<br />
gekomen. Dan weten we ook meteen, aha, dat is draagvlak leilin<strong>de</strong>n, dat is verkeersdrempel,<br />
dat is fietsoverlast.<br />
De <strong>wijkraad</strong> verbindt<br />
Op een gegeven moment zijn we gaan kijken: hoe zit het nu eigenlijk met <strong>de</strong> bedrijvigheid<br />
in <strong>de</strong>ze wijk. Je weet, dit is vroeger een industriële wijk geweest en nu is het een<br />
woonwijk, met het risico dat het afglijdt naar een slaapwijk. We zijn naar <strong>de</strong> Kamer van<br />
Koophan<strong>de</strong>l gegaan met <strong>de</strong> vraag: hoeveel bedrijven zijn er hier eigenlijk. Nou, er zitten<br />
niet min<strong>de</strong>r dan 400 on<strong>de</strong>rnemingen in <strong>de</strong>ze wijk! Het meren<strong>de</strong>el is onzichtbaar. We<br />
schatten dat zo’n 300 van <strong>de</strong> 400 on<strong>de</strong>rnemers zzp-ers zijn, zelfstandigen zon<strong>de</strong>r personeel.<br />
Van <strong>de</strong> meest uiteenlopen<strong>de</strong> pluimage. Van sjieke adviseurs tot tegelzetters. Toen<br />
we dat wisten dachten we, het is misschien wel eens leuk om die on<strong>de</strong>rnemers met elkaar<br />
kennis te laten maken, want <strong>als</strong> wij ze niet zien, dan zien ze elkaar ook niet. Dus we organiseer<strong>de</strong>n<br />
een on<strong>de</strong>rnemerscafé. Dat was een behoorlijk succes. Per keer kwam er toch<br />
22
wel 10% van alle on<strong>de</strong>rnemers opdagen. We hebben <strong>de</strong>nk ik <strong>de</strong> helft van alle on<strong>de</strong>rnemers<br />
een keer in dat café gezien. Mensen die daar kwamen kregen drie minuten <strong>de</strong> tijd<br />
– <strong>als</strong> ze dat wil<strong>de</strong>n – om te vertellen wat hun business is, wat ze in <strong>de</strong> aanbieding hebben.<br />
En ook wat ze zoeken. “Ik heb nou een boekhou<strong>de</strong>r in Hengelo, maar ik wist niet dat er<br />
om <strong>de</strong> hoek ook een woon<strong>de</strong>.” Dat heeft goed gewerkt. We hebben inmid<strong>de</strong>ls binnen<br />
<strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> een werkgroep on<strong>de</strong>rnemers. Die organiseren dit.<br />
En toen zei iemand: jawel, maar op die manier wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers niet beter zichtbaar<br />
voor <strong>de</strong> bewoners. Zo ontstond het i<strong>de</strong>e om het grootser aan te pakken. In het voorjaar<br />
geven <strong>de</strong> we on<strong>de</strong>rnemers die dat willen een tent in het Volkspark, stroom en water<br />
moeten ze zelf betalen, <strong>de</strong> tent betaalt <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>, en dan kunnen ze aan <strong>de</strong> bewoners<br />
laten zien wat ze in <strong>de</strong> aanbieding hebben. Er komen een stuk of <strong>de</strong>rtig on<strong>de</strong>rnemers.<br />
We willen dat ze iets met <strong>de</strong> bewoners gaan doen. Ik zal je even laten zien wat ze bedacht<br />
hebben, dan zie je wat een variëteit we hier hebben. Bij voorbeeld <strong>de</strong> pasta-briga<strong>de</strong>,<br />
dat is iemand die heeft een café gehad, is failliet gegaan, nu krabbelt hij weer op, hij<br />
brengt pasta aan huis. In zijn kraam kan je een hapje pasta proeven. Er is een ecologisch<br />
centrum hier dat ecologische snacks gaat maken. Dan hebben we Harry Heck, die doet in<br />
twee<strong>de</strong>hands rollators en an<strong>de</strong>re hulpmid<strong>de</strong>len, die gaat een rolstoelrace organiseren.<br />
Dat zette ik op onze website en toen bel<strong>de</strong> ‘ie dat het toch een beetje een waanzinnig<br />
i<strong>de</strong>e was bij na<strong>de</strong>r inzien, maar zei hij, ik kan misschien wel iets doen met po-stoelen. Er is<br />
een kunstenares die gaat laten zien hoe leuk het is om een schil<strong>de</strong>rij van je hond te laten<br />
maken. Een meneer die een drukkerij heeft voor familiedrukwerk, <strong>als</strong> je daar trouwkaarten<br />
bestelt probeert hij je ook in zijn trouwauto te moffelen, dus die auto die komt daar<br />
ook. Er is een fotograaf die komt tips geven. Iemand komt met elektrische scooters. Ben<br />
je zwanger en wil je weten wat kinesiotapen voor je kan betekenen, Yolanda laat het<br />
zien, en <strong>als</strong> je wil kan je ook een stoelmassage krijgen. Paul Mik van <strong>de</strong> Letterconcurrent<br />
maakt een Uniek Huisnummer voor je en Bert Oosting laat zien wat er allemaal kan met<br />
natuurlijke bouwmaterialen. Zijn firma heet Tuulk. Je kunt hier in <strong>de</strong> buurt je vaarbewijs<br />
halen, ja vreemd, geen water in <strong>de</strong> buurt maar toch, van <strong>de</strong> firma Neptunamor komt<br />
iemand met <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren zeemansknopen maken. Er is een fysiotherapiepraktijk waar<br />
je je fitheid kan laten testen, en <strong>als</strong> er wat is met je gewrichten kan je een echo van dat<br />
gewricht laten maken. Marijke Weeink komt vertellen over <strong>de</strong> buurtbalie, in haar winkel<br />
komen steeds meer mensen die zichzelf niet helemaal goed kunnen red<strong>de</strong>n. Met boodschappen<br />
doen en zo. Dus er zou in <strong>de</strong> buurt eigenlijk een punt moeten zijn waar mensen<br />
met dit soort kleine dingen terecht kunnen voor een beetje hulp. Anne Lamers nodigt je<br />
uit om je sollicitatiebrief mee te nemen en je cv, want zij weet hoe je aantrekkelijk wordt<br />
voor een werkgever, er komt een loterij met voedsel rondom <strong>de</strong> vraag: wat <strong>de</strong>nk je dat<br />
daar in zit. En <strong>de</strong>nk je dat er misschien een popstar in jou zit? Want dan kun je terecht<br />
bij Siebrecht van Heel want die kan je vertellen hoe het zit met je zangtalent. En wil je<br />
23
jezelf of je me<strong>de</strong>werkers professionaliseren, dan kun je voor niks een kwartier speedsparren<br />
met Mariël Ron<strong>de</strong>el. Nou er komt nog veel meer maar dit zijn <strong>de</strong> mensen die zich nu<br />
verbon<strong>de</strong>n hebben aan het project. Je kunt je voorstellen dat ik dit leuk vind. Er zit veel<br />
werk aan. Want daar komen 25 tentjes te staan en <strong>de</strong> brandweer moet weten waar die<br />
staan, en <strong>de</strong> politie moet verkeersmaatregelen nemen, er is EHBO, <strong>de</strong> verzekering, je kan<br />
het zo gek niet be<strong>de</strong>nken of het heeft er mee te maken. Ik zit er nu tot over mijn oren in,<br />
kijk maar wat een dik pak papier. De gemeente vraagt dan of het Volkspark al toestemming<br />
heeft gegeven maar het bestuur van het Volkspark zegt dat het daar niet over gaat,<br />
dus kennelijk is er een discussie over wie het nou eigenlijk voor het zeggen heeft in het<br />
Volkspark, maar goed, nou ja, het is mij he<strong>de</strong>nmorgen gelukt om <strong>de</strong> vergunningaanvraag<br />
bij <strong>de</strong> gemeente neer te leggen. En dat is nog maar net op tijd want dat moet minimaal<br />
vijf weken van te voren.<br />
Gelukkig hebben wij <strong>als</strong> Wijkraad een beetje geld. Wij kunnen zeggen: <strong>als</strong> je mee doet<br />
krijg je <strong>de</strong> tent van ons. De rest moet je zelf betalen. En… daar sta je van te kijken hoor,<br />
al die on<strong>de</strong>rnemertjes willen weten: wat kost dat dan? En dan zeg ik, water en electra,<br />
nou <strong>de</strong>nk maar aan iets van 125 euro. En daar moet dan over nagedacht wor<strong>de</strong>n. Nou<br />
goed. Maar ik hoop dat <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers zich er van bewust wor<strong>de</strong>n dat ze het niet altijd<br />
zo ver hoeven te zoeken, en <strong>de</strong> bewoners eigenlijk het zelf<strong>de</strong>. Dat is ’t i<strong>de</strong>e.<br />
De <strong>wijkraad</strong> en <strong>de</strong> gepiepel<strong>de</strong>n<br />
Naast het verlaten pand van <strong>de</strong> pyjamafabriek Robson ston<strong>de</strong>n nog wat industriële<br />
gebouwen. En er tegenover waren leuke huisjes gebouwd, een soort trapgevelhuisjes.<br />
Die zijn daar vijf jaar gele<strong>de</strong>n neergezet. De gemeente had aan <strong>de</strong> bewoners beloofd dat<br />
die ouwe zooi aan <strong>de</strong> overkant weg zou gaan. Niet <strong>de</strong> Robsonfabriek zelf, want dat is<br />
een stadsmonument, maar wel <strong>de</strong> aanbouwsels aan <strong>de</strong> zijkant, rommelige lelijke pan<strong>de</strong>n.<br />
Daar gaan we iets leuks bouwen, zei <strong>de</strong> gemeente. Maar inmid<strong>de</strong>ls is er tot 2018 een<br />
bouwstop. Tja, <strong>de</strong> crisis weet je wel.<br />
Ik heb <strong>de</strong> keukentafelgesprekken gevoerd met <strong>de</strong> mensen die in die leuke geveltjes wonen<br />
en die zeggen, Lex, we zijn wel een beetje gepiepeld! Want ons is toegezegd dat…<br />
Ja, dat is waar, wij gaan daar werk van naken.<br />
Wij in gesprek met <strong>de</strong> gemeente. Dat Robson-gebouw moet blijven staan, maar die zooi<br />
er naast die moet weg. Wat ik nu vertel in een paar woor<strong>de</strong>n, dat heeft twee jaar geduurd<br />
hoor. Maar in<strong>de</strong>rdaad, na twee jaar jawel, aanbouwsels gesloopt, puin afgevoerd,<br />
en <strong>de</strong> gemeente heeft ’t ook nog voor elkaar gekregen dat daar een tij<strong>de</strong>lijk park komt<br />
met een tij<strong>de</strong>lijk monument. Er is 50.000 euro subsidie van <strong>de</strong> provincie om het park in<br />
te richten. En dat is wel <strong>de</strong> verdienste van <strong>de</strong> gemeente. Dat is niet zo makkelijk hoor,<br />
wil je even over <strong>de</strong> brug komen met een halve ton voor een braakliggend terreintje. Dat<br />
verdient respect.<br />
Dan zie je dat mensen in actie komen. In <strong>de</strong> wijkkrant vertellen wij het verhaal. Die foei-<br />
24
Het PET-paviljoen, ontworpen door Filip<br />
Jonker en Michiel <strong>de</strong> Wit, ontwikkelt zich<br />
tot <strong>de</strong> huiskamer van <strong>de</strong> buurt.<br />
Tij<strong>de</strong>lijk monument, het PET-paviljoen, is<br />
gebouwd van materialen die hergebruikt<br />
kunnen wor<strong>de</strong>n. Na 2018 wordt het<br />
afgebroken en el<strong>de</strong>rs opgebouwd.<br />
lelijke bebouwing gaat gesloopt wor<strong>de</strong>n, daar komt een mooi terrein beschikbaar en <strong>de</strong><br />
provincie heeft geld gegeven om het in te richten. Je kan met dat parkje van alles doen,<br />
dus bewoners, kom met i<strong>de</strong>eën, wat zou<strong>de</strong>n jullie daar willen. Nou, dan gaat er van alles<br />
gebeuren. Mensen gaan elkaar bellen. Stadstuinbouw zou leuk zijn, <strong>de</strong> grond is vervuild,<br />
dus wat <strong>de</strong>nk je van tafels met daarop aar<strong>de</strong> in kisten. Daar kunnen we worteltjes en sla<br />
in telen. Voor hon<strong>de</strong>nbezitters en plek waar hon<strong>de</strong>n los kunnen lopen, zou ook wel fijn<br />
zijn. Er komt een pet-paviljoen, een samenwerking van een kunstenaar en een architect<br />
die samen <strong>de</strong> stichting Loos vormen, stichting voor tij<strong>de</strong>lijke monumenten, moet je niet te<br />
min over <strong>de</strong>nken, die stichting gaat het Colosseum bouwen op <strong>de</strong> <strong>de</strong>signtentoonstelling<br />
in Lon<strong>de</strong>n van enorme legoblokken, eh… <strong>de</strong> stichting bouwt daar dus het pet-paviljoen<br />
van geperste pet-flessen, daar kun je straks je hark opbergen en stroom en water vandaan<br />
halen. En er komt een natuurlijke speelplaats voor kin<strong>de</strong>ren. Voor al die on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len<br />
van dat park heb je mensen nodig die dat gaan doen, vrijwilligers. Maar die zijn er wel<br />
hoor. Die zijn er. Er is altijd wel iemand die zegt: ik wil wel <strong>de</strong> baas zijn van <strong>de</strong> hon<strong>de</strong>nuitlaatplek,<br />
maar dat kan ik niet alleen. Nou zeggen wij dan, zoek er iemand bij. Dat moet<br />
jij ook zelf doen, an<strong>de</strong>rs heb je straks iemand met wie je niet goed kan opschieten. Heel<br />
informeel vormt zich dan een groep mensen. Als die bij elkaar komen zorgen wij altijd<br />
dat iemand van <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> daar bij is. Het is bij mij om <strong>de</strong> hoek dus vaak ga ik zelf even.<br />
Het is meer luisteren, we doen er zelf niet zo veel meer aan. Op <strong>de</strong>n duur zal het wel<br />
25
zoiets wor<strong>de</strong>n <strong>als</strong> Stichting Robsonparkje omdat mensen verantwoor<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>n moeten<br />
nemen, maar dat wil ik dan niet bij <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> hou<strong>de</strong>n.<br />
Simpel maar onoplosbaar<br />
We hebben een straat waar zich een verkeersprobleem voordoet. Dat straatje is <strong>de</strong>stijds<br />
helemaal ingericht in overleg met <strong>de</strong> bewoners. Bewoners, verkeerskundige en gemeente<br />
hebben bij elkaar gezeten en <strong>de</strong> inrichting van het straatje veran<strong>de</strong>rd. Is daardoor éénrichtingverkeer<br />
gewor<strong>de</strong>n. Bewoners zeggen: niemand trekt zich daar wat van aan. Er<br />
wordt tegen <strong>de</strong> rijrichting in gere<strong>de</strong>n. Er wordt te hard gere<strong>de</strong>n, en <strong>de</strong> fietsers rij<strong>de</strong>n over<br />
<strong>de</strong> stoep. Nou wij <strong>als</strong> <strong>wijkraad</strong>, wij zijn daar gaan kijken. Ons viel het op dat er zoveel<br />
auto’s op <strong>de</strong> stoep geparkeerd staan. We zei<strong>de</strong>n: dat is vreemd, daar horen wij jullie niet<br />
over. Nee, zei<strong>de</strong>n <strong>de</strong> bewoners, wij zetten onze auto’s op <strong>de</strong> stoep omdat an<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> rijweg<br />
nog smaller wordt. De bewoners hebben veelal meer dan één auto. Destijds, bij het<br />
opnieuw inrichten van <strong>de</strong> straat, is er rekening mee gehou<strong>de</strong>n dat ie<strong>de</strong>r huishou<strong>de</strong>n in<br />
die straat een auto heeft. Eén auto. Maar nu zijn er mensen die hebben er meer. Er is een<br />
bedrijfje met wat busjes. En er is een schil<strong>de</strong>r die een personenauto heeft en een busje.<br />
En die auto’s die moeten allemaal voor <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur staan. Dus <strong>de</strong> bewoners zeggen nu: tja<br />
het is allemaal veran<strong>de</strong>rd, maar het is helemaal niet goed. Helemaal niet goed!<br />
Wij hebben metingen laten doen over het tegen <strong>de</strong> rijrichting in rij<strong>de</strong>n, kastje neergezet,<br />
en ja, in<strong>de</strong>rdaad, in ongeveer 1% van <strong>de</strong> gevallen rijdt een auto tegen <strong>de</strong> richting in en<br />
meestal is het een bewoner. Die heeft dan geen zin om helemaal om te rij<strong>de</strong>n. Met een<br />
afvaardiging van <strong>de</strong> bewoners zijn we blijven zoeken naar een oplossing, en uitein<strong>de</strong>lijk<br />
kwam er uit: een verkeersdrempel. Maar die kost geld, en <strong>de</strong> gemeente heeft geen geld.<br />
Nou ja, wij wel. Wat kost dat dan? Nou, vierduizend euro. Kan het niet goedkoper? Nou<br />
ja vooruit. Voor jou voor 3400. Oké, zei<strong>de</strong>n wij <strong>als</strong> <strong>wijkraad</strong>, <strong>als</strong> met die 3400 euro het<br />
probleem uit <strong>de</strong> wereld geholpen kan wor<strong>de</strong>n, dan moet het maar. Maar wel een beetje<br />
op <strong>de</strong> toon van: dan moeten jullie niet meteen weer komen zeuren want jullie maken er<br />
zelf ook een potje van, met je auto’s op <strong>de</strong> stoep en zo. Goed.<br />
Maar <strong>als</strong> je nu <strong>de</strong>nkt dat die verkeersdrempel er komt, dan vergis je je. Want bij <strong>de</strong><br />
besluitvormen<strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring waarbij alle bewoners uit die straat waren, bleek dat<br />
die drempel niet door <strong>de</strong> meer<strong>de</strong>rheid van <strong>de</strong> bewoners wordt gewenst. Geen draagvlak,<br />
geen verkeersdrempel. Dus nu begint het hele circus weer van voren af aan. Want<br />
niemand is tevre<strong>de</strong>n. Ze zijn het on<strong>de</strong>rling niet eens. En dat is ook best moeilijk in zo’n<br />
straatje met een gemeng<strong>de</strong> bevolking.<br />
Een gevaarlijke verkeerssituatie omdat mensen een sluiproute nemen, die gaat met<br />
twee haakse bochten langs een kin<strong>de</strong>rspeelplaats. Er zijn natuurlijk mensen die zeggen:<br />
gewoon afsluiten, dan ben je van het gezeik af. Maar altijd <strong>als</strong> je <strong>de</strong>nkt, we nemen een<br />
rigoureuze maatregel… fout! Dat willen ze uitein<strong>de</strong>lijk nooit. Ik heb nog nooit meege-<br />
26
maakt dat mensen zo’n radicale oplossing accepteer<strong>de</strong>n. We werken nu veel met tij<strong>de</strong>lijke<br />
oplossingen. ‘Laten we eens een tij<strong>de</strong>lijke afsluiting maken met een verplaatsbaar<br />
hek, kijken hoe dat werkt.’<br />
Dat hele gedoe over parkeren in <strong>de</strong> wijk is heel gemakkelijk op te lossen. Maak <strong>de</strong> hele<br />
stad betaald parkeren. Je geeft een vergunning uit aan <strong>de</strong> bewoners, die moeten 65 euro<br />
per jaar betalen plus 65 euro per jaar voor een bezoekerskaart. Wat we nu hebben is<br />
betaald parkeren in straten waar <strong>de</strong> bewoners dat in meer<strong>de</strong>rheid willen. Twee straten<br />
ver<strong>de</strong>rop staat het helemaal vol met auto’s want daar hoef je niet te betalen. Dus <strong>de</strong> bewoners<br />
kunnen daar hun auto niet kwijt. Mensen die werken op <strong>de</strong> hogeschool of in het<br />
ziekenhuis, die zetten daar hun auto neer, doen het achterklepje open, halen <strong>de</strong> vouwfiets<br />
er uit en fietsen naar hun werk.<br />
Van klagen naar meedoen<br />
Wij willen geen klachtenloket zijn. Tegen mensen die met een klacht komen zeg ik: ik<br />
neem dit serieus en bovendien nodig ik u van harte uit om te be<strong>de</strong>nken wat een goeie<br />
oplossing zou zijn. Kijk, ik zou <strong>de</strong> klachten van <strong>de</strong> mensen wel kunnen aanhoren en<br />
meenemen naar <strong>de</strong> gemeente, maar dat doe ik niet. Ik moet zeggen dat <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re<br />
<strong>wijkraad</strong>sle<strong>de</strong>n dit helemaal on<strong>de</strong>rschrijven. Als je klachten hebt, prima, maar <strong>de</strong>nk even<br />
mee. Wij hebben van die leuke kaartjes bij alle winkels in <strong>de</strong> buurt, daar kan je een suggestie<br />
op schrijven. En dat doen mensen. “Ik zou wel wat meer groen om <strong>de</strong> bomen in<br />
<strong>de</strong> Bisschopsstraat willen hebben.” Nou dan neem ik contact op met zo iemand: “Vertel<br />
er iets meer over, kom naar <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring en vertel wat je daarbij voor ogen<br />
staat. En zorg dan dat je weet wat ’t kost. En niet alleen om het aan te leggen maar <strong>de</strong>nk<br />
ook aan het on<strong>de</strong>rhoud. Ik zeg je bij voorbaat: <strong>als</strong> je niet zelf wilt meewerken aan het<br />
on<strong>de</strong>rhoud, dan gaan we het niet doen. We gaan niet zeggen: plantsoenendienst, zet<br />
daar eens wat plantjes neer en ga voor <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> hon<strong>de</strong>rd jaar even het on<strong>de</strong>rhoud<br />
daar verzorgen. Wij zeggen altijd: Hoe graag wil je het, en wat ga je zelf doen. We had<strong>de</strong>n<br />
een toestand over een klimrek. Bewoners hebben een soort binnenpleintje met een<br />
speelplaatsje. Ooit ingericht door <strong>de</strong> bewoners in samenspraak met <strong>de</strong> gemeente. Prima.<br />
Maar die kin<strong>de</strong>ren wor<strong>de</strong>n groter en die willen meer dan het kleine glijbaantje, die willen<br />
wat groters, en dan komt het klimrek in beeld. Tja, je zou het niet zeggen, maar het<br />
is heel gewoon om tienduizend euro uit te geven aan een klimrek. Alle speeltoestellen<br />
wor<strong>de</strong>n twee keer per jaar geaudit. Speciale klimrek-audiciens <strong>de</strong>nk ik. Dat kost geld;<br />
die dingen moeten gecertificeerd zijn, twee keer per jaar controle dus, een keer door<br />
een onafhankelijke instantie, een keer door <strong>de</strong> gemeente. Goed, dus wij in gesprek met<br />
<strong>de</strong> mensen van dat buurtje. Ja verdorie, vijf jaar gele<strong>de</strong>n hebben jullie zelf… moeten we<br />
straks een twee<strong>de</strong>hands F16 daar neerzetten <strong>als</strong> <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren nog wat groter zijn? Her-<br />
27
Leilin<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> Jan Harm Boschstraat. Het<br />
project dat <strong>de</strong> bewoners met steun van<br />
<strong>de</strong> gemeente sen <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> hebben<br />
gerealiseerd.<br />
haal<strong>de</strong>lijk met die mensen gesproken, en uitein<strong>de</strong>lijk gezegd: goed, klimrek. We gaan er<br />
voor. Maar niet voor 10.000 euro. Want het wijkbudget, dat is iets wat we met z’n allen<br />
hebben in <strong>de</strong>ze wijk, daar moet je net zo mee omgaan <strong>als</strong> met je huishoudportemonnee.<br />
Dus we gaan kijken, waar komen die kosten vandaan. Vanwaar die 10.000 euro. Dan<br />
blijkt: dat auditen kan goedkoper. Veel goedkoper. Was achthon<strong>de</strong>rd, werd vijfhon<strong>de</strong>rd,<br />
kost nu nog maar 250 euro per jaar. Hoe hebben we dat omlaag gekregen? Nou, <strong>als</strong> er<br />
ergens een schroef los zit moet er iemand uit Almelo komen om hem vast te draaien, dat<br />
gebeurt nu door iemand uit <strong>de</strong> wijk. Scheelt manuren en voorrijkosten. Vervuiling: <strong>als</strong> we<br />
<strong>de</strong> gemeente <strong>de</strong> schoonmaak laten doen, kost dat geld. Geen enkel probleem zeggen <strong>de</strong><br />
bewoners, wij zitten hier toch, even dat papiertje oprapen en in een zakje doen. Zo is dat<br />
gegaan. Ook een an<strong>de</strong>re leverancier gezocht, want <strong>de</strong> leverancier van alle speeltoestellen<br />
in <strong>de</strong> gemeente, die gaat niet omlaag met zijn prijs. Dus we zei<strong>de</strong>n, ga eens kijken bij<br />
een an<strong>de</strong>r. De buurt ging kijken bij een an<strong>de</strong>r en die was wel goedkoper maar toch nog<br />
te duur, want die had een klimrek met een dak er op. Dus <strong>de</strong> vraag werd of er wel een<br />
dak nodig was op het klimrek. Dat dak was vrij duur. Maar zou<strong>de</strong>n kin<strong>de</strong>ren daar in <strong>de</strong><br />
regen gaan spelen? Nou nee. Dak er af… Prijs tenslotte: vijfduizend euro. Kijk dat vind ik<br />
leuk. Dus <strong>als</strong> dat ding wordt neergezet, dan maken we een film van <strong>de</strong> eerste kin<strong>de</strong>ren<br />
die er op spelen. Het is ook heel leuk voor <strong>de</strong> samenhang van dat buurtje, daar gaat het<br />
altijd om. Je moet je voorstellen, zo’n hoefijzervormig binnenplein, <strong>de</strong> mensen hebben<br />
allemaal hun achtertuintjes daar naar toe, en daar spelen <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren.<br />
Ook zo’n verhaal: <strong>de</strong> leilin<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> Jan Harm Bosstraat. Een vijftigerjaren-straat met een<br />
beetje goedkope laagbouw, maar die huizen zijn van binnen inmid<strong>de</strong>ls al vijftig keer verbouwd<br />
en heel mooi gewor<strong>de</strong>n. De bewoners hebben er veel aan gedaan om het straatje<br />
een beetje gezellig te maken. Bijvoorbeeld tegels uit <strong>de</strong> stoep gehaald en daar plantjes in<br />
gezet. En nu komen ze tot <strong>de</strong> conclusie: echt leuk wordt het pas <strong>als</strong> er ook nog leilin<strong>de</strong>n<br />
komen. Leilin<strong>de</strong>n zijn van die platte opgebon<strong>de</strong>n bomen weet je wel.<br />
Nou, zei<strong>de</strong>n wij, ga eens kijken wat dat kost.<br />
Dat gingen ze uitrekenen, kostte tienduizend euro.<br />
28
Tja dit soort dingen is crazy duur. De straat moet opengebroken wor<strong>de</strong>n, aar<strong>de</strong> ingebracht,<br />
bomen er in, gat weer dicht, meteen ook <strong>de</strong> parkeerplaatsen aanpassen, tienduizend<br />
euro.<br />
Wij hebben twee soorten wijkverga<strong>de</strong>ringen, <strong>de</strong> openbare en <strong>de</strong> besloten. Voor een<br />
openbare wijkverga<strong>de</strong>ring wor<strong>de</strong>n alle bewoners van <strong>de</strong> wijk uitgenodigd en daar<br />
bespreken we <strong>de</strong> aanvragen voor <strong>de</strong> besteding van het wijkbudget. “Mensen we zijn vandaag<br />
bij elkaar om te bekijken welke verzoeken binnen zijn gekomen en of er een goeie<br />
verhouding is tussen wat het kost en wat het opbrengt. En wat <strong>de</strong> leilin<strong>de</strong>n betreft, jullie<br />
hebben het hartstikke goed voorbereid, met foto’s van <strong>de</strong> straat waar <strong>de</strong> leilin<strong>de</strong>n op zijn<br />
ingetekend, helemaal leuk. Maar moet je luisteren. We hebben dit jaar een budget van<br />
<strong>de</strong>rtigduizend euro. Dat is voor <strong>de</strong> hele wijk. En nou willen jullie een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>de</strong>el daarvoor<br />
voor zo’n héél klein stukje van <strong>de</strong> wijk. Dat is een lastige afweging, vind ik. Want meer<br />
dan alleen <strong>de</strong> mensen in <strong>de</strong> Jan Harm Bosstraat, en dan nog in een klein stukje van <strong>de</strong> Jan<br />
Harm Bosstraat, die profiteren hier niet van. Ik zelf heb het i<strong>de</strong>e dat dit een beetje scheef<br />
is. Hoe graag willen jullie het eigenlijk?”<br />
Hoe bedoel je Lex?<br />
“Nou ik zou me ook kunnen voorstellen dat je zegt, er wonen twintig gezinnen in dat<br />
stukje straat, en <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> stelt vijfduizend euro beschikbaar maar die an<strong>de</strong>re vijfduizend<br />
die moeten jullie met zijn twintigen bij elkaar zien te schrapen. Mensen die geld<br />
hebben kunnen dat met geld doen. Mensen die geen geld hebben maar wel tijd en<br />
werkkracht, die zou<strong>de</strong>n dat op een an<strong>de</strong>re manier kunnen doen. Dat kan je ook vertalen<br />
in geld. Het kan me eigenlijk niet zoveel schelen hoe je dat doet, maar ik <strong>de</strong>nk dat we<br />
<strong>de</strong> han<strong>de</strong>n op elkaar krijgen in <strong>de</strong> hele wijk <strong>als</strong> dit voor vijfduizend euro uit het budget<br />
gerealiseerd kan wor<strong>de</strong>n.”<br />
De lei<strong>de</strong>r van het Jan Harm Bosstraatproject staat op en zegt: “Dat gaan we doen. Dat<br />
ga ik regelen.” Ik zeg, mooi, hou je ons dan op <strong>de</strong> hoogte? Hij zegt dat komt helemaal<br />
dik voor mekaar jongen! En in<strong>de</strong>rdaad op <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>verga<strong>de</strong>ring komt hij<br />
vertellen dat het rond is, hij is eerst maar eens even bij <strong>de</strong> gemeente gaan shoppen om<br />
te kijken waar nog ergens een potje was, dus alles bij elkaar hebben die bewoners per<br />
huis<strong>de</strong>ur <strong>de</strong>nk ik iets van hon<strong>de</strong>rd euro betaald. En ze hebben het met een knallend feest<br />
afgesloten en er is een filmpje van, want we hebben een filmclub in <strong>de</strong> wijk. Klaar. Dat is<br />
ook zoiets, <strong>als</strong> het budget eenmaal toegekend is, dan hoeven ze ook niks meer te administreren.<br />
De terugrapportage is: een film, een stukje voor <strong>de</strong> wijkkrant, een fotoreportage.<br />
De afrekening die <strong>de</strong> gemeente wil zien, die maak ik dan wel.<br />
Representativiteit<br />
Onze wijk bestaat uit een villa-ge<strong>de</strong>elte, een mid<strong>de</strong>nstands<strong>de</strong>el en een arbei<strong>de</strong>rswijk<br />
die een beetje apart ligt. Pathmos Binnen De Singel heet dat wijkje. Er is ook een grote<br />
29
Het tunneltje, karakteristiek <strong>de</strong>el van ‘Pathmos binnen <strong>de</strong> Singel’, waarover in <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> heel wat te doen<br />
is geweest.<br />
arbei<strong>de</strong>rswijk Pathmos, met een eigen <strong>wijkraad</strong>, en je zou zeggen dat Pathmos Binnen De<br />
Singel meer bij <strong>de</strong> grote wijk Pathmos hoort dan bij ons, maar die grens is nu eenmaal zo<br />
getrokken. En <strong>de</strong> ambtenaren wor<strong>de</strong>n psychotisch <strong>als</strong> je voorstelt om <strong>de</strong> wijkgrenzen te<br />
veran<strong>de</strong>ren.<br />
Onze <strong>wijkraad</strong>sle<strong>de</strong>n komen in meer<strong>de</strong>rheid uit <strong>de</strong> twee eerste subwijken. Het is mij pas<br />
kort gele<strong>de</strong>n gelukt om er iemand bij te krijgen die afkomstig is uit <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rswijk. We<br />
had<strong>de</strong>n tot dan toe wel een me<strong>de</strong>werkster van een welzijnsstichting die geregeld in <strong>de</strong><br />
<strong>wijkraad</strong> kwam vertellen wat <strong>de</strong> wensen en problemen van <strong>de</strong> mensen daar zijn, maar<br />
dat was toch uit <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> hand. Er zijn ook taalproblemen. Veel mensen in die wijk<br />
spreken geen Ne<strong>de</strong>rlands.<br />
Een veelzeggend inci<strong>de</strong>nt. Brigitta, een goeie vrouw die in Pathmos Binnen De Singel<br />
woont en zich inzet voor <strong>de</strong> buurt, was bij ons in <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring voor een toelichting<br />
op een aanvraag voor subsidie. Toen begonnen twee van mijn <strong>wijkraad</strong>sle<strong>de</strong>n grapjes te<br />
maken. Ze vroegen zich af of dit misschien weer zo’n typisch project was van Het Tunneltje.<br />
Zo heet die wijk in <strong>de</strong> volksmond. Ooit heeft Het Tunneltje geld gekregen voor<br />
het project Buurt in Actie en daar is toen een wietplantage van aangelegd. Alleen al<br />
het gebruik van het woord Tunneltje was voor Brigitta aanleiding om huilend weg te<br />
lopen. Ja… het is moeilijk voor ons om dat buurtje goed te vertegenwoordigen. Er wordt<br />
vreemd tegen die mensen aangekeken. Er zijn ten<strong>de</strong>ntieuze verhalen. Afgelopen zomer<br />
had Pathmos Binnen De Singel iets voor kin<strong>de</strong>ren georganiseerd en kin<strong>de</strong>ren van twee<br />
straten ver<strong>de</strong>r weg, uit Veldkamp, die zou<strong>de</strong>n zijn weggestuurd want die hoor<strong>de</strong>n er<br />
niet bij. Ja… <strong>als</strong> dat waar is, dan is het wel een gesloten clubje. Soms doen ze hartstikke<br />
goeie dingen. Diezelf<strong>de</strong> Brigitta, die heeft in 2012 <strong>de</strong> prijs voor De Groenste Straat van<br />
Ne<strong>de</strong>rland gewonnen. Met alle buren bij elkaar gaan zitten en afgesproken: wasdroger<br />
mag alleen in noodgevallen aan. Allerlei van dat soort maatregelen genomen. Wat je dan<br />
moet afspreken, dat zijn echt geen kleinighe<strong>de</strong>n.<br />
30
Wij moeten <strong>als</strong> <strong>wijkraad</strong> altijd alert zijn om ze er bij te betrekken.<br />
Relatie met <strong>de</strong> politiek<br />
De gemeenteraad daar merk je weinig van. Behalve <strong>als</strong> het om geld gaat, dan wordt<br />
altijd <strong>de</strong> vraag gesteld: ja dat willen jullie nou wel, maar hoe zit het met het draagvlak?<br />
Gemeenteraadsle<strong>de</strong>n willen altijd weten of er draagvlak is. Dus wij zorgen altijd dat dat<br />
er is en dat wij dat kunnen aantonen. De gemeenteraad wil altijd horen dat ie<strong>de</strong>reen het<br />
wou. Nou… dat ie<strong>de</strong>reen het zelf<strong>de</strong> wil, dat is natuurlijk onmogelijk. Als ik hier an<strong>de</strong>re<br />
bomen in <strong>de</strong> straat wil, dan zal ze dat tweehon<strong>de</strong>rd meter ver<strong>de</strong>rop een rotzorg zijn.<br />
Nee, we verwachten niet veel van <strong>de</strong> politiek. Ze willen wel graag beter weten wat er<br />
speelt on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> bevolking, maar dat doen ze door ons uit te nodigen op hun verga<strong>de</strong>ringen.<br />
Ik kreeg net weer een uitnodiging van het CDA. Maar daar kunnen we niet aan<br />
beginnen. Er zitten acht partijen in <strong>de</strong> raad. Dan hebben we dagwerk. Bovendien… <strong>als</strong> ze<br />
contact willen omdat ze geïnformeerd willen wor<strong>de</strong>n, laten ze dan naar ons toe komen,<br />
dat lijkt me logischer.<br />
Bij een wijkschouw loopt wel eens een politicus mee. Bij een wijkschouw ga je met<br />
woningcorporaties en scholen en bewoners kijken naar <strong>de</strong> punten waar het moeilijk is<br />
of waar iets moet gaan gebeuren. Soms loopt daar dan dus opeens iemand uit <strong>de</strong> politiek<br />
mee. Het Robson-pand. Ou<strong>de</strong> pyjamafabriek. Wij hebben uit het wijkbudget 15.000<br />
euro gereserveerd voor <strong>de</strong> ontwikkeling van dat pand tot een ontmoetingsplek voor <strong>de</strong><br />
wijk, maar goed, dan loopt er zo’n raadslid van Groenlinks mee. En ik vertel: we zijn in<br />
gesprek met <strong>de</strong> eigenaar van ‘t gebouw, en <strong>de</strong> eigenaar van <strong>de</strong> grond, we zijn bezig om<br />
on<strong>de</strong>rnemers te interesseren, want er zijn zzp-ers die het prettig zou<strong>de</strong>n vin<strong>de</strong>n om niet<br />
altijd op hun slaapkamertje te hoeven zitten, en die jongen van Groenlinks die zegt dan:<br />
je <strong>de</strong>nkt toch zeker niet dat wij dat gaan betalen. Ik zeg: Pardon? Hij zegt: Wij zijn bezig<br />
om overal buurthuizen te sluiten. Ik zeg, dat kan wel zijn, maar wat heeft dat hiermee te<br />
maken? Ik vertel je net dat we proberen om van dit leegstaan<strong>de</strong> gebouw een bedrijfsverzamelgebouw<br />
te maken. Weet je wat, ga jij lekker terug naar <strong>de</strong> gemeenteraad en leg<br />
daar je eitje.<br />
De wethou<strong>de</strong>rs, daar is veel beter mee te praten. De wethou<strong>de</strong>rs van economische zaken,<br />
cultuur, <strong>de</strong> wijk, ik merk dat er geluisterd wordt. En ik luister ook naar hen. De wethou<strong>de</strong>rs<br />
hebben ie<strong>de</strong>r een wijk toegewezen gekregen, mijn wethou<strong>de</strong>r is Marijke van Hees<br />
en die is actief en behulpzaam en toegankelijk. Dus daar heb ik een prima relatie mee. En<br />
dat helpt natuurlijk ook om <strong>de</strong>uren open te krijgen bij <strong>de</strong> ambtenaren.<br />
Relatie met <strong>de</strong> ambtenaren<br />
Je moet bij <strong>de</strong> gemeente mensen kennen wil je wat voor elkaar krijgen. In <strong>de</strong> eerste<br />
plaats ambtenaren. Ambtenaren zijn voor ons het belangrijkst. Ik ben positief over onze<br />
ambtenaren hier. De relatie met <strong>de</strong> ambtelijke organisatie is voor <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> enorm<br />
31
elangrijk. De ambtenaren die contact hebben met <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> moeten een open en<br />
oplossingsgerichte instelling hebben, en tegenwoordig kom je dat gelukkig veel tegen.<br />
Toen ik net voorzitter was had<strong>de</strong>n we hier een verkeerskundige die bij ie<strong>de</strong>r contact <strong>de</strong><br />
le<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> beledig<strong>de</strong> en verne<strong>de</strong>r<strong>de</strong>. Tegen hem moest ik op een gegeven<br />
moment zeggen dat ik hem niet meer bij <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ringen wil<strong>de</strong>. “Gelukkig toeval,” zei<br />
hij. “Ik ga met pensioen.” Zijn opvolger is een prima jonge vent waar we mee kunnen<br />
lezen en schrijven.<br />
Als wij <strong>de</strong> gemeente bena<strong>de</strong>ren, dan bij voorkeur niet alleen met een klacht. Ook met<br />
een verhaal: we hebben er in <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> over gepraat en we hebben met <strong>de</strong> betrokkenen<br />
gepraat, en we <strong>de</strong>nken da dit wel eens een goeie oplossing zou kunnen zijn.<br />
Dan geef je het ambtelijk apparaat ook handvatten om iets te gaan doen. Als je het zo<br />
aanpakt, dan komt <strong>de</strong> ambtelijke organisatie ook makkelijker in beweging. Als ze alleen<br />
<strong>de</strong> klacht hebben, dan zijn ze geneigd om met elkaar te gaan praten. Ambtenaren<br />
on<strong>de</strong>rling. En dan komen ze er vaak niet uit. Of ze komen met een oplossing waarvan <strong>de</strong><br />
bewoners zeggen: hoe heb je dat nou kunnen be<strong>de</strong>nken! Wat wij doen zou <strong>de</strong> gemeente<br />
zelf ook best kunnen doen, maar… onze positie is natuurlijk wezenlijk an<strong>de</strong>rs. Wij hebben<br />
geen superieur die ons kan berispen vanwege <strong>de</strong> soort van oplossing die we gevon<strong>de</strong>n<br />
hebben. Wij hebben een vrije rol.<br />
Het aanspreekpunt van onze <strong>wijkraad</strong> bij <strong>de</strong> gemeente is een ambtenaar, ene Niels. Niels<br />
is mijn contactpersoon. On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> vorige voorzitter heeft <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> hard gewerkt aan<br />
een wantrouwensrelatie met <strong>de</strong> gemeente en dat heb ik in het eerste jaar wel wat weten<br />
te keren, en nu is het gewoon zo: we hebben daar iemand zitten. Maar soms borrelt het<br />
weer op, dan zegt een <strong>wijkraad</strong>lid: Lex ik vertrouw het niet, ik heb al twee keer gezegd<br />
dat iets betaald moet wor<strong>de</strong>n en er komt maar geen geld. Dan volgt een discussie over <strong>de</strong><br />
gemeente die bezuinigt en ons kennelijk piepelt, dan zeg ik, weet je wat, ik ga Niels bellen.<br />
Niels vindt het altijd prettig om even bij mij koffie te komen drinken, en dan zeg ik,<br />
Niels er liggen twee rekeningen die maar steeds niet betaald zijn. Dat meen je niet, zegt<br />
Niels, en binnen 24 uur staat het geld op <strong>de</strong> rekening van <strong>de</strong> penningmeester.<br />
Relaties met instellingen<br />
De Robsonfabriek is eigendom van <strong>de</strong> woningcorporatie Domein. Die is trouwens ook<br />
eigenaar van <strong>de</strong> grond er naast waar het park komt, maar daar laten ze ons onze gang<br />
gaan. Ik kan héél goed opschieten met Domein. Van <strong>de</strong> winter was <strong>de</strong> grond naast <strong>de</strong> fabriek<br />
helemaal on<strong>de</strong>rgelopen en dan mailt iemand mij: daar zou<strong>de</strong>n we even een mooie<br />
schaatsbaan van kunnen maken. Dat geef ik dan aan <strong>de</strong> mensen van ‘t parkje even door<br />
en dan mailt Marga, <strong>de</strong> baas van Domein mij: Ik draag vijftig liter erwtensoep bij. Over <strong>de</strong><br />
fabriek vindt Domein: die moet een voor <strong>de</strong> wijk zinvolle bestemming krijgen. Intussen<br />
hebben ze, zo<strong>als</strong> veel woningcorporaties, niet veel geld meer, en het pand moet eigenlijk<br />
32
Het Bleekveld ligt er woest en ledig bij.<br />
In 2014 wordt <strong>de</strong>ze pijnplek in <strong>de</strong> wijk<br />
na tien jaar worstelen met architecten,<br />
<strong>de</strong> woningcorporatie, <strong>de</strong> gemeente,<br />
projectontwikkelaars, omwonen<strong>de</strong>n en <strong>de</strong><br />
<strong>wijkraad</strong> schitterend bebouwd.<br />
opgeknapt wor<strong>de</strong>n. De <strong>wijkraad</strong> heeft Domein aangebo<strong>de</strong>n om te on<strong>de</strong>rzoeken of je er<br />
een multifunctioneel gebouw van kan maken. Een bedrijfsverzamelgebouw maar dan<br />
echt gericht op <strong>de</strong> zzp-ers bij ons in <strong>de</strong> wijk. Dat lever<strong>de</strong> een lijst op van mensen die wel<br />
wat willen. Dan zie je dat zo’n corporatie ook echt aan het worstelen is met haar rol. Kijk<br />
<strong>de</strong> mensen die daar gaan zitten moeten een stichting vormen. We had<strong>de</strong>n twee mensen<br />
die het zou<strong>de</strong>n gaan lei<strong>de</strong>n, en toen kreeg ik <strong>de</strong> stukken on<strong>de</strong>r ogen en ik dacht nee, die<br />
mensen wor<strong>de</strong>n opgeza<strong>de</strong>ld met <strong>de</strong> taak van verhuur<strong>de</strong>r. Dus ik terug naar <strong>de</strong> corporatie:<br />
jongens, <strong>als</strong> je het zo wilt aanpakken, dan moet je een koper zoeken. En zo val ik<br />
in <strong>de</strong> armen van Francisco. Francisco heeft een succesvolle dansschool, een van <strong>de</strong> snelst<br />
groeien<strong>de</strong> van Ne<strong>de</strong>rland, en die zegt: Lex <strong>als</strong> jij mij helpt om het te kopen, dan mag jij er<br />
met je <strong>wijkraad</strong> voor niks in. Ja ja, lachen. Dus ik zeg, Francisco ik heb er niks over te vertellen,<br />
je moet met <strong>de</strong> corporatie gaan praten. Hij droomt over een groot gebouw waar<br />
hij ook uitvoeringen kan geven en daar is het geschikt voor. Als het dak eenmaal dicht is<br />
en <strong>de</strong> verwarming het weer doet, en <strong>de</strong> puinzooi is opgeruimd. Maar… we zijn nu twee<br />
jaar bezig en er is nog geen licht aan het eind van <strong>de</strong> tunnel. Ie<strong>de</strong>re zes weken zie ik <strong>de</strong><br />
mensen van Domein en dan vraag ik: Waar wachten we nou eigenlijk op? Ja… Francisco<br />
moet zijn businessplan klaar hebben. En dan neem ik contact op met Francisco en zeg ik,<br />
<strong>als</strong> jij <strong>de</strong> cijfers hebt, dan kan ik er wel een leuk verhaal van maken. Tja dit is een van <strong>de</strong><br />
dingen die maar voortrolt.<br />
Een gewone <strong>wijkraad</strong>sverga<strong>de</strong>ring<br />
Een gewone niet-openbare <strong>wijkraad</strong>verga<strong>de</strong>ring. Aanvang half acht, ein<strong>de</strong> half elf. Op <strong>de</strong><br />
agenda staan veertien agendapunten. De belangrijkste:<br />
* De eigenaar van een leegstaan<strong>de</strong> villa schijnt een vergunning te hebben gekregen<br />
voor verhuur aan stu<strong>de</strong>nten. Maar in <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> straat is het maximum van <strong>de</strong><br />
door <strong>de</strong> gemeente vastgestel<strong>de</strong> stu<strong>de</strong>ntenhuisvesting al bereikt. Normaal wordt in<br />
zo’n geval vooraf overlegd met <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>. Dat is nu niet gebeurd. Kan een vergissing<br />
zijn van <strong>de</strong> af<strong>de</strong>ling vergunningen, want <strong>de</strong> villa ligt op <strong>de</strong> hoek van twee straten,<br />
33
en in <strong>de</strong> ene straat is het maximum al overschre<strong>de</strong>n, in <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re straat niet. In ie<strong>de</strong>r<br />
geval gaat <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> nu officieel in beroep. Wijkraadsle<strong>de</strong>n zeggen tegen mij: Lex,<br />
nou zal je toch hard moeten optre<strong>de</strong>n, nou helpt koffiedrinken niet meer.<br />
* De gemeente vraagt naar het bestedingsplan voor volgend jaar. De contactambtenaar<br />
van <strong>de</strong>ze wijk, <strong>de</strong> stads<strong>de</strong>elmanager, woont dit <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring bij. In<br />
een bestedingsplan wordt aangegeven wat er in het betreffen<strong>de</strong> jaar in <strong>de</strong> wijk moet<br />
gebeuren aan on<strong>de</strong>rhoud en verbeteringen. De <strong>wijkraad</strong> zegt tegen <strong>de</strong> stads<strong>de</strong>elmanager<br />
dat met het maken van zo’n plan min of meer het werk van <strong>de</strong> gemeente wordt<br />
gedaan. “Het is wel een beetje gemakzuchtig van <strong>de</strong> gemeente om ons om zo’n plan<br />
te vragen.” Niettemin zal <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> weer zo’n plan maken, maar dan moet <strong>de</strong> gemeente<br />
daar niet in gaan shoppen. Dus niet sommige van <strong>de</strong> gevraag<strong>de</strong> verbeteringen<br />
uitvoeren en an<strong>de</strong>re zomaar verplaatsen naar een volgend jaar.<br />
* De kosten van <strong>de</strong> wijkkrant. De <strong>wijkraad</strong> is advertenties gaan werven om een mooiere<br />
(kleur) en dikkere wijkkrant te kunnen maken voor min<strong>de</strong>r geld, maar wat blijkt, <strong>de</strong><br />
wijkkrant is duur<strong>de</strong>r gewor<strong>de</strong>n in plaats van goedkoper. Men besluit om een grens te<br />
stellen aan <strong>de</strong> kosten die gemaakt mogen wor<strong>de</strong>n. Als die grens bereikt wordt moet<br />
<strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> misschien volstaan met vijf in plaats van zes kranten per jaar.<br />
* Het Bleekveldje. Plan voor <strong>de</strong> bebouwing van het braakliggen<strong>de</strong> terrein is klaar. Prachtig<br />
plan, helemaal gemaakt in samenspraak met <strong>de</strong> bewoners. De architect vraag om<br />
nog één bijeenkomst van <strong>de</strong> bewoners, dan kan <strong>de</strong> bouwvergunning wor<strong>de</strong>n aangevraagd.<br />
Datum wordt vastgesteld.<br />
* Aanvragen voor subsidie van buurtfeestjes. Voorheen kreeg men subsidie van <strong>de</strong><br />
<strong>wijkraad</strong>, woningcorporatie en gemeente. Maar corporaties en gemeenten moeten<br />
bezuinigen, dus alleen <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> subsidieert nog. Er wordt een vast bedrag bepaald:<br />
175 euro per feestje. Verantwoording door mid<strong>de</strong>l van een foto of een filmpje.<br />
* Subsidiëren van een expositie. Een mid<strong>de</strong>nstan<strong>de</strong>r in <strong>de</strong> wijk heeft een winkelpand,<br />
maar gebruikt daarvan alleen het inpandige <strong>de</strong>el. De winkel heeft hij ingericht <strong>als</strong> expositieruimte.<br />
Daar vroeg hij subsidie voor maar <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> wees dat verzoek af. Nu<br />
heeft hij een tentoonstelling ingericht over <strong>de</strong> Albatros, een grote zeevogel, die last<br />
heeft van <strong>de</strong> vervuiling van <strong>de</strong> oceanen. Samen met het on<strong>de</strong>rwijs in <strong>de</strong> buurt is er een<br />
educatief project opgezet. Deze expositie subsidieert <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> wel.<br />
* De kosten van het plaatsen van het klimrek dreigen uit <strong>de</strong> hand te lopen. De <strong>wijkraad</strong><br />
heeft 5000 euro toegezegd en dat leek voldoen<strong>de</strong>, maar nu komt <strong>de</strong> fabrikant vertellen<br />
dat er grondwerk verricht moet wor<strong>de</strong>n en dat het aparte zachte plaveisel niet is<br />
34
meegerekend dus dat het totaal 9000 euro gaat kosten. De <strong>wijkraad</strong> houdt voet bij<br />
stuk: 5000 euro. De bewoners zeggen dat ze zelf het grondwerk wel kunnen doen en<br />
iemand van <strong>de</strong> gemeente komt vertellen dat men ergens nog wel wat zacht plaveisel<br />
heeft liggen, dus misschien komt alles nog goed. Intussen is <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> nu acht maan<strong>de</strong>n<br />
met dat klimrek bezig.<br />
* De buurtbalie vraagt waar <strong>de</strong> toegezeg<strong>de</strong> 2500 euro blijft. De buurtbalie is een initiatief<br />
van <strong>de</strong> eco-winkel. Daar ontmoeten mensen elkaar en vertellen soms over kleine<br />
problemen, zo<strong>als</strong> dat ze geholpen zou<strong>de</strong>n willen wor<strong>de</strong>n met het doen van boodschappen.<br />
Zou dat niet uitgebouwd kunnen wor<strong>de</strong>n tot een reguliere uitwisseling van<br />
vraag en aanbod aangaan<strong>de</strong> kleine klussen? Daarop antwoord<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> positief,<br />
en <strong>als</strong> er plannen waren die geld kostten, zou daar maximaal 2500 euro voor beschikbaar<br />
zijn. Maar het potje staat bij <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> en niet bij <strong>de</strong> Eco-winkel.<br />
* De Lentefair. Michael van het restaurant in het Volkspark heeft gehoord van <strong>de</strong> plannen<br />
om in het Volkspark <strong>de</strong> presentatie te hou<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers in <strong>de</strong> wijk,<br />
en vraagt zich af waarom het restaurant er niet bij betrokken is. Lex is bij hem gaan<br />
koffiedrinken. Het blijkt dat <strong>de</strong> tentjes zon<strong>de</strong>r problemen op het eigen terrein van<br />
het restaurant zou<strong>de</strong>n kunnen staan, dus er is dan helemaal geen vergunning van <strong>de</strong><br />
gemeente nodig. Michael wil graag gastheer zijn en zorgen voor water en electra.<br />
* De Lentefair kan ook gebruikt wor<strong>de</strong>n om te zorgen dat burgers met wensen en plannen<br />
komen.<br />
* Wethou<strong>de</strong>r Marijke van Hees zal <strong>de</strong> Lentefair openen. Het i<strong>de</strong>e ontstaat om daarna<br />
met haar een wan<strong>de</strong>ling door <strong>de</strong> wijk te maken, want zij is <strong>de</strong> wethou<strong>de</strong>r die <strong>de</strong>ze<br />
wijk on<strong>de</strong>r haar hoe<strong>de</strong> heeft. Men weet dat zij vindt dat ze niet zichtbaar genoeg is <strong>als</strong><br />
wijkwethou<strong>de</strong>r en daar gaat <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> in <strong>de</strong> toekomst rekening mee hou<strong>de</strong>n door<br />
haar vaker uit te nodigen.<br />
* Er komt een nieuwe gemeentelijke nota over verkeer en parkeren. Tot die nota er is<br />
gaat <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> niet met individuele parkeerproblemen van bewoners naar <strong>de</strong> gemeente<br />
of <strong>de</strong> politie.<br />
* Het Robson-gebouw, voorheen pyjamafabriek. Een kunstenaar die in het gebouw zijn<br />
atelier heeft, heeft te horen gekregen dat hij er uit moet. “Omdat het Robsongebouw<br />
een dansschool wordt,” zou er gezegd zijn. De afspraak is dat <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> van alle<br />
ontwikkelingen op <strong>de</strong> hoogte wordt gehou<strong>de</strong>n, dus wat is hier aan <strong>de</strong> hand, dat is <strong>de</strong><br />
vraag. We gaan hier achter aan.<br />
35
* Kan <strong>de</strong> wijkschouw nieuw leven wor<strong>de</strong>n ingeblazen? Het is nu een verplicht fietstochtje<br />
voor <strong>de</strong> bobo’s van <strong>de</strong> wijk, maar het zou veel zinvoller wor<strong>de</strong>n <strong>als</strong> er eerst werd<br />
geïnventariseerd waar mensen klachten of wensen over hebben. Dan zou men van<br />
adres naar adres kunnen gaan en telkens op straat een gesprek kunnen voeren met<br />
bewoners over wat het probleem is en wat <strong>de</strong> oplossing.<br />
* De club die op het Robson-terrein een tij<strong>de</strong>lijk paviljoen wil bouwen van petflessen,<br />
on<strong>de</strong>rvindt moeilijkhe<strong>de</strong>n bij het verkrijgen van een vergunning van <strong>de</strong> bouwdienst.<br />
Deze is bang dat bewoners van huizen in <strong>de</strong> omgeving het ding lelijk gaan vin<strong>de</strong>n.<br />
De <strong>wijkraad</strong> heeft dit on<strong>de</strong>rzocht en op één persoon na weet men van alle bewoners<br />
dat ze vóór zijn. De <strong>wijkraad</strong> zal <strong>de</strong> bouwdienst mee<strong>de</strong>len dat er geen re<strong>de</strong>n is om het<br />
verzoek te weigeren.<br />
* Invulling van <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>-secretariaatsfunctie. De secretaris is af en toe niet beschikbaar<br />
vanwege gezondheidsproblemen. Er wordt nu iemand gezocht die kan helpen bij het<br />
samenstellen van <strong>de</strong> wijkkrant en die in geval van nood tij<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong> rol van twee<strong>de</strong> secretaris<br />
op zich kan nemen. Er zal een oproep wor<strong>de</strong>n gedaan. Als zich iemand meldt, zal<br />
die eerst een half jaar stage lopen, zodat bei<strong>de</strong> partijen kunnen bekijken of het bevalt.<br />
Persoonlijke voldoening<br />
Wat brengt het mij… Er liggen een paar projecten die ik graag tot een goed ein<strong>de</strong> wil<br />
brengen. De invulling van <strong>de</strong> lege plekken.. Intussen zijn er een aantal op een goeie<br />
manier ingevuld, en <strong>als</strong> ik wegga <strong>als</strong> voorzitter dan zou ik het wel leuk vin<strong>de</strong>n <strong>als</strong> dat<br />
voor alle plekken geldt. Dat het er goed uitziet. En… <strong>als</strong> ik nu door <strong>de</strong> wijk fiets zijn er<br />
overal mensen die mij toe knikken, dat is ook wel leuk. En wat ik heel erg leuk vind is<br />
dat je mensen in beweging brengt. Nou ja, hun belangstelling mag dan wel eindigen bij<br />
<strong>de</strong> hoek van <strong>de</strong> straat, maar daarbinnen brengen ze toch dingen tot stand die <strong>de</strong> wijk<br />
mooier, gezon<strong>de</strong>r, groener, sportiever maken. En persoonlijk… een wisselwerking tussen<br />
<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers en <strong>de</strong> mensen die er wonen, dat is mijn streven. Ik <strong>de</strong>nk dat je na vier<br />
jaar moet zeggen jongens… het is trouwens een voortdurend proces, want we hebben in<br />
<strong>de</strong> laatste wijkverga<strong>de</strong>ring besloten dat we mensen weer gaan vragen om een <strong>de</strong>el van<br />
<strong>de</strong> taken te komen invullen. Onze goeie notulist is zojuist boos weggelopen. De man die<br />
<strong>de</strong> wijkkrant verzorgt heeft zich onheus gedragen tegenover onze notulist die tevens<br />
onze webmaster is. Dus <strong>de</strong> notulist dien<strong>de</strong> zijn ontslag in. Nou, ik ga nog kijken of dat<br />
reparabel is, maar waarschijnlijk hebben we nu een echt probleem, geen notulist en geen<br />
webmaster. We moeten wel weer versterking hebben. Zo kan je op een gegeven moment<br />
ook weer aan een opvolger voor mijzelf komen. Eigenlijk <strong>de</strong>nk ik, vier jaar is mooi. Misschien<br />
dat ik toch wel in <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> blijf maar dan alleen voor <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemers of <strong>de</strong><br />
kunstenaars.<br />
36
4. De rol van <strong>de</strong> gemeente<br />
(Ard van Rijn)<br />
Ik ben gevraagd om iets te zeggen over hoe een gemeentelijke organisatie kan helpen<br />
om <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> tot een succes te maken. Dat klinkt <strong>als</strong>of ik een ervaren gemeenteman<br />
ben, maar in werkelijkheid heb ik meer dienstjaren in het actiewezen dan in <strong>de</strong> ambtenarij.<br />
Op <strong>de</strong> mid<strong>de</strong>lbare school in Voorburg was ik al actief <strong>als</strong> voorzitter van <strong>de</strong> leerlingenvereniging.<br />
Ik kan me herinneren dat we een Vietnam<strong>de</strong>monstratie organiseer<strong>de</strong>n op school<br />
en dat we daar vrij voor kregen. Dus zover gaat dat al terug. Toen ben ik in <strong>de</strong> verpleegkun<strong>de</strong>-opleiding<br />
gegaan en daar zat ik ook in een leerlingenvertegenwoordiging. Uitein<strong>de</strong>lijk<br />
ben ik daar gestrand op het autoritaire systeem en ben ik gaan omkijken naar een<br />
alternatief. Dat werd <strong>de</strong> Sociale Aca<strong>de</strong>mie in Den Haag. Die was net het jaar voordat ik<br />
er op kwam bezet door <strong>de</strong> stu<strong>de</strong>nten, zo ging dat toen overal in het land. In Den Haag<br />
bestond <strong>de</strong> directie en het bestuur nog maar uit één iemand. Die werd min of meer getolereerd.<br />
Maar het on<strong>de</strong>rwijs, dat moesten wij <strong>als</strong> stu<strong>de</strong>nten zelf van <strong>de</strong> grond krijgen.<br />
Daar heb ik ontzettend veel van geleerd. Het was een situatie waarin actieve mensen<br />
floreer<strong>de</strong>n, maar mensen die gehoopt had<strong>de</strong>n dat er een gestructureerd programma<br />
werd aangebo<strong>de</strong>n, die raakten tussen wal en schip. Daar heb ik van geleerd dat je niet<br />
ie<strong>de</strong>reen in een zelfsturen<strong>de</strong> situatie kan plaatsen.<br />
Ik heb me daar heel erg op mijn gemak gevoeld, omdat we al heel snel projecten gingen<br />
doen die meteen ergens in <strong>de</strong> samenleving effect moesten hebben. Ik koos <strong>de</strong> richting<br />
buurtopbouwwerk. In het eerste jaar gingen we met tien stu<strong>de</strong>nten naar <strong>de</strong> Molenwijk<br />
hier in Den Haag, om in straten die er slecht aan toe waren en waar <strong>de</strong> gemeente al niet<br />
meer binnen kwam, met mensen in gesprek te gaan. Dat was een buurt met hofjes, waar<br />
<strong>de</strong> politie alleen met zes man tegelijk opereer<strong>de</strong>. Waar niemand werkte. Wij gingen, een<br />
beetje naïef, die straten in, en <strong>de</strong> mensen vroegen zich af wat wij daar kwamen doen.<br />
Dus er ontston<strong>de</strong>n gesprekken, en daarbij namen wij die mensen serieus. En dat was<br />
een enorme veran<strong>de</strong>ring, een doorbraak. Dat had<strong>de</strong>n ze al die tijd niet meegemaakt. Er<br />
waren al veel mensen langs geweest, maar die kwamen altijd een boodschap brengen.<br />
Uitein<strong>de</strong>lijk leid<strong>de</strong> dat er toe dat er weer een overleg op gang kwam tussen die mensen<br />
van <strong>de</strong> hofjes en <strong>de</strong> gemeente. Dat hebben wij begeleid. We staken vooral veel moeite<br />
in <strong>de</strong> ambtelijke kant van <strong>de</strong> tafel. Niet alleen met een boodschap komen, maar ook<br />
eens naar <strong>de</strong> mensen luisteren. Wij hebben daar een half jaar gezeten en dan gingen we<br />
weer een an<strong>de</strong>r project doen. In 1980 ben ik afgestu<strong>de</strong>erd. Met een theaterprogramma<br />
37
dat we <strong>de</strong><strong>de</strong>n met z’n zessen. 1980 net <strong>als</strong> nu: nul werkgelegenheid. We wisten dat we<br />
niet moesten gaan zitten wachten tot zich een baan aandien<strong>de</strong>, dus we hebben met zes<br />
afgestu<strong>de</strong>er<strong>de</strong>n een theaterprogramma gemaakt voor buurtorganisaties. Ou<strong>de</strong>rwets vormingstoneel,<br />
discussies met <strong>de</strong> zaal, liedjes en toneelspel. We <strong>de</strong><strong>de</strong>n ook nazorg en dat<br />
kon uitgroeien tot echt opbouwwerk. Uitein<strong>de</strong>lijk blijft dat wel een soort lief<strong>de</strong>. Omdat<br />
je hebt gezien dat dat goeie resultaten voor mensen teweegbrengt. Hoe mensen zich<br />
daarin enorm kunnen ontwikkelen. Hoeft niet een wijk te zijn, kan ook een belangenorganisatie<br />
zijn voor mensen in <strong>de</strong> bijstand, dat is allemaal vergelijkbaar wat mij betreft.<br />
Wij zijn uitein<strong>de</strong>lijk dus met die theatergroep ver<strong>de</strong>r gegaan. We had<strong>de</strong>n allemaal een<br />
bijstandsuitkering, en <strong>als</strong> je daar iets nuttigs mee <strong>de</strong>ed kreeg je een ontheffing om te<br />
solliciteren. Mijn compagnon bij Dialoogproducties, Jan, zat ook al in die theatergroep.<br />
Intussen beland<strong>de</strong>n wij in een kraakpand en in <strong>de</strong> kraakbeweging, een actieve club die<br />
ook ban<strong>de</strong>n had met <strong>de</strong> anti-kernwapenbeweging, dus je raakte gewend aan actievoer<strong>de</strong>rs<br />
van allerlei stijlen. Doo<strong>de</strong>waard, Woensdrecht… er ging in die tijd ook veel energie<br />
zitten in <strong>de</strong>monstreren. Maar ik was inmid<strong>de</strong>ls ook voorzitter gewor<strong>de</strong>n van een theater<br />
in Den Haag (Corso, een gekraakte bioscoop) en ik had ook veel contacten met <strong>de</strong> lokale<br />
politiek. Na <strong>de</strong> gemeenteraadsverkiezingen van ’98 werd Jetta Klijnsma wethou<strong>de</strong>r en die<br />
vroeg me om bij haar te komen werken <strong>als</strong> persoonlijk assistent. Zo kwam ik terecht in <strong>de</strong><br />
wereld van <strong>de</strong> gemeentelijke politiek en ambtenarij.<br />
Het contact tussen gemeente en <strong>wijkraad</strong> moet aan <strong>de</strong> kant van <strong>de</strong> gemeente on<strong>de</strong>rhou<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n door ambtenaren die in staat zijn om <strong>de</strong> toegenomen <strong>de</strong>skundigheid<br />
van burgers te erkennen. Frans Evers, voormalig topambtenaar bij VROM, viel het op dat<br />
soms “<strong>de</strong> insprekers meer kennis inbrengen dan <strong>de</strong> ambtenaren die het aan het voorberei<strong>de</strong>n<br />
zijn”. Daar moet je <strong>als</strong> ambtenaar tegen kunnen, of beter nog, gebruik van<br />
kunnen maken.<br />
Ja. Ambtenaren moeten er heel erg van doordrongen zijn dat zij er zitten voor <strong>de</strong> stad en<br />
dat <strong>de</strong> stad er niet is voor hun. In zo’n grote organisatie die ook nog van allerlei hiërarchische<br />
structuren aan elkaar hangt, is er heel snel <strong>de</strong> neiging om te <strong>de</strong>nken: dit stadhuis<br />
hier is het centrum en <strong>de</strong> rest van <strong>de</strong> stad is hier zo’n beetje omheen gebouwd.<br />
Er zijn ambtenaren die het goed doen en er zijn er die het in precies <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> structuur<br />
heel slecht doen.<br />
Openheid en <strong>de</strong> mensen serieus nemen. Geloof <strong>de</strong> mensen. Hoor wat ze te zeggen hebben.<br />
Er wordt vaak in het eerste contact al ontkend.<br />
Wij hebben last van dit en dat. Nou, dat vast wel mee.<br />
Er is hier heel veel zwerfvuil. Nou nee, we hebben dat systematisch gemonitord en dat is<br />
helemaal niet zo.<br />
38
Ja, dan ben je al gauw uitgepraat. Helaas, dat zit van hoog tot laag. Jetta was het type<br />
bestuur<strong>de</strong>r dat daar <strong>de</strong> ambtenaren op aansprak. Zij <strong>de</strong>ed ook <strong>de</strong> bewonersorganisaties<br />
en welzijn en zorg.<br />
Kijk, <strong>als</strong> een ambtenaar van <strong>de</strong> hoogste baas te horen krijgt dat luisteren naar bewoners<br />
belangrijk is, dan helpt dat enorm. Maar ook dan nog blijven er altijd mensen die er niet<br />
voor in <strong>de</strong> wieg gelegd zijn.<br />
De gemeente moet zorgvuldig zijn in het kiezen van ambtenaren die met een <strong>wijkraad</strong><br />
te maken hebben. Een kwart tot een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> van <strong>de</strong> ambtenaren staat wantrouwend of<br />
an<strong>de</strong>rszins negatief tegenover burgers. De meest gehoor<strong>de</strong> opvattingen van <strong>de</strong> negatieve<br />
ambtenaren waren: publiek is slecht op <strong>de</strong> hoogte waar <strong>de</strong> overheid over gaat, kan publieke<br />
vraagstukken niet goed beoor<strong>de</strong>len, is niet constructief, communiceert niet hel<strong>de</strong>r<br />
en probeert niet eerst zelf het probleem op te lossen. (on<strong>de</strong>rzoek van Emilie Roëll van<br />
Nationale Ombudsman) Dit <strong>de</strong>el van het ambtenarenkorps moet indien mogelijk uit <strong>de</strong><br />
buurt van <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> gehou<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.<br />
Ja, akkoord, ambtenaren die niet met burgers kunnen omgaan, die moet je natuurlijk<br />
weg hou<strong>de</strong>n van contacten met burgers. Maar vaak zijn dat soort ambtenaren in <strong>de</strong> eerste<br />
plaats onzeker. En dat heeft ook te maken met hoe ze wor<strong>de</strong>n aangestuurd. Je zit <strong>als</strong><br />
ambtenaar in een projectgroep en dan kom je terug bij je chef met het verhaal dat het<br />
geen parkeerplaatsen wor<strong>de</strong>n, zo<strong>als</strong> <strong>de</strong> chef gewild had. “Ja baas, eh…in <strong>de</strong> projectgroep<br />
is toch afgesproken dat er gras in gaat.”<br />
Tja, en dan krijgt je <strong>de</strong> mantel uitgeveegd.<br />
Er is in Den Haag nu een wethou<strong>de</strong>r die ie<strong>de</strong>re verga<strong>de</strong>ring met zijn ambtenaren begint<br />
met eerst drie man terecht te wijzen en op hun nummer te zetten. Dan gaan mensen dus<br />
niet meer bewegen.<br />
Ik had <strong>de</strong>stijds <strong>als</strong> ambtenaar een keer te maken met <strong>de</strong> accountantsdienst. Technisch een<br />
hele goeie club. Nou had<strong>de</strong>n wij subsidies waar een hele lichte afrekenstructuur op zat.<br />
Bij voorbeeld een voormalige veegpost in het Laakkwartier, een gebouw dat helemaal<br />
gerund werd door bewoners. Tien dag<strong>de</strong>len in <strong>de</strong> week waren daar activiteiten. Kin<strong>de</strong>ropvang,<br />
linedancing, darten, iets voor ou<strong>de</strong>ren, <strong>de</strong> moe<strong>de</strong>rmavo, enzovoort. Die club<br />
kreeg tienduizend gul<strong>de</strong>n per jaar. Het voorstel van <strong>de</strong> accountantsdienst was om die subsidie<br />
in te trekken, omdat onvoldoen<strong>de</strong> dui<strong>de</strong>lijk was hoe het geld werd besteed.<br />
Die intrekking werd tegengehou<strong>de</strong>n door het college.<br />
Nou goed, zei <strong>de</strong> accountantsdienst, maar dan moet er wel een afrekenstructuur komen.<br />
Ik dacht: afrekenstructuur?<br />
Jetta was met vakantie dus dit moest ik alleen oplossen. Ik ben toen gaan praten met die<br />
accountantsdienst. Ik zei: ‘Mannen, wat <strong>de</strong>nken jullie dat we willen bereiken in het Laak-<br />
39
kwartier?’ Stilte. Ik zeg: ‘Nou? Waar gaat het om in het gemeentelijk beleid. Wat willen<br />
we eigenlijk in zo’n buurt <strong>als</strong> het Laakkwartier?’<br />
Tja. Dan merk je dat <strong>de</strong> mensen in zo’n accountantsdienst daar helemaal niet mee bezig<br />
zijn. Ze hebben een eigen winkel. Ze zijn bezig met: Als overal maar een bonnetje van<br />
is. Of er wel scheiding is tussen kas en controle. Maar, ik vind, <strong>als</strong> er iets in het Laakkwartier<br />
tien dag<strong>de</strong>len per week draait, en het kost tienduizend gul<strong>de</strong>n per jaar, dan moet je<br />
helemaal niet meer zeuren. Ik snap die accountants wel, want ze zijn op iets heel an<strong>de</strong>rs<br />
aangesteld, maar het zou wel enorm helpen <strong>als</strong> ook op die plekken mensen zitten die<br />
een i<strong>de</strong>e hebben waar het eigenlijk om gaat.<br />
Uitein<strong>de</strong>lijk is <strong>de</strong> situatie met dat buurthuis ongewijzigd gebleven. Die mensen bleven<br />
een overzichtje maken van hun uitgaven, en daar bleven wij genoegen mee nemen. Je<br />
moet er van uit gaan dat zulke mensen heus wel zorgvuldig zijn met ‘t geld, het wordt<br />
echt niet verbrast.<br />
Tja, ik <strong>de</strong>nk, je moet mensen wel een beetje vertrouwen.<br />
Ik was voorzitter van een buurthuis hier, dat ging op in een grote fusie. En toen was er<br />
wat kapitaal over. Hon<strong>de</strong>rdduizend gul<strong>de</strong>n en daar kwam ie<strong>de</strong>r jaar wat rente bij. Daar<br />
hebben we een fonds van gevormd. Wij steunen daarmee sociaal-culturele initiatieven in<br />
<strong>de</strong>ze buurt. Het fonds heeft een lichte structuur. Mensen kunnen gewoon bellen met een<br />
leuk i<strong>de</strong>e. Of ze komen langs om er over te praten. Kijk, <strong>als</strong> zo iemand zegt, we hebben<br />
een koor en daar moeten we een bus voor huren, kost driehon<strong>de</strong>rd euro, dan zeg ik:<br />
prima. Dat zal wel. Driehon<strong>de</strong>rd euro klinkt niet gek, dus prima, doen we. Het hoeft niet<br />
allemaal op papier.<br />
En <strong>als</strong> afrekening: maak een paar foto’s.<br />
Toen dat buurthuis nog van een wijkbestuur was, had<strong>de</strong>n een heleboel mensen een sleutel.<br />
Er zat judo in en pottenbakken en kin<strong>de</strong>ropvang en dat liep goed. Wie het buurthuis<br />
gebruikt had sloot af en zette het alarm aan. Ja, dat werd wel eens vergeten. In al die<br />
jaren is er een keer een televisie en een vi<strong>de</strong>orecor<strong>de</strong>r weggeraakt. En er zullen wel wat<br />
Marsen en rollen drop niet zijn afgerekend, maar dat is het eigenlijk. Maar toen kwam<br />
er zo’n formele welzijnsorganisatie en die zei: het buurthuis gaat alleen nog open <strong>als</strong> er<br />
een beheer<strong>de</strong>r is. Dus… <strong>de</strong> helft van die activiteiten kon niet meer doorgaan. Want die<br />
beheer<strong>de</strong>r moest natuurlijk wel betaald wor<strong>de</strong>n. Dat ging eerst uit subsidie. Maar op een<br />
gegeven moment zei <strong>de</strong> gemeente: volwassenen-activiteiten, daar gaan we geen subsidie<br />
meer aan geven. Tja, dat hoef<strong>de</strong> ook helemaal niet, eigenlijk.<br />
Maar het gevolg was dat die groepen gewoon het buurthuis uit gejaagd wer<strong>de</strong>n.<br />
Personen die geschikt lijken om tot een <strong>wijkraad</strong> toe te tre<strong>de</strong>n, moeten wor<strong>de</strong>n gevraagd.<br />
Uit alle praktijkvoorbeel<strong>de</strong>n blijkt, dat mensen eer<strong>de</strong>r geneigd zijn om mee te doen <strong>als</strong> ze<br />
40
persoonlijk wor<strong>de</strong>n uitgenodigd. Vaak zal men een openbare me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling doen over een<br />
vacante functie en tegelijk personen die geschikt lijken actief bena<strong>de</strong>ren. (Uit: Vertrouwen<br />
in burgers.)<br />
Als het goed functioneert, dan houdt het zich op die manier in stand. Maar <strong>als</strong> het niet<br />
goed functioneert, dan wor<strong>de</strong>n op die manier <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong> mensen aangezocht. Je hebt<br />
het over <strong>de</strong> goed functioneren<strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> en uit welk type mensen die moet bestaan. Ja<br />
oké. Maar <strong>de</strong> ervaring leert dat er vaak ook een contingent zeurpieten aanschuift. Kankeraars.<br />
Mijn ervaring is dat <strong>als</strong> die <strong>de</strong> overhand krijgen, dan loopt het in <strong>de</strong> soep. Want<br />
dan gaan die ook <strong>de</strong> nieuwe le<strong>de</strong>n werven. Als je mensen alleen op onvre<strong>de</strong> selecteert,<br />
dan wordt <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> een vrij treurig orgaan. Ik heb dat ook wel meegemaakt hier in <strong>de</strong><br />
buurt. Het is nu ook heel slecht, hier in mijn wijk. Er zitten hier vier of vijf mensen in het<br />
bestuur met alleen maar sombermans verhalen. Hoe alles achteruit gaat, en <strong>de</strong> gemeente<br />
wil niks, en we zijn tegen alle junks… Er is daar niemand die zegt, hé jongens wacht eens<br />
even, wij zijn gewoon een buurt met alle variëteit die er in hoort. Maar ja, ze wor<strong>de</strong>n<br />
gedreven door <strong>de</strong> prijs van <strong>de</strong> huizen. Dat is echt niet fijn, want dan is alles een bedreiging.<br />
De gemeente wil<strong>de</strong> een opvangpand voor drugsverslaaf<strong>de</strong>n vestigen, en dan komt<br />
een bepaald soort mensen in het geweer. Ze beginnen met te zeggen: die mensen stelen<br />
enzovoort, maar aan het eind zeggen ze: … en mijn pand wordt min<strong>de</strong>r waard. Daar<br />
komt het uitein<strong>de</strong>lijk op neer. Dat type mensen kom je in elke <strong>wijkraad</strong> wel tegen. Het<br />
geeft niet <strong>als</strong> je er een of twee hebt, maar <strong>als</strong> het er te veel wor<strong>de</strong>n ontstaat er een heel<br />
an<strong>de</strong>re sfeer.<br />
De zeur<strong>de</strong>rs, dat vind ik een groot probleem. Die mensen horen wel een plek te hebben,<br />
maar hoe voorkom je dat ze <strong>de</strong> overhand krijgen en je hele organisatie verlammen.<br />
Waarom lukt het ene burgerinitiatief wel en het an<strong>de</strong>re niet? Waarom loopt <strong>de</strong> ene<br />
<strong>wijkraad</strong> vast in ruzies (intern, of met <strong>de</strong> gemeente, of met <strong>de</strong> woningcorporatie, of met<br />
allemaal tegelijk) en heeft een an<strong>de</strong>re <strong>wijkraad</strong> herhaal<strong>de</strong>lijk succesjes te vieren?<br />
Een Cana<strong>de</strong>se wetenschapsjournalist, Malcolm Gladwell, schreef een boek over factoren<br />
die bepalen of een i<strong>de</strong>e aanslaat. Belangrijker dan <strong>de</strong> kwaliteit van het i<strong>de</strong>e zelf, is <strong>de</strong><br />
kwaliteit van <strong>de</strong> mensen die het naar voren brengen. Om een omslagpunt (tipping point)<br />
te bereiken is een groep mensen nodig waarin drie typen vertegenwoordigd zijn: <strong>de</strong><br />
verbin<strong>de</strong>rs, <strong>de</strong> kenners en <strong>de</strong> trekkers. Winsemius zegt over <strong>de</strong> verbin<strong>de</strong>rs dat je ze kunt<br />
vergelijken met tweetaligen. “Ze kunnen zich bewegen in verschillen<strong>de</strong> netwerken, kunnen<br />
<strong>de</strong> brug slaan tussen groepen burgers aan <strong>de</strong> ene en beleidsmakers of bestuur<strong>de</strong>rs<br />
aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant. Ze kunnen ervoor zorgen dat mensen bij <strong>de</strong> juiste personen terechtkomen,<br />
dat twee groepen met verschillen<strong>de</strong> achtergron<strong>de</strong>n en culturen toch samen<br />
kunnen werken en dat mensen voor wie ‘<strong>de</strong> overheid’ ver weg lijkt, ‘via via’ een ingang<br />
hebben.” (Vertrouwen in burgers). Het twee<strong>de</strong> type, <strong>de</strong> kenners (mavers bij Gladwell) zijn<br />
mensen die veel weten over <strong>de</strong> kwesties die aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> zijn, maar die ook <strong>de</strong> context, <strong>de</strong><br />
41
achtergron<strong>de</strong>n en <strong>de</strong> historie er van kennen. De trekkers tenslotte, weten mensen warm<br />
te maken voor een on<strong>de</strong>rwerp en geven het voorbeeld; ze zijn enthousiast en betrokken.<br />
De valkuil voor trekkers is dat die vaak gehaast zijn, zegt Winsemius. “De kortetermijnoriëntatie<br />
van gehaaste beleidsmakers, of juist haastige burgers, veroorzaakt hoge drempels<br />
voor burgerbetrokkenheid”. Het verhaal van Lex illustreert dat: maan<strong>de</strong>nlang praten<br />
over een verkeersdrempel of een klimrek, daar moet een <strong>wijkraad</strong>slid geen moeite mee<br />
hebben. Het is niet alleen het behalen van het resultaat dat telt, het gaat ook om <strong>de</strong> weg<br />
die men samen aflegt. Een proces van burgerbetrokkenheid kan waar<strong>de</strong>vol zijn, ook <strong>als</strong><br />
het geen praktisch resultaat oplevert.<br />
Ja ik weet niet… Als je dingen snel kan realiseren, dan vergroot dat wel <strong>de</strong> betrokkenheid.<br />
“Wanneer ze het gevoel hebben te wor<strong>de</strong>n overvraagd, haken ze af,” zegt Winsemius.<br />
Dus wat <strong>de</strong> overheid van een <strong>wijkraad</strong> verwacht, moet in overeenstemming zijn met wat<br />
een <strong>wijkraad</strong> aan tijd, <strong>de</strong>skundigheid en energie kan leveren. In het verhaal van Lex wil<br />
<strong>de</strong> woningcorporatie een taak toebe<strong>de</strong>len aan twee vrijwilligers, die bereid zijn om zich<br />
met het bedrijfsverzamelgebouw te gaan bemoeien. Lex stuurt het voorstel terug omdat<br />
<strong>de</strong> vrijwilligers opgeza<strong>de</strong>ld wor<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> rol van verhuur<strong>de</strong>rs. Die opdracht vindt hij te<br />
zwaar.<br />
Ja, het is waar dat een vrijwilligersorganisatie gemakkelijk overbelast kan raken, dus dat<br />
was wel een goeie beslissing van Lex. Maar het is natuurlijk ook wel een gemiste kans.<br />
Het is jammer <strong>als</strong> je behalve <strong>de</strong> vrijwilligersorganisatie niets hebt waarin je een activiteit<br />
kan on<strong>de</strong>rbrengen die een beetje meer beheerscapaciteit vraagt.<br />
Je moet eens na<strong>de</strong>nken over een vorm waarin je <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> combineert met een buurtbeheerbedrijf.<br />
Dat hebben wij hier in Den Haag. Het buurtbeheerbedrijf is een soort mini-uitvoeringsorganisatie.<br />
Opgericht in <strong>de</strong> tijd van <strong>de</strong> melkertbanen. Wethou<strong>de</strong>r Peter Noordanus heeft<br />
toen acht van die organisaties uit <strong>de</strong> grond gestampt met het i<strong>de</strong>e dat die <strong>de</strong> werkgever<br />
zou<strong>de</strong>n zijn van <strong>de</strong> mensen met een gesubsidieer<strong>de</strong> baan. Wijken kon<strong>de</strong>n aangeven of<br />
ze dat wil<strong>de</strong>n gaan organiseren, gesubsidieerd werk inzetten voor het schoonhou<strong>de</strong>n en<br />
on<strong>de</strong>rhoud van <strong>de</strong> wijk. Als mensen mel<strong>de</strong>n dat er een paaltje scheef staat, of <strong>de</strong> stoep is<br />
verzakt, dan komt er <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> dag een autootje met een kruiwagen zand en een paar<br />
tegels. Dat helpt enorm. Niks aanmel<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> gemeente en een formulier invullen en<br />
een paar maan<strong>de</strong>n wachten tot er iets gebeurt wat dan vaak ook nog iets an<strong>de</strong>rs is dan<br />
wat je had gevraagd.<br />
Zo’n buurtbeheerorganisatie is een goeie formule. Een professionele club met mensen in<br />
dienst. Dus elke keer <strong>als</strong> er een dilemma is… er komt bij voorbeeld kin<strong>de</strong>ropvang en daar<br />
42
is een leidster bij. Dan steken wij onze vinger op: ze kan bij ons op <strong>de</strong> loonlijst want wij<br />
hebben al een personeelsadministratie. Zo<strong>als</strong> dat verhuren van dat Robson-pand van Lex,<br />
dat zou<strong>de</strong>n wij kunnen doen. Een buurtbeheerorganisatie is iets professioneler georganiseerd,<br />
daar gaat wat meer geld rond. Ik vind dat wel een goeie vorm. Het is hier in <strong>de</strong>ze<br />
wijk allemaal door woelige baren gegaan want dat gesubsidieer<strong>de</strong> werk is afgeschaft,<br />
maar het geïntegreer<strong>de</strong> beheer van <strong>de</strong> openbare ruimte door <strong>de</strong> wijkbeheersorganisatie,<br />
dat bestaat nog steeds. Wij werken nu met taakgestraften en mensen die inlooptrajecten<br />
doen van <strong>de</strong> sociale dienst en re-integratie en noem maar op. We had<strong>de</strong>n natuurlijk ook<br />
kunnen <strong>de</strong>nken, het gesubsidieer<strong>de</strong> werk wordt afgeschaft dus we kappen er mee, maar<br />
ik vind het belangrijk dat er voor <strong>de</strong> wijk een club blijft bestaan die bij ingewikkel<strong>de</strong><br />
dingen kan zeggen, nou weet je wat, wij nemen dat voor onze rekening. Wij hebben<br />
hier bij voorbeeld in <strong>de</strong> wijk een kin<strong>de</strong>rboer<strong>de</strong>rij. Die werd gesloten. Toen hebben wij dat<br />
beheer overgenomen. Daar zit één gediplomeer<strong>de</strong> dierenverzorger en twee krachten met<br />
behoud van uitkering. Stallen, lesruimte, er wordt een pand beheerd, er wordt samengewerkt<br />
met een kin<strong>de</strong>ropvangorganisatie. Ik <strong>de</strong>nk, <strong>als</strong> je dit in een pure vrijwilligersorganisatie<br />
belegt, dan wordt dat te gek. Dat leidt tot overbelasting.<br />
Dus ik zou er over na<strong>de</strong>nken <strong>als</strong> ik Lex was: <strong>als</strong> dit soort dingen <strong>als</strong> het Robson-pand zich<br />
vaker aandient, moet zijn <strong>wijkraad</strong> daar niet iets voor oprichten.<br />
Wel <strong>de</strong>centraal hou<strong>de</strong>n!<br />
Als je dat centraal laat aansturen door <strong>de</strong> gemeente, dan is het in no time weer een gemeenteambtenaar,<br />
en die is dan bezig met dingen die op het stadhuis verzonnen zijn.<br />
Tot slot een commentaar op Lex z’n verhaal over <strong>de</strong> Lentefair.<br />
Zo’n initiatief heeft het voor<strong>de</strong>el dat je ‘t <strong>als</strong> <strong>wijkraad</strong> of wijkorganisatie helemaal zelf in<br />
<strong>de</strong> hand hebt. Het <strong>wijkraad</strong>swerk moet niet alleen maar gericht zijn op <strong>de</strong> vragen van <strong>de</strong><br />
gemeente of <strong>de</strong> bewoners. Verzin ook iets wat je helemaal zelf kan uitvoeren. Het mooie<br />
van het <strong>wijkraad</strong>swerk is dat je daarin ook heel slim je eigen initiatieven kan organiseren.<br />
Die lopen gewoon door.<br />
En je ziet wat een plezier Lex er in heeft.<br />
Wij zijn hier in 1980 of ’81 begonnen met een wijkfeest, omdat we merkten dat we veel<br />
muzikanten in <strong>de</strong> wijk had<strong>de</strong>n. Winkeliers <strong>de</strong><strong>de</strong>n mee. Een soort open podium. Inmid<strong>de</strong>ls<br />
is dat een vierdaags festival dat nog steeds bestaat en volledig georganiseerd wordt door<br />
vrijwilligers, wijkbewoners. En dat gaat altijd door, of <strong>de</strong> gemeente nou rijk is of arm,<br />
of <strong>de</strong> organisatie bestaat uit mopperaars of constructieve types, die festivalclub komt<br />
gewoon elk jaar weer tot leven en organiseert zo’n festival. Ik bedoel, het is belangrijk<br />
dat je ook dingen hebt waarbij je niet afhankelijk bent van <strong>de</strong>r<strong>de</strong>n en waar je energie en<br />
lol uit haalt.<br />
43
Jan, <strong>de</strong> penningmeester, die op zijn<br />
dagelijkse wan<strong>de</strong>ling door <strong>de</strong> wijk<br />
bijzon<strong>de</strong>re plekken en gebeurtenissen<br />
fotografeert. De foto’s voorziet hij van<br />
commentaar en dat verschijnt op <strong>de</strong> website<br />
van <strong>de</strong> wijk.<br />
Michiel <strong>de</strong> architect van het PETpaviljoen.<br />
Dankzij steun van <strong>de</strong> provincie,<br />
on<strong>de</strong>rnemers die vaak belangeloos te hulp<br />
schoten, Domijn en <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> kon hij het<br />
met beel<strong>de</strong>nd kunstenaar en vriend Filip<br />
bouwen.<br />
Daan (r) vertegenwoordigt ‘Pathmos binnen<br />
<strong>de</strong> Singel’ in <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong>. Hier in gesprek<br />
met voorzitter Lex op <strong>de</strong> speelplaats bij het<br />
Tunneltje.<br />
Secretaris Hans op het speeltoestel dat<br />
hard aan vervanging toe is. Wijkraad en<br />
bewoners zijn op zoek naar een duurzame<br />
en betaalbare oplossing.<br />
44
5. ‘…en wat ga je zelf doen?’<br />
(Tom Pauka)<br />
Ie<strong>de</strong>reen kan het zien. Er groeit een kloof tussen mensen die hoog of hoger opgeleid zijn,<br />
aardig verdienen en goed voor zichzelf kunnen opkomen, en mensen die het moeten<br />
doen met een beschei<strong>de</strong>n scholing en met beperkte toekomstmogelijkhe<strong>de</strong>n. Zie in het<br />
verhaal van Lex hoe hij worstelt met <strong>de</strong> vertegenwoordiging uit het buurtje Patmos binnen<br />
<strong>de</strong> Singel. Die kloof is er altijd geweest, maar in <strong>de</strong> bloeitijd van <strong>de</strong> zuilen had<strong>de</strong>n<br />
hoog- en laagopgelei<strong>de</strong>n binnen hun zuil contact met elkaar. Dat contact was vaak wel<br />
een beetje bevoog<strong>de</strong>nd, maar het wás er in ie<strong>de</strong>r geval.<br />
Nu leven laag- en hoogopgelei<strong>de</strong>n elk in hun eigen wereld. David van Reybrouck heeft<br />
meesterlijk beschreven (in Pleidooi voor populisme, 2008) hoe <strong>de</strong> twee bevolkingsgroepen<br />
hun vrije tijd verschillend beste<strong>de</strong>n, verschillen<strong>de</strong> dingen eten, naar an<strong>de</strong>re tvprogramma’s<br />
kijken, doodgaan op een an<strong>de</strong>r leeftijd, risico’s an<strong>de</strong>rs inschatten, vakantie<br />
hou<strong>de</strong>n op an<strong>de</strong>re bestemmingen, en zo voort. Ze krijgen ook an<strong>de</strong>re ziektes en wor<strong>de</strong>n<br />
an<strong>de</strong>rs oud. Uit nieuw on<strong>de</strong>rzoek in <strong>de</strong> VS en in Denemarken (The Lancet juni 2013) blijkt<br />
dat Alzheimer nu in snel tempo een ziekte van <strong>de</strong> lagere stan<strong>de</strong>n wordt. Beter opgelei<strong>de</strong><br />
mensen eten gezon<strong>de</strong>r en hou<strong>de</strong>n hun bloeddruk beter in <strong>de</strong> gaten. Daarmee kun je<br />
blijkbaar <strong>de</strong>mentie voorkomen.<br />
De kloof bestaat ook in <strong>de</strong> hoof<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> betrokkenen.<br />
De hoogopgelei<strong>de</strong>n zijn optimistisch over hun toekomst en vaker tevre<strong>de</strong>n met hun<br />
leven. De laagopgelei<strong>de</strong>n zijn vaker ontevre<strong>de</strong>n en <strong>de</strong>nken niet dat het in<strong>de</strong> toekomst<br />
beter zal gaan. Ze kunnen <strong>de</strong> dingen niet kopen die ze volgens <strong>de</strong> televisie nodig hebben<br />
voor een vervuld bestaan. De televisie is voor hen een venster op een droomwereld<br />
waarin <strong>de</strong> an<strong>de</strong>ren wonen, mensen die mooi, rijk, talentvol en beroemd zijn.<br />
Ze weten dat <strong>de</strong> hoogopgelei<strong>de</strong>n een beetje neerkijken op hun stijl van leven, hun kleding,<br />
hun capaciteiten en hun smaak.<br />
De laag- en <strong>de</strong> hoogopgelei<strong>de</strong>n maken op het ogenblik elk ongeveer <strong>de</strong> helft van <strong>de</strong><br />
bevolking uit. Er zijn geen tekenen dat <strong>de</strong> twee helften zich naar elkaar toe bewegen.<br />
In dorpen en ste<strong>de</strong>n (maar vooral in ste<strong>de</strong>n) wordt het in toenemen<strong>de</strong> mate een taak<br />
van <strong>de</strong> overheid om voorwaar<strong>de</strong>n te scheppen voor <strong>de</strong> bloei van een sociaal leven. Het<br />
uiteenvallen van <strong>de</strong> bevolking in een nieuw soort stan<strong>de</strong>nmaatschappij is verpestend voor<br />
het leefklimaat. Maar <strong>de</strong> overheid kan het sociale leven niet organiseren. Dat moeten <strong>de</strong><br />
burgers zelf doen.<br />
45
Gülçin, wijkon<strong>de</strong>rsteuner namens Alifa en<br />
<strong>de</strong> gemeente, overlegt met penningmeester<br />
Jan.<br />
Tom Pauka, Lex Pauka, Ard van Rijn,<br />
Guus Pauka (van links naar rechts)<br />
De overheid kan alleen stimuleren en faciliteren. Dat doet <strong>de</strong> overheid ook. Me<strong>de</strong> dankzij<br />
overheidssteun bloeit het verenigingsleven nergens ter wereld zo<strong>als</strong> in Ne<strong>de</strong>rland.<br />
De overheid zorgt ver<strong>de</strong>r ook voor materiele faciliteiten voor het sociale leven, zo<strong>als</strong><br />
speelfonteinen, zandbakken en gebruiksgroen.<br />
Maar dan zijn we nog niet in <strong>de</strong> haarvaten van het gemeenschapsleven.<br />
Als je daar ook bemoeienis mee wilt hebben <strong>als</strong> lokale overheid, dan moet je op <strong>de</strong>tailniveau<br />
weten wat burgers willen.<br />
Vraag één: hoe kom je in een stad met 160.000 inwoners te weten dat <strong>de</strong> kin<strong>de</strong>ren op<br />
een bepaald pleintje te groot zijn gewor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> wipkip en dat ze daarom nu een<br />
klimrek willen?<br />
Vraag twee: hoe krijg je voor elkaar dat <strong>de</strong> bewoners van dat pleintje zich rondom hun<br />
vraag gaan organiseren, en hoe stimuleer je dat ze zelf aan <strong>de</strong> realisering gaan bijdragen?<br />
“Hoe graag willen jullie het en wat ga je zelf doen?”<br />
Dat is <strong>de</strong> standaardvraag waarmee voorzitter Lex het proces in gang zet van beraadsla-<br />
46
gingen over werkver<strong>de</strong>ling, samenwerking, lobbyen, en vaak letterlijk <strong>de</strong>-han<strong>de</strong>n-uit-<strong>de</strong>mouwen.<br />
Dat proces van kleine sociale verban<strong>de</strong>n, van kleine acties en kleine sociale successen, dat<br />
is waar het <strong>de</strong> <strong>wijkraad</strong> uitein<strong>de</strong>lijk om gaat.<br />
En dat was ook het echte thema van dit boekje.<br />
47