Module C - HUBRUSSEL.net

HOGER ONDERWIJS
STUDIEGIDS
SENIORENCONSULENTENVORMING
HOGERE LEERGANGEN VOOR FISCALE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN CVO
Academiejaar 2011-2012
www.fhs.be

[2]
INHOUDSTAFEL
Inleiding pg 03
Waarom Seniorenconsulentenvorming studeren? pg 04
Waarom studeren aan de Hogere Leergangen voor Fiscale en Sociale Wetenschappen? pg 05
Seniorenconsulentenvorming, iets voor u? pg 06
Overzicht van het leerplan pg 08
Omschrijving van de modules
Gerontologie pg 09
Psychosociale hulpverlening pg 10
Vormingswerk en agogische vaardigheden pg 11
Inclusief ouderenbeleid pg 12
Praktische inlichtingen pg 13
Kostprijs van de opleiding pg 14
Professoren en lectoren pg 16
Uw tewerkstelling: seniorenconsulent of ouderenbeleidscoördinator? pg 18
Een getuigenis pg 19
Ligging en contactgegevens pg 20

Inleiding
De opleiding Seniorenconsulentenvorming werd in 1989 in Vlaanderen opgestart
door het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen. De opleiding werd
vanaf 2000 erkend en gesubsidieerd door het Ministerie van de Vlaamse
Gemeenschap, Departement Onderwijs. Sinds 2000 volgden honderden
volwassenen de opleiding Seniorenconsulentenvorming. Van bij het begin
stond de opleiding borg voor een hoge onderwijskwaliteit dankzij excellente
lesgevers en de modulaire opbouw.
In 2008 werd de opleiding Gezinswetenschappen overgedragen aan de vzw
HUB-EHSAL. Sinds 2009 werd ook de opleiding Seniorenconsulentenvorming
ondergebracht in de vzw HUB-EHSAL, meer precies in de Hogere Leergangen
voor Fiscale en Sociale Wetenschappen cvo.
De opleiding Seniorenconsulentenvorming wil een antwoord geven op de
nood aan kennis over ouderen. Ze wil ook mensen van diverse leeftijden de
kans geven om bij te leren over het belang en het functioneren van ouderen
in de hedendaagse samenleving.
Het uitgangspunt van de opleiding is de waardering en erkenning van de
competenties van ouderen. Onze aandacht gaat uit naar de manier waarop de
ouder wordende mens, gebruikmakend van al zijn mogelijkheden, antwoordt
op de uitdagingen waarvoor hij zich gesteld ziet. We willen voorkomen dat
over ouderen enkel wordt gesproken in functie van hun ouderdom, hun leeftijd
of hun gebreken. We willen daarom hun bijdrage aan gezin, familie en de
samenleving voor het voetlicht brengen.
De opleiding wil daarom voldoen aan de volgende kenmerken:
• de studie over ouderen wordt onderwezen op hoog niveau;
• de opleiding is praktijkgericht, met een stevige theoretische onderbouw;
• de opleiding wordt verzorgd door academici en andere experten
uit het werkveld.
Wij danken u alvast voor de belangstelling die u toont voor onze hogeronderwijsinstelling.
We hopen u binnenkort te mogen verwelkomen als één van
onze studenten.
[3]
Luc Maes Herman De Cnijf Els Messelis
Voorzitter Directeur Coördinator

Waarom Senioren consulentenvorming studeren?
[4] • De levensverwachting van vrouwen en mannen
stijgt. Er zijn steeds meer ouderen. De kennis over
het verouderen en de studie over ouderen in familie
en samenleving wordt dan ook steeds belangrijker.
De opleiding Seniorenconsulentenvorming speelt
daarop in door een actuele, kwalitatieve, praktijken
toekomstgerichte opleiding aan te bieden.
• De opleiding stelt de cursist in staat om zijn zelfkennis
te verhogen en om de ouder wordende
omgeving beter te leren kennen.
• Er is nood aan seniorenconsulenten die de brug
kunnen slaan tussen ouderen en organisaties die
instaan voor het ouderen(zorg)beleid.
• De opleiding speelt in op de vergrijzing van de
bevolking en op de toenemende professionalisering
binnen de ouderenzorg en het ouderenbeleid.
De opleiding Seniorenconsulentenvorming is
een 'millefeuille' eersteklas
“De informatie over de opleiding Senioren consulentenvorming rolde mijn leven binnen op een
scharniermoment. Bij het afronden van mijn beroepsloopbaan was ik op zoek naar een nieuwe
zinvolle wending. Eén van de richtinggevende krachtlijnen in dat proces was mijn interesse
voor het ouder worden en het ouder zijn. Ik heb een gezonde nieuwsgierigheid naar alles
wat met 'levensloop' van mensen en maatschappelijke evolutie te maken heeft.
De opleiding SCV was mij op het lijf geschreven. Hét pluspunt voor mij is de gelaagdheid van
de hele opleiding zowel naar modules, lesinhouden als docenten. Dat dit alles gebeurt in een
gezonde groepssfeer en in een aangenaam kader, maakt het geheel nog boeiender en rijker.
Het modulaire systeem van de opleiding benadert de senior en de vergrijzing telkens vanuit
een bepaalde invalshoek. Men kijkt onder andere naar het eigen ouder worden, naar de zorg
voor ouderen, naar vergrijzing als een maatschappelijk gegeven, naar de betekenis van ouderen
voor een samenleving…
De opleiding is één van de sturende krachten die mijn leven nu vorm geeft. Ik werk mij als vrijwilliger-seniorenconsulente
meer en meer in binnen het lokaal 'ouderen-netwerk'. Door de
opdrachten en taken die we kregen binnen de modules heb ik contacten gelegd met mensen
van het lokaal dienstencentrum, van het OCMW en van de plaatselijke politiek. Zo gids ik leerwandelingen,
werk ik mee aan een vorming 'seniorenraadgever' en ben ik betrokken bij het
grootschalig behoefteonderzoek bij ouderen. Ik zet mijn voelsprieten op voor wat er beweegt
op het brede vlak van vergrijzing.
De opleiding SCV is voor mij een inspiratiebron met een duurzame werking. Het is als een
kompas, waarbij ik, voortdurend zoekend, mijn eigen weg uitstippel. Kortom: de opleiding SCV
is voor mij een ‘millefeuille’ eersteklas!”
Marleen De Bels is verbonden aan de opleiding als studiecoach

Waarom studeren aan de Hogere Leergangen
voor Fiscale en Sociale Wetenschappen?
• Het programma van de Hogere Leergangen voor
Fiscale en Sociale Wetenschappen (HLFSW) stelt u
in staat om het beroep van seniorenconsulent uit
te oefenen: een beroep met toekomst.
• De opleiding wordt opgebouwd vanuit een pluralistische
en interdisciplinaire benadering. De intergenerationele
rijkdom en ouderen in gezinnen en
familienetwerken staan centraal.
• In de opleiding beklemtonen we de rechten en
plichten van senioren op economisch, sociaal en
cultureel gebied. We besteden prioritair aandacht
aan de persoon in de gezinscontext en in de maatschappij.
De klemtoon ligt op het ondersteunen
van formele en informele vormen van integratie
van ouderen, zowel van diegenen die hulp vragen
als van ouderen die belangrijke actieve bijdragen
leveren aan de samenleving.
• De opleiding beoogt een flexibele vertaling van
ondersteuningsprincipes in uiteenlopende situaties.
• De cursussen worden gedoceerd door academici
en andere experten op het vlak van ouderen(zorg)beleid.
• De docenten waarborgen een kwalitatief hoogstaande
opleiding die een combinatie is van theoretische
kennis en de praktische toepassing ervan.
• De opleiding aan HLFSW heeft betrekking op alle
invalshoeken van ouderen: inzichten vanuit de
psychogerontologie, de sociale gerontologie,
groepswerk met ouderen, ouderenbeleid, communicatie
met ouderen komen aan bod.
• De spreiding van de opleiding (over minimaal 2 en
maximaal 4 jaar, met 1 dag les per week) geeft de cursist
voldoende ruimte om de leerstof te verwerken.
• Het schriftelijk studiemateriaal dat aan HLFSW
wordt gebruikt is een mix van handboeken, syllabi
en actuele artikels.
• Als afgestudeerde van HLFSW beschikt u niet
alleen over een grote theoretische kennis maar ook
over een ruime praktische deskundigheid in het
werken met ouderen.
Boeiende vakken en bekwame docenten
“Dankzij de opleiding seniorenconsulentenvorming heb ik
een ruim inzicht gekregen: vakken zoals psychogerontologie
(zingeving, tijdsbesteding), communicatie met ouderen, agogische
vaardigheden hebben ertoe geleid dat ik nu meer
voeling heb met ouderen. Ook op beleidsniveau zijn er nog
veel hiaten. Graag wil ik me voor die doelgroep blijven inzetten
omdat de opleiding me duidelijk maakte waar de knelpunten
en de noden zijn.
Het waren vaak de praktijkervaringen die de weg naar de theorie
veel toegankelijker maakten. De interviews, de gesprekken,
de vormingen hebben me veel inzicht gegeven in de materie
senioren. We kregen veel opdrachten en in combinatie met
de vele andere taken was het niet altijd evident om alles te
klaren. Volhouden is dus de boodschap! Mijn tips voor toekomstige
studenten? Seniorenconsulentenvorming is een
boeiende opleiding met zeer bekwame docenten en met toekomstperspectieven.
Want er zullen in de toekomst nog veel
seniorenconsulenten nodig zijn.“
Katrin Vandoren, cursiste Seniorenconsulentenvorming

Seniorenconsulentenvorming, iets voor u?
[6] Doelgroep
• Jongeren en ouderen die willen werken met ouderen, in dienstencentra,
woonzorgcentra, thuiszorg, gemeenten, OCMW’s,
vormingscentra;
• 50-plussers die een beter inzicht willen krijgen in hun eigen
verouderingsproces en dat van hun familieleden;
• Leden van ouderenverenigingen en (ouderen)adviesraden die hun
kennis over begeleiding van ouderen en ouderenbeleid willen
actualiseren;
• Geëngageerde personen die zich als vrijwilliger willen inzetten
voor ouderen;
• Professionals die hun deskundigheid in het werken met ouderen
verder willen ontwikkelen.
Profiel van de SCV-student
Vooropleiding
in het academiejaar 2010-2011 Module A Module B Module C
Assessment 16% 7% 5%
Secundair onderwijs-Hoger Beroepsonderwijs 48% 45% 39%
Bachelor-Master 36% 48% 56%
Geslacht
Module A Module B Module C
Vrouw 96% 97% 89%
Man 4% 3% 11%
Leeftijd
Module A Module B Module C
< 40 jaar 16% 13% 11%
40-50 jaar 52% 48% 37%
> 50 jaar 32% 39% 52%
Toestand op de arbeidsmarkt
Module A Module B Module C
Werkend 64% 68% 76%
Werkzoekend 20% 16% 13%
Gepensioneerd 8% 10% 9%
Andere 8% 6% 2%

Toelatingsvoorwaarden
Het decreet betreffende het volwassenenonderwijs
van 15 juni 2007, gepubliceerd in het Belgisch
Staatsblad op 31.08.2007, stelt het volgende: “Art.
34. § 1. Om als cursist toegelaten te worden tot een
opleiding van het hoger beroepsonderwijs, moet de
cursist voldaan hebben aan de deeltijdse leerplicht.”
Daarenboven moet de cursist beschikken over een
van de volgende studiebewijzen:
• 1° een studiegetuigschrift van het tweede leerjaar
van de derde graad van het secundair onderwijs;
• 2° een diploma van het secundair onderwijs;
• 3° een certificaat van een opleiding van het secundair
onderwijs voor sociale promotie van minimum
900 lestijden;
• 4° een certificaat van een opleiding van het secundair
volwassenenonderwijs van minimum 900
lestijden;
• 5° een diploma van het hoger onderwijs voor sociale
promotie;
• 6° een diploma van het hoger beroepsonderwijs;
• 7° een diploma van het hoger onderwijs van het
korte type met volledig leerplan;
• 8° een diploma van bachelor of master.
Er wordt rekening gehouden met Elders Verworven
Competenties (EVC) en Elders Verworven
Kwalificaties (EVK). Daarvoor kan een assessment
georganiseerd worden, waarbij de cursist een verhandeling
schrijft en een mondeling gesprek voert.
Diploma
Indien de cursist slaagt voor de vier modules van de
opleiding, behaalt hij het door de Vlaamse
Gemeenschap erkende diploma van Gegradueerde in
de Seniorenconsulentenvorming.
Bijscholingsmodules
Wie niet alle modules wenst te volgen, maar toch
geïnteresseerd is in een gedeelte van de opleiding
kan inschrijven voor één welbepaalde module of submodule.
De bijscholing brengt de geïnteresseerde in
dat geval op de hoogte van de nieuwste tendensen in
het gekozen aspect van ouderenbeleid en ouderenzorg.
Iedere bijscholing levert een wettelijk erkend
certificaat van de bijscholing op.
[7]

Overzicht van het leerplan
[8]
* Toegang tot module B, C en D: mits basisinzicht in de gerontologie.
Om dat basisinzicht te verwerven, is het volgen van module A verplicht.
De opleiding is modulair opgebouwd en bestaat uit vier modules.
Module A: Gerontologie
A1 Algemene gerontopsychologie en demografie
A2 Veranderingen in relaties
A3 Geriatrie m.i.v. veranderingen in lichamelijkheid
A4 Psychogeriatrie
Module B: Psychosociale hulpverlening*
B1 Communicatie
B2 Stervensbegeleiding
B3 Psychosociale aspecten van thuis- en mantelzorg
B4 Practicum
Module C: Vormingswerk en agogische vaardigheden*
C1 Tijdsbesteding, netwerkvorming & maatschappelijke participatie
C2 Beleidsparticipatie en economische participatie
C3 Agogische vaardigheden
C4 Animatie
C5 Practicum
Module D: Inclusief ouderenbeleid*
D1 Sociale zekerheid & juridische aspecten
D2 Algemeen ouderenbeleid
D3 Huisvesting zorgvoorzieningen specifiek behoeftegericht ouderenbeleid
D4 Practicum
Totaal aantal uren
Aantal uren
200 u
80 u
40 u
40 u
40 u
200 u
40 u
40 u
40 u
80 u
260 u
60 u
40 u
40 u
40 u
80 u
260 u
40 u
40 u
60 u
120 u
920 u

Omschrijving
van de modules
Module A: gerontologie
Gerontologie is de basismodule. Het accent ligt op
ouderen in de samenleving en de psychosociale
inzichten van het ouder worden. Er worden theoretische
kaders over ouder worden aangereikt die
als kapstok kunnen dienen voor de hele opleiding.
De diversiteit binnen de ouderengroep en de
gevolgen van het ouder worden, worden vanuit de
psychologie, de sociologie, de gerontologie en de
medische wetenschappen toegelicht. De competenties
en de mogelijkheden van ouderen worden
in de verf gezet. Relaties van ouderen binnen
familienetwerken en de inter- en intragenerationele
solidariteit in de huidige samenleving worden
besproken. De weerslag van de demografische
veranderingen op het gezin komen eveneens
in ruime mate aan bod.
Deze module focust vooral op kennisoverdracht.
Weten is de doelstelling. Afgeleid daarvan wordt
een verhoogd inzicht en een genuanceerde en kritische
visie op ouderen verwacht.
A1: Algemene gerontopsychologie en demografie
• De situatie van de ouderen in onze samenleving: demografie - door prof. dr. Patrick Deboosere
• Ouderen uit de migratie:situatie en leefwereld - door Piet Janssen
• Psychogerontologie - door prof. em. Alfons Marcoen
• Maatschappelijke positie van ouderen - door Els Messelis
• Beeldvorming van ouderen in de media - door prof. em. Magda Michielsens
• Psychogerontologie: zingeving, tijdsbeleving en zelfbeleving - door dr. Nancy Van Ranst
• Integratieopdracht psychogerontologie - door Els Messelis
A2: Veranderingen in relaties
• De oudere binnen zijn/haar familie: een exploratie van het intergenerationeel relatienetwerk - door dr. Sara Mahieu
• Partnerrelatie en intieme seksualiteit bij ouderen - door Fons Verhoelst
A3: Geriatrie m.i.v. veranderingen in lichamelijkheid
• Veranderingen in het lichaam bij ouderen. Ziekteverschijnselen en omgang hiermee op de hoogste leeftijden
- door prof. dr. Jean-Pierre Baeyens
• Menselijk handelen bij ouderen: een holistische, ergotherapeutische visie - door Jordy Boey
A4: Psychogeriatrie
• Ouderen psychiatrie: enkele topics - door dr. Ann Haekens
• Klinische ouderenpsychologie - door Luc Van de Ven
[9]

Module B: Psychosociale hulpverlening
[10]
De communicatie met ouderen, de zingeving en de
levensvragen bij ouderen staan centraal in deze
module. Veel aandacht gaat naar het opzetten van
een kwalitatieve communicatie, het tegengaan
van geweld binnen de familiale context, de optimalisatie
van zingeving in het leven, levensvragen
bij ouderen en rouwbegeleiding. De rol die gezinnen
spelen in de zorg voor en de steun aan ouderen
is cruciaal binnen deze module.
Deze module beoogt kennisoverdracht en de praktijk.
Aan de hand van oefeningen wordt bekeken
hoe methodische richtlijnen in de communicatie
met ouderen het best gehanteerd worden. De
visie op de ouder wordende mens bepaalt sterk de
wijze van omgaan met ouderen.
B1: Communicatie
• Het gesprek met de oudere mens - door Herman Dierickx
• Omgaan met culturele diversiteit in de ouderenzorg en -dienstverlening - door Liesbet Tilsley
• Communicatie en zingeving bij ouderen - door dr. Nancy Van Ranst
• Reminiscentiewerk bij ouderen - door Joke Willaert
B2: Stervensbegeleiding
• Recht op een waardig levenseinde en humor in de palliatieve hulpverlening - door prof. dr. Wim Distelmans
• Omgaan met eindigheid en rouwbegeleiding - door prof. dr. Manu Keirse
• Ethische beslissingen omtrent het levenseinde en euthanasie - door prof. dr. Johan Stuy
B3: Psychologische aspecten van thuis- en mantelzorg
• Van thuiszorgdecreet naar woonzorgdecreet ouderen - door Lieve Belmans
• Goede afspraken maken goede vrienden: financiële afspraken in de thuiszorg - door Lieve Belmans
• Ouderenmis(be)handeling: doorbreek het taboe - door Ans Geers en Els Messelis
• Familiebegeleiding in thuiszorg en residentiële zorg - door Arlette Van Assel
• Informele zorg van ouderen in Vlaanderen - door dr. Lieve Vanderleyden
B4: Practicum
door dr. Nancy van Ranst

Module C: Vormingswerk en agogische vaardigheden
Zinvolle tijdsbesteding, sociale netwerken, maatschappelijke
participatie en levenslang leren van
ouderen dragen bij tot hun welbevinden en actieve
deelname in de samenleving. Ouderen kunnen
op verschillende manieren zinvol actief blijven en
diverse rollen uitoefenen, zowel binnen als buiten
de familiale netwerken. In deze module wordt een
aangepaste attitude ontwikkeld om met behulp
van bepaalde methodieken ouderen te activeren
op het terrein van vormingswerk. Het leren en
hulp geven bij het leren (oudereneducatie) zijn
belangrijk. De cursist leert de opgedane kennis
flexibel aanwenden in verschillende contexten.
C1: Tijdsbesteding, netwerkvorming en maatschappelijke participatie
• (Ontbreken van) sociale netwerken van ouderen: kwetsbaarheid - door drs. Nico Dewitte
• (Problemen bij) netwerkvorming en sociale cohesie bij ouderen: vereenzaming - door Els Messelis
• Het sociaal-cultureel landschap in Vlaanderen - door Dirk Verbist
C2: Beleidsparticipatie en economische participatie
• Voorbereiding op pensioen: een nieuwe uitdaging - door Kris Desmet
• Empowerment van ouderen - door Koen Geenen
• Strategische planning bij verenigingen en social-profitwerk - door Jon Goubin
• Empowerment bij ouderen: nieuwe uitdagingen - door Els Messelis
• Ouder worden en werken: een probleem of een uitdaging? - door Annette Smedts
• Participatiestructuren voor ouderen - door Wim Van Roy
C3: Agogische vaardigheden
• Preventie bij ouderen - door Bruno Buytaert
• Gerontagogiek en oudereneducatie - door Huib Hinnekint
• Groepswerk met ouderen: de meerwaarde van het educatief traject - door Els Messelis
• De groepswerkmethodiek in het welzijn en de zorg voor ouderen - door Arlette Van Assel
• De mogelijkheden en beperkingen van preventie in het werken met ouderen - door Arlette Van Assel
C4: Animatie
• Animatie bij ouderen - door Luk Remans
C5: Practicum
door Els Messelis en Arlette Van Assel
[11]

Module D: Inclusief ouderenbeleid
[12]
Ouderen in gezinnen en in de maatschappij staan
centraal in deze module. Ouderen vormen een
belangrijke doelgroep voor het beleid. Omdat het
gezin een belangrijke eenheid is in de samenleving,
dient de overheid aandacht te besteden aan de
noden en de behoeften van ouderen in gezinnen,
familienetwerken en de maatschappij. Niet alleen
het juridische, fiscale en economische aspect maar
ook wonen, mobiliteit, zorg, levenslang leren en tijdsbesteding
vormen aspecten van een inclusief ouderenbeleid.
De recente ontwikkelingen in gezinnen en
families zorgen voor verschuivingen in de ouderenzorg.
Er wordt geleerd om het ouderenbeleid mee
vorm te geven en het procesmatig te ondersteunen.
D1: Sociale zekerheid en juridische aspecten
• De kam trekken door het pensioenstelsel - door prof. dr. Bea Cantillon
• De juridische en fiscale positie van ouderen - door Luc Maes
• Tegemoetkomingen bij ouderen - door Karine Rochtus
• Erfeniskwesties bij ouderen - door meester Liliane Versluys
• Inkomen en pensioenen - door Kristel Wijshof
D2: Algemeen ouderenbeleid
• Opmaken van ouderenbeleidsplannen - door Hilde Adamczak
• De politieke participatie van ouderen - door prof. em. Ann Hermans
• Internationaal en Europees ouderenbeleid - door Huib Hinnekint
• Lokaal sociaal beleid en ouderenbeleid: hand in hand? - door Karine Lycops
• Kwaliteitsvolle werking van ouderenadviesraden - door Els Messelis
• Beleidsplanning en behoeften onderzoeken bij ouderen - door Els Messelis
• Federaal, Vlaams en provinciaal ouderenbeleid - door Mie Moerenhout
• Lokaal ouderenbeleid - door Luk Remans
D3: Huisvesting, zorgvoorzieningen en specifiek behoeftegericht
ouderenbeleid
• Beleidsthema veiligheid: onveiligheidsgevoelens bij ouderen - door dr. Liesbeth De Donder
• Beleidsthema: thuis- en mantelzorg - door Filip D'Haene
• Overzicht van zorgvoorzieningen in Vlaanderen - door Mathieu Martens
• Beleidsthema: wonen en ouderen - door Pieter Van Hoof
D4: Seminarie
door Els Messelis en Luk Remans

Praktische inlichtingen
Verloop van het academiejaar
De lessen worden gegeven op Campus Brussel van de
Hogeschool-Universiteit Brussel (HUB), Stormstraat 2,
1000 Brussel. U krijgt één dag per week les, van 9u30
tot 12u en van 13u tot 16u. Modules lopen van eind
september tot februari en van februari tot juni.
Module A wordt elk jaar minstens één keer aangeboden.
De modules B, C en D worden jaarlijks georganiseerd.
Soms worden modules gelijktijdig georganiseerd.
U vindt hiernaast de planning tot en met
academiejaar 2013-2014.
Op maandag 19 september 2011 wordt voor alle
studenten een cursus 'Actief leren en studeren'
georganiseerd.
Planning modules 2011-2012
Module A Module C Module D
Lesdag maandag dinsdag dinsdag
Start 26 september 2011 27 september 2011 28 februari 2012
Einde 13 februari 2012 14 februari 2012 26 juni 2012
Planning modules tot
en met 2013-2014
2012-2013 Module A dinsdag
Module B maandag
Module C maandag
2013-2014 Module A maandag
Module C dinsdag
Module D maandag
Module B dinsdag
Inschrijving
Inschrijven kan door het inschrijvingsformulier ingevuld en
ondertekend terug te bezorgen aan de Hogere Leergangen
voor Fiscale en Sociale Wetenschappen cvo. De inschrijving
is definitief na betaling van het inschrijvingsgeld op rekeningnummer
IBAN BE20 0000 50203156 (BIC BPOTBEB1) van de
HLFSW, met vermelding: ‘Opleiding Seniorenconsulentenvorming
module [A, B, C of D]’ en de naam van de cursist.
Inschrijvings- of cursusgelden worden niet terugbetaald.
[13]

Kostprijs van de opleiding
[14]
De opleiding Seniorenconsulentenvorming valt onder
In alle modules moet u verder rekening houden met
Volgende cursisten worden gedeeltelijk vrijgesteld en
de regeling van het volwassenenonderwijs. Er wordt
cursusgeld en een beperkte uitgave voor de aankoop
betalen een inschrijvingsgeld van 0,25 euro per
één euro per lestijd aangerekend. Een aantal catego-
van handboeken en extra kopieën.
lestijd:
rieën worden geheel of gedeeltelijk vrijgesteld van
inschrijvingsgeld.
Inschrijvingsbedragen
De bedragen voor module A en module B, exclusief
cursusgeld, zijn:
• Volledig bedrag: 200 euro inschrijvingsgeld
• Volledig vrijgesteld van inschrijvingsgeld: 0 euro
• Gedeeltelijk vrijgesteld van inschrijvingsgeld: 50
euro
De bedragen voor module C en module D, exclusief
cursusgeld, zijn:
• Volledig bedrag: 260 euro inschrijvingsgeld
• Volledig vrijgesteld van inschrijvingsgeld:0 euro
Volledige of gedeeltelijke vrijstelling
van betaling inschrijvingsgeld
Volgende cursisten worden volledig vrijgesteld van
betaling van het inschrijvingsgeld:
• alle cursisten met een inkomen via maatschappelijke
dienstverlening of een leefloon of die ten
laste zijn van één van deze categorieën;
• alle cursisten met een inkomen uit een wachtuitkering
of een werkloosheidsuitkering; voor een
opleiding die gevolgd wordt in het kader van een
door de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling
en Beroepsopleiding erkend traject naar werk.
• alle cursisten met een inkomen uit een wachtuitkering
of een werkloosheidsuitkering;
• alle cursisten die in het bezit zijn van één van de
volgende attesten of die ten laste zijn van een persoon
die in het bezit is van één van de volgende
attesten:
o een attest, uitgereikt door de bevoegde overheid,
waaruit een arbeidsongeschiktheid van
tenminste 66% blijkt;
o een attest waaruit het recht blijkt op een integratietegemoetkoming
aan gehandicapten;
o een attest waaruit de inschrijving bij het
Vlaams Agentschap voor Personen met een
Handicap blijkt.
• Gedeeltelijk vrijgesteld van inschrijvingsgeld: 65
euro

Plafonnering inschrijvingsgeld
Opleidingscheques
Betaald educatief verlof
[15]
Het inschrijvingsgeld is per student per academiejaar
De opleiding kan (gedeeltelijk) betaald worden met
Omdat de opleiding Seniorenconsulentenvorming een
geplafonneerd tot 400 euro. Studenten die in het eer-
opleidingscheques. Opleidingscheques zijn er voor
door het Departement Onderwijs erkende en gesubsi-
ste semester een module hebben gevolgd en zich in
werknemers die op eigen initiatief (dus niet op vraag
dieerde opleiding is in het kader van het hoger
het tweede semester inschrijven voor een module
van de werkgever) een opleiding volgen. Elk jaar kan
beroepsonderwijs, komen de studenten in aanmer-
kunnen veelal genieten van die plafonneringsmaatre-
voor maximaal 250 euro opleidingscheques aange-
king voor 100 of 120 uren afwezigheid voor educatief
gel. Bijvoorbeeld: een student volgde in het eerste
vraagd worden bij de VDAB. Van die 250 euro betaalt
verlof. Dat betaald educatief verlof moet opgenomen
semester van het academiejaar 2010-2011 de module
u slechts de helft, de Vlaamse overheid legt de rest
worden tussen de aanvang van de module en het
C (kostprijs: 260 euro) en schrijft zich in het tweede
bij. De opleidingscheques mag u gebruiken voor het
einde van de eerste examenzittijd. Bij het begin van
semester in voor de module B (kostprijs normaal: 200
betalen van het inschrijvingsgeld. Meer info krijgt u
iedere module wordt het document ‘Aanvraag educa-
euro). Het inschrijvingsgeld voor de module georgani-
bij de VDAB (Cel Opleidingscheques voor werk -
tief verlof’ ter beschikking gesteld van de cursisten.
seerd in het 2de semester wordt in die situatie
beperkt tot 140 euro.
nemers, Keizerslaan 11, 1000 Brussel) of via hun website:
www.vdab.be.
Hulp bij studie
U kunt als cursist individuele coaching en groepscoaching
aanvragen. Seniorenconsulente Marleen De
Bels staat in voor die begeleiding.

Professoren en lectoren
U vindt hieronder een overzicht van de professoren en de lectoren van de verschillende colleges:
[16]
• Hilde Adamczak - Diensthoofd Dienstencentra OCMW te Genk
• Prof. dr. Jean-Pierre Baeyens – Professor bij Université du Luxembourg en geriater te
Oostende
• Lieve Belmans - Maatschappelijk werkster en educatief medewerkster bij Ons
Zorgnetwerk te Leuven
• Jordy Boey – Ergotherapeut en diensthoofd ergotherapie bij AZ Damiaan te
Oostende
• Bruno Buytaert - Medewerker VIGez (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie en
ziektepreventie)
• Prof. dr. Bea Cantillon - Prof. Sociaal Beleid en directeur bij Centrum Sociaal Beleid
Herman De Leeck
• Prof. dr. Patrick Deboosere - Doctor in de Sociale Wetenschappen en professor bij de
VUB (Faculteit Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen–Interface
Demography Vakgroep Sociaal onderzoek)
• Herman De Cnijf - Directeur Hogere Leergangen voor Fiscale en Sociale
Wetenschappen cvo
• Dr. Liesbeth De Donder - Doctor in de Agogische Wetenschappen en
Onderzoekseenheid Agogiek bij de VUB
• Kris Desmet - Voormalig directeur bij Seniorencentrum Brussel
• Drs. Nico Dewitte - Wetenschappelijk medewerker bij de VUB en docent bij
Hogeschool Gent
• Herman Dierickx - Master in de Psychologische Wetenschappen en zelfstandig
eerstelijnspsycholoog
• Prof. dr. Wim Distelmans - Kankerspecialist en professor in de palliatieve geneeskunde
bij de VUB
• Koen Geenen - Ergotherapeut en opleidingscoördinator Bachelor in de Ergotherapie
bij de K.H. Kempen en Onderzoeksmedewerker Vonk 3 bij de K.H. Kempen
• Ans Geers - Vormingsmedewerker bij Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling te
Zottegem
• Jon Goubin - Master in de Communicatiewetenschappen en coördinator interne
kwaliteitszorg en organisatieontwikkeling bij Socius
• Dr. Ann Haekens – Ouderenpsychiater bij het Psychiatrisch Ziekenhuis Broeders
Alexianen te Tienen en het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Vlaams-
Brabant Oost te Tienen
• Filip D'Haene - Hoofdverantwoordelijke Dienst Ouderenzorg OCMW te Kortrijk
• Prof. em. Ann Hermans - Voormalig hoogleraar bij de K.U.Leuven (Faculteit
Psychologie en Pedagogische Wetenschappen) en houder meerdere politieke
mandaten
• Huib Hinnekint - Voormalig directeur van het Centrum voor Andragogisch onderzoek
en expert bij de Vlaamse Ouderenraad
• Piet Janssen - Voormalig stafmedewerker welzijn en projectvisieontwikkeling bij het
Vlaams Minderhedencentrum

• Prof. dr. Manu Keirse - Master in de Klinische Psychologie en in de Medico-Sociale
Wetenschappen en Ziekenhuisbeleid, in Familiale en Seksuologische Wetenschappen,
Doctor in de Medische Wetenschappen, Rijksuniversiteit Leiden en voorzitter Hoger
Instituut voor Gezinswetenschappen
• Karine Lycops - Master in de Pedagogische Wetenschappen en de Sociale
Pedagogiek en hoofd Sociale Dienst OCMW te Genk
• Luc Maes - Voorzitter Hogere Leergangen voor Fiscale en Sociale Wetenschappen
cvo en EHSAL-FHS-Seminaries
• Dr. Sara Mahieu - Doctor in de Psychologische Wetenschappen en psychologe in het
woon- en zorgcentrum Den Olm
• Prof. em. Alfons Marcoen - Hoogleraar Emeritus bij de K.U.Leuven (Faculteit
Psychologie en Pedagogische Wetenschappen, Centrum voor
Ontwikkelingspsychologie)
• Mathieu Martens - Algemeen Directeur rust- en verzorgingstehuis Mater Dei
• Els Messelis - Maatschappelijk werkster en Master in de Sociale Gerontologie.
Coördinator Seniorenconsulentenvorming Hogere Leergangen voor Fiscale en Sociale
Wetenschappen cvo
• Prof. em. Magda Michielsens - Doctor in de Letteren en Wijsbegeerte, Em. prof.
Universiteit Antwerpen en Universiteit Nijmegen, het Magda Michielsens
Onderzoekshuis
• Mie Moerenhout - Gerontologe en directeur Vlaamse Ouderenraad
• Luk Remans - Vormingsmedewerker Welzijnsvoorziening bij de Vereniging van
Vlaamse Steden en Gemeenten
• Karine Rochtus - Maatschappelijk werkster bij de Nationale Dienst Maatschappelijk
Werk van de Christelijke Mutualiteit
• Annette Smedts – Loopbaanadviseur en begeleiding en advies bij Vibam
• Prof. dr. Johan Stuy - Doctor in de Moraalwetenschappen, professor bij de VUB
(Vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschappen) en voorzitter Centrum voor
bio-ethiek bij de VUB
• Liesbet Tilsley - Master in de Politieke en Sociale Wetenschappen en minderhedenambtenaar
bij de Provincie Antwerpen (Dienst Welzijn en Gezondheid)
• Arlette Van Assel - Sociaal Pedagoge, Hoofd Cluster Preventie, Consultatie en
Deskundigheidsbevordering bij GGZ Regio te Breda
• Dr. Nancy Van Ranst - Doctor in de Psychologische Wetenschappen bij Hogere
Leergangen voor Fiscale en Sociale Wetenschappen cvo en bij de
Arteveldehogeschool te Gent
• Luc Van de Ven - Master in de Klinische Psychologie en klinisch ouderenpsycholoog
bij UPC-K.U.Leuven
• Dr. Lieve Vanderleyden - Doctor in de sociale wetenschappen en wetenschappelijk
attaché/ expert bij de Studiedienst Vlaamse Gemeenschap
• Pieter Van Hoof - Master in de Sociale Gerontologie en afgevaardigd beheerder bij
'De Kleine Kasteeltjes'
• Wim Van Roy - Master in de Politieke Wetenschappen en coördinator bij 'De
Wakkere Burger'
• Dirk Verbist - Master in de Politieke en Sociale Wetenschappen en directeur van de
Federatie van Organisaties voor Volksontwikkelingswerk (FOV)
• Fons Verhoelst - Klinisch en gezondheidspsycholoog, seksuoloog, filosoof en psychoanalytisch
psychotherapeut
• Meester Liliane Versluys - Advocate
• Kristel Wijshof - Medewerkster Pensioendienst-Studiedienst bij LCN/OKRA
• Joke Willaert - Master in de Sociale Gerontologie en lector bij de Arteveldehogeschool te Gent
[17]

Uw tewerkstelling: seniorenconsulent of ouderenbeleidscoördinator?
[18]
Werken als seniorenconsulent
Seniorenconsulenten kunnen aan de slag in thuiszorgdiensten,
in gemeenten en OCMW’s, woonzorgcentra,
transmurale en residentiële settings om daar ouderen
en families te begeleiden en te ondersteunen. Ook in
dienstencentra en in de sociaal-culturele sector zijn
ze vaak actief.
• De cliëntgebonden taken zijn onder andere: contact
leggen met de oudere, samen met de oudere
zijn hulpvraag vastleggen, stappen zetten voor het
bieden van ondersteuning, voorlichting, informatie,
advies en vorming geven, familieleden en mantelzorgers
ondersteunen…
• De professiegebonden taken zijn onder andere: de
De algemene competenties van de seniorenconsulent
houden tal van kernkwaliteiten in om als beroepskracht
actief te zijn (onder meer communicatief,
assertief en empathisch zijn). De seniorenconsulent
beschikt daarnaast over specifieke competenties (o.a.
in staat zijn om diverse contacten te leggen, netwerken
te ontwikkelen en te onderhouden, adviezen op te
De seniorenconsulent is een professioneel deskundi-
eigen deskundigheid bevorderen, zich profileren
maken, vorming aan te bieden, vrijwilligers te bege-
ge die bevordert dat de oudere de regie over zijn of
als seniorenconsulent…
leiden, vergaderingen te leiden, bruggen te bouwen
haar eigen leven houdt. Hij streeft naar vergroting van
• De organisatiegebonden taken zijn onder andere:
tussen ouderen, het beleid en ouderenorganisa-
de zelfredzaamheid en het welbevinden van de oudere
samenwerken met collega’s en diverse organisa-
ties…).
via informatie, advies en begeleiding. De senioren-
ties, vrijwilligers begeleiden, bijdragen leveren
consulent komt niet in de plaats van aanbieders van
aan de ontwikkeling van het ouderenbeleid
zorg- en hulpverlening voor ouderen maar is een
(adviesraden ondersteunen, adviezen opstellen,
steun bij het vinden van de juiste diensten. Daarbij
afsprakennota’s maken…).
gaat hij uit van de mogelijkheden van de oudere zelf.

“Seniorenconsulentenvorming:
een boeiende reis”
“De opleiding seniorenconsulent volgde ik uit pure interesse. Want
leren, levenslang leren is een uitdaging voor iedereen.
De opleiding seniorenconsulent toonde mij een wereld die ik voordien
niet kende. Iedere week met de trein vanuit West-Vlaanderen
naar Brussel sporen was al een ervaring op zich. Werken met de
computer en het spreken voor een groep zijn vaardigheden die ik
vroeger niet voor mogelijk hield.
Als aankomende senior en omdat ik nog actief ben in de sociale
sector als verpleegkundige, ben ik begaan met het fenomeen van de
vergrijzing. Zowel jongeren als ouderen staan voor een enorme uitdaging.
Ook als oudere is het nodig om nog een stuk verantwoordelijkheid
te durven dragen voor onze maatschappij. Heel wat ouderen zetten
zich in voor ouderenverenigingen. Ze zijn de voortrekkers en geëngageerden
die deze steeds groter wordende groep stimuleren en
aansporen hun stem te laten horen in onze maatschappij.
Participatie aan het beleid zorgen er voor dat het ouderenbeleid niet
meer weg te denken is in onze eigen gemeenten.
Mijn visie over ouderen is positief toegenomen. Het kapitaal dat
ouderen ons nalaten, kunnen we niet verloren laten gaan. Ik kreeg
de kans om mensen te ontmoeten die een hart hebben voor ouderen.
Ik denk hier aan de seniorenraad, de schepen verantwoordelijk
voor het ouderenbeleid, de dienst van het OCMW en zoveel anderen
die zich inzetten voor het werken met ouderen.
Voor mezelf was de reis doorheen de vier modules samen met de
medecursisten en ondersteund door de lesgevers een heel boeiende
ervaring. Ik hoop met deze opleiding in de toekomst een meerwaarde
te kunnen betekenen voor de senioren in mijn omgeving.”
Christel Logie, cursiste Seniorenconsulentenvorming
Werken als ouderenbeleids -
coördinator
Meer en meer worden seniorenconsulenten
binnen het lokaal ouderenbeleid aangeworven
als 'ouderenbeleidscoördinator'. Lokaal
ouderenbeleid is een belangrijk aandachtspunt
in gemeenten en OCMW’s.
Het functieprofiel van een ouderenbeleidscoördinator
omvat drie belangrijke luiken:
kennis, vaardigheden en attitudes.
• Kennis: o.a. kennis van en inzicht in de
psychologische en de maatschappelijke
aspecten van het ouder worden, kennis
van de sociale kaart en van de acties ten
aanzien van ouderen in de gemeente.
• Vaardigheden: o.a. begeleidende/
coachende vaardigheden (werken met
groepen; nieuwe initiatieven opstarten,…)
en algemene vaardigheden
(adviezen opstellen en opvolgen; analyseren
en synthetiseren; communicatievaardigheden…).
• Attitudes: o.a. verantwoordelijkheidszin,
creatief denken, diplomatie.
We staan er borg voor dat de student die
de opleiding Seniorenconsulentenvorming
volgt, alle competenties die nodig zijn om
een goede seniorenconsulent of ouderenbeleidscoördinator
te worden zal verwerven.
[19]

Ligging
De cursussen vinden plaats in de gebouwen van de Hogeschool-Universiteit
Brussel (Stormstraat 2, 1000 Brussel). De school is vlot bereikbaar met het
openbaar vervoer: het station Brussel-Centraal ligt op enkele minuten wandelen,
verschillende metrohaltes bevinden zich vlakbij en de MIVB-bussen met
nummers 29, 38, 63, 66 en 71 houden halt vlak voor de HUB.
Welkom op onze infodagen
• zaterdag 25 juni 2011 van 9u tot 13u
• zaterdag 3 september 2011 van 9u tot 13u
in de HUB, Campus Brussel, Stormstraat 2, 1000 Brussel
FHS
Banaba Psychosociale
gerontologie
Indien je wil bijleren over ouderen en je
beschikt over een diploma hoger onderwijs
zoals een bachelor in Sociaal werk,
Gezinswetenschappen, Orthopedagogie, Ergo -
therapie, Verpleegkunde of Toegepaste psychologie,
dan kun je binnen de HUB ook opteren
voor de banaba Psychosociale gerontologie.
Meer informatie over deze opleiding vind je op
www.hubrussel.be/psychosocialegerontologie.
• vrijdag 24 juni 2011 van 13u tot 18u
• zaterdag 3 september 2011 van 10u tot 14u
in de HUB, Campus Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen,
Huart Hamoirlaan 136, 1030 Brussel
Contact HLFSW:
Stormstraat 2
1000 Brussel
Tel: 02-210 13 41
Fax: 02-217 64 12
E-mail: scv@fhs.be
Web: www.fhs.be
SENIORENCONSULENTENVORMING
De Hogere Leergangen voor Fiscale en Sociale Wetenschappen
cvo zijn een onderdeel van de Hogeschool-Universiteit Brussel