Kansrijke locaties voor jachthavens aan het IJ & IJmeer - Gemeente ...

2. Kenmerken van Amsterdam als locatie voor de pleziervaart
Amsterdam watersportstad?
In Amsterdam wordt water al eeuwenlang gebruikt voor het
personen- en goederenvervoer per schip én voor de pleziervaart.
Op schilderijen uit de zeventiende eeuw is te zien hoe
Nederlanders zich in die tijd op het water vermaakten met
roei- en zeilboten. Al in 1622 werd het water nabij de ‘Oude
Stadsherberg’ (ten westen van het huidige Centraal Station)
door het stadsbestuur officieel aangewezen als ligplaats
voor jachten, waarmee het de eerste officiële jachthaven
ter wereld was. Recreatie op het water was in die tijd vooral
weggelegd voor de rijke burgers. In de negentiende eeuw
ontstonden in Amsterdam verschillende zeilverenigingen en
gecombineerde zeil- en roeiverenigingen met als hoofdactiviteit
het organiseren van wedstrijden en evenementen op
het IJ.
Beschikte in 1742 in totaal 40 Amsterdammers over een
pleziervaartuig, nu is dat aantal gestegen tot, bij benadering,
15.000 boten. Met name vanaf de jaren zestig toen mensen
meer vrije tijd kregen en het economisch beter ging, trok
men massaal de buitenlucht in om te recreëren. Sinds de
jaren tachtig is de stedelijke bevolking sterk toegenomen
en met de afgenomen hoeveelheid vrije tijd krijgen de
bewoners steeds meer behoefte aan recreatiemogelijkheden
dichtbij huis, in en rondom de stad. Naast de gestegen
behoefte, stellen mensen, vanwege sterke welvaartsgroei,
ook steeds meer eisen aan gemak en comfort.
De toename van de stedelijke bevolking van Amsterdam concentreert
zich in sterke mate langs het IJ en IJmeer. Wonen
aan het water is hip en recreëren op en rond het water is
voor heel veel mensen ‘a way of life’. Niet alleen watersporters,
ook bewoners en toeristen hebben het water en de
-kant ontdekt. Amsterdam heeft als pluspunt dat het zowel
aan groot open water ligt (IJmeer en verder), een verbinding
heeft met de Noordzee als gebieden met veel binnenwater.
De stad is door haar ligging goed bereikbaar voor vele typen
watersporters. Maar veel watersporters varen Amsterdam
voorbij, omdat er niet voldoende passantenligplaatsen zijn.
Dat is een gemiste kans en Amsterdam moet daar iets aan
doen, wil ze zich ook in de toekomst presenteren als Amsterdam
watersportstad aan het IJ.
Vaargebieden en jachthavens rond Amsterdam
De recreatieve watersport in Amsterdam valt uiteen in twee
hoofdgroepen. Een deel richt zich op het buitenwater (groot
vaarwater) en vaart op het IJmeer, het IJssel- en Markermeer
en/of op de Randmeren. Het andere deel is op het binnenwater
gericht, waarbij naast de regio Amsterdam ook
omringende vaargebieden als de Zaanstreek, Zuid Kennemerland,
de Westeinderplassen en de Vechtstreek kunnen
worden genoemd.
Van de 372 jacht- en of passantenhavens in de hiervoor
genoemde gebieden liggen er 168 (45%) aan buitenwater.
In totaal hebben de havens de beschikking over bijna 52.000
ligplaatsen, waarvan 4100 specifiek voor passanten zijn.
Het aantal passanten in het totale vaargebied bedraagt
ongeveer 360.000. Het IJmeer is het belangrijkste recreatieve
vaarknooppunt van Nederland. Het aandeel van het
IJmeer (inclusief de Amsterdamse havens op het buitenwater
gericht) in de totale jachthavencapaciteit bedraagt 29 havens
met ruim 3300 ligplaatsen, waarvan 327 specifiek voor passanten.
De meeste ligplaatsen (circa 30.000) liggen in jachthavens
aan buitenwater. Deze havens zijn gemiddeld groter dan die
in het binnengebied, waardoor hun aandeel in de beschikbare
ligplaatscapaciteit ook groter is (59%). De gemiddelde
bezettingsgraad van jachthavens aan buitenwater en binnenwater
verschilt niet zoveel. Wel zijn er regionale verschillen.
In het IJmeer en in Zuid Kennemerland rondom Haarlem is
de bezettingsgraad hoog (resp. 98,3% en 97,3%), zodat lang
niet iedereen daar de gewenste ligplaats kan vinden.7 De
jachthavens aan groot vaarwater trekken aanzienlijk meer
passanten (93%) dan de havens in het binnengebied (7%).
Populair zijn de havens van Enkhuizen en Hoorn. Amsterdam
komt op de 3de plaats gevolgd door Medemblik, Velsen,
Edam-Volendam, Texel, Waterland en Muiden.
Op het IJsselmeer en Markermeer wordt vooral gezeild
(90%). In het IJmeer en de Randmeren neemt het percentage
motorboten toe (aandeel zeilboten is 54%). In de Zaanstreek
en Zuid-Kennemerland is de verhouding 50%-50%. Op de
Westeinderplassen, in de Vechtstreek en het binnengebied
van Amsterdam varen meer motorboten dan zeilboten.8
Amsterdamse jachthavens
Amsterdam heeft 55 jachthavens die samen ruim 4300
ligplaatsen beschikbaar hebben. Dat is 15% van alle jachthavens
in het hiervoor beschouwde gebied. Samen hebben
deze havens 8,5% van de totale ligplaatscapaciteit. De
jachthavens zijn dus relatief klein, gemiddeld hebben ze 79
ligplaatsen (zie tabel 1). Kenmerkend voor de jachthavens in
Amsterdam is dat de meeste laagdrempelig en betaalbaar
zijn. Samen met de geringe omvang heeft dit tot gevolg
dat er vaak sprake is van achterstallig onderhoud en een
eenvoudig en beperkt voorzieningenaanbod. De karakteristieke
gezellige en gemoedelijke sfeer van veel havens wordt
enerzijds mede door deze eenvoud bepaald en anderzijds
door een scala aan nautische werkplaatsen en klusactivitei-
7
Ter vergelijking, de Noordzeehavens hebben een gemiddelde bezettingsgraad van 66%.
8
Cijfermateriaal afkomstig van Waterrecreatie Advies, Lelystad, 2006
9
Het aantal commerciële en verenigingsjachthavens ligt in Amsterdam ongeveer gelijk.