BALANS tijdschrift <strong>voor</strong> agogisch werk ■ COMPETENTIE Sleutelcompet<strong>en</strong>ties in de opleiding<strong>en</strong> IVP <strong>en</strong> VELOO. Twee soort<strong>en</strong> leerervaring<strong>en</strong> Wanneer e<strong>en</strong> kind, adolesc<strong>en</strong>t of volwass<strong>en</strong>e in interactie treedt met zijn omgeving kan het volg<strong>en</strong>s Reuv<strong>en</strong> Feuerstein twee soort<strong>en</strong> leerervaring<strong>en</strong> opdo<strong>en</strong>. Er is sprake van e<strong>en</strong> directe leerervaring wanneer het individu zonder <strong>en</strong>ige gerichte, rechtstreekse tuss<strong>en</strong>komst van om het ev<strong>en</strong> wie, prikkels uit zijn omgeving opneemt of er op reageert (vb. Oei, wat voelt die pot warm aan!). Er is sprake van e<strong>en</strong> gemedieerde leerervaring wanneer e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>selijke tuss<strong>en</strong>persoon de prikkels uit de omgeving doelgericht aanpast om de assimilatie & accommodatie process<strong>en</strong> vlotter <strong>en</strong> doelmatiger te lat<strong>en</strong> verlop<strong>en</strong> (vb. Voel e<strong>en</strong>s <strong>voor</strong>zichtig aan die pot. Wat merk je Hoe zou dat kom<strong>en</strong> d<strong>en</strong>k je). Mediër<strong>en</strong> Mediër<strong>en</strong> bestaat uit handeling<strong>en</strong> waarbij e<strong>en</strong> doelgerichte medem<strong>en</strong>s tuss<strong>en</strong>komt in de ervaringswereld van e<strong>en</strong> individu om cognitieve structuratieprocess<strong>en</strong> te activer<strong>en</strong> die het individu méér vat op de omgeving zull<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> <strong>en</strong> de persoonlijkheidsontplooiing in de hand zull<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>. De mediatietechniek is niet gebond<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> specifieke cultuurinhoud, noch aan e<strong>en</strong> bepaalde opvoedingssituatie, noch aan e<strong>en</strong> specifieke wijze van communicer<strong>en</strong>. Er is met andere woord<strong>en</strong> e<strong>en</strong> veelheid van situaties & activiteit<strong>en</strong> waarbij m<strong>en</strong> kan mediër<strong>en</strong> op veel verschill<strong>en</strong>de wijz<strong>en</strong>. Drie sleutelcompet<strong>en</strong>ties Feuerstein beperkt het begrip mediër<strong>en</strong> tot opvoedkundige interacties waarbij gedraging<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> geobserveerd word<strong>en</strong> die o.a. getuig<strong>en</strong> van int<strong>en</strong>tionaliteit <strong>en</strong> wederkerigheid, transc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tie <strong>en</strong> zingeving. Vandaar het belang dat in de opleiding<strong>en</strong> IVP <strong>en</strong> VELOO gehecht wordt aan de ontwikkeling van deze sleutelcompet<strong>en</strong>ties. Wat houd<strong>en</strong> deze drie compet<strong>en</strong>ties in 1. Int<strong>en</strong>tionaliteit <strong>en</strong> wederkerigheid. Heel wat prikkels uit de omgeving van het kind word<strong>en</strong> niet of inadequaat opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of verwerkt. De activiteit van de mediator zal tot doel hebb<strong>en</strong> deze prikkels zodanig te ord<strong>en</strong><strong>en</strong>, te versterk<strong>en</strong>, te verzwakk<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of te situer<strong>en</strong>, dat het individu ze verwerkt <strong>en</strong> er door ontwikkelt. De mediator stelt zich dus doelgericht op tuss<strong>en</strong> het individu <strong>en</strong> de omgeving die hij gestructureerd heeft. Hij expliciteert bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> wat zijn bedoeling<strong>en</strong> zijn met dit materiaal, in dit lokaal, op dit mom<strong>en</strong>t. Of deze gedraging<strong>en</strong> van de mediator hun doel bereik<strong>en</strong> blijkt uit de wederkerigheid van het kind, de adolesc<strong>en</strong>t of de volwass<strong>en</strong>e. Slechts wanneer die door zijn houding <strong>en</strong> zijn gedrag blijk geeft dat het de int<strong>en</strong>ties van de mediator vat <strong>en</strong> zich er<strong>voor</strong> wil inzett<strong>en</strong> spreekt m<strong>en</strong> van wederkerigheid. Wederkerigheid houdt in dat betrokk<strong>en</strong>e zich niet langer passief opstelt t.o.v. de 10 COMPETENTIE ■ omgevingsinvloed<strong>en</strong> maar zich vrijwillig actief inspant om het <strong>voor</strong>opgestelde doel te realiser<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> deze wederkerigheid ontbreekt, voldoet de actie van de mediator niet aan het criterium int<strong>en</strong>tionaliteit dat noodzakelijk is om e<strong>en</strong> opvoedkundige activiteit mediatie te noem<strong>en</strong>. 2. Transc<strong>en</strong>d<strong>en</strong>tie. E<strong>en</strong> gemedieerde leerervaring blijft niet beperkt tot de bevrediging van de behoefte van het mom<strong>en</strong>t zelf, maar overstijgt de hier<strong>en</strong>-nu situatie. Door met het individu te reflecter<strong>en</strong> op wat <strong>voor</strong>bij is, te anticiper<strong>en</strong> op wat later kan gebeur<strong>en</strong>, <strong>en</strong> oog te hebb<strong>en</strong> <strong>voor</strong> de gevolg<strong>en</strong> van zijn activiteit <strong>voor</strong> zichzelf <strong>en</strong> <strong>voor</strong> de ander<strong>en</strong>, stimuleert m<strong>en</strong> het individu om zijn onmiddellijke behoeftebevrediging te overstijg<strong>en</strong> <strong>en</strong> zijn behoefte-(waarde)systeem te verruim<strong>en</strong>. 3. Zingeving. Door het individu bewust te mak<strong>en</strong> van de zin <strong>en</strong> de waarde van bepaalde stimuli (<strong>voor</strong>werp<strong>en</strong>, activiteit<strong>en</strong>) kan het e<strong>en</strong> juistere kijk op zijn omgeving ontwikkel<strong>en</strong> <strong>en</strong> kan het gemotiveerd word<strong>en</strong> <strong>voor</strong> ev<strong>en</strong>tuele interacties: om die red<strong>en</strong> wordt zingeving beschouwd als het <strong>en</strong>ergetische principe van de gemedieerde leerervaring; zonder zingeving is de kans op wederkerigheid zeer gering. De mediator spant zich hierbij in om betek<strong>en</strong>is <strong>en</strong> waarde van bepaalde stimuli extra in de verf te zett<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoopt op korte termijn te bereik<strong>en</strong> dat het individu gemotiveerd geraakt om erop te reager<strong>en</strong>. Op langere termijn wil hij bij het individu e<strong>en</strong> houding ontwikkel<strong>en</strong> waarbij het zich spontaan vrag<strong>en</strong> stelt over de zin <strong>en</strong> de waarde van wat er zich in zijn omgeving bevindt. Naast deze drie sleutelcompet<strong>en</strong>ties di<strong>en</strong>t de mediator ook de vaardigheid te ontwikkel<strong>en</strong> om occasioneel, wanneer de situatie zich er toe le<strong>en</strong>t, zijn tuss<strong>en</strong>komst ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s te richt<strong>en</strong> op de mediatie van bekwaamheidsgevoel<strong>en</strong>s, gedragsregulering <strong>en</strong> -controle, deelg<strong>en</strong>ootschap, individuatie, doelbewustzijn, op<strong>en</strong>heid <strong>voor</strong> uitdaging<strong>en</strong>, veranderbaarheid, optimisme <strong>en</strong> lidmaatschap. Het is dus niet toevallig dat de uitbouw van bov<strong>en</strong>g<strong>en</strong>oemde sleutelcompet<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> vaardighed<strong>en</strong> e<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale plaats bekled<strong>en</strong> in de ontwikkeling van de d<strong>en</strong>k- <strong>en</strong> leerstimuler<strong>en</strong>de interactiestijl die zowel in de IVP- als in de VELOO-opleiding nagestreefd wordt. Annie Weedaege IVP- <strong>en</strong> VELOO trainer bij Balans, lerares algeme<strong>en</strong> <strong>en</strong> sociaal vorm<strong>en</strong>de vakk<strong>en</strong> in het BUSO <strong>en</strong> erk<strong>en</strong>d trainer IVP <strong>en</strong> CEA (COGNET). Sinds 1984 is zij werkzaam in de nascholing. Zij is occasioneel medewerker aan The International C<strong>en</strong>ter for the Enhancem<strong>en</strong>t of Learning Pot<strong>en</strong>tial (ICELP) te Jeruzalem. Literatuur - FEUERSTEIN, R., RAND, Y., RYNDERS, J.E. (2003) Laat me niet zoals ik b<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> baanbrek<strong>en</strong>de methode om de cognitieve <strong>en</strong> sociale ontwikkeling te stimuler<strong>en</strong>. Rotterdam, Lemniscaat - FEUERSTEIN, R., FEUERSTEIN R.S., FALLIK L., RAND, Y. (2006) Creating an Enhancing Cognitive Modifiability: The Feuerstein Instrum<strong>en</strong>tal Enrichm<strong>en</strong>t Program. Jerusalem, ICELP Publications Voor verdere informatie over het gedachtegoed van Feuerstein: www.icelp.org
BALANS tijdschrift <strong>voor</strong> agogisch werk ■ BERICHTEN Onze nieuwe brochure <strong>2008</strong>-2009 is uit ! ■ BERICHTEN 11
Change language