Praktische handleiding: prentenboeken - Plantyn

Dit betekent dat de lijst ook niet volledig is. De puntjes onderaan elke opsomming nodigen
de leidster uit tot het formuleren van andere en/of meer vragen en opmerkingen.
Het is belangrijk dat de leidster zo veel mogelijk communicatieve of open vragen stelt.
Dit zijn vragen waarop de leidster het antwoord zelf niet weet of waarop vaak meerdere
antwoorden mogelijk zijn. Deze vragen laten ruimte voor een eigen inbreng van de
kleuters, voor het weergeven van hun eigen ideeën en het aangeven van eventuele knelpunten.
Deze knelpunten kunnen vervolgens in een betekenisonderhandeling tussen
leidster en kleuters of tussen kleuters onderling besproken worden. Open vragen geven
aanleiding tot echte interactie tussen leidster en kleuters. Het is dit soort interactie waarnaar
moet worden gestreefd.
Naast communicatieve vragen kan de leidster ook kennis- of leervragen stellen. Deze
vragen zijn gesloten van aard en de leidster weet er meestal het antwoord al op. Dit soort
vragen kan een functie hebben: ze kunnen een middel zijn om het begrip van een woord,
opdracht, verhaal, ... te controleren (Is dit de blauwe ballon), of als middel om woorden
aan te bieden. Ondanks het feit dat de communicatieve functie van deze vragen gering
is, hoeven ze niet vermeden te worden. Het is wel belangrijk dat ze niet te vaak worden
gehanteerd en enkel voor de hierboven beschreven functies 3 .
Suggesties voor ...
Aan het einde van een activiteit staan vaak suggesties van allerlei aard. Dit kunnen suggesties
zijn voor andere uitbreidingsactiviteiten, suggesties voor prentenboeken en
verhalen over een bepaald onderwerp of literatuursuggesties met verwijzingen naar boeken
waaruit de leidster nieuwe ideeën kan putten.
Tekst van het prentenboek
De tekst van een prentenboek bevat vaak woorden of passages die moeilijk zijn voor minder
taalvaardige kleuters. De tekst radicaal aanpassen aan het taalniveau van de kleuters
is moeilijk en ook niet wenselijk. Op die manier wordt niet alleen afbreuk gedaan aan
de literaire waarde van de tekst, maar worden de kleuters ook geen nieuwe taalelementen
aangereikt. We pleiten er daarom voor om zoveel mogelijk de originele tekst te gebruiken,
met hier en daar eventueel kleine aanpassingen.
In het bronnenboek wordt bij elk prentenboek vermeld of de originele tekst (de tekst zonder
aanpassingen, toevoegingen of weglatingen) kan worden gebruikt. Indien dit niet het
geval is, wordt bij de elf voorbeeldprentenboeken als bijlage een aangepaste tekst
voorzien. In deze tekst is het woordgebruik hier en daar vereenvoudigd, de lengte van
de zinnen is verkort, knelpunten worden geëxpliciteerd, lange en/of moeilijke stukken
tekst zijn onderbroken door vragen.
Sommige prentenboeken hebben geen tekst. Als bijlage wordt er bij de voorbeeldprentenboeken
dan een voorbeeldtekst voorzien die de leidster kan gebruiken. Bovendien
worden naast de tekst meestal vragen voorzien die door de leidster kunnen worden
gesteld, opmerkingen die door haar kunnen worden gegeven, gebaren die kunnen
worden gemaakt om het verhaal te verduidelijken bij het vertellen en/of hervertellen, enzovoort.
Het hervertellen gebeurt in de meeste gevallen ook aan de hand van vragen. Hierbij wordt
vaak een onderscheid gemaakt tussen vragen voor minder en vragen voor meer taalvaardige
kleuters. De antwoorden bij vragen bestemd voor de minder taalvaardige kleuters
zijn veelal expliciet geformuleerd. Het is echter de bedoeling dat de leidster deze antwoorden
alleen verwoordt als de kleuters het zelf niet doen.
Al deze verschillende aspecten worden duidelijk gemaakt in de lay-out van de tekst.
Het gewone rechte lettertype geeft de verteltekst weer, vragen en opmerkingen naar de
kleuters toe (die slechts suggesties zijn) staan cursief, terwijl instructies naar de leidster
toe vet gedrukt zijn.
3 Meer informatie over interactie en betekenisonderhandeling vind je in: Rossenbacker, K. & K. Van Gorp,
Nascholingspakket Nederlands als tweede taal voor het kleuteronderwijs. Plantyn en Novum, Deurne
4 PRAKTISCHE HANDLEIDING: PRENTENBOEKEN
© Wolters Plantyn Mechelen TAAL-VERHAAL