Hogere kwaliteit zorg door robotchirurgie Urologie | 4 ...

k e n n i s & w e t e n s c h a p
In de volgende drie artikelen lichten Erik
Hermans en Sarah Robben, die respectievelijk
de eerste en tweede prijs hebben gewonnen hun
onderzoek toe. Het laatste artikel is verzorgd
door Anne Esselink die als ‘veelbelovend
aankomend collega’ een prijs uit handen van de
jury ontving. De jury, bestaande uit leden van
de wetenschapscommissie, was erg onder de
indruk van kwaliteit van de presentaties.
Voorzitter en kinderarts Esther de Vries
benadrukte het belang dat het Jeroen Bosch
Ziekenhuis hecht aan het stimuleren en
begeleiden van onderzoek.
Jaarlijks wordt er in het Jeroen Bosch Ziekenhuis een wetenschapsmiddag
georganiseerd. Onder grote belangstelling presenteren artsen en arts-assistenten
hun onderzoek. Dit jaar was er voor het eerst ook een prijs aan verbonden.
Drie winnaars tijdens wetenschapsmiddag
Eerste prijs:
Zijn micrometastasen bij coloncarcinoom
een voorspeller voor het krijgen van
uitzaaiingen op afstand
Het coloncarcinoom heeft een incidentie
van 8000 patiënten per jaar en neemt
daarmee de tweede plaats in bij vrouwen na
borstkanker en een derde plaats bij mannen
na long-, en prostaatkanker.
Een van de belangrijkste voorspellers voor
de uiteindelijke overleving is het aanwezig
zijn van lymfekliermetastasen. Helaas blijkt
30% van de patiënten met een colontumor
die geen lymfekliermetastasen en geen
metastasen op afstand hebben (Dukes
stadium A en B), toch een lokaal recidief
danwel metastasen op afstand te ontwikkelen.
Een van de mogelijke oorzaken hiervoor
kan zijn dat 70% van de positieve
lymfeklieren 2mm of kleiner zijn en
daarom met regelmaat gemist worden
tijdens routine-onderzoek van het preparaat
door de patholoog. Een belangrijke vraag is
of deze kleine metastasen, oftewel micrometastasen,
invloed hebben op de overleving
van een patiënt, gezien het feit dat
het lichaam in staat is zeer kleine tumorclusters
en losse tumorcellen aan te vallen.
Het doel van de studie
Het doel was om te bepalen of mensen met
micrometastasen in de follow-up meer
metastasen op afstand ontwikkelen dan
Immunohistochemische kleuring van een lymfeklier met bruin aankleurende micro-metastasen.
mensen zonder deze micrometastasen.
Hiertoe werden retrospectief in de periode
2000-2002 alle lymfeklieren bekeken van
alle Dukes A en B patiënten (geen lymfekliermetastasen).
Alle lymfeklieren werden
opnieuw gesneden en gekleurd. Voor de
kleuring gebruikten we zowel de standaard
HE-kleuring als een immunohistochemische
kleuring (pan-cytokeratine) omdat
hiervan bekend is dat hiermee gemakkelijker
micrometastasen kunnen worden
aangetoond (zie figuur1). In totaal werden
de gegevens bekeken van 72 patiënten (m:v
35:37). De gemiddelde leeftijd van de
patiënten was 76 jaar en de gemiddelde
follow-up was 53 maanden. Elf patiënten
hadden een Dukes A tumor, 61 een Dukes
B tumor. In de follow-up ontwikkelden 22
van de 72 (31%) patiënten metastasen op
afstand (groep1). Vijftig patiënten
ontwikkelden dus geen metastasen (groep
2). In de groep die uiteindelijk metastasen
ontwikkelden, bleek 41% van deze
patiënten micrometastasen in de lymfeklieren
te hebben. In de andere groep was
dit slechts 16% wat een significant verschil
bleek. Verder bleek ook de ziektevrije
overleving significant te verschillen. Deze
bedroeg in groep 1 54%, en in groep 2 74%.
In de 5-jaarsoverleving was wel een
duidelijke trend te zien maar bleek niet
significant te verschillen (64% vs. 82%).
Conclusie
Onze conclusie was dan ook dat patiënten
met micrometastasen significant meer
metastasen op afstand ontwikkelen en een
slechtere ziektevrije overleving hebben.
Om te bepalen of deze patiëntengroep baat
heeft bij adjuvante chemotherapie is een
onderzoek door ons ingediend bij de Dutch
Colorectal Cancer Group (DCCG), een
landelijke organisatie die zich bezig houdt
met het colorectaal carcinoom. Met deze
studie (de MOPS-trial) willen we bij alle
patiënten die geen metastasen op afstand
hebben per-operatief een schildwachtklierprocedure
uitvoeren. Ook dit is nog in
studieverband, maar ons onderzoek hiernaar
is veelbelovend. Alle lymfeklieren in het
preparaat (dus zowel schildwacht-, als nietschildwachtklieren)
worden op de standaard
wijze gekleurd. Zijn er geen metastasen te
zien, wordt op de schildwachtklieren de
immunohistochemische kleuring uitgevoerd.
De patiënten die micro-metastasen blijken te
hebben worden dan vervolgens gerandomiseerd
in een follow-up groep en in een groep
die adjuvante therapie zal krijgen.
De verwachting is dat deze studie medio
volgend jaar van start zal gaan. n
Erik Hermans, Paul van Schaik en Koop Bosscha
Cura, jaargang 5, nummer 2 | 9