Presentatie Cultureel erfgoed van 21 mrt 2011.pdf - gemeenteraad ...

Stand van zaken
project Realistisch Beleid
Cultureel Erfgoed

agenda
1. inleiding dhr. Hans van Son (projectleider)
2. cultureel erfgoed-beleid in een groter kader prof. Ir. Eric Luiten
(Tu-delft professor Cultuurhistorie en Ontwerp en Provinciaal
Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit bij Provincie Zuid-Holland)
3. inpassing van de Modernisering Monumentenzorg (MoMo)
mevr. Christel van Rijn (juridisch beleidsmedewerker RO)
4. keuzes voor een strengere selectie binnen het GIP mevr. Marina
Laméris (bureau Tast)
5. behoud door ontwikkeling dhr. Jelle Offringa (gemeente
Wassenaar)
6. slot en vragen vanuit de raad.

Stadslandschap Wassenaar
Eric Luiten
hoogleraar Erfgoed en Ruimtelijk Ontwerp TUDelft

Het BELVEDERE programma
- nationaal programma over de vernieuwing van
erfgoedstrategieen (1999 – 2009)
- vier ministeries: OCW, VROM, LNV, V&W; een
centraal programmabureau
- eigen projecten, projectsubsidies, informatie,
onderzoek en onderwijs

De BELVEDERE ervaring:
- van statisch naar dynamisch erfgoed
- van bescherming naar revitalisering
- van regulering naar inspiratie
- van historische analyse naar herontwerp

BELVEDERE op het niveau van het historisch object

BELVEDERE op het niveau
van het stedelijke ensemble

BELVEDERE op het niveau van het regionale cultuurlandschap

Belvedere en MoMo
– verticale integratie van de monumentenzorg
– horizontale integratie van de monumentenzorg
– contextualisering van de monumentenzorg
– subsidiariteit van de monumentenzorg
– democratisering van de monumentenzorg

nostalgicus
futurist

nostalgicus
antiquair
taxonoom
biograaf
opportunist
futurist

Inpassing van de Modernisering Monumentenzorg
Mevr. Christel van Rijn, juridisch beleidsmedewerker RO

Waar staat MoMo voor
Modernisering van de Monumentenzorg
met 3 pijlers:
• Cultuurhistorische belangen meewegen in de ruimtelijke
ordening
• Krachtiger en eenvoudiger regelgeving
• Bevorderen van herbestemmingen

Waarom moderniseren
• Het systeem van monumentenzorg is in zijn regelgeving te
complex geworden
• De monumentenzorg sluit onvoldoende aan op de ruimtelijke
en bestuurlijke context van de 21 e eeuw (ontkokering,
deregulering en decentralisatie)
• Opnieuw definiëren waarvoor de monumentenzorg staat

Wat gaat er veranderen
• Landelijke regelgeving wordt aangepast
• Een wettelijke plicht om cultuurhistorie mee te nemen in het
bestemmingsplan
• Monumentenzorg verbreedt zich van bescherming van
objecten naar gebiedsgericht beleid
• Inzetten op vroegtijdig overleg met burgers, maatschappelijke
organisaties en andere overheden over cultuurhistorische
waarden in de planontwikkeling
• Vergroten van draagvlak voor en kennis over cultuurhistorisch
waardevolle elementen als lokale opgave
• Faciliteren van herbestemming
• Investeringen in kennisinfrastructuur en opstellen van
handreikingen
• Het rijk stelt “Visie op erfgoed en ruimte” op en een agenda
voor programmatische samenwerking met provincie en
gemeenten
• Aandacht voor integraliteit en samenwerking

Hoe kunnen we ons voorbereiden op de
MoMo
• Een vorm vinden om cultuurhistorie te integreren in RO
beleid
• Voorbereiden op programmatische samenwerking met het
rijk, met wederzijdse inzet van geld, kennis en bestuurlijke
aandacht
• Ambitieniveau bepalen
• Keuzes maken binnen de beschikbare middelen

keuzes voor een strengere selectie binnen het GIP
mevr. Marina Lameris (bureau Tast)

Realistisch
• Binnen budget en capaciteit
• Recht doen aan Wassenaarse kwaliteiten
• MoMo-proof

GIP
• Inventarisatie 800 panden en objecten op basis van specifiek
Wassenaarse criteria
• Advies Commissie WCE en KBG
• Toetsing buurtverenigingen e.a.

Advies WCE/KBG
• 300 tot 400 panden/objecten aanwijzen als gemeentelijk
monument
• Definitieve selectie op basis van nader onderzoek

Realistisch
• Te hoge aantallen: passende methode kiezen voor nadere
selectie
• Kernvraag: wat is hoofdcriterium om strenger te selecteren
• Wat vinden we het belangrijkste om veilig te stellen

Scenario 1: MoMo pijler 1
• Kerncriterium: ruimtelijke kwaliteit
• Pand is
– drager van kwaliteit van de openbare ruimte
– speelt belangrijke rol in stedenbouwkundige structuur
– beeldbepalend gelegen

Voors en tegens scenario 1: MoMo
• Ondersteuning ruimtelijk beleid van beschermd dorpsgezicht
• Gemeentelijk monument inzetten als drager van
beeldkwaliteit
• Architectuur/bouwhistorie is onvoldoende gewaarborgd

Scenario 2: typologie variant uniform
• Kerncriterium: Wassenaarse karakteristieke kwaliteit zijn
villa’s en buitenplaatsen
• Buitenplaatsen zijn als nationaal rijksmonument beschermd;
geen taak voor gemeente
• Statement: Wassenaar als villadorp

Voors en tegens scenario 2:
typologie uniform
• Geografische spreiding onvoldoende gewaarborgd
(concentratie villawijken)
• Chronologische spreiding onvoldoende gewaarborgd (eerste
helft 20 ste eeuw)
• Nadruk op architectuurhistorie
• Andere aspecten van Wassenaarse geschiedenis vallen buiten
bescherming

Scenario 3: typologie variant pluriform
• Kerncriterium: alle typen gebouwen beste voorbeelden van
beschermen, ‘the best of’ van ieder type

Voors en tegens scenario 3:
typologie pluriform
• Alle aspecten van Wassenaarse geschiedenis komen aan bod
• Geografische spreiding voldoende gewaarborgd
• Chronologische spreiding voldoende gewaarborgd
• Relatief weinig woonhuizen

Scenario 4: geografie
• Kerncriterium: alle wijken evenredig aantal panden
beschermen, ‘the best of’ van iedere wijk/gebied

Voors en tegens scenario 4: geografische
spreiding
• Alle gebieden komen aan bod
• Iedere wijk een paar top-monumenten
• typologische spreiding voldoende gewaarborgd
• chronologische spreiding voldoende gewaarborgd

Behoud door ontwikkeling
Jelle Offringa (gemeente Wassenaar)

Realistisch beleid cultureel erfgoed
Realiteit:
Slijtage
Vernieuwing
Aanpassen aan de huidige tijd
Functiewijziging

-hoe gaan we om met wat we als erfgoed hebben meegekregen, en
-wat maken we vandaag de dag, als erfgoed van de 21 e eeuw

1. Herbestemmen
2. Herbestemmen en aanpassen
3. Ontwikkelen: nieuwe kwaliteit toevoegen en
interpreteren van bestaande kwaliteit

herbestemmen

ontwikkelen

ehoud door ontwikkeling

Slot
- nog lang niet op alle vragen een antwoord
- er beginnen zich wel verschillende uitwerkrichtingen af te tekenen
- behoefte om met de raad te sparren over richtingen met
voor- en nadelen
- expliciete opdracht om het beleid realistisch te houden

Realistisch =
- geen papieren beleid (beleid & uitvoering)
- Binnen financiële middelen en capaciteit
- in balans met andere beleidsvelden
- juridisch houdbaar, waardoor zorgvuldige belangenafweging
met gebruikswaarde, gebiedsontwikkeling, staat van het object
en opvatting van eigenaar noodzakelijk is.
- passend binnen de juridische mogelijkheden en capaciteit

Kosten monumentenzorg
- Kosten gemeente (exclusief de kosten die gecompenseerd worden
door leges)
1. eenmalig: projectkosten GIP €190.000 / 100 monumenten.
Juridische kosten (± 3%): € 140.000 / 100 monumenten
2. structureel: €65.000/100 monumenten
(planbegeleiding, toezicht, vooroverleg, monumentenwacht)
- Kosten eigenaar: Extra vergunningsverplichtingen
Extra zorg bij verbouwing / onderhoud

Zijn er nog vragen