150 jaar Diergaarde Blijdorp - Vrienden van Blijdorp

Bouwen aan de collectie
U begrijpt dat er veel gedaan moest worden
om de collectie weer op peil te krijgen.
Neem bijvoorbeeld de olifanten. De twee
olifanten hebben het bombardement overleefd.
Sonny, u kent haar waarschijnlijk nog
wel. Zij kwam in 1931 in de Diergaarde.
En de veel oudere Rimba die haar brandende
stal niet uit durfde zodat haar leven
gered is door oppassers die boven haar
hoofd de brand moesten blussen. Al in de
zomer 1940 kwamen Tonny en Aïda begeleid
door Erich Hagenbeck aan in Blijdorp.
Dat Hagenbeck ook dompteur was, blijkt
uit de kunstjes die Aïda kon. Het is nu niet
meer de gewoonte om in een dierentuin
olifanten te laten ‘mooi zitten’ en op flessen
lopen. Van dezelfde Hagenbeck komt later
op 24 november 1940 Irma aan.
Een dierentuin zonder ‘verscheurende
dieren’ dat kon echt niet. Gelukkig bracht
Burgers in Arnhem tegen vergoeding op
4 april 1941, collegiale uitkomst.
Eten in de oorlog
Zoals iedere Rotterdammer weet, of
behoort te weten, is er in de oorlog
extreem honger geleden in Rotterdam. Het
blijft dan ook opmerkelijk dat de dierentuin
hier doorheen gekomen is. Hier waren
enkele redenen voor. De directeur Dr.
Kuyper had al vroeg met de overheid geregeld
dat Blijdorp in een soort voedseldistributie
systeem was opgenomen. Daarnaast
had hij in de eerste jaren voorraden van
met name paardenvlees aangelegd. Dit
vlees was niet goedgekeurd voor menselijke
consumptie. Wel was het moeilijk en
soms onmogelijk om aan fruit en dergelijke
te komen. Hiervoor werden zo goed en
kwaad als het ging alternatieven gezocht.
Later heeft Kuyper het veld moeten ruimen
voor Offerhaus, die al als financieel directeur
actief was. Offerhaus had voorzichtig
gezegd minder problemen met de Duitse
bevelhebbers. Hij schijnt wel het personeel
geholpen te hebben met voedsel voor hun
gezinnen en ook hebben er Rotterdammers
ondergedoken gezeten in de tuin. Hij regelde
bijvoorbeeld ook dat personeelsleden
die naar Duitsland moesten voor de
‘arbeidseinzats’ geplaatst werden in de
dierentuin in Stuttgart. Na de oorlog
verdwijnt Offerhaus naar Brazilië en
komt Dr. K. Kuyper terug.
De Diergaarde als deel van de
gemeenschap
De overgang van een soort sociëteitstuin
naar een echte volksdierentuin was in die
tijd niet niks. Niet onbelangrijk was dat de
financiën rond moesten komen. Door de
oorlog werd de dierentuin eerst voor een
deel geopend, hiervoor werd een verlaagd
tarief vastgesteld. Een volwassene betaalde
30 cent en een kind 10 cent. Niet veel later
werd het tarief van 30 cent naar 50 cent
opgetrokken.
Om zoveel mogelijk mensen voor de dierentuin
te interesseren werd er een groot
feest in de Rivièrahal gehouden voor
bestuur, personeel en alle andere betrokkenen
bij de bouw “van metselaar tot betonvlechter.
“Daarna waren er nog vele bijeenkomsten
voor raadsleden met hun dames
(de raadsleden waren natuurlijk toen nooit
vrouwen!),voor burgemeesters uit de provincies
en er waren concerten voor het
publiek in ruimere zin.”
De vooruitstrevendheid kwam in februari
1941 naar voren toen de tuin twee weken
gratis werd opengesteld voor “werkloozen
en hun gezinnen.” 20.000 mensen passeerden
de poort. Ook was Blijdorp een van de
eerste bedrijven die in de ‘Theeschenkerij’
een eind maakte aan het fooiensysteem.
Tijdsbeeld
Een bijzonder inzicht in het
tijdsbeeld geeft de omschrijving
van een modeshow die op
8 mei 1942 door Firma Gerzon
werd georganiseerd in de Rivièrahal.
Volgens de reporter was
het bewonderenswaardig wat
Gerzon op de planken bracht.
De tip om vooral gebruik te
maken van verschillende soorten
stoffen kwam voort uit
schaarste. “…wie van twee jurken
een of van twee lappen een
wilde maken vond hier ideeën
te over…” Ook de volgende tip
was goud waard: “ Vergeet
vooral niet als u er aan begint,
een stukje stof voor een tasch
te reserveeren, en ook wat
voor het hoedje….”
Op 9 mei 1942 wordt gewag gemaakt van
“Ergerlijke baldadigheid” Suppoosten ontdekten
dat van de bananenboom enkele
onrijpe trossen waren weggerukt. Het zou
wel eens aanleiding kunnen geven om jongeren
zonder begeleiding de toegang tot de
Diergaarde te ontzeggen. Men hoopt echter
dat het publiek wil meewerken dergelijke
uitspattingen te voorkomen. En dan
maar denken dat tijden veranderen….
Voor wie geïnteresseerd is de historie van
de Diergaarde is het Jubileumboek ‘Iets
grootsch & buitengewoons’ natuurlijk een
aanrader. Te koop in de Blijdorpwinkel.
De maker van dit krantenknipselboekje
J(an) F.S. Thieme (1924-1998) was 40 jaar
lang correspondent bij de Raad van de
Kinderbescherming in Rotterdam en even
lang bestuurslid afd. Rotterdam van de
Ned. Vereniging voor Slechthorenden.
Zoon Karel is later het bedrijf Thieme's
Echte Thee in Papendrecht begonnen.
Voor geïnteresseerden heel leuk om op de
eerste zaterdag van de maand op afspraak
te bezichtigen (www.theecultuur.nl).
Lezers kunnen reageren naar
theo@vriendenvanblijdorp.nl
9