Klik hier voor het hele artikel in Zorgmarkt - Kluwer Management

Om te innoveren heb je ruimte nodig. Ruimte die er in een bestaande organisatie door aanwezige kaders en
richtlijnen vaak niet is. Daar heeft een nieuwe organisatie geen last van, maar het nadeel van het opzetten van een
volledig nieuwe organisatie is dat er veel tijd en geld gaat zitten in de back office. Daarom haakt Ondernemersgroep
De Driestroom aan bij een bestaande organisatie, maar wel met een aparte BV.
Case van de maand | Mirjam Hulsebos
De Driestroom:
best of both worlds
‘Innovatie in bestaande
organisatie
is lastig’
Zo rond het najaar van 2006, voorjaar 2007 begon het te
kriebelen bij zorgmanager in de VG-sector Johan Emons.
Hij probeerde op zijn afdeling dingen structureel te verbeteren,
maar na korte tijd vielen al die veranderinitiatieven
stil en verviel de organisatie weer in oud gedrag. Dat was
ook wel verklaarbaar, want de omgeving veranderde niet
mee. De hoge overhead en vele lagen bleven bestaan. En
medewerkers bleven werken volgens hun vaste rooster,
volgens de bestaande protocollen en met de aloude gewoonte
om met iedere vraag aan te kloppen bij hun manager
in plaats van zelf een oplossing te bedenken. ‘Dat ligt
niet aan de medewerkers, maar aan de manier waarop de
zorg in de meeste instellingen is georganiseerd’, haast
Emons zich te zeggen.
Zorgkringconcept
En daarom dacht hij: hoe kunnen we de kwaliteiten van
medewerkers in de zorg beter benutten, met als resultaat
betere en meer op de cliënt afgestemde zorg Hij belde een
aantal mensen in de VG-sector, onder wie Arie de Vries,
ondernemer en bestuurder bij NIM, en Wim Muilenburg,
destijds ondernemer en thans bestuurder bij Stichting
Driestroom. Samen zetten zij hun visie op papier voor een
nieuw organisatiemodel voor de zorg in het algemeen en
de VG-sector in het bijzonder. Hun zorgkringconcept komt
erop neer dat goede zorgprofessionals de ruimte moeten
krijgen om de dingen te doen die in hun ogen het best zijn
voor cliënten, zonder daarbij steeds te worden geblokkeerd
door richtlijnen, regels, cao’s en protocollen. Dat kan
door echtparen met een achtergrond in de zorg een gezinsvervangend
huis te laten runnen.
Stichting Driestroom was direct geïnteresseerd in dit
nieuwe model, te meer daar die organisatie al bezig was
met de introductie van resultaatverantwoordelijke teams,
waarbij de verantwoordelijkheid voor de zorg zo dicht mogelijk
bij de cliënt wordt neergelegd. De drie kwamen op
het idee om een aparte organisatie op te richten naast
Stichting Driestroom: Ondernemersgroep De Driestroom.
52 procent van de aandelen van deze BV zijn in handen
van de stichting, de overige 48 procent zijn in bezit van
Emons en De Vries. ‘Veranderen gaat vaak een stuk eenvoudiger
in een nieuwe context dan in een bestaande. Je
hebt nu eenmaal ruimte nodig voor innovatie’, zegt De
Vries. ‘Bovendien gaat het zorgkringconcept ervan uit dat
de gezinsvervangende huizen worden gerund door ondernemersechtparen,
mensen die hun sporen in de zorg hebben
verdiend en die toe zijn aan een nieuwe stap. Deze ondernemers
doen liever zaken met andere ondernemers dan
met een stichting.’ Waarbij hij zich haast te zeggen dat ondernemerschap
in zijn ogen is: de klant in al je handelen
20
Zorgmarkt nr. 10 oktober‘12 www.zorgmarkt.net

‘Succesvolle ondernemers doen alles voor hun klant. Dat is wat wij ook van de ondernemers verwachten die de Driestroomhuizen runnen’ (vlnr:
Johan Emons, Arie de Vries en Theo van Sluisveld)
als uitgangspunt nemen. ‘Succesvolle ondernemers doen
alles voor hun klant. Bij iedere beslissing stellen zij hun
klant centraal. Dat is wat wij ook van de ondernemers verwachten
die de Driestroomhuizen gaan runnen.’
Kwaliteitszorg
Emons haalt een anekdote aan als voorbeeld: ‘Ik kende een
meisje in een gezinsvervangend huis dat vijftien was geworden
en graag uit wilde gaan. Ze vroeg of dat mocht aan
de leiders in dat huis, maar het hoorde niet bij hun bevoegdheid
hierover te beslissen. Zij schakelden de orthopedagoog
in, die aangaf dat er geen beleid voor was en dat ze
dat met haar collega’s zou gaan maken. Het gevolg: drie
maanden later was er nog steeds geen beslissing genomen.
Bovendien waren er nu ineens allerlei mensen bij betrokken
die het meisje in kwestie niet eens kenden. Ze maakten
beleid voor een vraag die individueel moet worden ingevuld.’
Hij windt zich op als hij over het onderwerp praat, en niet
voor niets. ‘Wat wij als sector kwaliteitszorg noemen, gaat
alleen om verantwoording afleggen. Het heeft helemaal
niets te maken met kwaliteit voor de cliënt.’
Hij haalt een andere anekdote aan: ‘Ik kwam laatst voor
een voortgangsgesprek in Driestroomhuis De Hoeve. De ouders
die dat huis runden, vertelden over een nieuwe jongen
die in het verleden veel te vaak was overgeplaatst vanwege
Zorgmarkt nr. 10 oktober‘12 www.zorgmarkt.net
problematisch gedrag. Toen die jongen uit school kwam en
mij zag zitten, ging hij helemaal door het lint. Wat hij na
diverse gezinsvervangende huizen had geleerd was: als er
een vreemde zit die met de leiding praat, dan moet ik weg.
De ouders begrepen dat gedrag en namen hem even mee
naar zijn kamer. Gerustgesteld kwam hij even later weer
naar beneden om zich keurig aan me voor te stellen. Die
beleefde jongeman had zo maar heel gewelddadig kunnen
worden als zijn gedrag verkeerd was uitgelegd. Het is dezelfde
jongen, de geboden zorg maakt het verschil tussen
of we vinden dat zijn gedrag wel of niet aanvaardbaar is.’
Cijfers Ondernemersgroep
De Driestroom
Behaalde omzet 2011: € 4.000.000, winst franchisefee ODD
€ 5000 (ex. btw);
Beoogde omzet 2012: € 5.000.000, winst franchisefee ODD
€ 25000 (ex. btw);
Beoogde omzet 2013: € 7.000.000, winst franchisefee ODD
€ 86.000 (ex. btw)
21

Case van de maand | De Driestroom: best of both worlds
‘Wat wij kwaliteitszorg noemen, gaat om
verantwoording afleggen. Het heeft niets te
maken met kwaliteit voor de cliënt’
Franchise
Emons heeft door zijn jarenlange ervaring al snel door
welke ondernemersechtparen geschikt zijn om een plaatsvervangend
huis voor jongeren met een verstandelijke beperking
te runnen. Hij is dan ook degene die de selectie
van ouderparen voor zijn rekening neemt. Arie de Vries is
het zakelijk brein. En Theo van Sluisveld, in loondienst bij
Ondernemersgroep De Driestroom, is verantwoordelijk
voor het reilen en zeilen van het franchiseconcept.
Dat franchiseconcept werkt als volgt: ondernemende echtparen
met ervaring in de zorg kunnen zich bij Ondernemersgroep
De Driestroom aanmelden. Na een eerste ‘taxatie’
door Emons stromen zij een vervolgtraject in dat hen
klaarstoomt voor het ondernemerschap. Daarbij behoren
onder meer het schrijven van een ondernemersplan en exploitatiebegroting.
‘Dat toelatingstraject is gratis voor de
ondernemers. Wij dragen het risico dat sommigen zullen
afhaken omdat ze bij nader inzien toch niet geschikt zijn
of de business case niet rond krijgen.’
Als een ondernemerspaar het assessmentprogramma met
succes doorloopt, kan de onderneming worden aangesloten
op de backoffice, waarmee het nieuwe Driestroomhuis
toegang krijgt tot het digitale behandelplansysteem en
zorginformatiesysteem en waarbij ook de administratieve
kant wordt geregeld. Hoewel de ondernemersvrijheid
groot is, krijgen de ouders te maken met een aantal franchiseregels.
Zo moeten ze regelmatig ISO -audits ondergaan
en zijn ze verplicht voor ieder kind een behandelcoordinator
aan te wijzen en een behandelplan op te stellen.
Van Sluisveld: ‘We voldoen uiteraard aan alle regelgeving’.
Exploitatie
Een voornaam onderdeel van de business case vormt het
vastgoed. De ondernemers moeten het pand waarin ze
hun bedrijf willen vestigen zelf kopen of huren. Logisch,
vindt Van Sluisveld. ‘Nergens zijn werk en vrije tijd zo vervlochten
als in ons concept. De ouderparen die de huizen
runnen zijn volcontinu aan het werk. Dat houden ze alleen
Een kijkje in de keuken bij Driestroomhuis Didam
Vier jaar geleden waren Sandra en Jan Kruitbosch het eerste ondernemerspaar
dat een Driestroomhuis opende. Het was een min of meer
logisch vervolg op hun loopbaan. Sandra Kruitbosch vertelt: ‘Wij hebben
samen een bouwbedrijf gehad. Toen we zelf kinderen kregen,
wilden we graag ook wat betekenen voor andere kinderen die het in
het leven minder hebben getroffen dan die van ons. Op die manier
zijn we gastgezin geworden voor de Hoenderloo Groep.’ Dat beviel
uitstekend. Ze deden het zelfs zo goed dat de Hoenderloo Groep beiden
benaderde toen er nieuwe vacatures waren. En zo kwam het ondernemende
echtpaar terecht in een functie in loondienst. ‘De keus
om in de zorg te gaan werken beviel ons allebei uitstekend, maar jezelf
voegen naar alle regels en richtlijnen van een grote organisatie
waren we niet gewend. We hadden allebei behoefte aan meer vrijheid
om zelf te beslissen wat goed is voor een kind.’
Juist op het moment dat ze serieus begonnen na te denken
over een eigen zorgonderneming, klopte Johan Emons bij hen
aan. Hoewel er op dat moment nog veel onzeker was, hoefden
ze geen van beiden lang na te denken. ‘We waren het eerste
Driestroomhuis en dat gaf ons de mogelijkheid om proactief
met Ondernemersgroep De Driestroom mee te denken hoe je
dit het best kunt organiseren. Onze ondernemerservaring
kwam daarbij goed van pas’, zegt Kruitbosch.
Het grootste voordeel van deze vorm van zorg leveren vindt ze de
vrijheid die ze heeft om kinderen datgene te bieden wat ze nodig
hebben. ‘Omdat we nu met zijn tweeën het werk doen waar op een
groep al snel acht tot tien personeelsleden voor nodig zijn, hebben
we veel financiële vrijheid om die zorg in te kopen waarvan we denken
dat een kind die nodig heeft. We leveren echt zorg op maat.’
Maar de grootste winst voor de kinderen zit misschien nog wel
in het feit dat ze in een gewoon gezin terechtkomen, met gewone
gezinsregels en afspraken waar de kinderen zich aan
moeten houden, maar ook met de vanzelfsprekendheid dat
hun ouders er altijd voor hen zijn. ‘Je moet als gastouder niet
verwachten dat de kinderen je expliciet iets teruggeven in de
vorm van een compliment of een knuffel. De grootste beloning
zijn gezellige gesprekken aan tafel, of de momenten dat we ‘s
avonds allemaal lekker op de bank hangen en ons op ons gemak
voelen. Dingen die voor andere kinderen heel vanzelfsprekend
zijn, maar die deze beschadigde jongeren nooit eerder
hebben meegemaakt. Dat is waarom wij dit werk doen.’
22 Zorgmarkt nr. 10 oktober‘12 www.zorgmarkt.net

Introductie van MKB in de zorg
‘Mensen met passie voor hun vak moet je de ruimte
geven’, vindt Wim Muilenburg, bestuurder bij Stichting
Driestroom. In 2005/2006 is deze instelling in de VGzorg
begonnen zijn organisatie om te vormen. De
stichting wordt kleiner en er komt meer ruimte voor
zelfstandige initiatieven zoals de Driestroomhuizen.
Muilenburg: ‘Wij zijn warme voorstanders van het MKB.
De prijs/kwaliteitverhouding van deze bedrijven is
vaak hoger, de mensen werken er met meer plezier, en
hoe gek dat ook klinkt: de continuïteit is ook groter. De
slager op de hoek zit er vaak al 40 jaar.’
Het MKB is een ondernemingsvorm die in de zorg bijzonder
weinig voorkomt. ‘Daar willen wij verandering in aanbrengen.
Zeer complexe zorg met een intramuraal karakter past
moeilijk in dit model, dus die houden we gewoon in Stichting
Driestroom. Maar lichtere vormen van zorg die nu al
veelal in de wijk plaatsvinden, kun je prima onderbrengen
in zelfstandige organisaties. Dan heb je minder last van belemmeringen
zoals cao’s en teamstructuren en is er meer
ruimte voor maatwerk. De ondernemers die de Driestroomhuizen
runnen leveren een hogere kwaliteit van zorg tegen
lagere kosten. Dit is het model van de toekomst.’
vol als ze zich happy voelen in hun omgeving. Voor de een
zal dat een wat meer landelijke omgeving zijn met bijvoorbeeld
een dierenweide, de ander voelt zich prettiger
in de stad.’ Of het pand ook geschikt is om zorg te verlenen
aan kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking
is ter beoordeling van Ondernemersgroep De
Driestroom. Zij beoordelen het vastgoed op criteria als
brandveiligheid, sanitaire voorzieningen en exploitatie.
De Vries: ‘We raden ondernemers aan om in hun exploitatiebegroting
niet uit te gaan van een volle bezetting, maar
om bijvoorbeeld twee van de zes plekken leeg te laten. In
de praktijk heb je immers ook te maken met leegstand en
bovendien ben je op die manier flexibel om in noodsituaties
een kind op te vangen waar geen financiering op zit.’
Ondernemersgroep De Driestroom groeit flink. Begonnen
met één huis in 2008 zijn er inmiddels 28 Driestroomhuizen
en diverse aanmeldingen van nieuwe ondernemersechtparen
die graag een huis willen runnen. Gezinsvoogden,
de belangrijkste groep doorverwijzers, heeft de
weg naar De Driestroom inmiddels goed gevonden. Speciaal
voor hen is er zelfs een app waarmee voogden snel inzicht
kunnen krijgen in de beschikbare capaciteit. Hiermee
zal de vraag waarschijnlijk nog sneller stijgen. Toch is
groei geen doel. Emons besluit: ‘We hebben maar één echt
doel, en dat is zorg leveren die beter is afgestemd op wat
een kind nodig heeft, zodat het kind de kansen kan pakken
die het krijgt. Daar worden die kinderen gelukkiger van, en
we besparen als maatschappij een heleboel geld.’ |
14 – 17 Nov 2012
Düsseldorf • Germany
www.medica.de
Be part of
the No. 1!
Zorgmarkt nr. 10 oktober‘12 www.zorgmarkt.net